Ηappy Birthday Emily Dickinson! Από τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο

Ηappy Birthday Emily Dickinson! Από τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο Facebook Twitter
0
Ηappy Birthday Emily Dickinson! Από τον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο Facebook Twitter

Το Νερό μαθαίνεται απ' τη δίψα. Η Εκσταση από την οδύνη. Τα Πουλιά απ' το χιόνι. Κι η Ντίκινσον απ' τον καιρό. Οταν την πρωτοδιαβάζεις πέφτεις απ' το ένα αίνιγμα στο άλλο, αλλεπάλληλα. Πέφτεις όχι στην άβυσσο, αλλά σε έναν κόσμο κυριολεξίας του πόνου, πρωτοφανούς - απ' όπου, επίσημα, έχει παραλειφθεί το κεντρικό νόημα, έχει σβηστεί συνειδητά το κέντρο.

Είναι μια ποίηση της περιφέρειας, σπασμένη όπως τα αγάλματα, που μέσα από τις λεπιδιές του νοήματος μπορείς να δεις τα πάντα - σχεδόν τα πάντα.

Απ' το αχανές έργο της «παρθένας ερημίτισσας» (1.800 ποιήματα -τα περισσότερα σπουδαία, «φτασμένα κατ' ευθείαν με ένα άλμα στην κορυφή»- γραμμένα με μακρουλά λειασμένα γράμματα) λίγα έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά - από συμπαθητικά έως άθλια. Στα αγγλικά, υπάρχουν όλα στο Ιντερνετ, με εξαιρετικές αναλύσεις και σχολιασμούς - είναι πολύ δημοφιλής στην εποχή μας η τρισμέγιστη Ντίκινσον, με τα μαλλιά «σαν του κάστανου το αγκάθινο κουκούλι» και τα μάτια της «σαν το σέρι στο ποτήρι, που αφήνει ο επισκέπτης» (λόγια δικά της). Συχνά οφείλεται σε λάθος λόγους (στο μύθο της ζωής της, τον εγκλεισμό της σε ένα σπίτι ή ορισμένες της εκκεντρικότητες), συχνότερα όμως στην αργή ζύμωση της ποίησής της μέσα μας - αινίγματα που τα λύνει το σώμα μας αντί για εμάς. Και μόνο το γεγονός ότι το βασικό έργο μιας τέτοιας ποιήτριας μένει ουσιαστικά αμετάφραστο ώς σήμερα, δείχνει πόσο ασήμαντη και πνευματικά οκνή είναι η Ελλάδα.

Μόλις 44 ποιήματά της και 3 γράμματα (που είναι ισάξια με ποιήματα) μετέφρασε ο Ερρίκος Σοφράς στις εκδόσεις Ροδακιό πριν 5 χρόνια -κι ακόμα αυτό έιναι ό,τι καλύτερο έχει γίνει στην Ελλάδα για αυτήν! Περιέργως, αρκούν για να φανερωθεί αυτή η ακριβή ποίηση, να λυθεί κάπως ο λευκός γρίφος της.

Είναι από τις καλύτερες μεταφράσεις ποίησης που έχω διαβάσει στην Ελλάδα - συγκρατημένη και ψυχρή, αφήνει τις ημιτελείς χειρονομίες ημιτελείς, την ειρωνεία αναπάντητη, διατηρεί την αμφισημία της ανοιξιάτικης ψύχρας που πνέει πάνω απ' όλα της τα ποιήματα. Οι λέξεις παραμένουν απόκρημνες, η έκσταση ελεγχόμενη - υπάρχει ακόμα και η κοριτσίστικη δροσιά, το χιούμορ της Νέας Αγγλίδας που μεγάλωσε σε μια μικρή, καλβινιστική κωμόπολη της Μασαχουσέτης του 1850, με τη Βίβλο και τον Σέξπιρ, ωστόσο έγραψε: «"Κοιτάξτε τα κρίνα" - είναι η μόνη Εντολή που υπάκουσα».

Ξαναδιαβάζω έκτοτε συχνά αυτό το εκδοτικό κατόρθωμα. Είναι μια κάποια λύση, στη παρακμή που μας κυκλώνει. Οταν η «πολιτική» κακοφορμίζει, βάζεις φωτιά ή στρέφεσαι στο πνεύμα. Η Ντίκινσον αγνόησε επιδεικτικά την πολιτική της εποχής της, παρ' ότι υπήρξε μέλος μιας οικογένειας με δύναμη. Ούτε τη δημοσιότητα ήθελε. Ούτε τα λεφτά. Οχι επειδή ήταν γυναίκα - ή μια αποσυνάγωγη. Ηθελε να αφήσει όσο μπορεί πιο καθαρό το βλέμμα της. Για να δει αυτο που διαρκεί, όταν το σώμα και οι κοινωνίες έχουν φύγει

Δυο ποίηματά της

1149 

Μετά από χρόνια εκατό

Τον Τόπο αυτό κανείς δεν ξέρει

Η Τραγωδία που παίχτηκε εκεί

Τώρα Σιγή Ατάραχη

Χορτάρια αγριέψανε τριγύρω

Ξένοι διαβήκανε περαστικοί

Την έρημη συλλάβισαν Ορθογραφία

Που κράταγαν οι Αλλοτινοί Νεκροί

Το δρόμο τον αναθυμούνται

Ανεμοι σε Χωράφια Θερινά -

Το Ενστικτο μαζεύει το Κλειδί

Που πέταξε η μνήμη μακριά-

1338 

Κι όμως, ο Χρόνος συνεχίζεται-

Το λέω χαρούμενη σ' όσους πονάνε τώρα-

Θα ζήσουν-

Υπάρχει ήλιος-

Δεν το πιστεύουν τώρα-

Μετάφραση: Ερρίκος Σοφράς, εκδ. Το Ροδακιό

Βιβλίο
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ντον Ντελίλο: «Άνθρωπος σε πτώση»

