«Η αδελφή μου»: Ο αποχαιρετισμός του Σταύρου Ζουμπουλάκη στον άνθρωπο που αγάπησε περισσότερο

Σταύρος Ζουμπουλάκης "Η αδελφή μου" Facebook Twitter
Όσοι παρακολουθούν τα γραπτά του Ζουμπουλάκη -για την πίστη, τη θρησκεία, τον Παπαδιαμάντη, την πολιτική ζωή - συνδέουν πια τ' όνομά του με το όνομα της αδερφής του. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO
0

ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 2012, έπειτα από δεκατέσσερα γόνιμα χρόνια στο τιμόνι του μακροβιότερου λογοτεχνικού περιοδικού της χώρας, της "Νέας Εστίας", ο Σταύρος Ζουμπουλάκης αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα του αποχαιρετισμού. Λίγες βδομάδες αργότερα, ο γνωστός δοκιμιογράφος αποχαιρετούσε και τον άνθρωπο που είχε αγαπήσει περισσότερο ίσως στη ζωή του, αυτόν που του χάραξε το πεπρωμένο,  τον μόνο μάλλον που αγάπησε πραγματικά, όπως ομολογεί: την Γιούλα, την αδελφή του. Μια δική της νεανική φωτογραφία κοσμεί και το εξώφυλλο του βιβλίου του, «Η αδελφή μου» (Πόλις).

Δυο χρόνια μεγαλύτερη, η Γιούλα Ζουμπουλάκη πέθανε από καρκίνο στα 60 της, αλλά διέσχισε τη ζωή της πάσχοντας από βαριάς μορφής επιληψία. Απόφοιτη της σχολής Κατσέλη, με συμμετοχές στο Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη και στους Δεσμούς της Ασπασίας Παπαθανασίου, μ' ένα μικρό ρόλο στην "Παραγγελιά" του Τάσιου και παρουσία στην τηλεοπτική "Κυρία Ντορεμί", αποφάσισε να εγκαταλείψει το θέατρο γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ΄80. "Καταλάβαινε πως δεν άντεχε να τα βγάλει πέρα"…. Η αρρώστια της αντιστεκόταν σε κάθε φαρμακευτική αγωγή. Η επιληψία την είχε χτυπήσει στα 18 της, με τη μορφή κάποιας στιγμιαίας απώλειας της συνείδησης. Σιγά σιγά ήρθαν οι σπασμοί στα χέρια κι έπειτα οι μεγάλες, ασταμάτητες, επιληπτικές κρίσεις.

Εκθέτοντας σε κοινή θέα τον καημό του,  ο Ζουμπουλάκης έδωσε τροφή για σκέψη πάνω στον πόνο, την αρρώστια, την χριστιανική αγάπη, τον κλονισμό της πίστης, τις μικροαστικές αντιλήψεις, τα νεοπλουτίστικα κλισέ και, ξεγυμνώνοντας  τον εαυτό του, ξαναζωντάνεψε μια γυναίκα που βίωνε την οδύνη απολαμβάνοντας πάντα τις χαρές των μικρών πραγμάτων.

Άλλοι δηλητηριάζονται από τέτοια αδικία, το παράπονό τους γίνεται χολή. Η Γιούλα, πλάσμα χαρισματικό, πανέξυπνο, γεμάτο θετική ενέργεια, μέχρι που έσβησε, ακτινοβολούσε καλοσύνη. Ήταν μια αγία, σύμφωνα με  τον αδελφό της. Ωστόσο, «σε  τούτον τον κόσμο της δύναμης, της αποτελεσματικότητας, της επιτυχίας, είναι πολύ κακό παράδειγμα ένας άγιος άνθρωπος. Η επαφή με τον άνθρωπο της αγιότητας είναι απειλητική, γιατί φανερώνει ποιος τελικά είσαι εσύ».

cover
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Η αδέρφη μου, εκδόσεις Πόλις. Το βιβλίο είναι εξαντλημένο από τον εκδότη. 

Όσοι παρακολουθούν τα γραπτά του Ζουμπουλάκη -για την πίστη, τη θρησκεία, τον Παπαδιαμάντη, την πολιτική ζωή- συνδέουν πια τ' όνομά του με το δικό της. Αυτό ακριβώς επιθυμούσε κι εκείνος όταν, επιστρέφοντας σπίτι από την κηδεία, άρχισε να γράφει την οικογενειακή τους ιστορία, να εκθέτει δημοσίως βάσανα που έμειναν κουκουλωμένα, να βάζει σε τάξη τα συναισθήματά του, να καταφεύγει και πάλι στο έργο της Σιμόν Βέιλ κι όσων φιλοσόφων μίλησαν στην ψυχή του, να παλεύει με το πένθος δημιουργικά. Ήθελε ν' αποτυπωθεί σε βιβλίο το όνομα της αδελφής του, «ακόμη και σαν εκδίκηση για όλους αυτούς που την υποτίμησαν ή την περιφρόνησαν,  οχυρωμένοι πίσω από τα αγαθά και τις γελοίες επιτυχίες τους».

