Αναζητώντας το ελιξίριο της ζωής στο Παρίσι του 19ου αιώνα

Αναζητώντας το ελιξίριο της ζωής στο Παρίσι του 19ου αιώνα Facebook Twitter
Το 1830 δύο φιλόδοξοι Παρισινοί χημικοί, ο Εντουάρ Λοζιέ και ο Ογκόστ Λοράν, επιχείρησαν να απαντήσουν σε ένα ερώτημα που απασχολούσε τους επιστήμονες επί αιώνες.
0

ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ του 1830 δύο φιλόδοξοι Παρισινοί χημικοί, ο Εντουάρ Λοζιέ και ο Ογκόστ Λοράν, επιχείρησαν να απαντήσουν σε ένα ερώτημα που απασχολούσε τους επιστήμονες επί αιώνες. Την ημέρα εργάζονταν σε έναν οίκο αρωμάτων, τον Laugier Père et Fils, αποστάζοντας πικραμύγδαλα και θρυμματισμένη φλούδα περγαμόντου για την παρασκευή αρωμάτων και ελιξιρίων. Οι νύχτες τους όμως ήταν αφιερωμένες σε ριζοσπαστικά πειράματα με στόχο την ανακάλυψη της χημικής διαφοράς μεταξύ οργανικών και ανόργανων υλικών – την ανακάλυψη, εν τέλει, του μυστικού της ζωής της ίδιας.

Η ιστορία τους αποτελεί το κεντρικό θέμα του βιβλίου "Elixir" της Theresa Levitt, καθηγήτριας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μισισιπή, η οποία ανακαλεί με γλαφυρό και συναρπαστικό τρόπο την ζωή στο μποέμικο Παρίσι, τις αναταράξεις της Γαλλικής Επανάστασης και τα επακόλουθά της, καθώς και τις διαμάχες που δίχασαν την επιστημονική κοινότητα της εποχής.  

Για αιώνες τα αρώματα χρησιμοποιούνταν ως προστασία από τις ασθένειες, οι οποίες θεωρούνταν ότι μεταδίδονταν μέσω του μολυσμένου αέρα.

Για αιώνες τα αρώματα χρησιμοποιούνταν ως προστασία από τις ασθένειες, οι οποίες θεωρούνταν ότι μεταδίδονταν μέσω του μολυσμένου αέρα. Όπως γράφει η Levitt: «Η μόνη ένδειξη αυτών των αόρατων λοιμώξεων ήταν η μυρωδιά, και συνεπώς ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσει κανείς την υγεία του και να παρατείνει τη ζωή του ήταν να απολυμάνει το περιβάλλον του από αυτές τις κακές μυρωδιές». Το μπάνιο, ιδίως σε ζεστό νερό, θεωρούνταν πρόσκληση για ασθένεια.

Αναζητώντας το ελιξίριο της ζωής στο Παρίσι του 19ου αιώνα Facebook Twitter
Eργοστάσιο αρωμάτων της εποχής

Κατά τη διάρκεια της μακράς βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ’, οι Βερσαλλίες έζεχναν άρωμα. Στην αυλή του διαδόχου του, Λουδοβίκου ΙΕ’, ακόμη κι από τα σιντριβάνια έτρεχε αρωματικό υγρό. Η Levitt αναφέρει ότι «οι τεράστιοι πόροι που δαπανήθηκαν για τον εφοδιασμό της αυλής με αρώματα μπορούν να θεωρηθούν ως μια προσπάθεια να αποθησαυριστεί η ίδια η ουσία της ζωής». Το 1791, δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης, η Μαρία Αντουανέτα σχεδίαζε να πάρει μαζί τα αρώματά της δραπετεύοντας. Ένας υπηρέτης, παρατηρώντας ότι οι προμήθειες της βασίλισσας ήταν ήδη συσκευασμένες, ειδοποίησε τον δήμαρχο του Παρισιού.

Ο Ναπολέων κατανάλωνε 60 μπουκάλια αρώματος το μήνα. «Λουζόταν μ’ αυτό», γράφει η Levitt, «έκανε μπάνιο μ’ αυτό, κουβαλούσε ένα μαντήλι αρωματισμένο μ’ αυτό. Το έπινε, αραιωμένο με νερό ή κρασί, και κρατούσε ένα μπουκάλι δίπλα του την παραμονή κάθε μάχης. Ήταν, επέμενε, μια απαραίτητη πηγή υγείας και ζωτικότητας».

