ΓΙΑ ΑΙΩΝΕΣ, Η ΜΕΔΟΥΣΑ, η φοβερή γοργόνα της ελληνικής μυθολογίας, απεικονιζόταν ως μοχθηρό τέρας, ως μια θηριώδης γυναίκα με κώμη από φίδια και ένα θανατηφόρο βλέμμα που μετατρέπει τα ζωντανά πλάσματα σε πέτρα. Πριν από αρκετά χρόνια, όταν η Nataly Gruender σπούδαζε κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, άρχισε να αναρωτιέται αν υπήρχε κάτι περισσότερο στην ιστορία της Μέδουσας. Αντλώντας από τα αποσπάσματα που μπορούσε να βρει και προσθέτοντας σκηνές για να δώσει σάρκα και οστά στην αφήγηση της Μέδουσας, η Γκρούεντερ έγραψε τη δική της εκδοχή του μύθου.
«Συχνά, την βλέπεις πραγματικά μόνο ως ένα αποκεφαλισμένο κεφάλι στο χέρι του Περσέα», λέει. «Ήθελα να της δώσω φωνή και να αφηγηθώ την ιστορία από τη δική της οπτική γωνία». Η συγγραφέας φαντάστηκε μια σκηνή στην οποία η Μέδουσα αντιμετωπίζει την Αθηνά και ρωτά τη θεά γιατί τιμωρήθηκε άδικα, ενώ πρόσθεσε μια ερωτική σχέση μεταξύ της Μέδουσας και μιας νύμφης του νερού. «Είμαι queer, οπότε ήθελα να δω αυτήν την αντίληψη να αντανακλάται πάνω της», λέει η Gruender. «Σκέφτηκα ότι της άξιζε να της συμβεί και κάτι ωραίο».
Το λογοτεχνικό ντεμπούτο της Γκρούεντερ με τίτλο «Μέδουσα» κυκλοφορεί τον Αύγουστο και αποτελεί την πιο πρόσφατη μυθιστορηματική επεξεργασία του μύθου της Μέδουσας, ένα όλο και πιο πολυπληθές υπο-είδος που περιλαμβάνει μυθιστορήματα όπως το “Stone Blind” της Natalie Haynes, το “Athena's Child” της Hannah Lynn, το “Medusa's Sisters” της Lauren J.A. Bear ή το «The Shadow of Perseus» της Claire Heywood.
Για τις γυναίκες που γράφουν αυτές τις φεμινιστικές αναθεωρήσεις και για τα εκατομμύρια των αναγνωστών που γοητεύονται από τις ιστορίες αυτές, η τοποθέτηση των γυναικών στο επίκεντρο των οικείων, αρχαίων μύθων μοιάζει με μια αναγκαία και καθυστερημένη διόρθωση.
Η Μέδουσα όμως είναι μόνο μία από τις πολλές γυναικείες μορφές της κλασικής μυθολογίας οι οποίες ανασκευάζονται στην πρόσφατη λογοτεχνική παραγωγή. Μετά από μεγάλες επιτυχίες όπως το βιβλίο της Madeline Miller «Κίρκη», το οποίο εστίαζε με γλαφυρό τρόπο στην μυθική μάγισσα από την «Οδύσσεια» του Ομήρου και πούλησε περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια αντίτυπα, υπήρξε μια πλημμύρα μυθιστορημάτων με πρωταγωνίστριες γυναίκες από την ελληνική μυθολογία που συχνά αγνοήθηκαν, κακοποιήθηκαν ή παραγκωνίστηκαν ως πιόνια στις περιπέτειες των ανδρών.
Για τις γυναίκες που γράφουν αυτές τις φεμινιστικές αναθεωρήσεις και για τα εκατομμύρια των αναγνωστών που γοητεύονται από τις ιστορίες αυτές, η τοποθέτηση των γυναικών στο επίκεντρο των οικείων, αρχαίων μύθων μοιάζει με μια αναγκαία και καθυστερημένη διόρθωση. Για το μεγαλύτερο μέρος της καταγεγραμμένης ιστορίας, η ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία κυριαρχούνταν από άνδρες. Οι γυναικείοι χαρακτήρες είτε παραγκωνίζονταν είτε φιλτράρονταν μέσα από το ανδρικό βλέμμα και απιεκονίζονταν ως αβοήθητα θύματα, σεξουαλικά αντικείμενα και βραβεία πολέμου.
