Θαμμένοι ζωντανοί μέσα στις ουσίες

Θαμμένοι ζωντανοί μέσα στις ουσίες Facebook Twitter
5

Η εικόνα που έχουμε για τον τοξικομανή, και πιο λαϊκά για το περιφερόμενο πρεζόνι, που, είτε στον δρόμο είτε στη φυλακή είτε στους θεραπευτικούς χώρους επανένταξης, αναλώνει τη ζωή του ζητώντας τη δόση του και κατόπιν βοήθεια από τους ψυχοθεραπευτές, δεν είναι και τόσο θετική. Αρχικά ευθύνεται η ίδια η εμφάνισή του. Ο τοξικομανής χάνει σιγά-σιγά τις σάρκες του, εμφανίζει ένα πρόσωπο οστεώδες, άχρωμο, με βαθουλωμένα μάτια και χέρια χιλιοτρυπημένα από τη σύριγγα.

Συχνά δίνει την εντύπωση βασανισμένης σκιάς που έχει απολέσει κάθε θετική διάθεση έναντι της ζωής, ενώ τα ίδια τα μάτια του χάνουν προοδευτικά τη γνωστή κινητικότητα του βλέμματος. Άνδρας ή γυναίκα, στα πρώτα ή στα τελευταία στάδια, αποτελεί μια ζωντανή καταγγελία κατά της κοινωνίας, η οποία –διά του υποκόσμου της– κερδοσκοπεί σε βάρος άρρωστων παιδιών. Αν κάποτε γραφτεί μια Μαύρη Βίβλος των θανάτων από ναρκωτικά, το πρώτο που θα ταράξει τον αναγνώστη θα είναι η ηλικία των θυμάτων. Νέοι οι περισσότεροι, έφηβοι, νεαρά κορίτσια, συχνά πανέξυπνοι φοιτητές, παιδιά από «καλά σπίτια», όπως λέμε. Αλλά τα ναρκωτικά, ναρκωτικά.

Σε αυτό το τολμηρό και μεθοδικό βιβλίο της Κατερίνας Μάτσα (χαίρομαι που κατάγεται από την Αρτάκη Ευβοίας) μπορούμε να παρακολουθήσουμε ευάριθμες περιπτώσεις τοξικομανών και συνάμα αντίστοιχες προσπάθειες θεραπείας. Τα θέματα είναι τέσσερα: ο θάνατος και το πένθος, η κρύπτη και το φάντασμα. Ο αναγνώστης μπορεί, βέβαια, να ακολουθήσει τη μέθοδο του βιβλίου, ήτοι να διεξέλθει πρώτα το θεωρητικό τμήμα («Ο τοξικομανής και ο θάνατος», «Η απώθηση του θανάτου και του πένθους», «Η εργασία του πένθους») και κατόπιν να παρακολουθήσει τις συγκεκριμένες περιπτώσεις τοξικομανών που παραδόθηκαν στις ναρκωτικές ουσίες λόγω οικογενειακών και άλλων ατυχιών που τους εξώθησαν στο μη περαιτέρω. Το ίδιο ισχύει και για τις τρεις ενότητες της έρευνας, που χαρακτηρίζεται από επαγγελματικό ήθος, θεωρητική και εμπειρική γνώση και συνάμα από ένα ψύχραιμο φλέγμα που μόνο άνθρωπος που έχει αφοσιωθεί στους ασθενείς του μπορεί να διαθέτει.

«Παρατηρήσαμε αρχικά», γράφει η συγγραφέας, «ότι στο ιστορικό της οικογένειας των τοξικομανών αναφέρονται πολλοί θάνατοι, συνήθως πρόωροι και απροσδόκητοι. Το πένθος γι’ αυτούς τους νεκρούς δεν έγινε εφικτό, για πολλούς λόγους, ιδιαίτερους για τον καθένα. Η έναρξη της χρήσης ουσιών τοποθετείται, συνήθως, χρονικά μετά την τραυματική απώλεια και το αδύνατο πένθος της».

