1.

Κρίση/Κράση. Στα ζόρια κερδίζει ο πιο καλά προετοιμασμένος. Και ακριβώς ο πιο καλά προετοιμασμένος είναι αυτός που ρίχνει τα ζάρια του στα ζόρια, αυτός που έχει ήδη ζήσει μες στα ζόρια, προτού τα ζόρια γενικευτούν. Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν αυτοί που ζούνε ήδη μες στην αντάρα και τραγουδάνε εκείνο το «Έρχεται βροχή, έρχεται μπόρα», ενόσω ακούνε τη χλόη να βλασταίνει. Η κρίση απαιτεί κράση. Ή: ο καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται. Ας θυμηθούμε και το απειλητικό: ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Οι χαρτογράφοι του χάους ζουν στο χάος σαν το ψάρι στο νερό. Τέλος, είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι η νίκη ανήκει σε αυτούς που θα σπείρουν την αταξία χωρίς να την αγαπούν. Σκόρπιες σκέψεις καθώς, μετά τους ηθοποιούς, μετά τους φιλοσόφους τύπου Ζαν Πολ Σαρτρ και Μπερνάρ Ανρί Λεβί, μετά τους συγγραφείς τύπου Πολ Όστερ, γίνονται σταρ οι οικονομολόγοι. Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα. Νέα θέματα, νέα θεάματα. Και, φυσικά, νέα βιβλία. Ο Γιάνης Βαρουφάκης (Αθήνα, 1961) συγκεντρώνει σε 426 σελίδες τα όσα μας οδήγησαν εδώ που βρισκόμαστε. Στο συναρμολογούμενο πόνημα Η γένεση της μνημονιακής Ελλάδας (εκδ. Gutenberg) παρακολουθούμε την αρθρογραφία του δυναμικού ανδρός στη LifΟ, στο protagon.gr, στο Hot Doc, στην «Αυγή», στην «Εποχή», στα «Νέα». Το ότι το βιβλίο διαβάζεται και ως θρίλερ είναι αυτονόητο. Θεωρώ επίσης αυτονόητη την παράλληλη ανάγνωση/μελέτη του έργου Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα (μτφρ. Ελίζα Παπαδάκη, εκδ. Πόλις) του Thomas Piketty (Κλισί, 1971), άλλου μεγάλου σταρ της οικονομολογίας. Σημειώνω ότι στη σελίδα 145 ο αναγνώστης θα συναντήσει μια λίαν ενδιαφέρουσα λογοτεχνική παρένθεση όπου τάχιστα εξετάζεται πώς είδαν και κατέγραψαν την περιουσία οι σπουδαίοι λογοτέχνες Ονορέ ντε Μπαλζάκ και Τζέιν Όστεν.

2.

Εργαστήρια/Διυλιστήρια. Είναι γοητευτικό, και λίαν γενναιόψυχο, να σου επιτρέπουν την πρόσβαση στα εργαστήρια, είτε επιστημονικά είναι είτε λογοτεχνικά είτε ζωγραφικά. Ατελιέ και γραφεία: άλλα ακατάστατα, άλλα γεωμετρικώς οργανωμένα, σαν πίνακες του Pieter Cornelis «Piet» Mondriaan, αυτού του εξόχως ευφυούς φιλοσόφου των χρωμάτων και των σχημάτων. Δύο κομψότατοι τόμοι, Τ' αγαπημένα του Θωμά Κοροβίνη και Τ' αγαπημένα του Μιχάλη Γκανά (εκδ. Μεταίχμιο), είναι σεντούκια με τιμαλφή της ελληνικής λογοτεχνίας, ανθολογίες από αγαπημένους λογοτέχνες, περιήγηση στα εργαστήρια/διυλιστήρια του Κοροβίνη (Νέα Μηχανιώνα, 1953) και του Γκανά (Τσαμαντάς, 1944). Ο πρώτος ανθολογεί κλασικούς όπως: Καβάφης, Παπαδιαμάντης, Κόντογλου, Χριστιανόπουλος, Σκαρίμπας, Σαχτούρης, Εγγονόπουλος, Σαραντάρης, Καρούζος, Σολωμός, Κάλβος. Αλλά ανθολογεί και Μεγάλα Αλάνια των Λέξεων: Άκης Πάνου, Μάρκος Βαμβακάρης, Διονύσης Σαββόπουλος, Απόστολος Καλδάρας, Μανώλης Ρασούλης, Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Έξοχες επιλογές, γκαραντί! Ο δεύτερος, ο Γκανάς, είναι επίσης λαμπρός στις επιλογές του, προσφέροντάς μας ένα συνταρακτικό παρόραμα της τόσο πλούσιας λογοτεχνίας μας, ξεκινώντας από δημοτικά τραγούδια, περνώντας από Καββαδία, Λεοντάρη, Καρυωτάκη, Γκόρπα, Εμπειρίκο, φτάνοντας και αυτός σε Μεγάλα Αλάνια των Λέξεων, όπως ο Τάσος Δενέγρης, ο Ηλίας Λάγιος, ο Κωστής Παπαγιώργης. Πολύτιμοι και οι δύο τόμοι, επιμελημένοι αμφότεροι από την Ειρήνη Χριστοπούλου.