Αν είχαν καθόλου βούληση, οι γυναίκες στο μύθο συχνά παρουσιάζονταν ως υπερφυσικά τέρατα, όπως η Κίρκη και η Μέδουσα, ή ως αιμοσταγείς φόνισσες, όπως η Μήδεια και η Κλυταιμνήστρα. Ταυτόχρονα όμως, αυτοί οι αρχαίοι μύθοι διατηρούν την ισχύ τους, πολιτισμικά και ψυχολογικά. Όσο οι μύθοι συνεχίζουν να έχουν απήχηση, οι συγγραφείς θα αντλούν νέα νοήματα από αυτούς.
Εκτός από την Κίρκη και τη Μέδουσα, είναι κι άλλες «δαιμονικές» γυναίκες που προέρχονται από τα ελληνικά έπη και λυτρώνονται στη σύγχρονη μυθοπλασία. Η δολοφονική βασίλισσα Κλυταιμνήστρα τίθεται στο επίκεντρο των μυθιστορημάτων των Costanza Casati και Susan C. Wilson, ενώ η Μήδεια έχει εμπνεύσει πρόσφατες μυθιστορηματικές ανασκευές του μύθου της από τις Rosie Hewlett και Eilish Quin. Η τάση αυτή δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης: Αυτό το καλοκαίρι κυκλοφορούν ένα νέο κύμα φεμινιστικών «επανεκκινήσεων» της ελληνικής μυθολογίας. Το «The Last Song of Penelope» (Το τελευταίο τραγούδι της Πηνελόπης) της Claire North, που αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Ιούνιο, επαναπροσδιορίζει την ιστορία της επιστροφής του Οδυσσέα μετά τον Τρωικό Πόλεμο από την οπτική γωνία της συζύγου του.
Το νέο μυθιστόρημα της Caro de Robertis, «Το παλάτι του Έρωτα», που κυκλοφορεί τον Αύγουστο, ανανεώνει τον μύθο του θεού Έρωτα και της Ψυχής, της όμορφης θνητής που ερωτεύεται. Στην εκδοχή της De Robertis, ο Έρωτας είναι μια μη δυαδική (non binary) θεότητα που παρουσιάζεται ως γυναίκα και μπορεί να αλλάξει φύλο, μια ανατροπή της αρχικής πλοκής που προσθέτει νέα στρώματα στα θέματα του απαγορευμένου έρωτα και της επιθυμίας. Τον Αύγουστο επίσης κυκλοφορεί το μυθιστόρημα «Ήρα» της Jennifer Saint, στο οποίο η δημοφιλής συγγραφέας αναπαριστά τη θεά ως μια ισχυρή και πανούργα θεότητα από μόνη της, και όχι απλώς ως την ενοχλητική, ζηλιάρα σύζυγο του Δία.
Οι queer και οι έμφυλα ρευστές εκδοχές των ελληνικών μύθων είναι επίσης μέρος του νέου τοπίου. Το ντεμπούτο μυθιστόρημα της Miller, της συγγραφέως της «Κίρκης» ήταν «Το τραγούδι του Αχιλλέα», που επικεντρώνεται στο ειδύλλιο μεταξύ του Αχιλλέα και του Πάτροκλου, το οποίο κυκλοφόρησε πριν από μια δεκαετία, αλλά πρόσφατα βρήκε ένα τεράστιο κοινό μέσω του TikTok, ξεπερνώντας τα τρία εκατομμύρια αντίτυπα σε πωλήσεις.
Άλλη μια προσθήκη στον κανόνα είναι το νέο μυθιστόρημα της Elyse John «Ορφεία και Ευρυδίκιος» (“Orphia and Eurydicius”) που αφηγείται εκ νέου την ιστορία του ταξιδιού του ποιητή Ορφέα στον Κάτω Κόσμο για να σώσει τη γυναίκα που αγαπά, την Ευρυδίκη. Στην εκδοχή της John, η Ορφεία είναι μια ποιήτρια που ταξιδεύει στο βασίλειο του Άδη για να σώσει τον αμφιφυλόφιλο άνδρα εραστή της, τον Ευρυδίκιο – μια ριζική αλλαγή που βάζει μια γυναίκα στον ρόλο του ήρωα, ανατρέποντας τα έμφυλα στερεότυπα.
Με στοιχεία από The New York Times