«Από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι και σήμερα, οι δημογραφικές μεταβολές, η βιομηχανική επανάσταση και η πρόοδος της Ιατρικής άλλαξαν τη στάση των ανθρώπων απέναντι στον θάνατο. Η απώλεια ενός οικείου και ο χρόνος του πένθους δεν αποτελούν πλέον μια εμπειρία στην οποία συμμετέχει και το κοινωνικό σώμα».

Μετά ακολουθεί το συγκεκριμένο παράδειγμα. Η Ελένη είναι 25 ετών, εξαρτημένη από ηρωίνη και κοκαΐνη εδώ και τρία χρόνια. Συνοδεύεται από τη μητέρα της. Δεν φαίνεται να έχει κανένα κίνητρο για απεξάρτηση. Είναι ευγενής και συνεργάσιμη. Ομολογεί ότι έκανε χρήση ηρωίνης το προηγούμενο βράδυ. Γεννήθηκε σε χώρα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης απο πατέρα Ρώσο και μητέρα Ελληνίδα (κόρη Έλληνα πολιτικού πρόσφυγα) κ.λπ.

Το εξόχως χαρακτηριστικό σε όλους σχεδόν τους τοξικομανείς που αναφέρει αυτό το κεφάλαιο είναι ότι έρχονται από το «παραπέτασμα» ή τον δύοντα σοσιαλισμό, ανήκουν σε οικογένειες που ατύχησαν κι έχασαν πολλά μέλη τους από ατυχήματα, όπως στην περίπτωση του Αλέξανδρου, που γεννήθηκε στον Καύκασο από Γεωργιανό πατέρα και μάνα Ελληνίδα. Τόσο πριν όσο και μετά την έλευση στην Ελλάδα συνέβησαν πολλοί θάνατοι, με άμεση συνέπεια ο Αλέξανδρος να στραφεί στην ηρωίνη. Ενήμερη για τις σύγχρονες έρευνες της ψυχανάλυσης όσο και της ψυχιατρικής, η Μάτσα επιμένει στην ασθένεια του παθολογικού πένθους, το οποίο δημιουργεί στον πενθούντα μιαν «ενδοψυχική κρύπτη», ένα είδος «κενοτόπιου μέσα στον ψυχισμό», που οφείλεται σε κάποιον ανεπεξέργαστο ψυχικό τραυματισμό και συνδέεται με κάποιο ανομολόγητο μυστικό και πιθανώς με αίσθημα ντροπής. Όντως, στην πόλη, και δη στη μεγάλη πόλη, ο θάνατος κάποιου οικείου προσώπου δεν τελείται υπό μορφή πένθιμης τελετής αλλά με πρακτικές ενέργειες, καθώς, συχνά, στο νεκροταφείο αναμένουν πολλοί νεκροί τη σειρά τους. Ακολουθεί η περίπτωση της Ηρώς και η Στέλλα με το ανέφικτο πένθος της.

Η έννοια της «κρύπτης» μεταφορικά κατανοείται ως κατάποση αυτού που έχει χαθεί, με τη μορφή ενός αντικειμένου. Έτσι, ο νεκρός φυλάσσεται ένδοθεν, η απώλειά του δεν γίνεται δεκτή από τον συγγενή, δεν μιλάει γι’ αυτόν, δεν τον πενθεί, αλλά ταυτίζεται μαζί του – διαδικασία που οι Αμπραάμ και Τόροκ αποκαλούν «ενδοκρυπτική ταύτιση». Αυτό το κεφάλαιο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς το παρελθόν συναντά το παρόν που ακινητοποιήθηκε, κλείνοντας μέσα του μια ολόκληρη αφηγηματική ιστορία. Πρόκειται για «κρυπτοφορία» που γεννά καταθλίψεις, μανίες, μελαγχολίες, κλεπτομανίες, φετιχισμούς, αλκοολισμούς και ψυχοσωματικές διαταραχές. Παραδείγματα: η Κατερίνα και η κρύπτη του νεκρού πατέρα, η Νίκη και η κρύπτη της νεκρής μητέρας, η Θάλεια και η κρύπτη του νεκρού πατέρα κ.λπ.

