«Η αδελφή μου»: Ο αποχαιρετισμός του Σταύρου Ζουμπουλάκη στον άνθρωπο που αγάπησε περισσότερο

Σταύρος Ζουμπουλάκης "Η αδελφή μου" Facebook Twitter
Όσοι παρακολουθούν τα γραπτά του Ζουμπουλάκη -για την πίστη, τη θρησκεία, τον Παπαδιαμάντη, την πολιτική ζωή - συνδέουν πια τ' όνομά του με το όνομα της αδερφής του. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO
0

ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 2012, έπειτα από δεκατέσσερα γόνιμα χρόνια στο τιμόνι του μακροβιότερου λογοτεχνικού περιοδικού της χώρας, της "Νέας Εστίας", ο Σταύρος Ζουμπουλάκης αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού. Λίγες βδομάδες αργότερα, ο γνωστός δοκιμιογράφος αποχαιρετούσε και τον άνθρωπο που είχε αγαπήσει περισσότερο ίσως στη ζωή του, αυτόν που του χάραξε το πεπρωμένο,  τον μόνο μάλλον που αγάπησε πραγματικά, όπως ομολογεί: την Γιούλα, την αδελφή του. Μια δική της νεανική φωτογραφία κοσμεί και το εξώφυλλο του βιβλίου του, «Η αδελφή μου» (Πόλις).

Δυο χρόνια μεγαλύτερη, η Γιούλα Ζουμπουλάκη πέθανε από καρκίνο στα 60 της, αλλά διέσχισε τη ζωή της πάσχοντας από βαριάς μορφής επιληψία. Απόφοιτη της σχολής Κατσέλη, με συμμετοχές στο Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη και στους Δεσμούς της Ασπασίας Παπαθανασίου, μ' ένα μικρό ρόλο στην "Παραγγελιά" του Τάσιου και παρουσία στην τηλεοπτική "Κυρία Ντορεμί", αποφάσισε να εγκαταλείψει το θέατρο γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ΄80. "Καταλάβαινε πως δεν άντεχε να τα βγάλει πέρα"…. Η αρρώστια της αντιστεκόταν σε κάθε φαρμακευτική αγωγή. Η επιληψία την είχε χτυπήσει στα 18 της, με τη μορφή κάποιας στιγμιαίας απώλειας της συνείδησης. Σιγά σιγά ήρθαν οι σπασμοί στα χέρια κι έπειτα οι μεγάλες, ασταμάτητες, επιληπτικές κρίσεις.

Εκθέτοντας σε κοινή θέα τον καημό του,  ο Ζουμπουλάκης έδωσε τροφή για σκέψη πάνω στον πόνο, την αρρώστια, την χριστιανική αγάπη, τον κλονισμό της πίστης, τις μικροαστικές αντιλήψεις, τα νεοπλουτίστικα κλισέ και, ξεγυμνώνοντας  τον εαυτό του, ξαναζωντάνεψε μια γυναίκα που βίωνε την οδύνη απολαμβάνοντας πάντα τις χαρές των μικρών πραγμάτων.

Άλλοι δηλητηριάζονται από τέτοια αδικία, το παράπονό τους γίνεται χολή. Η Γιούλα, πλάσμα χαρισματικό, πανέξυπνο, γεμάτο θετική ενέργεια, μέχρι που έσβησε, ακτινοβολούσε καλοσύνη. Ήταν μια αγία, σύμφωνα με  τον αδελφό της. Ωστόσο, «σε  τούτον τον κόσμο της δύναμης, της αποτελεσματικότητας, της επιτυχίας, είναι πολύ κακό παράδειγμα ένας άγιος άνθρωπος. Η επαφή με τον άνθρωπο της αγιότητας είναι απειλητική, γιατί φανερώνει ποιος τελικά είσαι εσύ».

cover
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Η αδέρφη μου, εκδόσεις Πόλις. Το βιβλίο είναι εξαντλημένο από τον εκδότη. 

Όσοι παρακολουθούν τα γραπτά του Ζουμπουλάκη -για την πίστη, τη θρησκεία, τον Παπαδιαμάντη, την πολιτική ζωή- συνδέουν πια τ' όνομά του με το δικό της. Αυτό ακριβώς επιθυμούσε κι εκείνος όταν, επιστρέφοντας σπίτι από την κηδεία, άρχισε να γράφει την οικογενειακή τους ιστορία, να εκθέτει δημοσίως βάσανα που έμειναν κουκουλωμένα, να βάζει σε τάξη τα συναισθήματά του, να καταφεύγει και πάλι στο έργο της Σιμόν Βέιλ κι όσων φιλοσόφων μίλησαν στην ψυχή του, να παλεύει με το πένθος δημιουργικά. Ήθελε ν' αποτυπωθεί σε βιβλίο το όνομα της αδελφής του, «ακόμη και σαν εκδίκηση για όλους αυτούς που την υποτίμησαν ή την περιφρόνησαν,  οχυρωμένοι πίσω από τα αγαθά και τις γελοίες επιτυχίες τους».