Στη δεκαετία του 1820, λιγότερο από μια δεκαετία μετά την οριστική ήττα και την εξορία του Ναπολέοντα, ένας νεαρός χημικός ονόματι Εντουάρ Λοζιέ ζούσε πάνω από τον οίκο αρωμάτων της οικογένειάς του στο κέντρο του Παρισιού. Ένα από τα κύρια καθήκοντά του ήταν η απόσταξη των πικραμύγδαλων. Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Άραβες είχαν χρησιμοποιήσει μια πάστα από πικραμύγδαλα για την αναζωογόνηση του δέρματος και πάνω από 3.000 χρόνια αργότερα το ίδιο υλικό διατηρούσε τα πρόσωπα νεανικά στην αυλή των Βερσαλλιών.

Τα δημοφιλή ελιξίρια που πωλούνταν από τον οίκο Laugier Père et Fils, περιλάμβαναν το Eau de Mélisse, φτιαγμένο με βάλσαμο λεμονιού και λεβάντα, και το «Βασίλισσα της Ουγγαρίας», που ήταν αρωματισμένο με δεντρολίβανο. Το σήμα κατατεθέν του οίκου ήταν το Eau Régénératrice με βάση τα φυτά. Μπορούσε να καταναλωθεί ή να εφαρμοστεί στο δέρμα και αποτελούσε μια αποτελεσματική θεραπεία για σχεδόν τα πάντα, από την απώλεια μνήμης και την αρθρίτιδα μέχρι τα σπυράκια.

Ο Λοζιέ έγινε φίλος με τον Ογκόστ Λοράν, γιο εμπόρων κρασιού, ο οποίος ήταν ταλαντούχος καλλιτέχνης και μουσικός, αν και είχε εκπαιδευτεί ως ορυκτολόγος και ήλπιζε να ακολουθήσει πανεπιστημιακή καριέρα ως χημικός. Σύντομα αυτός και ο Λοζιέ άρχισαν να πειραματίζονται σε ένα εργαστήριο στο πίσω μέρος του αρωματοπωλείου. Ένα από τα επιτεύγματα του Λοζιέ ήταν η εφεύρεση ενός αποστακτήρα που ονομαζόταν «αποφλεγμωτής», «... ένα είδος ελικοειδούς καθαρτηρίου, όπου σε κάθε στάδιο ζυγίζονταν και κρίνονταν η ‘ψυχή’ του αποστάγματος».

Οι δύο άνδρες δυσκολεύτηκαν να κερδίσουν την αποδοχή της επιστημονικής κοινότητας η οποία παρέμενε αυστηρά ελεγχόμενη από εκείνους που εξακολουθούσαν να σέβονται το έργο του Αντουάν Λαβουαζιέ, ενός πλούσιου φοροεισπράκτορα, ο οποίος είχε εισαγάγει ακριβείς τύπους στη χημεία το 1787, αντικαθιστώντας την απαρχαιωμένη γλώσσα της. (Στη συνέχεια έχασε το κεφάλι του στην Επανάσταση.) Μεταξύ εκατοντάδων αλλαγών: το λάδι από βιτριόλι έγινε θειικό οξύ, το «πνεύμα της Αφροδίτης» μετονομάστηκε σε αιθανικό οξύ και οι «κρύσταλλοι του φεγγαριού» έγιναν νιτρικός άργυρος.

Από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η ζωντανή ύλη είχε πνεύμα. Από τον 19ο αιώνα, ωστόσο, η επικρατούσα αντίληψη ήταν ότι τα δομικά στοιχεία τόσο της ζωντανής όσο και της μη ζωντανής ύλης ήταν τα ίδια. Οι Λοράν και Λοζιέ δεν είχαν πειστεί. Για τις ιδέες τους αντιμετωπίστηκαν ως απόκληροι, αγνοήθηκαν ή γελοιοποιήθηκαν. Ο Λοράν ειδικότερα αποτελεί μια τραγική φιγούρα, ένας λαμπρός άνθρωπος που ταπεινώθηκε δημοσίως (είχε σχεδιάσει ο ίδιος ένα σκίτσο του εαυτού του να βουτάει απελπισμένος στον Σηκουάνα). Πέθανε άφραγκος από φυματίωση σε ηλικία 45 ετών.