Μια συγκλονιστική ανάλυση αφιερώνει η Μάτσα στο φαινόμενο που αποκαλείται «παιδί της αντικατάστασης». Το θέμα είναι πασίγνωστο, παρά το γεγονός ότι οι συνέπειες υπερβαίνουν κατά πολύ το συμβάν. Ο Φρόυντ ισχυρίζεται ότι η απώλεια ενός παιδιού προκαλεί στους γονείς μια ναρκισσιστική πληγή, η οποία κλονίζει βαθιά μια ιδανική εικόνα του Εγώ. Με άλλα λόγια, οι γονείς κατατρύχονται από αίσθημα ενοχής, καθώς κουβαλούν τον θάνατο που δεν κατάφεραν να εμποδίσουν, με ένα αίσθημα ντροπής. Ποια είναι η λύση;

Το παιδί της αντικατάστασης, ήτοι η γέννηση ενός νέου παιδιού, που θα πάρει τη θέση του θανόντος. Ως γνωστόν, στο νεογέννητο δίνουν το όνομα του νεκρού παιδιού, τα ρούχα του, τα παιχνίδια του, σάμπως το νεκρό και το ζωντανό να είναι ένα παιδί με δύο πρόσωπα. Ωστόσο, οι συγκρίσεις ανάμεσα στο θανόν και στο ζων, καθώς κλίνουν πάντα υπέρ του νεκρού, προκαλούν στο ζων αναίτια κατάθλιψη, ισχυρό αίσθημα μειονεξίας, αίσθημα εξάρτησης και μηδαμινότητας. «Πράγματι, το φάντασμα του νεκρού, επανενσαρκωμένο στο παιδί της αντικατάστασης, είναι εξαρχής επιφορτισμένο με μια αδύνατη αποστολή: να αντικαταστήσει τον αναντικατάστατο και να παραμείνει σε όλη του τη ζωή ζωντανή απόδειξη της αδικίας που έγινε με εκείνον τον θάνατο αλλά και της ανικανότητας των γονιών να τον αποτρέψουν, προστατεύοντας καλύτερα το παιδί που χάθηκε». Τυχαία, μήπως, το παιδί-φάντασμα προορίζεται να γίνει ένας «προδιαγεγραμμένος ασθενής»; Γράφει

η Μάτσα: «Πώς να φας, όταν έχεις πάρει τη θέση ενός νεκρού;».

Ακολουθούν παραδείγματα τοξικομανών που έκαναν συχνές απόπειρες αυτοκτονίας, του Γιάννη και του Ιάσονα.

Αρχή κάθε ψυχοθεραπευτή πρέπει να είναι ότι κάθε θεραπευόμενος χρειάζεται τον δικό του χρόνο για να λειτουργήσει, να σπάσει τη σιωπή του, να μιλήσει χωρίς να ντρέπεται, να γίνει ικανός να εκφράσει ελεύθερα τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, να “εναποθέσει” τα μυστικά του στα χέρια του ψυχοθεραπευτή του.

