Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά

Ο λόγος του Γιώργου Χειμωνά Facebook Twitter
0

Έξι ηθοποιοί, αγκυλωμένοι, ασάλευτοι, σαν να ξυπνούν από λήθαργο χρόνων. Πυθίες που αφουγκράζονται και αναπαράγουν λέξεις που έρχονται από τα έγκατα, βγαίνουν από τα σπλάχνα. Τον λόγο του Γιώργου Χειμωνά-απολογισμό της ανθρώπινης φυλής. Η παράσταση που ετοιμάζει ο σκηνοθέτης Τάκης Τζαμαργιάς έχει αφετηρία τον Γιατρό Ινεότι, τους Χτίστες, αλλά και αποσπάσματα από τον Εχθρό του ποιητή και το Μυθιστόρημα. Μια σύνθεση που επεξεργάστηκε μαζί με τους Ιερώνυμο Πολλάτο και Βαγγέλη Ραπτόπουλο, έντυσε με την υποβλητική μουσική του Πλάτωνα Ανδριτσάκη (τραγούδι Μαριάνθη Σοντάκη) και την εικόνα-video art των Com.odd.or . σε σκηνικό του Γιάννη Θεοδωράκη.

Γιατί επιλέξατε να θεατροποιήσετε τον πεζό λόγο του Γιώργου Χειμωνά;

ΤΑΚΗΣ ΤΖΑΜΑΡΓΙΑΣ: Μ' απασχολεί πάντα η μεταγραφή της λογοτεχνίας στο θέατρο. Εδώ κινήθηκα από την αγάπη μου για τη Λούλα Αναγνωστάκη, με την οποία ο Γιώργος Χειμωνάς -πέρα από το ότι ήταν σύζυγοι-, έχει και λογοτεχνικές συγγένειες. Το μεγαλύτερο μέρος το έχουμε δανειστεί από τον Γιατρό Ινεότη, που μαζί με τους Χτίστες, εκφράζει τη συλλογιστική του, που είναι το τέλος του ανθρώπου και της συνειδητότητας.

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ο Χειμωνάς είναι σαν να είχε προφητεύσει αυτό το τέλος εποχής που ζούμε. Όχι με όρους ρεαλιστικούς, δεν εννοώ την οικονομική κρίση.

Τ.Τ.: Ο ίδιος, βέβαια, δηλώνει ότι δεν τον ενδιαφέρει καθόλου το μέλλον, αλλά ένα άχρονο παρόν, που φαίνεται σαν να πρόκειται να έρθει.

Είναι ένας θεματικός άξονας που διαπερνά πολλές παραστάσεις του Φεστιβάλ, σαν να μιλάνε όλοι για ένα τέλος, μια αγωνία για το άγνωστο «ύστερα».

Τ.Τ.: Περιέργως, υπάρχει όντως μια επικαιρικότητα. Το παρατηρούν όλοι όσοι έχουν δει πρόβες. Εγώ ήθελα να προσεγγίσω τον λόγο του, για τον οποίο ο ίδιος ο Χειμωνάς υποστηρίζει ότι είναι κυρίως προφορικός λόγος. Και είχε ενδιαφέρον να δούμε πώς μπορούσε να γίνει αυτή η προσέγγιση θεατρικά. Πώς μπορεί να ηχήσει. Πιο πολύ με την έννοια του «αφουγκράζομαι», γι' αυτό και έχει επιλεγεί αυτό το σχήμα της ακινησίας. Πιστεύω, άλλωστε, ότι το θέατρο υπηρετεί και απευθύνεται στα ώτα.

Το έργο του χαρακτηρίζεται από εικόνες σχεδόν εφιαλτικές και έναν παραληρηματικό λόγο συχνά ακατάληπτο...\

Τ.Τ.: Είναι ένας λόγος χωρίς ειρμό, αρχή, μέση, τέλος. Ένας λόγος που προκαλεί και ζωντανεύει αισθήσεις.

Β.Ρ.: Εγώ που τον γνώριζα τον άκουγα συχνά να λέει μισο-προβοκατόρικα μισο-παραπονεμένα, «μα, μπορεί να τα καταλάβει και ένα μικρό παιδί, ένας αγράμματος άνθρωπος». Πιστεύω ότι υπάρχει μια ιδιαιτερότητα στον Χειμωνά: είναι ταυτόχρονα λαϊκός αλλά και χωρίς ειρμό.

