«Το ανθρώπινο στίγμα» του Φίλιπ Ροθ: Μια σαρωτική γροθιά στην Αμερική της υποκρισίας

φιλιπ ροθ Facebook Twitter
Το «Ανθρώπινο στίγμα» είναι μια συγκινητική και σαρωτική γροθιά στην Αμερική της πολιτικής ορθότητας και της υποκρισίας.
0



ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ, με το που ολοκληρώνουμε ένα μυθιστόρημα, μένουμε μ’ ένα αίσθημα απόλυτης πληρότητας; Ας είμαστε ειλικρινείς, σπανίως. Αυτό προσφέρει, πάντως, «Το ανθρώπινο στίγμα» του Φίλιπ Ροθ (μετ. Τρ. Παπαϊωάννου, Πόλις, 2003), το μυθιστόρημα που ήρθε πρόσφατα στον νου πολλών, μόλις η βιογραφία του συγγραφέα, δια χειρός Μπλέικ Μπέιλι, πριν καλά-καλά δημοσιευτεί, αποσύρθηκε προσωρινά από την κυκλοφορία.

Καταξιωμένος βιογράφος του Τσίβερ και του Γιέιτς, ο άνθρωπος που επέλεξε για βιογράφο του ο Ροθ, βρίσκεται σήμερα εγκαταλελειμμένος και από τον ατζέντη του και από τον εκδοτικό του οίκο, αντιμέτωπος με κατηγορίες περί σεξουαλικής παρενόχλησης, τις οποίες, όμως, ο ίδιος αρνείται…

Ανάλογο εξευτελισμό βιώνει και ο εβδομηντάχρονος, εβραϊκής υποτίθεται καταγωγής, καθηγητής Κόλμαν Σιλκ που πρωταγωνιστεί στο «Ανθρώπινο στίγμα». Τρίτο μέρος μιας άτυπης τριλογίας με θέμα τις κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές στις ΗΠΑ στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα –προηγήθηκαν το «Αμερικανικό ειδύλλιο» και το «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή»– το «Ανθρώπινο στίγμα» είναι μια συγκινητική και σαρωτική γροθιά στην Αμερική της πολιτικής ορθότητας και της υποκρισίας. Στην Αμερική, που το καλοκαίρι του 1998 είχε βυθιστεί σ’ ένα  «τεράστιο όργιο αγνότητας», με αφορμή τον λεκέ που είχε αφήσει στο φουστάνι της Μόνικα Λουΐνσκι ο Μπιλ Κλίντον.

Μπορεί κανείς να «επιλέξει» την καταγωγή του; Μπορεί να επινοήσει τον εαυτό του; Ή μήπως κάθε τέτοια προσπάθεια είναι καταδικασμένη ν’ αποτύχει; Εδώ βρίσκεται το μεδούλι του μυθιστορήματος του Ροθ. Ο ίδιος δεν δίνει ξεκάθαρη απάντηση.

Το καλοκαίρι του 1998 διαδραματίζεται και το βιβλίο, όταν, εξαιτίας μιας γελοίας παρεξήγησης, ο Κόλμαν Σιλκ φορτώνεται τη ρετσινιά του ρατσιστή και η ζωή του έρχεται τα πάνω κάτω. Αυτός που είχε προσδώσει περισσή αίγλη στη σχολή,  αυτός που μπορούσε να καυχηθεί ότι είχε ανοίξει τα μάτια εκατοντάδων νέων, έπειτα από ένα ατυχές λογοπαίγνιο, μπαίνει στο στόχαστρο μιας ομάδας Αφροαμερικανίδων φοιτητριών, γεγονός που οδηγεί στην ταπεινωτική παραίτησή του.

Υπό το βάρος του σκανδάλου, η γυναίκα του πεθαίνει, τα παιδιά του στέκονται μάλλον επιφυλακτικά απέναντί του, κι ο ίδιος, με την οργή να μην έχει κοπάσει μέσα του, όπως τόσοι και τόσοι ήρωες του Ροθ, αναζητά παρηγοριά στο πηγάδι της ερωτικής επιθυμίας.

Ανθρώπινο Στίγμα
Φίλιπ Ροθ, Το Ανθρώπινο Στίγμα, εκδόσεις Πόλις

Πολύ σύντομα ο Σιλκ συνδέεται με μια αναλφάβητη καθαρίστρια με τα μισά του χρόνια, μια γυναίκα κακοποιημένη απ’ τον άντρα της –έναν σαλεμένο βετεράνο του Βιετνάμ– η οποία μόλις έχει χάσει σε πυρκαγιά τα παιδιά της. Ενώνοντας οι δυο τους τις απελπισίες τους, αντλούν δύναμη και τρυφερότητα από τη λαγνεία, δίνοντας έτσι μια επιπλέον αφορμή στο πανεπιστημιακό κατεστημένο να ρίξει το δηλητήριό του. Στα μάτια μιας φιλόδοξης αλλά και ανέραστης πρώην συναδέλφου του, ο Σιλκ, πέρα από ρατσιστής, είναι ταυτόχρονα κι ένας σεξιστής που εκμεταλλεύεται μια ανυπεράσπιστη γυναίκα. Ένα ακόμη σκάνδαλο ξεσπά, με ολέθριες αυτή τη φορά συνέπειες.

