Η επιστροφή των (σπουδαίων) γυναικών στη λογοτεχνία

Η επιστροφή των (σπουδαίων) γυναικών στη λογοτεχνία Facebook Twitter
0

Αν η γραφή της Γουλφ είναι μια ατελείωτη κραυγή ή μια ποίηση που απλώνεται στο βασίλειο των κρυμμένων γυναικών, άλλο τόσο το Ένα δικό σου δωμάτιο προβάλλεται ως παντοτινό μανιφέστο της γυναικείας χειραφέτησης και βούλησης.

Ανάμεσα στα ευχάριστα γεγονότα της επιστροφής των σπουδαίων ξένων συγγραφέων συγκαταλέγεται, επομένως, και η νέα, μοντέρνα μετάφραση του θρυλικού βιβλίου της Βιρτζίνια Γουλφ από τη Βάσια Τζανακάρη (Μεταίχμιο), το οποίο διαβάζεται με την ίδια έκπληξη, αγωνία και εσωτερική έξαρση που δημιουργεί το επαναστατικό του εύρος.

Mονάχα η Γουλφ, άλλωστε, τόλμησε να επινοήσει την αδελφή του Σαίξπηρ, τη φανταστική πρωταγωνίστρια των δοκιμίων της, η οποία ενδεχομένως να είχε την ίδια αλλά και παραπάνω αναγνώριση από τον όμαιμό της ποιητή και συγγραφέα, αν διέθετε ένα δικό της δωμάτιο.

Αν, με άλλα λόγια, είχε ανάλογα κοινωνικά δικαιώματα και ευκαιρίες και την ίδια συγγραφική δύναμη, αυτήν που με τόσο εσωτερικό και εξωτερικό αγώνα διεκδίκησε η Γουλφ, η οποία για πρώτη φορά εδώ μιλάει με τόσο σθένος για τις ομότεχνές της: από την Άφρα Μπεν έως τις αδελφές Μπροντέ, την Τζορτζ Έλιοτ και την Τζέιν Όστεν.

    
Είναι αυτή η τελευταία που επανεκδίδεται, γίνεται έμπνευση για ταινίες και επανέρχεται με κάθε τρόπο, π.χ. με την πρόσφατη επανακυκλοφορία του δημοφιλέστερου έργου της Λογική και Ευαισθησία σε μετάφραση Αργυρώς Μαντόγλου (Μίνωας).

Η Μάριαν Ντάσγουντ στο διάσημο βιβλίο της Όστεν είναι το ακριβώς αντίθετο από την εσωστρεφή και μάλλον ντροπαλή αδελφή της Έλινορ, η οποία προσπαθεί να κρύψει τη δική της ερωτική απογοήτευση και τους χιλιάδες λόγους που το κοινωνικό περιβάλλον την έμαθε να σκοτώνει πάντα αυτά που αγαπά, ακόμα και τον μεγάλο έρωτα της ζωής της.

Η Όστεν, ακολουθώντας τη λογική της κωμωδίας των παρεξηγήσεων που δέσποζε στη βρετανική παράδοση, μιλάει ταυτόχρονα για την κενότητα των κοινωνικών συμβάσεων και τον φαρισαϊσμό των συντηρητικών ηθών της εποχής.


Στη γραμμή κοινωνικής αντίστασης ή μάλλον συμβολικής χειραφέτησης την οποία οικειοποιήθηκε η Μάργκαρετ Άτγουντ συγκαταλέγεται και η τρομερή Άλλη Γκρέις, δηλαδή η νέα πρωταγωνίστρια της σπουδαίας Καναδής συγγραφέως που ενέπνευσε την ομώνυμη σειρά του Netflix (το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τον Ψυχογιό, σε μετάφραση Αύγουστου Κορτώ).

Η Άτγουντ συνηθίζει να συνομιλεί ιδανικά με γυναίκες απ' όλο το φάσμα των συμβολικών και πραγματικών αναφορών –μάγισσες, γυναίκες των μύθων, φόνισσες των εξωφύλλων–, τις οποίες επανασυστήνει στο πλαίσιο ενός δικού της, αλλότριου, φανταστικού κόσμου.

Εν προκειμένω, η νεαρή υπηρέτρια Γκρέις Μαρξ που καταδικάζεται για φόνο υποστηρίζει πως υποφέρει από αμνησία και όλοι μένουν να παρακολουθούν το ταξίδι προς το παρελθόν με τη βοήθεια ενός γιατρού που αναλαμβάνει να φέρει στο φως την αλήθεια.


Το παιχνίδι της μνήμης δείχνει να απασχολεί και μια άλλη ιδανική συνομιλήτρια της Άτγουντ, την Αυστραλή Χάνα Κεντ, η οποία κάνει λόγο για άλλους είδους φόνισσες, μάγισσες, γυναίκες που ακροβατούν ανάμεσα στην επανάσταση και στην παρανομία:

Με το βιβλίο Οι Καλοί (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Ίκαρος), η Χάνα Κεντ επανέρχεται με ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα και συμβολισμούς, βγαλμένο από τα νοτισμένα από την υγρασία τοπία της Ιρλανδίας του 19ου αιώνα, παρουσιάζοντας την ιστορία τριών γυναικών που ένωσαν τις δυνάμεις τους για να σώσουν ένα παιδί, κόντρα σε μια κοινωνία γεμάτη φανατισμό και προκαταλήψεις.


Πρόκειται για ένα περιβάλλον αντίστοιχο της σκληρής, γεμάτης προκαταλήψεις κοινωνίας όπου δρούσε η σπουδαία ποιήτρια Μαρίνα Τσβετάγιεβα, η οποία τελικά εξοστρακίστηκε από το καθεστώς και κατέκτησε το Παρίσι.

