Δύσκολο να το πιστέψεις, κι όμως: το Bridge Project, η τριετής -αρχής γενομένης από το 2009- συνεργασία του Old Vic με την Βrooklyn Academy of Music και τη Νeal Street Productions (εταιρεία θεατρικών και κινηματογραφικών παραγωγών του σκηνοθέτη Σαμ Μέντες) σε έργα κλασικού ρεπερτορίου με Βρετανούς και Αμερικανούς ηθοποιούς προκάλεσε συζήτηση στο Λονδίνο και συγκρίσεις σχετικά με τo αν οι Βρετανοί ή οι Αμερικανοί ηθοποιοί είναι καλύτεροι. Οι αγγλικές εφημερίδες δεν δίστασαν να αποδώσουν τα πρωτεία στους Βρετανούς και με το φλεγματικό χιούμορ τους έγραψαν: Πείτε: «Θαυμάσιο αυτό το καινούργιο υπερ-ατλαντικό φόρουμ ανταλλαγής ιδεών», Μην πείτε: «Ώστε έχουν θέατρο στην Αμερική; Κανονικό θέατρο;».
Τον Μέντες και τον Σπέισι συνδέει καταρχάς η ταινία Αmerican Beauty, κινηματογραφικό ντεμπούτο του πρώτου, για την οποία πήρε Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας 1999 (!). Για την ερμηνεία του στην ίδια ταινία ο δεύτερος βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερου Ηθοποιού. Κατά δεύτερον μοιάζουν στο κοινό τους ενδιαφέρον για τη σκηνή και την οθόνη. Βρετανός πορτογαλέζικης καταγωγής ο Μέντες, γεννημένος στο Ρίντιγκ το 1965, ξεκίνησε από το θέατρο κι ήταν αυτός που το 1992 ανέλαβε τη διεύθυνση του Donmar Warehouse ως αυτόνομου θεάτρου (μέχρι τότε λειτουργούσε ως σκηνή/εργαστήριο της Royal Shakespeare Company), κατορθώνοντας μέσα σε δέκα χρόνια να το κάνει έναν από τους πιο ενδιαφέροντες θεατρικούς προορισμούς του Λονδίνου.
Ο Κέβιν Σπέισι πάλι (γεννήθηκε στο Νιου Τζέρσι το 1959, μεγάλωσε στην Καλιφόρνια) πρώτα αναδείχθηκε πρωταγωνιστής στο Μπρόντγουεϊ τη δεκατία του '80 και μετά στον κινηματογράφο. Ανήσυχος τύπος, θέλησε να αποστασιοποιηθεί κατά το δυνατόν από την κρεατομηχανή του Χόλιγουντ και το 2003 ανέλαβε τη διεύθυνση του Old Vic, φέρνοντας αέρα σταρ και καινούργιο ενδιαφέρον για τις παραστάσεις του ιστορικού λονδρέζικου θεάτρου. Κάπως έτσι οι δύο οδηγήθηκαν στην ιδέα ενός προγράμματος συνεργασίας σε έργα κλασικού ρεπερτορίου με Βρετανούς και Αμερικανούς ηθοποιούς. Με τρίτο εταίρο τον Joseph V. Melillo, καλλιτεχνικό διευθυντή του Βrooklyn Academy of Music (ΒΑΜ), το Bridge Project ξεκίνησε τον περασμένο Ιανουάριο με δύο παραστάσεις, το Βυσσινόκηπο του Τσέχωφ και το Χειμωνιάτικο Παραμύθι του Σαίξπηρ, που παρουσιάστηκαν πρώτα στην Νέα Υόρκη και από 23 Μαΐου έως 15 Αυγούστου στο Old Vic (αμέσως μετά το Χειμωνιάτικο Παραμύθι αναχωρεί για Ελλάδα, για να παρουσιαστεί στην Επίδαυρο στις 21 και 22 Αυγούστου).
To σκεπτικό που οδήγησε στο σχήμα δύο παραστάσεων με κοινό θίασο 18 ηθοποιών αφορά ένα ρεπερτόριο που θα λειτουργεί κάπως σαν «αίθουσα με καθρέφτες»: κάθε σεζόν θα διαλέγονται μεταξύ τους και με το κοινό δύο κλασικά έργα μεγάλης κλίμακας. Το πρώτο δίδυμο μοιάζει να θέλει να μιλήσει για το χρόνο, τη θνητότητα, τη δύναμη της αγάπης και το ρόλο της οικογένειας στη ζωή των ανθρώπων. Αν στο τσεχωφικό έργο η κατάληξη είναι πικρή, στο Χειμωνιάτικο Παραμύθι ο ώριμος πια Σαίξπηρ προτείνει αίσιο τέλος - όχι μόνο για να ευχαριστήσει τους θεατές αλλά και για να μεταδώσει την πίστη του ότι οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν καλύτεροι. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγο μετά ο Σαίξπηρ παρέδωσε την, επίσης συμφιλιωτική με τα ανθρώπινα, ανυπέρβλητη Τρικυμία του.
Η πρόκληση του Bridge Project είναι μεγάλη και για τους ηθοποιούς που συμμετέχουν, καθώς δοκιμάζονται στο ίδιο διάστημα σε εντελώς διαφορετικά έργα και ρόλους. Ο Ίθαν Χοκ, ας πούμε, από την αμερικανική «αντιπροσωπεία», ερμηνεύει τον αιώνιο φοιτητή Τροφίμοφ στο Βυσσινόκηπο, και με την κιθάρα στο χέρι έναν αλά Ντίλαν/Τζόνι Ντεπ τυχοδιώκτη Αυτόλυκο στο Χειμωνιάτικο Παραμύθι.