Πρέπει να συνάψει μια ισχυρή θεραπευτική συμμαχία με τον θεραπευόμενο και να του δώσει τον αναγκαίο χρόνο, διαθέσιμος πάντα να τον ακούσει, αποφεύγοντας κάθε τάση κατάχρησης της εξουσίας που του παρέχει ο ρόλος του, θέτοντάς του διαρκώς με ηρεμία, υπομονή και κατανόηση τα όρια, που πρέπει να τα σεβαστεί. Η ενσυναίσθηση του θεραπευτή θα του επιτρέψει να εισέλθει στον εσωτερικό κόσμο του θεραπευόμενου και να μοιραστεί τις συγκινήσεις του. Γι’ αυτό χρειάζεται να είναι πάντα ανοιχτός στον διάλογο, όχι ουδέτερος, αλλά παρεμβατικός, όπου χρειάζεται, για να καμφθούν οι αντιστάσεις και να βγουν στο φως όλα όσα αφορούν τα ψυχικά τραύματα που έχει το ιστορικό του, το ατομικό και το οικογενειακό, τα πρόσωπα, οι συνθήκες, οι αντιδράσεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα».

Βιβλίο
5

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το έπος του Όστερ, μια «Βλάβη» και το πορνό του Ουελμπέκ

Βιβλίο / Το έπος του Όστερ, μια «Βλάβη» και το πορνό του Ουελμπέκ

Ποια είναι η ιστορία πίσω από το νέο βιβλίο του Πoλ Όστερ; Τι τρέχει πάλι με τον Μισέλ Ουελμπέκ; Μια πρώτη ματιά στο νέο βιβλίο του Κολμ Τόιμπιν. Ποιο είναι το βιβλίο που βασίστηκε η νέα ταινία του Λάνθιμου; + Ένα νέο περιοδικό για το βιβλίο που αξίζει να διαβάσετε.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ: Η ομιλία του Γιάννη Ρίτσου στην απονομή του βραβείου Λένιν

Βιβλίο / Ντοκουμέντο: Η ομιλία του Γιάννη Ρίτσου στην απονομή του βραβείου Λένιν

Το LIFO.gr παρουσιάζει για πρώτη φορά στο διαδίκτυο την ομιλία του Γιάννη Ρίτσου κατά την απονομή του Διεθνούς Βραβείου Λένιν για την Ειρήνη και το χειρόγραφο σημείωμα που έγραψε στο ξενοδοχείο λίγες ώρες πριν.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Στέφανος Ξενάκης: «Βίωσα ένα ατελείωτο ξέσκισμα. Και αναρωτιέμαι ποιος θα είναι ο επόμενος που θα γδάρουν»

Βιβλίο / Στέφανος Ξενάκης: «Βίωσα ένα ατελείωτο ξέσκισμα. Και αναρωτιέμαι ποιος θα είναι ο επόμενος που θα γδάρουν»

Ο γνωστός συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στη LiFO για τους λόγους που οδήγησαν στη σύλληψή του, τις μέρες που πέρασε στο κρατητήριο, και το τι συνέβη με τις πωλήσεις των βιβλίων του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Προδημοσίευση: Η Μοναξιά του Ενός του Κωνσταντίνου Πίττα

Βιβλίο / Προδημοσίευση: Η «Μοναξιά του Ενός» του Κωνσταντίνου Πίττα

Το πρώτο βιβλίο του αρχιτέκτονα και διδάκτορα Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ κυκλοφορεί την επόμενη Παρασκευή από τις εκδόσεις Αίολος, και ακροβατεί μεταξύ αφηγηματικού και δοκιμιακού λόγου.
THE LIFO TEAM
Όνειρα και εφιάλτες στη Βαβυλωνία του Χόλιγουντ

Daily / Όνειρα και εφιάλτες στη Βαβυλωνία του Χόλιγουντ

Το «Hollywood Babylon», το περιβόητο «σκανδαλοθηρικό» βιβλίο του σπουδαίου κινηματογραφιστή Κένεθ Άνγκερ που πέθανε προ ημερών, είναι μια καταγραφή της νοσηρής ενέργειας που περιτριγυρίζει το χολιγουντιανό σύμπαν από την εποχή του βωβού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ρούμενα Μπουζάροφσκα: «Όταν ερχόμουν στην Ελλάδα έπρεπε να λέω ψέματα για το από πού είμαι»