Από κει έγραψε τον Δικό μου Πούσκιν που κυκλοφορεί από τον Ίκαρο σε μετάφραση Φώτου Λαμπρινού. Ένα έργο αναφοράς για την αλλοτινή Ρωσία που προσπάθησαν να διαγράψουν από το φαντασιακό της συγγραφέως οι σκληροί εκφραστές του σοβιετικού ρεαλισμού.

Διαβάζοντας τον Πούσκιν κρυφά «μέσα στην ντουλάπα», όπως έγραφε η ίδια, αντιλήφθηκε από πολύ νωρίς ότι είναι η μοίρα του ποιητή και του συγγραφέα να διαχωρίζεται από τον όχλο και τη μάζα, κάτι που ένιωθε κι εκείνη βαθιά μέχρι την τραγική της αυτοχειρία.

Η ανάγνωση του Πούσκιν θα την οδηγήσει στον κόσμο της μεταφοράς και της ποίησης, αυτήν που την έκανε να πλάθει αριστοτεχνικούς στίχους και να ατενίζει αλλιώς τη θάλασσα από τις ακτές του ιταλικού Νέρβι – με τη μεγαλειώδη ρωσική ψυχή της να αφήνεται στην αλμυρή μεσογειακή αύρα.


Σαν εκείνες τις ακτές που αντίκρισε ο Κιτς μια άλλη εποχή, τον οποίο παρακολουθεί, ανάμεσα σε άλλους, η Άλι Σμιθ στο δικό της Φθινόπωρο - Κουαρτέτο των εποχών (μτφρ. Μιλτιάδης Αργυρόπουλος, Καστανιώτης), καθώς πηγαινοέρχεται με άνεση μέσα στους αιώνες και τις περιοχές της αναπόλησης και της μνήμης.

Μέσα από ένα μοναδικό stream of consciousness, η Σκωτζέζα συγγραφέας ξεδιπλώνει πληθώρα αναφορών για έναν κόσμο που χάνεται με το πέρας του καλοκαιριού και περιμένει να ξαναγεννηθεί σαν μια άνοιξη που δεν έχει έρθει ακόμα.

Αν όμως οι εποχές συμπαρασύρουν τόσες δραστηριότητες και έννοιες, τι ακριβώς συμβαίνει με τις συμβολικές εποχές του σήμερα; Ένα συμβολικό μυθιστόρημα πάνω στο προσφιλές στη Σμιθ θέμα της ταυτότητας, που τώρα, στη Βρετανία του Brexit, προτάσσεται ως επιτακτικότερο από ποτέ.


Αν οι Σκωτζέζοι και οι Αγγλοσάξονες μαγεύονται από τις περιπαιχτικές τακτικές της Άλι Σμιθ, αντίστοιχα εκστασιάζονται από το ρεαλιστικό σθένος της Ρέιτσελ Κασκ, η οποία συντάραξε κοινό και κριτικούς με τη σχεδόν αυτοβιογραφική τριλογία της που τώρα εκδίδεται, επιτέλους, από τον Gutenberg και τη σειρά «Aldina».

Ήδη κυκλοφόρησε ο πρώτος τόμος, το Περίγραμμα, σε μετάφραση Αθηνάς Δημητριάδου, ενώ θα ακολουθήσουν η Μετάβαση και το Κύδος.

Τα περισσότερα έντυπα έχουν αφιερώσει αμέτρητες σελίδες στο φαινόμενο Κασκ, ενώ η βρετανική «Guardian» υποδέχτηκε το έργο ως «εμβληματικό έργο της αγγλικής λογοτεχνίας».

Το περίφημο autofiction δείχνει εν προκειμένω να αυτοϋπονομεύεται, καθώς η Φέι, το alter ego της Κασκ, έρχεται στην Ελλάδα να διδάξει σε ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής, όπου συναντά, μεταξύ άλλων, ομοτέχνους της (κάπου αναφέρεται και η μορφή της δικής μας Αμάντας Μιχαλοπούλου) και ουσιαστικά προσπαθεί να βρει τη δική της φωνή στα διάσπαρτα αφηγήματα των άλλων:

«Και απ' αυτούς τους δύο τρόπους ζωής –να ζεις στον παρόντα χρόνο και να ζεις έξω από αυτόν– ποιος ήταν ο πιο αληθινός;» ρωτάει με γνήσια απορία και περίσσιο αυτοσαρκασμό η συγγραφέας.


Πέρα για πέρα αληθινός, πάντως, ακόμα και μέσα στη μυθοπλαστική του δεινότητα, είναι ο συγκλονιστικός Γαλατάς της Άνα Μπερνς, (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Aldina/Gutenberg) που δίνει τον τόνο της γυναικείας έκφρασης σε μια σειρά που επιχειρεί δυναμικό άνοιγμα στις νέες φωνές.

Η βραβευμένη με Μπούκερ Ιρλανδή συγγραφέας μιλάει ουσιαστικά για τη χώρα της και συγκεκριμένα για την πόλη της, το Μπέλφαστ, την πολυτάραχη δεκαετία του '70, χωρίς ωστόσο να τα κατονομάζει, χρησιμοποιώντας τη συμβολική δύναμη που έχει η λογοτεχνία.

Όχι τυχαία, ο Στερν και ο Μπέκετ, που αμφότεροι φαίνονται να την εμπνέουν, βρέθηκαν να συνιστούν το μέτρο σύγκρισης για ένα βιβλίο που επαινέθηκε όσο λίγα.

Όμορφη η μεταγραφή του στα ελληνικά σε μια υποδειγματική έκδοση, της οποίας το εξώφυλλο κοσμεί το έργο «The Reader» του ζωγράφου Γιάννη Βαλυράκη.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