Κατάφερε πολύ περισσότερα. Μέσα σε εβδομήντα σελίδες, έδωσε μια σπαρακτική αυτοτοβιογραφία, ένα λιτό, διαυγές και στοχαστικό κείμενο, που τελειώνοντας το, νιώθεις λαχτάρα να το διαβάσεις ξανά. Εκθέτοντας σε κοινή θέα τον καημό του, ο Ζουμπουλάκης έδωσε τροφή για σκέψη πάνω στον πόνο, την αρρώστια, την χριστιανική αγάπη, τον κλονισμό της πίστης, τις μικροαστικές αντιλήψεις, τα νεοπλουτίστικα κλισέ και, ξεγυμνώνοντας  τον εαυτό του, ξαναζωντάνεψε μια γυναίκα που βίωνε την οδύνη απολαμβάνοντας πάντα τις χαρές των μικρών πραγμάτων.

Παπαδοπαίδι με καταγωγή από τη Λακωνία, μεγαλωμένος -«δόξα τω Θεώ, κυριολεκτικά στο δρόμο, παίζοντας μπάλα, κι όχι στα μουσεία, στα παιδικά θέατρα και στις αίθουσες συναυλιών», ο Σταύρος Ζουμπουλάκης ανακάλυψε τα βιβλία στα 14 του, χωρίς τίποτε να τον έχει προετοιμάσει για κάτι τέτοιο. Ήταν η κλίση του, που του φανερώθηκε απροειδοποίητα; Ήταν μια «μυστική προετοιμασία» για ν' αντιμετωπίσει την καταιγίδα που θα ξεσπούσε; Όπως και να 'χει, όταν αρρώστησε η Γιούλα, «είχε πια σχεδιαστεί της ζωής μου η περιοχή». Το κακό νέο δεν έπρεπε να βγει έξω από το σπίτι.

Ο ίδιος σαν καλό παιδί δεν το μοιράστηκε επί χρόνια με κανέναν, κι ας γύρευε επαφή, αποκλειστικά σχεδόν, με ομοιοπαθείς. Στράφηκε βαθύτερα στον εαυτό του, μολονότι λαχταρούσε να ήταν ένας «επιπόλαιος εξωστρεφής τύπος που καλοπερνάει, "ένας οποιοσδήποτε Ευτύχιος" που λέει και ο Χάκκας». Κινούνταν σαν κανονικός άνθρωπος, αλλά το μυαλό του ήταν αλλού.

«Θυμάμαι ζωηρά κάποιες πολιτικές συνεδριάσεις», γράφει, «τα δύο τρία πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης: πόσο ξένα και πόσο γελοία ηχούσαν στ' αυτιά μου τα ωραία λόγια, και εκείνα που έβγαιναν από το δικό μου στόμα, για τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, όταν τη μέρα εκείνη ή την προηγούμενη, η αδελφή μου δεν ήταν καλά. Μόνο με τους άλλους πονεμένους είσαι αληθινός και λες ό,τι πραγματικά θέλεις να πεις».

Αναπόφευκτα, στράφηκε προς την πατρική κληρονομιά. Πώς επιτρέπεται ο Θεός της αγάπης να δείχνει τόση σκληρότητα; αναρωτιόταν. Σήμερα ο Ζουμπουλάκης είναι σίγουρος: δεν υπάρχει άλλο θεολογικό ερώτημα. Τα υπόλοιπα «είναι θεωρητικές διεργασίες». Σ' ένα άλλο σημείο, ανακαλώντας ένα προσκύνημα της αδελφής του στην Τήνο, ξεσπάει: «Μου γυρίζουν πάντα τα άντερα διάφοροι προοδευτικοί που χλευάζουν αυτούς τους απελπισμένους που σέρνονται στα γόνατα γυρεύοντας τη γιατρειά τους, όλοι αυτοί που αισθάνονται ανώτεροι…». Μπορεί να υπάρξει έλεος όταν περισσεύει ο εγωισμός; Μπορεί να υπάρξει πίστη χωρίς θεοδικία, πίστη ως ευθύνη και αγάπη για τον άλλο; Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, χάρη στην αδελφή του πάντα, άλλαξε προοπτική. Από το τι κάνει ο Θεός, άρχισε πάνω απ' όλα να κοιτάζει  τι κάνει ο άνθρωπος.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί την ζωή χωρίς αυτόν