Τ.Τ.: Θα 'λεγα λαϊκότροπος. Εμένα μου κάνει τρομερή εντύπωση το γεγονός ότι τα έργα του δεν αφορούν μόνο μια πνευματική ελίτ. Ξέρω πολλούς ανθρώπους που δεν διαβάζουν λογοτεχνία, αλλά έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με το έργο του. Άνθρωποι που δεν το περιμένεις.

Οπότε, η επιλογή σας να τον θεατροποιήσετε είναι εύστοχη. Συγκινεί, λέτε, έναν κόσμο ανυποψίαστο.

Τ.Τ.: Η παράσταση φιλοδοξεί -επικεντρώνεται- να αναδείξει την ήδη υπάρχουσα θεατρικότητα. Δεν κάνει καμιά προσπάθεια να την επιβάλει με θεατρικά τερτίπια και τεχνάσματα. Θεατρικότητα με την έννοια της προφορικότητας. Το πώς μπορεί ο λόγος να ειπωθεί από έξι ηθοποιούς, που είναι σαν να έχουμε έξι ερημιές.

Στις πρόβες είδα να αναδεικνύεται μια ατμοσφαιρική παράσταση...

Τ.Τ.: Ακριβώς. Αλλά και ο ίδιος ο λόγος δονεί. Δεν κάναμε καμία προσπάθεια να παίξουμε ρόλους. Η προσπάθειά μας είναι να κρατηθεί μεταξύ αφήγησης και θεατρικότητας. Μεταξύ αναλογίου και παράστασης.

Β.Ρ.: Υπάρχει δραματικότητα στο ίδιο το κείμενο. Στον Χειμωνά, όπως σ' όλα τα ιερατικά κείμενα, στον Κάλβο, δεν υπάρχουν κωμικά στοιχεία. Ενώ στη ζωή μας είναι πολύ έντονα και σφιχταγκαλιασμένα με τα δραματικά, στα ιερατικά κείμενα υπάρχει μια μονοσήμαντη δραματικότητα.

Η οποία κάνει τους ηθοποιούς παρόλη τη στατικότητά τους, να πάλλονται.

Τ.Τ.: Δεν ήθελα οτιδήποτε άλλο να θολώσει τον λόγο. Ήθελα να είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Γι' αυτό επέλεξα τη στατικότητα, που βγήκε μέσα από την ίδια την πορεία της δουλειάς, μια στατικότητα που είναι ουσιαστικά ακινησία. Μπορεί να μην έχουμε μετατόπιση, αλλά έχουμε μια εσωτερική κίνηση που μας οδηγεί σε ένα είδος αγρύπνιας που ήταν και το ζητούμενο. Δηλαδή αυτό που συναντούσαμε παλιότερα στις αγρύπνιες. Να βρουν τα όρια της αντοχής τους. Γιατί, έτσι κι αλλιώς, τα πρόσωπα όλα είναι ένα πρόσωπο. Ο ήρωάς του σε κατάσταση ακραία.

Ποιος είναι ο ήρωας αυτός;

Τ.Τ.: Ο ίδιος. Σηματοδοτεί ότι είναι ένας ήρωάς του. Λέει όμως ότι καταρχάς τον αφορά ο άνθρωπος. Τους Χτίστες τούς έγραψε με αφορμή έναν ταξιτζή. Μέσα από πολλές επεξεργασίες, μέσα από ένα παλίμψηστο, ο ταξιτζής γίνεται ο κήρυκας. Προσπάθησα μέσα από τη διαδικασία που ακολουθήσαμε να δω τι σημαίνει ο λόγος για καθέναν από τους έξι ηθοποιούς, που είναι έξι ερημιές, έξι μοναξιές, που προς το τέλος του έργου συναντιούνται.

Συναντούν τη μοναξιά του Χειμωνά;

Τ.Τ.: Νομίζω ναι. Τη μοναξιά τη δική τους, πρώτα απ' όλα. Γιατί ο Χειμωνάς ανακαλεί μνήμες. Υπάρχει ένα κομμάτι προσωπικής μνήμης που είναι πολύ συγκεκριμένο και συνειδητό, και υπάρχει μια άλλη μνήμη συλλογική.

Δεν τον απασχολεί πρωτίστως η σκοτείνια της ανθρώπινης μοίρας, μια «αυτιστική» πορεία προς τον θάνατο;

Τ.Τ.: Θέτει το πρόβλημα επικοινωνίας που δεν είναι επίπλαστο. Ο Χειμωνάς θεωρεί δεδομένο ότι δεν υπάρχει καμιά ελπίδα επικοινωνίας. Είναι το μέρος που πηγάζει από τον Μπέκετ, όμως με τη διαφορά ότι έχει ως τελευταίο απάγκιο τη γλώσσα. Θεωρώντας ότι ούτε μ' αυτή θα επικοινωνήσεις...