Κατάφερε πολύ περισσότερα. Μέσα σε εβδομήντα σελίδες, έδωσε μια σπαρακτική αυτοτοβιογραφία, ένα λιτό, διαυγές και στοχαστικό κείμενο, που τελειώνοντας το, νιώθεις λαχτάρα να το διαβάσεις ξανά. Εκθέτοντας σε κοινή θέα τον καημό του, ο Ζουμπουλάκης έδωσε τροφή για σκέψη πάνω στον πόνο, την αρρώστια, την χριστιανική αγάπη, τον κλονισμό της πίστης, τις μικροαστικές αντιλήψεις, τα νεοπλουτίστικα κλισέ και, ξεγυμνώνοντας  τον εαυτό του, ξαναζωντάνεψε μια γυναίκα που βίωνε την οδύνη απολαμβάνοντας πάντα τις χαρές των μικρών πραγμάτων.

Παπαδοπαίδι με καταγωγή από τη Λακωνία, μεγαλωμένος -«δόξα τω Θεώ, κυριολεκτικά στο δρόμο, παίζοντας μπάλα, κι όχι στα μουσεία, στα παιδικά θέατρα και στις αίθουσες συναυλιών», ο Σταύρος Ζουμπουλάκης ανακάλυψε τα βιβλία στα 14 του, χωρίς τίποτε να τον έχει προετοιμάσει για κάτι τέτοιο. Ήταν η κλίση του, που του φανερώθηκε απροειδοποίητα; Ήταν μια «μυστική προετοιμασία» για ν' αντιμετωπίσει την καταιγίδα που θα ξεσπούσε; Όπως και να 'χει, όταν αρρώστησε η Γιούλα, «είχε πια σχεδιαστεί της ζωής μου η περιοχή». Το κακό νέο δεν έπρεπε να βγει έξω από το σπίτι.

Ο ίδιος σαν καλό παιδί δεν το μοιράστηκε επί χρόνια με κανέναν, κι ας γύρευε επαφή, αποκλειστικά σχεδόν, με ομοιοπαθείς. Στράφηκε βαθύτερα στον εαυτό του, μολονότι λαχταρούσε να ήταν ένας «επιπόλαιος εξωστρεφής τύπος που καλοπερνάει, "ένας οποιοσδήποτε Ευτύχιος" που λέει και ο Χάκκας». Κινούνταν σαν κανονικός άνθρωπος, αλλά το μυαλό του ήταν αλλού.

«Θυμάμαι ζωηρά κάποιες πολιτικές συνεδριάσεις», γράφει, «τα δύο τρία πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης: πόσο ξένα και πόσο γελοία ηχούσαν στ' αυτιά μου τα ωραία λόγια, και εκείνα που έβγαιναν από το δικό μου στόμα, για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, όταν τη μέρα εκείνη ή την προηγούμενη, η αδελφή μου δεν ήταν καλά. Μόνο με τους άλλους πονεμένους είσαι αληθινός και λες ό,τι πραγματικά θέλεις να πεις».

Αναπόφευκτα, στράφηκε προς την πατρική κληρονομιά. Πώς επιτρέπεται ο Θεός της αγάπης να δείχνει τόση σκληρότητα; αναρωτιόταν. Σήμερα ο Ζουμπουλάκης είναι σίγουρος: δεν υπάρχει άλλο θεολογικό ερώτημα. Τα υπόλοιπα «είναι θεωρητικές διεργασίες». Σ' ένα άλλο σημείο, ανακαλώντας ένα προσκύνημα της αδελφής του στην Τήνο, ξεσπάει: «Μου γυρίζουν πάντα τα άντερα διάφοροι προοδευτικοί που χλευάζουν αυτούς τους απελπισμένους που σέρνονται στα γόνατα γυρεύοντας τη γιατρειά τους, όλοι αυτοί που αισθάνονται ανώτεροι…». Μπορεί να υπάρξει έλεος όταν περισσεύει ο εγωισμός; Μπορεί να υπάρξει πίστη χωρίς θεοδικία, πίστη ως ευθύνη και αγάπη για τον άλλο; Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, χάρη στην αδελφή του πάντα, άλλαξε προοπτική. Από το τι κάνει ο Θεός, άρχισε πάνω απ' όλα να κοιτάζει  τι κάνει ο άνθρωπος.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει το διήγημα «Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ» της Πατρίσια Χάισμιθ