Αυτός όμως που πίστεψε στους Λοράν και Λοζιέ ήταν ο Λουί Παστέρ, νεαρός τότε βοηθός εργαστηρίου. Είχαν αποδείξει ότι ακόμη και όταν τα μόρια ήταν χημικά πανομοιότυπα, υπήρχαν δομικές διαφορές μεταξύ εκείνων που εμφανίζονταν στη φύση και εκείνων που ήταν συνθετικά. Αργότερα, ο Παστέρ έμελλε να αποδείξει ότι η θέση τους ήταν σωστή. Οι βιοχημικοί εξακολουθούν να αναζητούν το κλειδί αυτής της ανωμαλίας.

Με πληροφορίες από την The Wall Street Journal

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στέφαν Τσβάιχ

Το πίσω ράφι / Σε πείσμα όσων περιφρόνησαν τα έργα του Τσβάιχ, η απήχησή τους ακόμα να κοπάσει

Οι ήρωες του Αυστριακού συγγραφέα ταλανίζονται συνήθως από μια αβάσταχτη εσωτερική πίεση, αντικατοπτρίζοντας τη δική του πεισιθάνατη διάθεση. Αυτήν ακριβώς την αίσθηση αποπνέει η συλλογή διηγημάτων του «Αμόκ».
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Marwan Kaabur: «Αγωνιζόμαστε και στον αραβικό κόσμο για δικαιώματα κι ελευθερίες, αλλά προκρίνουμε τον δικό μας τρόπο, στο πλαίσιο της δικής μας κουλτούρας»

Lgbtqi+ / Κι όμως υπάρχουν και «αραβικά καλιαρντά»!

Λίγο πριν από την αθηναϊκή παρουσίαση της αγγλόφωνης έκδοσης του «Queer Arab Glossary» μιλήσαμε με τον συγγραφέα του Marwan Kaabur, για τα «αραβικά καλιαρντά», την ομοφυλοφιλία και την queer συνθήκη στον αραβικό κόσμο, το «pink washing», αλλά και τη συχνά παρεξηγημένη πρόσληψή τους από τη Δύση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Βιβλίο / Tα συγκλονιστικά Ημερολόγια Καρκίνου της Όντρι Λορντ και άλλα 4 βιβλία που διαβάζουμε τώρα

Πέντε αποκαλυπτικά βιβλία για τις γυναίκες με καρκίνο, για τον κόσμο, τα σκουπίδια ακόμα και για τη μακρινή Ιαπωνία ξεχωρίζουν ανάμεσα στις εκδόσεις της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής καλύπτοντας ένα μεγάλο εύρος θεμάτων και ενδιαφερόντων.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Βιβλίο / Δύο άγνωστες φωτογραφίες του Ρεμπό από τη γαλλική Κομμούνα

Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1854 ο Αρθούρος Ρεμπό. Ο ποιητής, μουσικός και μπλόγκερ Aidan Andrew Dun έπεσε τυχαία σε δύο εντελώς άγνωστες φωτογραφίες, βγαλμένες στην Place Vendôme, και βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη: ο έφηβος Αρτίρ Ρεμπό, όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Θανάσης Τριαρίδης: Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι

Βιβλίο / Θανάσης Τριαρίδης: «Οι μετανάστες θα σώσουν τον κόσμο. Χωρίς αυτούς είμαστε χαμένοι»

Έγινε αντιρρησίας συνείδησης, γιατί πιστεύει ότι ο στρατός είναι μια δοξολογία εκμηδένισης του άλλου. Άφησε τη Θεσσαλονίκη επειδή τον έπνιγε ο εθνοφασισμός της. Στην Αντίς Αμπέμπα υιοθέτησε την κόρη του, Αργκάνε. Ο συγγραφέας της «Τριλογίας της Αφρικής», Θανάσης Τριαρίδης, αφηγείται τη ζωή του στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια «φόνισσα» εξομολογείται

Το πίσω ράφι / Η Hannah Kent έγραψε τη δική της «Φόνισσα», την Άγκνες που ζούσε στην Ισλανδία τον 19ο αιώνα

Η Αυστραλή συγγραφέας δεν πίστευε ποτέ ότι, χάρη στα «Έθιμα ταφής», οι κριτικοί θα την τοποθετούσαν δίπλα σε λογοτέχνες όπως η Μάργκαρετ Άτγουντ και ο Πίτερ Κάρεϊ.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Χριστίνα Ντουνιά: «Ο Καρυωτάκης μάς δίνει ελπίδα και μας παρηγορεί»

