Αναζητώντας το ελιξίριο της ζωής στο Παρίσι του 19ου αιώνα

Αναζητώντας το ελιξίριο της ζωής στο Παρίσι του 19ου αιώνα Facebook Twitter
Το 1830 δύο φιλόδοξοι Παρισινοί χημικοί, ο Εντουάρ Λοζιέ και ο Ογκόστ Λοράν, επιχείρησαν να απαντήσουν σε ένα ερώτημα που απασχολούσε τους επιστήμονες επί αιώνες.
0

ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ του 1830 δύο φιλόδοξοι Παρισινοί χημικοί, ο Εντουάρ Λοζιέ και ο Ογκόστ Λοράν, επιχείρησαν να απαντήσουν σε ένα ερώτημα που απασχολούσε τους επιστήμονες επί αιώνες. Την ημέρα εργάζονταν σε έναν οίκο αρωμάτων, τον Laugier Père et Fils, αποστάζοντας πικραμύγδαλα και θρυμματισμένη φλούδα περγαμόντου για την παρασκευή αρωμάτων και ελιξιρίων. Οι νύχτες τους όμως ήταν αφιερωμένες σε ριζοσπαστικά πειράματα με στόχο την ανακάλυψη της χημικής διαφοράς μεταξύ οργανικών και ανόργανων υλικών – την ανακάλυψη, εν τέλει, του μυστικού της ζωής της ίδιας.

Η ιστορία τους αποτελεί το κεντρικό θέμα του βιβλίου "Elixir" της Theresa Levitt, καθηγήτριας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μισισιπή, η οποία ανακαλεί με γλαφυρό και συναρπαστικό τρόπο την ζωή στο μποέμικο Παρίσι, τις αναταράξεις της Γαλλικής Επανάστασης και τα επακόλουθά της, καθώς και τις διαμάχες που δίχασαν την επιστημονική κοινότητα της εποχής.  

Για αιώνες τα αρώματα χρησιμοποιούνταν ως προστασία από τις ασθένειες, οι οποίες θεωρούνταν ότι μεταδίδονταν μέσω του μολυσμένου αέρα.

Για αιώνες τα αρώματα χρησιμοποιούνταν ως προστασία από τις ασθένειες, οι οποίες θεωρούνταν ότι μεταδίδονταν μέσω του μολυσμένου αέρα. Όπως γράφει η Levitt: «Η μόνη ένδειξη αυτών των αόρατων λοιμώξεων ήταν η μυρωδιά, και συνεπώς ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσει κανείς την υγεία του και να παρατείνει τη ζωή του ήταν να απολυμάνει το περιβάλλον του από αυτές τις κακές μυρωδιές». Το μπάνιο, ιδίως σε ζεστό νερό, θεωρούνταν πρόσκληση για ασθένεια.

Αναζητώντας το ελιξίριο της ζωής στο Παρίσι του 19ου αιώνα Facebook Twitter
Eργοστάσιο αρωμάτων της εποχής

Κατά τη διάρκεια της μακράς βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ’, οι Βερσαλλίες έζεχναν άρωμα. Στην αυλή του διαδόχου του, Λουδοβίκου ΙΕ’, ακόμη κι από τα σιντριβάνια έτρεχε αρωματικό υγρό. Η Levitt αναφέρει ότι «οι τεράστιοι πόροι που δαπανήθηκαν για τον εφοδιασμό της αυλής με αρώματα μπορούν να θεωρηθούν ως μια προσπάθεια να αποθησαυριστεί η ίδια η ουσία της ζωής». Το 1791, δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης, η Μαρία Αντουανέτα σχεδίαζε να πάρει μαζί τα αρώματά της δραπετεύοντας. Ένας υπηρέτης, παρατηρώντας ότι οι προμήθειες της βασίλισσας ήταν ήδη συσκευασμένες, ειδοποίησε τον δήμαρχο του Παρισιού.

Ο Ναπολέων κατανάλωνε 60 μπουκάλια αρώματος το μήνα. «Λουζόταν μ’ αυτό», γράφει η Levitt, «έκανε μπάνιο μ’ αυτό, κουβαλούσε ένα μαντήλι αρωματισμένο μ’ αυτό. Το έπινε, αραιωμένο με νερό ή κρασί, και κρατούσε ένα μπουκάλι δίπλα του την παραμονή κάθε μάχης. Ήταν, επέμενε, μια απαραίτητη πηγή υγείας και ζωτικότητας».

Στη δεκαετία του 1820, λιγότερο από μια δεκαετία μετά την οριστική ήττα και την εξορία του Ναπολέοντα, ένας νεαρός χημικός ονόματι Εντουάρ Λοζιέ ζούσε πάνω από τον οίκο αρωμάτων της οικογένειάς του στο κέντρο του Παρισιού. Ένα από τα κύρια καθήκοντά του ήταν η απόσταξη των πικραμύγδαλων. Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και οι Άραβες είχαν χρησιμοποιήσει μια πάστα από πικραμύγδαλα για την αναζωογόνηση του δέρματος και πάνω από 3.000 χρόνια αργότερα το ίδιο υλικό διατηρούσε τα πρόσωπα νεανικά στην αυλή των Βερσαλλιών.

Τα δημοφιλή ελιξίρια που πωλούνταν από τον οίκο Laugier Père et Fils, περιλάμβαναν το Eau de Mélisse, φτιαγμένο με βάλσαμο λεμονιού και λεβάντα, και το «Βασίλισσα της Ουγγαρίας», που ήταν αρωματισμένο με δεντρολίβανο. Το σήμα κατατεθέν του οίκου ήταν το Eau Régénératrice με βάση τα φυτά. Μπορούσε να καταναλωθεί ή να εφαρμοστεί στο δέρμα και αποτελούσε μια αποτελεσματική θεραπεία για σχεδόν τα πάντα, από την απώλεια μνήμης και την αρθρίτιδα μέχρι τα σπυράκια.

Ο Λοζιέ έγινε φίλος με τον Ογκόστ Λοράν, γιο εμπόρων κρασιού, ο οποίος ήταν ταλαντούχος καλλιτέχνης και μουσικός, αν και είχε εκπαιδευτεί ως ορυκτολόγος και ήλπιζε να ακολουθήσει πανεπιστημιακή καριέρα ως χημικός. Σύντομα αυτός και ο Λοζιέ άρχισαν να πειραματίζονται σε ένα εργαστήριο στο πίσω μέρος του αρωματοπωλείου. Ένα από τα επιτεύγματα του Λοζιέ ήταν η εφεύρεση ενός αποστακτήρα που ονομαζόταν «αποφλεγμωτής», «... ένα είδος ελικοειδούς καθαρτηρίου, όπου σε κάθε στάδιο ζυγίζονταν και κρίνονταν η ‘ψυχή’ του αποστάγματος».

Οι δύο άνδρες δυσκολεύτηκαν να κερδίσουν την αποδοχή της επιστημονικής κοινότητας η οποία παρέμενε αυστηρά ελεγχόμενη από εκείνους που εξακολουθούσαν να σέβονται το έργο του Αντουάν Λαβουαζιέ, ενός πλούσιου φοροεισπράκτορα, ο οποίος είχε εισαγάγει ακριβείς τύπους στη χημεία το 1787, αντικαθιστώντας την απαρχαιωμένη γλώσσα της. (Στη συνέχεια έχασε το κεφάλι του στην Επανάσταση.) Μεταξύ εκατοντάδων αλλαγών: το λάδι από βιτριόλι έγινε θειικό οξύ, το «πνεύμα της Αφροδίτης» μετονομάστηκε σε αιθανικό οξύ και οι «κρύσταλλοι του φεγγαριού» έγιναν νιτρικός άργυρος.

Από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η ζωντανή ύλη είχε πνεύμα. Από τον 19ο αιώνα, ωστόσο, η επικρατούσα αντίληψη ήταν ότι τα δομικά στοιχεία τόσο της ζωντανής όσο και της μη ζωντανής ύλης ήταν τα ίδια. Οι Λοράν και Λοζιέ δεν είχαν πειστεί. Για τις ιδέες τους αντιμετωπίστηκαν ως απόκληροι, αγνοήθηκαν ή γελοιοποιήθηκαν. Ο Λοράν ειδικότερα αποτελεί μια τραγική φιγούρα, ένας λαμπρός άνθρωπος που ταπεινώθηκε δημοσίως (είχε σχεδιάσει ο ίδιος ένα σκίτσο του εαυτού του να βουτάει απελπισμένος στον Σηκουάνα). Πέθανε άφραγκος από φυματίωση σε ηλικία 45 ετών.

Αυτός όμως που πίστεψε στους Λοράν και Λοζιέ ήταν ο Λουί Παστέρ, νεαρός τότε βοηθός εργαστηρίου. Είχαν αποδείξει ότι ακόμη και όταν τα μόρια ήταν χημικά πανομοιότυπα, υπήρχαν δομικές διαφορές μεταξύ εκείνων που εμφανίζονταν στη φύση και εκείνων που ήταν συνθετικά. Αργότερα, ο Παστέρ έμελλε να αποδείξει ότι η θέση τους ήταν σωστή. Οι βιοχημικοί εξακολουθούν να αναζητούν το κλειδί αυτής της ανωμαλίας.

Με πληροφορίες από την The Wall Street Journal

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Συγγραφείς/ Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου

Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου / 8 Έλληνες συγγραφείς ξαναγράφουν τους μύθους και τις παραδόσεις

Η Λυσιστράτη ερμηνεύει τις ερωτικές σχέσεις του σήμερα, η Ιφιγένεια διαλογίζεται στην παραλία και μια Τρωαδίτισσα δούλα γίνεται πρωταγωνίστρια: 8 σύγχρονοι δημιουργοί, που συμμετέχουν με τα έργα τους στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, συνομιλούν με τα αρχαία κείμενα και συνδέουν το παρελθόν με επίκαιρα ζητήματα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζούντιθ Μπάτλερ: «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Τζούντιθ Μπάτλερ / «Θέλουμε να ζήσουμε με ανοιχτή ή με κλειστή καρδιά;»

Μια κορυφαία προσωπικότητα της σύγχρονης παγκόσμιας διανόησης μιλά στη LiFO για τo «φάντασμα» της λεγόμενης ιδεολογίας του φύλου, για το όραμα μιας «ανοιχτόκαρδης κοινωνίας» και για τις εμπειρίες ζωής που της έμαθαν να είναι «ένας άνθρωπος ταπεινός και ταυτόχρονα θαρραλέος».
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Η ζωή του Καζαντζάκη σε graphic novel από τον Αλέν Γκλικός

Βιβλίο / Ο Νίκος Καζαντζάκης όπως δεν τον είχαμε ξαναδεί σε ένα νέο graphic novel

Ο ελληνικής καταγωγής Γάλλος συγγραφέας Αλέν Γκλικός καταγράφει την πορεία του Έλληνα στοχαστή στο graphic novel «Καζαντζάκης», όπου ο περιπετειώδης και αντιφατικός φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος ψυχαναλύεται για πρώτη φορά και συστήνεται εκ νέου στο ελληνικό κοινό.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πετρίτης»: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ηχητικά Άρθρα / Πετρίτης: Το πιο γρήγορο πουλί στον κόσμο και η άγρια, αδάμαστη ομορφιά του

Ο Τζoν Άλεκ Μπέικερ αφιέρωσε δέκα χρόνια από τη ζωή του στην παρατήρηση ενός πετρίτη και έγραψε ένα από τα πιο ιδιαίτερα βιβλία της αγγλικής λογοτεχνίας – μια από τις σημαντικότερες καταγραφές της άγριας ζωής που κινδυνεύει να χαθεί για πάντα. Κυκλοφόρησε το 1967 αλλά μόλις τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια οι κριτικοί και το κοινό το ανακάλυψαν ξανά.
M. HULOT
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Ας μην αφήνουμε τον Θεό στους πιστούς» 

Βιβλίο / Μπενχαμίν Λαμπατούτ: «Αν αξίζει ένα πράγμα στη ζωή, αυτό είναι η ομορφιά»