Β.Ρ.: Πρέπει να υπενθυμίσω εδώ ότι ως νευρολόγος-ψυχίατρος διερευνούσε τα κέντρα του εγκεφάλου όπου αναπτύσσεται η γλωσσική αφασία. Θεωρούσε, δε, ότι ο λόγος είναι ο κόσμος. Ότι η προβληματική κατάσταση του λόγου δείχνει και την προβληματική κατάσταση του ανθρώπου.

Τ.Τ.: Από την άλλη υπάρχει και μια αθωότητα. Υπάρχουν στιγμές που ο ίδιος ο λόγος, παρόλη την πυκνότητά του, έχει στιγμές μαγικές, όπου νιώθεις πραγματικά το βλέμμα ενός άδολου παιδιού. Τη στιγμή που τελειώνουν όλα μπορεί και βλέπει μέσα στο απέραντο σκοτάδι ένα μικρό φως. Που κι αυτό δεν είναι ελπίδα. Δεν έχει να περιμένει τίποτα από αυτό, ουσιαστικά η οδύνη του ανθρώπου, παρόλη τη φιλοσοφία, την επιστήμη, δεν λύθηκε. Ο Χειμωνάς μού θυμίζει τον Οιδίποδα μετά τη τύφλωση. Αισθάνομαι ότι φτάνει σε ένα βαθμό αυτογνωσίας, πραγματικά. Αυτό εμάς, ως ομάδα, μας πρόσφερε ένα πολύτιμο ταξίδι. Κάτι μας αναμόχλευσε που δεν μπορούμε να το αρθρώσουμε, εξού και ο τίτλος: «Ανείπωτο».

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Θέατρο / Ζιλιέτ Μπινός: Η Ιουλιέτα των Πνευμάτων στην Επίδαυρο

Η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός προσπαθεί να παραμείνει συγκεντρωμένη μέχρι την κάθοδό της στο αργολικό θέατρο. Παρ’ όλα αυτά, βρήκε τον χρόνο να μας μιλήσει για τους γυναικείους ρόλους που τη συνδέουν με την Ελλάδα και για τη σημασία της σιωπής.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν: από το «La Distance» του Ροντρίγκες έως τη μεγάλη επιτυχία του Μπανούσι

Θέατρο / Όλα όσα ζήσαμε στο 79ο Φεστιβάλ της Αβινιόν

Οι θερμές κριτικές της «Liberation» και της «Le Monde» για το «ΜΑΜΙ» του Μπανούσι σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι απλώς μια λεπτομέρεια μέσα στις απανωτές εκπλήξεις που έκρυβε το πιο γνωστό θεατρικό φεστιβάλ στον κόσμο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Κωνσταντίνος Ζωγράφος: Ο «Ορέστης» του Τερζόπουλου

Θέατρο / Κωνσταντίνος Ζωγράφος: «Ο Τερζόπουλος σου βγάζει τον καλύτερό σου εαυτό»

Ο νεαρός ηθοποιός που πέρυσι ενσάρκωσε τον Πυλάδη επιστρέφει φέτος ως Ορέστης. Με μια ήδη πλούσια διαδρομή στο θέατρο δίπλα σε σημαντικούς δημιουργούς, ετοιμάζει ένα νέο έργο εμπνευσμένο από το Νεκρομαντείο του Αχέροντα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

The Review / «Μάλιστα κύριε Ζαμπέτα»: Αξίζει η παράσταση για τον «μάγκα» του ελληνικού πενταγράμμου;

Με αφορμή την παράσταση γι’ αυτόν τον αυθεντικό δημιουργό που τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 μεσουρανούσε, ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου σχολιάζουν τον αντίκτυπό του στο κοινό σήμερα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, πτώση και η αποθέωση

Αρχαίο Δράμα Explained / «Οιδίπους Τύραννος» και «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή: Η άνοδος, η πτώση και η αποθέωση

Τι μας μαθαίνει η ιστορία του Οιδίποδα, ενός ανθρώπου που έχει τα πάντα και τα χάνει εν ριπή οφθαλμού; Η κριτικός θεάτρου Λουίζα Αρκουμανέα επιχειρεί μια θεωρητική ανάλυση του έργου του Σοφοκλή.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Αλίκη Βουγιουκλάκη: Στη ζωή έσπαγε τα ταμπού, στο θέατρο τα ταμεία