Βιβλίο / Ρούμενα Μπουζάροφσκα: «Όταν ερχόμουν στην Ελλάδα έπρεπε να λέω ψέματα για το από πού είμαι»

Η συλλογή διηγημάτων «Ο άντρας μου» (εκδ. Gutenberg) της συγγραφέα από τη Βόρεια Μακεδονία εκθέτει αμείλικτα τον μισογυνισμό, χωρίς να χαϊδεύει πολιτικές ορθότητες, κι έχει αγαπηθεί πολύ στην Ελλάδα.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Lucile Peytavin: Στη Γαλλία η ανδρική βία στοιχίζει 95,2 δις ευρώ ετησίως

Βιβλίο / Lucile Peytavin: «Στη Γαλλία η ανδρική βία στοιχίζει 95,2 δισ. ευρώ ετησίως»

Η Γαλλίδα ιστορικός που εκπόνησε έρευνα για τα πραγματικά κόστη της τοξικής αρρενωπότητας στις οικονομίες των κρατών μιλά αποκλειστικά στη LiFO και αποκαλύπτει στοιχεία της έρευνάς της.  
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Αναστασία Μίαρη: «Οι Έλληνίδες γιαγιάδες είναι γυναίκες δυνατές και ατρόμητες»

Βιβλίο / Αναστασία Μίαρη: «Οι Ελληνίδες γιαγιάδες είναι γυναίκες δυνατές και ατρόμητες»

Η συγγραφέας του βιβλίου Yiayia μάζεψε συνταγές και ιστορίες από όλη την Ελλάδα σε ένα βιβλίο που αποτίνει φόρο τιμής στην Ελληνίδα γιαγιά της και στις παραδοσιακές γιαγιάδες που σε λίγο θα είναι είδος υπό εξαφάνιση. 
M. HULOT
Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ: «Ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η αλήθεια δεν έχει σημασία»

Βιβλίο / Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ: «Ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η αλήθεια δεν έχει σημασία»

Ο φετινός νικητής του φετινού διεθνούς βραβείου Booker και ένας από τους πιο διάσημους και διεθνώς αναγνωρισμένους Βούλγαρους συγγραφείς μιλά στη LiFO για τον χρόνο και τη σημασία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης: «O πατέρας μου δεν ήταν ένας “άγιος των γραμμάτων”»

Βιβλία και Συγγραφείς / Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης: «O πατέρας μου δεν ήταν ένας “άγιος των γραμμάτων”»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον γιο του θρυλικού συγγραφέα Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη για το έργο του πατέρα του, με αφορμή την επανέκδοση των βιβλίων του από τις εκδόσεις Εν Πλώ/Δόμος.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Βραβευμένα βιβλία ξένης λογοτεχνίας: Αξίζουν, πράγματι, τον κόπο;

Βιβλίο / Βραβευμένα βιβλία ξένης λογοτεχνίας: Αξίζουν, πράγματι, τον κόπο;

Η πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή στην Ελλάδα φέρνει στο φως μια σειρά από βραβευμένα στο εξωτερικό μυθιστορήματα με περίοπτες διακρίσεις: Μπούκερ, National Book Award ή Νόμπελ. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα και το κριτήριο επιλογής τους, που έχει αλλάξει με την πάροδο των χρόνων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