Πώς μπορεί να δέσει ένα σύνολο ηθοποιών που δεν προέρχονται από την ίδια υποκριτική σχολή, που δεν μιλούν καν την αγγλική με τον ίδιο τρόπο; Ο Μέντες δεν θέλησε να τους ομογενοποιήσει, αν και επέτρεψε σε κάποιους από τους Αμερικανούς να δοκιμάσουν να μιλήσουν με βρετανική προφορά. Σε μια εποχή, άλλωστε, που η ετερότητα μάς απασχολεί πολλαπλώς, τι νόημα θα είχε η καταναγκασμένη ερμηνευτική ομοιογένεια, που για τους μισούς ηθοποιούς θα σήμαινε μίμηση και όχι ερμηνεία; Αλλά δεν έχουν όλοι την ίδια γνώμη. Ο Μέντες πάντως ξεκαθάρισε ότι στην ατζέντα του Bridge Project δεν τέθηκε ζήτημα για το πώς θα μιλούν οι ηθοποιοί. «Το θέατρο δεν είναι σινεμά - είναι ένας ποιητικός κόσμος» είπε, συμπληρώνοντας ότι αν δεν ήταν, ο Τσέχωφ θα έπρεπε να παίζεται μόνο από Ρώσους.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί επιλέχθηκε το Χειμωνιάτικο Παραμύθι κι όχι ένα άλλο από τα πιο δημοφιλή έργα του Σαίξπηρ. Αλλά γιατί όχι; Άρτιο ως προς τη δομή του, συνδυάζει δύο διαφορετικά είδη: την τραγωδία ζήλειας και τη ρομαντική κωμωδία. Στις πρώτες τρεις πράξεις ο βασιλιάς της Σικελίας Λεόντιος (έξοχος στον ρόλο ο Σάιμον Ράσελ Μπιλ) καταλαμβάνεται από παράλογη ζήλεια και κατηγορεί τη γυναίκα του Ερμιόνη (που ερμηνεύει η όμορφη κόρη του σκηνοθέτη Πίτερ Χολ, η Ρεβέκα) ότι τον απάτησε με τον παιδικό φίλο Πολύξενο, βασιλιά της Βοημίας. Πιο παράλογος από τον Οθέλλο, ο Λεόντιος οδηγεί την οικογένειά του στην έσχατη οδύνη και στο θάνατο (η Ερμιόνη και ο γιος του πεθαίνουν, η νεογέννητη κόρη του αφήνεται σε ξένους).
Στο δεύτερο μέρος (4η και 5η Πράξη) που ξεκινά στη Βοημία με έντονο «βουκολικό» χαρακτήρα, ο γιος του Πολύξενου ερωτεύεται την Περντίτα, την κόρη του Λεόντιου και της Εμιόνης, που μεγάλωσε σε μια οικογένεια κτηνοτρόφων και αγνοεί την αληθινή της καταγωγή. Η ένωση των δύο νέων είναι ανεπιθύμητη από τη στιγμή που η κόρη δεν είναι ευγενικής καταγωγής. Το ζευγάρι θα το σκάσει για τη... Σικελία. Αυτή ακριβώς η διττότητα στη φύση του έργου και η απαίτησή του για ευρηματική απόδοση των διαφορετικού ύφους σκηνών στη Σικελία και στη Βοημία πρέπει να προκάλεσαν το ενδιαφέρον του ευφάνταστου Σαμ Μέντες. Πονηρά, θα λέγε κανείς, σκεπτόμενος έδωσε τους ρόλους των «αστών» Σικελών στους Βρετανούς, και των ρουστίκ Βοημών στους Αμερικανούς ηθοποιούς του θιάσου. Τυχαίο που ο Mάικλ Μπίλινγκτον της «Guardian» θεωρεί ότι τα μέρη του σαιξπηρικού έργου που εξελίσσονται στη Βοημία θυμίζουν περισσότερο Οκλαχόμα, κι είναι ανακουφιστικό όταν η δράση ξαναγυρίζει στη Σικελία για την υπέροχη «ανάσταση» της Ερμιόνης;
Αδιαφορώντας, επί της ουσίας, για διλήμματα απ' αυτά που αρέσουν στις εφημερίδες τύπου «Τζον Γκίλγουντ ή Μάρλον Μπράντο», ο Μέντες εν τέλει αξιοποίησε έξυπνα την προβολή που προκάλεσε η διατλαντική συμμαχία του Bridge Project. To οποίο θα συνεχίσει, κατά «έγκυρες πληροφορίες», με τις Τρεις Αδελφές του Τσέχωφ και το Όπως σας αρέσει του Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία πάλι του Μέντες, στο ΒΑΜ, τον Ιανουάριο του 2010. Ο Κέβιν Σπέισι θα ερμηνεύσει δύο σημαντικούς ρόλους στα έργα που θα επιλεχθούν τον τρίτο και τελευταίο χρόνο του Bridge Project. Ω, χαρά! Να περιμένουμε Κέβιν Σπέισι στην Επίδαυρο;
σχόλια