Βιβλίο / «Ο Καρυωτάκης άφησε "το αδέσποτο Τραγούδι" του να μας συντροφεύει»

Στο βιβλίο της «Το όνειρο και το πάθος», η Χριστίνα Ντουνιά, ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και συγγραφέας αποκαλύπτει αθέατες όψεις του ποιητή και νέα στοιχεία για τη σχέση του με τον Καβάφη μέσα από μια άγνωστη, ως τώρα, επιστολή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύ της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Βιβλίο / «Η Αποκάλυψη είναι μια συνεχής ετυμηγορία»: Η πολιτική ισχύς της άχρονης τέχνης του Κρασναχορκάι

Ο Ούγγρος κάτοχος του φετινού Νόμπελ λογοτεχνίας γράφει με μαγικό τρόπο για τις αποπνικτικές επιπτώσεις της πολιτικής καταπίεσης, περιφρονώντας την προθυμία των ανθρώπων να τις αποδεχτούν.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Βιβλίο / Κωνσταντίνος Καβάφης: Η εξαίρετη βιογραφία του κυκλοφόρησε μόλις στα Ελληνικά

Οι καθηγητές Peter Jeffreys και Gregory Jusdanis συνεργάστηκαν και έγραψαν από κοινού τη βιογραφία του μεγάλου ποιητή που φέρει τον τίτλο «Κωνσταντίνος Καβάφης – Ο άνθρωπος και ο ποιητής». Ο Gregory Jusdanis μίλησε στη LifO για το βιβλίο και για τον ποιητή που ήταν «παραδοσιακός και ταυτόχρονα μεταμοντέρνος, ο πρώτος “viral” ποιητής διεθνώς»
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

LiFO politics / Αλέξης Πατέλης: «Πατριωτικό είναι να κάνεις τη χώρα σου ισχυρή»

Ο Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού την περίοδο 2019-2024, μιλά στη Βασιλική Σιούτη για την οικονομική πορεία της χώρας αυτά τα χρόνια, τις δύσκολες αποφάσεις αλλά και τις στιγμές δικαίωσης μέσα από την οπτική ενός τεχνοκράτη που βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο της πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Λάσλο Κρασναχορκάι: ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης βραβεύεται με Νόμπελ

Βιβλίο / Ο Λάσλο Κρασναχορκάι, ο σκοτεινός προφήτης της Ευρώπης, κέρδισε το Νόμπελ

Φέτος, το βραβείο δόθηκε στον Ούγγρο συγγραφέα που κατά τη Σουηδική Ακαδημία αποτελεί ένα ελπιδοφόρο βήμα προς τον χαμένο ανθρωπισμό, την υψηλή λογοτεχνία και τη στοχαστική ακρίβεια.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Βιβλίο / Το ημερολόγιο ενός διαιτητή: «Ήμασταν σχεδόν γυμνοί και ο Κολίνα μας εξέταζε με το παγερό βλέμμα του»

Σε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που έχει τίτλο “House of Cards”, ο Σουηδός πρώην διεθνής Γιόνας Έρικσον περιγράφει τις ταπεινωτικές μετρήσεις βάρους στα σεμινάρια διαιτητών της UEFA
THE LIFO TEAM
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Το Πίσω Ράφι / Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος ήταν πάντα με τη μεριά της ζωής

Ο Έλληνας σκηνοθέτης μάζεψε από «το καλάθι των αχρήστων» όλες τις εμπειρίες του κι έφτιαξε την αυτοβιογραφία του, μια ζωντανή αφήγηση γεμάτη ιστορίες, συναντήσεις, αποφθέγματα και κρίσεις, λογοτεχνικές και σινεφίλ αναφορές.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: η ιστορία του underground περιοδικού «Ανοιχτή Πόλη»

Βιβλίο / «Ανοιχτή Πόλη»: Ένα από τα πιο επιδραστικά εναλλακτικά έντυπα της Ελλάδας

Οι δημιουργοί του Κώστας Μανδηλάς και Βλάσσης Ρασσιάς, καταγράφουν την πορεία του στο βιβλίο «Για τα περάσματα που δεν βρέθηκαν ποτέ: Η ιστορία του περιοδικού “Ανοιχτή Πόλη”».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