Θέατρο / Αλίκη Βουγιουκλάκη: Πώς έσπαγε τα ταμεία στο θέατρο επί 35 χρόνια

Για δεκαετίες έχτισε, με το αλάνθαστο επιχειρηματικό της ένστικτο, μια σχέση με το θεατρικό κοινό που ακολουθούσε υπνωτισμένο τον μύθο της εθνικής σταρ. Η πορεία της ως θιασάρχισσας μέσα από παραστάσεις-σταθμούς και τις μαρτυρίες συνεργατών της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Θέατρο / Νίκος Καραθάνος: «Εμείς είμαστε οι χώρες, τα κείμενα, οι πόλεις, εμείς είμαστε οι μύθοι»

Στον πολυαναμενόμενο «Οιδίποδα» του Γιάννη Χουβαρδά, ο Νίκος Καραθάνος επιστρέφει, 23 χρόνια μετά, στον ομώνυμο ρόλο, ακολουθώντας την ιστορία από το τέλος προς την αρχή και φωτίζοντας το ανθρώπινο βάθος μιας τραγωδίας πιο οικείας απ’ όσο νομίζουμε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένα δώρο που άργησε να φτάσει

Θέατρο / «Κοιτάξτε πώς φέρονταν οι αρχαίοι στους ξένους! Έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς»

Ένα δώρο που έφτασε καθυστερημένα, μόλις είκοσι λεπτά πριν το τέλος της παράστασης - Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το «ζ-η-θ, ο Ξένος» σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε το φετινό καλοκαίρι

Θέατρο / Η Κασσάνδρα της Έβελυν Ασουάντ σημάδεψε την «Ορέστεια»

Η «Ορέστεια» του Θεόδωρου Τερζόπουλου συζητήθηκε όσο λίγες παραστάσεις: ενθουσίασε, προκάλεσε ποικίλα σχόλια και ανέδειξε ερμηνείες υψηλής έντασης και ακρίβειας. Ξεχώρισε εκείνη της Έβελυν Ασουάντ, η οποία, ως Κασσάνδρα, ερμήνευσε ένα αραβικό μοιρολόι που έκανε πολλούς να αναζητήσουν το όνομά της. Το φετινό καλοκαίρι, η παράσταση επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, στους Δελφούς και στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων.
M. HULOT
Η Λίνα Νικολακοπούλου υπογράφει και σκηνοθετεί τη μουσικοθεατρική παράσταση «Χορικά Ύδατα»

Θέατρο / «Χορικά Ύδατα»: Ο έμμετρος κόσμος της Λίνας Νικολακοπούλου επιστρέφει στη σκηνή

Τραγούδια που αποσπάστηκαν από το θεατρικό τους περιβάλλον επιστρέφουν στην πηγή τους, σε μια σκηνική τελετουργία γεμάτη εκπλήξεις που φωτίζει την τεράστια καλλιτεχνική παρακαταθήκη της στιχουργού.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

The Review / «Το ημέρωμα της στρίγγλας»: Ήταν ο Σαίξπηρ μισογύνης;

Γιατί εξακολουθεί να κερδίζει το σύγχρονο κοινό η διάσημη κωμωδία του Άγγλου βάρδου κάθε φορά που ανεβαίνει στη σκηνή; Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου συζητούν με αφορμή την παράσταση που σκηνοθετεί η Εύα Βλασσοπούλου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Darkest White»: Ένα σύμπαν που εξερευνά την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναίκας 

Θέατρο / «Darkest White»: Ο εμφύλιος από την πλευρά των χαμένων

Το έργο της Δαφίν Αντωνιάδου που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών, εξερευνά μέσω προσωπικών και ιστορικών αναμνήσεων και μέσα από την ανθεκτικότητα και τη δύναμη της γυναικείας παρουσίας, ιστορίες εκτοπισμού και επιβίωσης. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσια ένα τραπέζι με φίλους

Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας / Beytna: Μια παράσταση χορού που είναι στην ουσία ένα τραπέζι με φίλους

Ο σπουδαίος λιβανέζος χορευτής και χορογράφος Omar Rajeh, επιστρέφει με την «Beytna», μια ιδιαίτερη περφόρμανς με κοινωνικό όσο και γαστριμαργικό αποτύπωμα, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του φετινού 31ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