Την ιστορία του καθηγητή Σιλκ, όπως και όσων κινούνται γύρω του, ο Ροθ μας τη διηγείται αναδρομικά, μέσω ενός από τα γνωστότερα alter ego του, του συγγραφέα Νέιθαν Ζούκερμαν. Ο τελευταίος παρακολουθεί από κοντά τις περιπέτειες του φίλου του. Και κάποια στιγμή αντιλαμβάνεται πως όσα συμβαίνουν στον Σιλκ αυτό το μοιραίο καλοκαίρι δεν είναι τίποτε μπροστά στο μυστικό που ο ίδιος κατάφερε να κρατήσει κρυφό σ’ όλη του τη ζωή. Όπως μαθαίνουμε κι εμείς αναπάντεχα αλλά σχετικά νωρίς στο βιβλίο, ο Κόλμαν Σιλκ μπορεί να συστηνόταν ως Εβραίος αλλά στην πραγματικότητα ήταν ένας ανοιχτόχρωμος μαύρος, προικισμένος μ’ όλα τα χαρίσματα του κόσμου, που στα είκοσί του αποφάσισε να κατασκευάσει μια άλλη ταυτότητα, ν’ απελευθερωθεί από το «στίγμα» του «νέγρου» και να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον σε μια κοινωνία όπου οι φυλετικές διακρίσεις παρέμεναν ισχυρές.

Μπορεί κανείς να «επιλέξει» την καταγωγή του; Μπορεί να επινοήσει τον εαυτό του; Ή μήπως κάθε τέτοια προσπάθεια είναι καταδικασμένη ν’ αποτύχει; Εδώ βρίσκεται το μεδούλι του μυθιστορήματος του Ροθ. Ο ίδιος δεν δίνει ξεκάθαρη απάντηση. Όπως όμως σημειώνει στο επίμετρο της έκδοσης ο Ηλίας Μαγκλίνης, φαίνεται πως o Αμερικανός συγγραφέας γέρνει προς την πλευρά της ελεύθερης επιλογής: «Η υπερπροσπάθεια αυτή, μάταιη ή μη, έχει πολλή ζωή μέσα της, πολλή αντίφαση, παραδοξότητα, μυστήριο, δύναμη, αγάπη, θάρρος, δειλία -με άλλα λόγια, περιέχει όλες εκείνες τις ανεξέλεγκτες δυνάμεις που τρέμουν διαρκώς στην Αμερική, αλλά και οι απανταχού συντηρητικοί: αυτό το ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο, που μπορεί να κρύβει ο καθένας μέσα του».  

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Σταματάει η διανομή της βιογραφίας του Ροθ λόγω καταγγελιών για σεξουαλική βία κατά του βιογράφου του

Πολιτισμός / Σταματάει η διανομή της βιογραφίας του Φίλιπ Ροθ λόγω καταγγελιών για σεξουαλική βία κατά του βιογράφου του

Η βιογραφία έφτασε στη λίστα των best-seller των New York Times αυτήν την εβδομάδα, ενώ οι κριτικές που δημοσιεύτηκαν ακόμα και πριν την κυκλοφορία του βιβλίου είναι διθυραμβικές
THE LIFO TEAM
Σταυρούλα Παπασπύρου: «Η δημοσιογραφία στις μέρες μας εξακολουθεί να είναι στρατευμένη»

Χωρίς Μαγνητόφωνο / Σταυρούλα Παπασπύρου: «Η δημοσιογραφία στις μέρες μας εξακολουθεί να είναι στρατευμένη»

Η ιστορία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας μέσα από 31 πορτρέτα σημαντικών συγγραφέων, στο νέο βιβλίο της γνωστής δημοσιογράφου και συνεργάτιδας της LiFO
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Καρολίνα Μέρμηγκα: «Οι συγγραφείς προχωράμε με αναμμένη δάδα στη σκοτεινή σπηλιά της λογοτεχνίας»

Βιβλίο / Καρολίνα Μέρμηγκα: «Όταν γράφουμε για αληθινούς ανθρώπους, πρέπει να σεβόμαστε τη μνήμη τους»

Η καταξιωμένη συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων Καρολίνα Μέρμηγκα μάς μιλάει για τη δύναμη της τέχνης, για το λογοτεχνικό της εργαστήρι αλλά και για τη χαρά της να μεταφράζει Χίλαρι Μαντέλ, τα βιβλία της οποίας επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Βιβλία και Συγγραφείς / Πόσο διαβάζεται σήμερα ο Νίκος Καζαντζάκης;

Πεθαίνει σαν σήμερα ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης. Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με την Έρη Σταυροπούλου, ομότιμη καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για τον συγγραφέα του «Αλέξη Ζορμπά» και την αντοχή του έργου του.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