σχόλια

3 σχόλια
Ο (αγαπημένος μου) Φρόυντ ούτε που θα σκεπτόταν να αναλύσει 'τα ναρκωτικά'. Ακόμα η Αμερική δεν είχε επιβάλλει τη απαγόρευση, Ο ίδιος έπαιρνε κοκαΐνη κι έδινε και στην αραβωνιαστικιά του.Τη 'μάστιγα', την ενοποίηση σε ένα κοινωνικό γκρουπ την πέτυχαν οι φυλλαδες κι οι νόμοι για άλλες σκοπιμότητες.Σήμερα που αυτά έχουν αποδειχθεί, που ο πόλεμος κατά τον ναρκωτικών έληξε στον πολιτισμένο κόσμο, ανησυχώ όταν έρχονται ψυχίατροι που μελέτησαν πέντε δυστυχισμένες πουτάνες από τη Ρωσία κι άλλους τόσους απόκληρους νεαρούς και έφτιαξαν θεωρία.Η γενίκευση του πένθους που αυτομάτως θυματοποιεί το χρήστη ως τραυματισμένο και τη χρήση ως σύμπτωμα μου φαίνεται ξεπερασμένη.
Η κα Μάτσα είναι μορφή στο χώρο. Έχει δώσει τη ζωή της ολόκληρη. Εμμέσως, έχω ξαναγράψει εδώ πως είναι καιρός να πάρουμε σοβαρά και τη βιολογία της εξάρτησης. Μαζί με την όποια εποχιακή θεωρία [φροϋδική, γνωσιακή-συστημική κτλ], οφείλει η ακαδημαϊκή και κοινότητα να συμπεριλάβει τη σταθερά του βιολογικού μηχανισμού στη θεραπεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο άνθρωπος που ως έμβρυο εκτέθηκε σε οπιούχα. Σχετικές έρευνες, απ΄όσο ξέρω, δεν έχουν γίνει στην Ελλάδα, κι ας πρόκειται για υπαρκτό θέμα με δραματικές προεκτάσεις[και λίγα λέω]. Μη ξεχνάμε και τη σπουδαιότητα των διπλές διαγνώσεις [πχ διπολισμός και εξάρτηση].Η ακαδημία έχει αποτύχει,πάντως. Τα ποσοστά επιτυχίας τόσο των στεγνών όσο και των προγραμμάτων με υποκατάστατα είναι πάρα πολύ μικρά, σχεδόν αμελητέα. Η πολιτεία έχει αποτύχει και αυτή, χέρι-χέρι με τη "δικαιοσύνη".Διάβαζα πριν χρόνια το blog ενός πατέρα με γιο στην εξάρτηση. Οι λέξεις του ήταν κραυγές. Φώναζε στο αόρατο κοινό για ξεσηκωμό, να βγουν οι γονείς στους γνωστούς δρόμους και να πάρουν τα βαποράκια και τους έμπορους στο κατόπι με ρόπαλα και δοκάρια. Ο άνθρωπος ήταν στα αρχικά στάδια του πένθους. Με αφορμή, λοιπόν, τη λέξη πένθος και συνδέοντάς την με το κείμενο, να θυμίσω ότι δεν πενθεί μόνο ο εξαρτημένος. Μαζί του πενθούν οι γονείς του, τα αδέρφια του, ο/η σύζυγος και σίγουρα, τα παιδιά του.
"Θαμμένοι ζωντανοί μέσα στις ουσίες" ...ουσιες οπως... ψευτο-χριστιανισμος, ψευτο-πατριωτισμος, απανθρωπες "οικογενειακες αξιες", και τοσες αλλες "μπαρουφες"... ω ναι! ολες αυτες, και αλλες πολλες "ουσιες", στην κυριολεξια μπορουν να σπρωξουν πολλους σε "αλλλες ουσιες" οπως τα ναρκωτικα!
Οι βαρύγδουποι sensational τίτλοι του άρθρου ίσως να είναι παραπλανητικοί (το εύχομαι)Όμως πρόκειται γιαμια ψυχομελέτη για τη σχέση πένθους και τοξικομανίας- Ok, μια ακόμα θεωρία.. Μα ελπίζω να αναφέρει πως ούτε όλοι οι πενθούντες παίρνουν 'ναρκωτικά' ούτε όλοι οι ναρκωμανείς έχουν πένθος. Οπότε;

ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

THE GOOD LIFO ΔΗΜΟΦΙΛΗ