Βιβλίο / Ο Σάχης του Ιράν και η Αμερική που δεν μπορούσε να φανταστεί τη ζωή χωρίς αυτόν

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Βασιλεύς των Βασιλέων», όπως αποκαλούσε τον εαυτό του ο Ρεζά Παχλαβί, εστιάζει στις διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ που «αποδέχτηκαν πρόθυμα τις φαντασιώσεις του, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τη χώρα του».
THE LIFO TEAM
Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Βιβλίο / Γωγώ Ατζολετάκη: «Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας δεν είναι “ληγμένα προϊόντα”»

Σταρ Ελλάς στα νιάτα της, διακρίθηκε ως ηθοποιός, θιασάρχης, ραδιοφωνική παραγωγός, δοκιμάστηκε επίσης στη συγγραφή έχοντας κυκλοφορήσει μέχρι τώρα επτά βιβλία μαζί με το πρόσφατο «Η τρίτη άνοιξη» (εκδ. Επίμετρο), που έδωσε και το έναυσμα γι’ αυτήν τη συνέντευξη.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Οι Αθηναίοι / O Δημήτρης Γκιώνης, οι ένδοξες μέρες της «Ελευθεροτυπίας» και το σημερινό μιντιακό σούπερ μάρκετ

Ο 81χρονος δημοσιογράφος και συγγραφέας που για δεκαετίες διηύθηνε τις πολιτιστικές σελίδες της Ελευθεροτυπίας, αφηγείται τη συναρπαστική καριέρα του στη LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Βιβλίο / Κλαίρη Μιτσοτάκη: «Η αξιοπρέπεια και η φιλία είναι τα θεμέλια της ζωής μας»

Η σπουδαία μεταφράστρια, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της δουλειάς της στον Μαρσέλ Προυστ, μας ξεναγεί στον πολύπλοκο κόσμο του και εκφράζει τον θυμό της για την πανταχού παρούσα απάτη της εποχής μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Βιβλίο / Η αλήθεια για τον «Συνταγματάρχη» Πάρκερ, τον διαβόητο μάνατζερ του Έλβις Πρίσλεϊ

Ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Ο Συνταγματάρχης και ο Βασιλιάς» εξερευνά τη συναρπαστική ζωή ενός ακούραστου κομπιναδόρου που προσπαθούσε απεγνωσμένα να ανακαλύψει εκ νέου τον εαυτό του.
THE LIFO TEAM
Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Βιβλίο / Γνώριζαν ή όχι οι Γερμανοί για τα εγκλήματα του Χίτλερ;

Πότε ακριβώς χάθηκε ο πόλεμος για τον Άξονα; Ποια ήταν η πιο σημαντική μάχη του πολέμου; Πόσο «συμμέτοχος» ήταν ο Γερμανικός λαός στο ολοκαύτωμα; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει μια νέα ογκώδης έκδοση με τίτλο «Η συνολική ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου».
THE LIFO TEAM
Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Βιβλίο / Αudiobooks: Αντί να διαβάσεις το νέο βιβλίο της Σάλι Ρούνεϊ, το ακούς

Είναι νωρίς να πούμε πως αυτά τα ηχητικά λογοτεχνικά αρχεία μπορούν να αντικαταστήσουν το βιβλίο. Είναι όμως μια υπέροχη λύση για όσους θέλουν να διαβάσουν αλλά δεν έχουν χρόνο ή έχουν μπλοκάρει με το κανονικό διάβασμα.
ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
«Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

Βιβλίο / «Στα τέσσερα»: Το πιο καυτό και αμφιλεγόμενο βιβλίο του φετινού καλοκαιριού

«Κάποιες το λάτρεψαν, άλλες το σιχάθηκαν»: Το βιβλίο της Miranda July για την ερωτική περιπλάνηση μιας γυναίκας στη μέση ηλικία που χαρακτηρίστηκε ως «το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημα για την περιεμμηνόπαυση», είναι η λογοτεχνική επιτυχία της χρονιάς.
THE LIFO TEAM
Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Βιβλίο / Πατρίτσια Χάισμιθ: «Ο κόσμος και τα μαρτίνι του είναι δικά μου!»

Τα πολυσυζητημένα ημερολόγια της Χάισμιθ αποκαλύπτουν κρυφές σκέψεις της συγγραφέως του «Ταλαντούχου κύριου Ρίπλεϊ», τους άγνωστους έρωτες και την εξάρτησή της από τη γραφή και το αλκοόλ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