3.

Ατόφια Ποίηση. Ακραιφνής ποιητής, τσάμπιον της κατάδυσης στα βάθη της παράδοσης, ο Δημήτρης Κοσμόπουλος (Κοντογόνι Μεσσηνίας, 1964) δεν παύει να τραγουδάει τους πεσμένους προπάτορες, όπως έλεγε ο Καρούζος. Τραγουδάει τον τραγουδιστή Δημήτρη Μητροπάνο: «Πώς να το πω, για του λυγμού την φλόγα,/ και πώς η φλόγα λαχταράει τη σταγόνα./ Σκοτάδια πέρασαν και θόλωσε η εικόνα./ Αλλά δεν έχω φως στην προσευχή μου, Μήτσο / και περπατώ μαζί σου σε κρυφόν αγώνα / στα χώματα του δρόμου να κρατώ —κερί— το ίσο» (Σκοπός του χωματόδρομου, εκδ. Ευθύνη). Τραγουδάει τον απόλυτο bluesman Μάρκο Βαμβακάρη: «Κάτω από τ' άσπρα χώματα κοιμόταν μαύρος πάγος./ Αλλά / ήρθε ο έκπαλαι παππούς / Γαιανθρακεργάτης του ήχου. Μάρκος, ω./ Έσκαψε κι έσκαψε. Βγήκε, λοιπόν, το πουλί, μ' ένα φτερό του πέτρινο / κι ένα φτερό μαχαίρι της πιο ηλεκτρικής σκουριάς / κι από τον μαύρο μέσα πάγο —ετούτα γίνονταν στο στήθος—/ Μού 'φερε, στα χέρια μού 'φερε, τ' αρχαία πεντόβολα» (Βραχύ Χρονικό, εκδ. Κέδρος). Τραγουδάει τον Μεγάλο Ρώσο Εικονοποιό: «ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΜΟΥΡΜΟΥΡΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΤΟΣΚΑΝΗ — Το τίμημα είναι ο θάνατος, γιατί / δεν είναι εικόνα, πέννα και χαρτί / να κλείσει της αγάπης μου τα Απέννινα./ Καρδιά μου, μες στον κόσμο, Άννα Καρένινα» (Ανάστασις του Ανδρέα Ταρκόφσκι, εκδ. Ερατώ). Τραγουδάει τον μακαρίτη φίλο μας, τον θαυματοποιό Ηλία Λάγιο: «Βλέπω να πνίγεσαι, σε βλέπω δίχως φράγκο,/ σ' ένα ντοβλέτι που το ρήμαξεν η φύρα./ Ξαναγυρνώ στους κοιμηθέντες. Τον σκοπό μου σφύρα» (Κατόπιν εορτής, εκδ. Ερατώ).