Lifo Videos / Η Ράνια Οικονομίδου διαβάζει ένα διήγημα της Πατρίσια Χάισμιθ

«Η μεγαλύτερη λεία του Μινγκ»: Μια ιστορία έρωτα, αγάπης, αφοσίωσης, ανταγωνισμού, μίσους και φόνου μεταξύ ενός ζευγαριού και ενός σιαμέζικου γάτου, ένα μυστηριώδες διήγημα της δημιουργού των πιο σαγηνευτικών αντιηρώων.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Βιβλίο / Οι μικρές αριστουργηματικές σειρές των εκδοτών

Ολοένα περισσότερο διευρύνεται η τάση έκδοσης κλασικών και σπάνιων κειμένων σε μικρό μέγεθος που τοποθετούνται δίπλα στο ταμείο και συνιστούν την προσπάθεια ενός εκδοτικού οίκου να φέρει σπουδαία έργα στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Βιβλίο / I love Dick: Eίναι το βιβλίο της Κρις Κράους το πιο τολμηρό του αιώνα μας;

Η θεωρητικός, εικαστικός, κριτικός, συγγραφέας και εκδότρια Κρις Κράους μπορεί να μην άλλαξε τα δεδομένα στον αγγλόφωνο κόσμο εκδίδοντας τα βιβλία των Γάλλων θεωρητικών αλλά προκάλεσε άπειρες συζητήσεις με το πρωτότυπο φεμινιστικό βιβλίο της.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Βιβλίο / Η αρχή της ηδονής: Μια σουρεαλιστική, σέξι ιστορία στην καλοκαιρινή Ανάφη 

Ένα τολμηρό καλλιτεχνικό project έγινε η αφορμή για να κάνει ο εικαστικός René Habermacher ένα ταξίδι στη θάλασσα με πλήρωμα έξι ναύτες κι έναν καπετάνιο, απαθανατίζοντας μια σουρεαλιστική εμπειρία που κατέληξε σε ναυάγιο. Το βιβλίο «The Pleasure Principle» καταγράφει αυτό το ταξίδι μέσα από φωτογραφίες του René, κείμενα και εικαστικά έργα, σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκδοση.
M. HULOT
Νίκος Μάντης «Το χιόνι του καλοκαιριού»

Το πίσω ράφι / Για τις απουσίες που μας κάνουν αργούς στα αισθήματα

Καλοκαίρι στην Πελοπόννησο, στη σκιά της δεκαετίας του ’80: ένα πληγωμένο παιδί, μια μητέρα που επιστρέφει αλλαγμένη και μυστικά που βαραίνουν τη σιωπή των ενηλίκων - αυτά ξετυλίγει ο Νίκος Α. Μαντής στο πρώτο του μυθιστόρημα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Νέα βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος του χρόνου, και κάποιες επανεκδόσεις

Fall Preview 2025 / 13 βιβλία που περιμένουμε ως το τέλος της χρονιάς

Ο πάντα επίκαιρος Καβάφης, νέα, σύγχρονα και παλιότερα ονόματα της λογοτεχνικής σκηνής και κάποιες ξεχωριστές επανεκδόσεις που δικαίως θα διεκδικήσουν χώρο στη βιβλιοθήκη όλων, βιβλιόφιλων και μη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Εμανουέλ Καρέρ «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα»

Το πίσω ράφι / Ένα επτασφράγιστο μυστικό που προκάλεσε αμηχανία και πάταγο

Προκλητικός, ωμός, συχνά σοκαριστικός, ο Εμανουέλ Καρέρ εξερευνά στο «Ένα ρωσικό μυθιστόρημα» το οικογενειακό του παρελθόν, φέρνοντας σε δύσκολη θέση ακόμα και τα πιο κοντινά του πρόσωπα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Αναγνώσεις / Ζυμώνοντας ψωμί και ταριχεύοντας έναν νεκρό στην αρχαία Αίγυπτο

Πώς ήταν η ζωή στην αρχαία Αίγυπτο; Ένας Αμερικανός αρχαιολόγος περιγράφει το 24ωρο των ανθρώπων κάθε ιδιότητας και κοινωνικής τάξης στις Θήβες της αρχαίας Αιγύπτου μέσα από ιστορίες που θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
THE LIFO TEAM