Το πίσω ράφι / «Άνθρωπος σε πτώση»: Το ρεαλιστικό έργο ενός από τους σπουδαιότερους εξερευνητές της μοντέρνας εποχής

Ο πολυβραβευμένος Ντον Ντελίλο γράφει για την ανάγκη των ανθρώπων να ανήκουν κάπου και να επικοινωνήσουν, όταν εισπράττουν από την Ιστορία οδύνη, απώλειες και χιλιάδες ερωτηματικά.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Αντώνης Καραμπατζός: Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση

The Book Lovers / Αντώνης Καραμπατζός: «Με έλκει ο μυθιστορηματικός κόσμος του Καραγάτση»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον καθηγητή Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Καραμπατζό για το πώς το έργο του Τζότζεφ Κόνραντ, του Φίλιπ Ρόθ ή η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη ανοίγουν δρόμους στο συναίσθημα, στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ιστορία.
THE LIFO TEAM
Ο θάνατος τής πήγαινε πολύ

Βιβλίο / Κάντι Ντάρλινγκ: Η συγκινητική ιστορία του τρανς ειδώλου και μούσας του Άντι Γουόρχολ

Η Κάντι Ντάρλινγκ προκαλούσε ανέκαθεν συμπάθεια και θαυμασμό, όχι τόσο για τα επιτεύγματά της στη σκηνή και τη μεγάλη οθόνη, όσο για την ομορφιά και την εύθραυστη αύρα της.
THE LIFO TEAM
Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

The Happy Reader / Η Gen Z αγαπάει τη γιαγιά που πλέκει στο πανηγύρι του χωριού

Η Γενιά Ζ γράφει και διαβάζει, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα. Βιογραφίες, ταξιδιωτικοί οδηγοί και υγεία οδηγούν τους Ευρωπαίους στα βιβλιοπωλεία. Οι γιοι του Μάρκες, Ροδρίγκο και Γκονζάλες, απολογούνται για το δικαίωμά τους στο έργο του πατέρα τους. Εκδοτικό γεγονός, η μετάφραση του πρώτου μυθιστορήματος του Τζέιμς Μπόλντουιν.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
«Teatro Grottesco»: Η γοτθική σκηνή της ζοφερής απελπισίας

Βιβλίο / «Teatro Grottesco»: Mια συλλογή σκοτεινών διηγημάτων από έναν μετρ του τρόμου

Κάποιοι ίσως τον γνωρίζουν από την πρώτη (και καλύτερη) σεζόν του «True Detective». Η βουτιά στις πλέον σκοτεινές πτυχές της υπαρξιακής φιλοσοφίας, η άκρως ζοφερή ατμόσφαιρα, η εικονοποιία που φλερτάρει με τη γοτθική αισθητική είναι χαρακτηριστικά του έργου του Τόμας Λιγκότι, η απουσία του οποίου από την ελληνική αγορά είναι τρανταχτή.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΤΣΑΠΡΑΪ́ΛΗΣ
Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

The Book Lovers / Ακύλλας Καραζήσης: «Μου αρέσει η λογοτεχνία του Θανάση Βαλτινού γιατί δεν ξέρεις τι είναι αλήθεια και τι ψέμα»

Ο Νίκος Μπακουνάκης συζητάει με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση για την αναγνωστική διαδρομή του, που ξεκινάει από τον «Τομ Σόγερ» και τη Θεσσαλονίκη, περνάει από τον ρομαντικό κόσμο της Χαϊδελβέργης και φτάνει στην Αθήνα του θεάτρου και των κειμένων.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ
Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Βιβλίο / Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.   
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Βιβλίο / «Η άνοδος της δεξιάς συνδέεται με τις αποτυχίες της αριστεράς»

Ο Ντόναλντ Σασούν, ομότιμος καθηγητής Συγκριτικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και άλλοτε στενός φίλος, συνεργάτης και επιμελητής των βιβλίων του Έρικ Χoμπσμπάουμ, μιλά στη LiFO.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Βιβλίο / Η Κάλλας δεν ήταν τραγική φιγούρα και δεν εγκατέλειψε την καριέρα της για τον Ωνάση

Η συγγραφέας του βιβλίου “Diva”, Ντέζι Γκούντγουιν, τονίζει με άρθρο της στον Guardian ότι το να χαρακτηρίζει κανείς τη ζωή της κορυφαίας τραγουδίστριας τραγική, σημαίνει ότι την αδικεί κατάφωρα.
THE LIFO TEAM
Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Βιβλίο / Η Θήβα που δεν ξέρουμε

Ο Βρετανός ιστορικός Πολ Κάρτλετζ αποκαθιστά την ιστορική πόλη της αρχαιότητας που αντιμετώπιζαν υπεροπτικά οι Αθηναίοι. Δείχνει πώς τα θηβαϊκά θέματα επιβιώνουν στη σύγχρονη τέχνη, γράφει για τον Επαμεινώνδα που είχε έναν μόνο τραχύ μανδύα, παρουσιάζει την κοινωνία που δημιουργεί τον Ιερό Λόχο, ένα στρατιωτικό σώμα που αποτελείται αποκλειστικά από εραστές και ερώμενους.
ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΟΥΝΑΚΗΣ