Το 2020 δεν είναι έτος, είναι κατάσταση

Το 2020 δεν είναι έτος, είναι κατάσταση Facebook Twitter
Η Ζέιντι Σμιθ πάντως επιχείρησε να βγάλει μια άκρη για όλο αυτό που μας συμβαίνει φέτος με το γράψιμο. Φωτ.: Dominique Nabakov
0



«ΘΑ ΓΡΑΦΤΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ για το έτος 2020: ιστορικά, αναλυτικά, πολιτικά...», σημειώνει η συγγραφέας Ζέιντι Σμιθ στην εισαγωγή του βιβλίου της που κυκλοφόρησε πρόσφατα και περιλαμβάνει έξι "βιωματικά" κείμενα που έγραψε εντός πανδημίας. «Αυτό δεν είναι από εκείνα – η χρονιά είναι ακόμα στη μέση. Αυτό που προσπάθησα να κάνω είναι να οργανώσω κάποια από τα συναισθήματα και τις σκέψεις που μου έχουν προκαλέσει μέχρι τώρα τα γεγονότα, σ' αυτά τα σπαράγματα του χρόνου που επέτρεψε τούτη η χρονιά. Πρόκειται πάνω απ' όλα για προσωπικά δοκίμια: μικρά εξ ορισμού, σύντομα εκ των συνθηκών».


Εκτός των άλλων, τούτη η χρόνια μας επιβεβαίωσε την ματαιότητα των προβλέψεων και των προβολών σε τόσο ρευστούς και γεμάτους απρόβλεπτες αναταράξεις, καιρούς. Δεν είμαι σίγουρος αν θα γραφτούν πολλά βιβλία για το 2020 ούτε και για το αν θα θέλει ο κόσμος να τα διαβάσει (εκτός αν πράγματι αποδειχτεί ότι αυτή η αποφράδα χρονιά ήταν το σημείο "μηδέν" και συγχρόνως το έτος υπ' αριθμόν ένα, η απαρχή μιας νέας παγκόσμιας συνθήκης, όπως ακούγαμε και διαβάζαμε διαρκώς στην πρώτη φάση της πανδημίας), το βέβαιο είναι πάντως ότι μέχρι τώρα, έναν μήνα πριν την λήξη, δεν έχουμε κατακλυστεί από «covid λογοτεχνία» ή από αναρίθμητες εκδόσεις «ημερολογίων καραντίνας» (ή «εγκλεισμού», στο πιο "Κόμης Μοντεχρήστος").

«Αρχίζεις να σκέφτεσαι την περιφρόνηση ως ιό. Πρώτα μολύνει τα άτομα, αμέσως όμως εξαπλώνεται στις οικογένειες, τις κοινότητες, τους λαούς, τις δομές εξουσίας, τα έθνη. Λιγότερο φανταχτερή από το μίσος, πιο θανάσιμη όμως επειδή είναι πολύ πιο κοινή».


Ευτυχώς, γιατί υπήρχε ένας τέτοιος φόβος εκείνη την περίοδο, από τον Φλεβάρη μέχρι το καλοκαίρι, όταν όλοι μας την είχαμε ακούσει κάπως περίεργα, παρασυρμένοι από μια απόκοσμη διέγερση που σώνει και καλά έπρεπε να βρει κάποιου είδους δημιουργική / εκφραστική διέξοδο.


Η Ζέιντι Σμιθ πάντως επιχείρησε να βγάλει μια άκρη για όλο αυτό που μας συμβαίνει φέτος – για όλο αυτό που μας κάνει να λέμε διαρκώς ο ένας στον άλλο, ή στον εαυτό μας, «τι ζούμε!» – με το γράψιμο, συγκεντρώνοντας στην συνέχεια τα κείμενα της σε ένα από τα ελάχιστα, τελικά, βιβλία που γράφτηκαν με θεματικό πλαίσιο την τρέχουσα πανδημία, ή, όπως γράφει, «αυτήν την παγκόσμια αυτοταπείνωση». Ο τίτλος της μικρής αυτής ανθολογίας είναι "Intimations" – που θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά με διάφορες λέξεις: νύξεις, ενδείξεις, υπόνοιες, αναγγελίες, εκμυστηρεύσεις. Ή και επιφοιτήσεις ίσως, όπως αυτές τις δύο που την επισκέφτηκαν μέσα στην καραντίνα και τις αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου χαρακτηρίζοντάς τις ανεκτίμητες: «Το να μιλάς στον εαυτό σου μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμο. Και το να γράφεις σημαίνει να σε κρυφακούνε».

Παρά την εδώ και μια δεκαετία ιδιότητά της ως καθηγήτρια δημιουργικής γραφής στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (NYU), σημειώνει στο πρώτο κείμενο της έκδοσης με τίτλο «Παιώνιες»: «Η γραφή περιγράφεται συχνά ως "δημιουργική" – προσδιορισμός που πάντα μου φαινόταν αταίριαστος. Η γραφή είναι έλεγχος, είναι αντίσταση. Που μπορεί να είναι μια όμορφη, και κάποιες φορές ακόμα και χρήσιμη, δραστηριότητα – στο χαρτί. Ως εξάσκηση για την αληθινή ζωή, δεν έχει καμιά αξία, όπως μου έχει δείξει η εμπειρία μου. Στην αληθινή ζωή, η υποταγή και η αντίσταση δεν έχουν προκαθορισμένη μορφή».


Στο δοκίμιο που έχει τίτλο «Οδύνη» ("Suffering") ξεκινά παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο η μιζέρια του lockdown φαίνεται σα να είναι «σχεδιασμένη με ακρίβεια και διαφορετική για τον καθένα», ενώ σε ένα άλλο συγκρίνει την εξάπλωση του ιού με την μεταδοτική ισχύ της κοινωνικής περιφρόνησης: «Αρχίζεις να σκέφτεσαι την περιφρόνηση ως ιό. Πρώτα μολύνει τα άτομα, αμέσως όμως εξαπλώνεται στις οικογένειες, τις κοινότητες, τους λαούς, τις δομές εξουσίας, τα έθνη. Λιγότερο φανταχτερή από το μίσος, πιο θανάσιμη όμως επειδή είναι πολύ πιο κοινή».


Γράφει κι άλλα πολλά στα μικρά αυτά δοκίμια, κάποια εκ των οποίων εξαιρετικά ενδιαφέροντα, μέσα στον στοχαστικό προβληματισμό και την αμφισημία τους, όσον αφορά τους περίεργους και λανθάνοντες τρόπους με τους οποίους έχει διαμορφώσει την αντίληψη και την συνείδησή μας αυτή η χρονιά. Ας κρατήσουμε ως επιμύθιο κάτι που λέει περί αγάπης (γενικώς, όχι ρομαντικής αποκλειστικά), εκεί δηλαδή που καταλήγουν όλα: «Η αγάπη δεν είναι κάτι που κάνεις [όπως η τέχνη] αλλά... κάτι που περνάς – γι' αυτό μάλλον φοβίζει τόσους πολλούς από εμάς και γι' αυτό την προσεγγίζουμε τόσο συχνά με πλάγιους τρόπους».

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο γυναίκες συγγραφείς αποκαλύπτουν τα κρυφά μυστικά της γραφής

Βιβλίο / Όλες οι γυναίκες του κόσμου στο νέο βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Στο «Μακρύ ταξίδι της μιας μέσα στην άλλη», η μητρότητα γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει όλες τις μητέρες και όλες τις κόρες με τις γυναίκες της Ιστορίας που θαυμάσαμε, αλλά και τις ανώνυμες «Παναγίες» που κράτησαν στους ώμους τους τα βάρη της ανθρωπότητας.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Βιβλίο / «Ένας μύθος λέει πως αν χάσεις κάτι στην Αθήνα, θα το βρεις στον Ελαιώνα»

Στο νέο του βιβλίο, «Lost Things Found», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hyper Hypo, ο εικαστικός φωτογράφος Αντώνης Θεοδωρίδης εξερευνά τον μαγικό κόσμο της υπαίθριας αγοράς του Ελαιώνα.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Ντιντιέ Εριμπόν: «Καιρός για ένα κίνημα των ηλικιωμένων!»