Εν όψει της εμφάνισής του στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, στις 21 Μαΐου, ο Λατινοαμερικανός συγγραφέας-φαινόμενο Μπενχαμίν Λαμπατούτ μιλά στη LiFO για τον ρόλο της τρέλας στη συγγραφή, τη σχέση επιστήμης και λογοτεχνίας και το μεγαλείο της ήττας – και δηλώνει ακόμα φανατικός κηπουρός και εραστής της φύσης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Το πίσω ράφι/ Άντονι Μπέρτζες: «Έρνεστ Χέμινγουεϊ»

Το Πίσω Ράφι / Ο Χέμινγουεϊ ήταν ένας φωνακλάς νταής αλλά κι ένας σπουδαίος συγγραφέας του 20ού αιώνα

Η βιογραφία «Έρνεστ Χέμινγουεϊ - Μια ζωή σαν μυθοπλασία» του Βρετανού συγγραφέα Άντονι Μπέρτζες αποτυπώνει όχι μόνο την έντονη και περιπετειώδη ζωή του κορυφαίου Αμερικανού ομοτέχνου του αλλά και όλο το εύρος της αντιφατικής προσωπικότητάς του.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
21η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης

Βιβλίο / 21η ΔΕΒΘ: Εξωστρέφεια και καλύτερη οργάνωση αλλά μένουν ακόμα πολλά να γίνουν

Απολογισμός της 21ης ΔΕΒΘ που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά υπό την αιγίδα του νεοσύστατου ΕΛΙΒΙΠ. Σε ποιο βαθμό πέτυχε τους στόχους της και ποια στοιχήματα μένει ακόμα να κερδίσει;
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Η ποίηση όχι μόνο αλλάζει τον κόσμο, τον δημιουργεί» ​​​​​​/Μια νέα ανθολογία ελληνικής queer ποίησης μόλις κυκλοφόρησε στα ισπανικά /11 Έλληνες ποιητές σε μια νέα ισπανική queer ανθολογία /Queer ελληνική ποίηση σε μια νέα δίγλωσση ισπανική ανθολογία

Βιβλίο / Μια Ισπανίδα καθηγήτρια μεταφράζει ελληνική queer ποίηση

Η María López Villalba, καθηγήτρια Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, μετέφρασε 11 ελληνικά ποιήματα, σε μια πρόσφατη ανθολογία που προσφέρει στο ισπανόφωνο κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει τη σύγχρονη ελληνική queer –και όχι μόνο– ποίηση.
M. HULOT
«Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Βιντσέντζο Λατρόνικο / «Κανείς δεν μας επέβαλε να έχουμε όλοι μια μονστέρα στο σαλόνι»

Ο Ιταλός συγγραφέας και υποψήφιος για το βραβείο Booker, Βιντσέντζο Λατρόνικο, μιλά στη LIFO για το πολυσυζητημένο βιβλίο του «Τελειότητα», στο οποίο αποτυπώνει την αψεγάδιαστη αλλά ψεύτικη ζωή μιας ολόκληρης γενιάς ψηφιακών νομάδων στην Ευρώπη, καθώς και τη μάταιη αναζήτηση της ευτυχίας στην ψηφιακή εποχή.
M. HULOT
Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Ηχητικά Άρθρα / Μεσσαλίνα: Ακόλαστη μέγαιρα ή πολύ έξυπνη για την εποχή της;

Το όνομά της έχει συνδεθεί με την εικόνα μιας αδίστακτης, σεξουαλικά ακόρεστης και επικίνδυνης γυναίκας. Ένα νέο βιβλίο, όμως, έρχεται να αμφισβητήσει αυτή τη στερεοτυπική αφήγηση και να φωτίσει μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Rene Karabash

Βιβλίο / Rene Karabash: «Θέλω πίσω τη γυναικεία δύναμη που μου στέρησαν οι άνδρες»

Η Βουλγάρα συγγραφέας Rene Karabash μιλά για το μυθιστόρημά της «Ορκισμένη», που τιμήθηκε με το βραβείο Ελίας Κανέτι, και στο οποίο εστιάζει στην ιστορία των «ορκισμένων παρθένων» γυναικών των Βαλκανίων που επέλεξαν να ζήσουν ως άνδρες.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