Ντιντιέ Εριμπόν / Ντιντιέ Εριμπόν: «Να πάψουμε να βλέπουμε τους ηλικιωμένους ως κοινωνικούς παρίες»

Από τους σημαντικότερους και πιο επιδραστικούς σύγχρονους Γάλλους στοχαστές, ο Ντιντιέ Εριμπόν συνδύασε στα βιβλία του τα δύσκολα βιώματα της νεότητάς του με μια εμπεριστατωμένη, αλλά και εικονοκλαστική, κοινωνικοπολιτική «ακτινογραφία» της γαλλικής κοινωνίας. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κεχαγιάς

Βιβλίο / «Το να εκδίδεις βιβλία στην Ελλάδα είναι σαν να παίζεις στο καζίνο»

Η Γεννήτρια είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος αφιερωμένος στη σύγχρονη λογοτεχνία. Ο εκδότης της, συγγραφέας και μεταφραστής, Παναγιώτης Κεχαγιάς, μιλά για τις δυσκολίες και τις χαρές του εγχειρήματος, για το πώς σκοπεύει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής αγοράς, καθώς και για τους πρώτους τίτλους που ετοιμάζεται να εκδώσει.
M. HULOT
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Οι Αθηναίοι / Κωνσταντίνος Τσουκαλάς: «Ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη, χωρίς να διερευνάται τι είναι το "καλό"»

Η εκτέλεση του Μπελογιάννη τον έκανε αριστερό. Η αυτοκτονία του Νίκου Πουλαντζά, μπροστά στα μάτια του, τον καθόρισε. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολιτευτικής Ελλάδας, αφηγείται το προσωπικό του ταξίδι και την πνευματική περιπέτεια μιας ολόκληρης εποχής, από τη διανόηση του Παρισιού μέχρι τους δρόμους της πολιτικής και τις αίθουσες των πανεπιστημίων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός» ΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Νίκος Μπακουνάκης / Νίκος Μπακουνάκης: «Αυτή τη θέση δεν την παντρεύεσαι, ούτε είσαι θεός»

Ο πρόεδρος του ΕΛΙΒΙΠ, στην πρώτη του συνέντευξη, μιλά στη LIFO για τους στόχους και τις δράσεις του ιδρύματος και για το προσωπικό του όραμα για το βιβλίο. Ποιος ο ρόλος των μεταφράσεων στην πολιτιστική διπλωματία και πώς θα αυξηθεί η φιλαναγνωσία; 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζόναθαν Κόου

I was there / Τζόναθαν Κόου: «Το να είσαι κυνικός δείχνει τεμπελιά στη σκέψη»

Ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε για τη συγγραφή ως «πολυτέλεια για λίγους», την εκλογή Τραμπ ως «έκφραση απόγνωσης» και τη «woke» κουλτούρα ως πράξη ενσυναίσθησης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πολ Όστερ (1947-2024): Ο Mr. Vertigo των ονειρικών μας κόσμων

Σαν σήμερα  / Πολ Όστερ: «Οι χαμένες ευκαιρίες αποτελούν μέρος της ζωής στον ίδιο βαθμό με τις κερδισμένες»

Σαν σήμερα 30 Απριλίου, το 2024 πεθαίνει ο σπουδαίος Αμερικανός συγγραφέας και μετρ της σύμπτωσης, που κατάφερε να συνδυάσει την προοπτική των άπειρων φανταστικών κόσμων με το ατελείωτο κυνήγι των ευκαιριών και τη νουάρ ατμόσφαιρα με τα πιο ανήκουστα αυτοβιογραφικά περιστατικά.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