Δύο θεατρικές παραστάσεις που «ενόχλησαν» τη Χούντα

Δύο θεατρικές παραστάσεις που «ενόχλησαν» τη Χούντα Facebook Twitter
3

Και συ χτενίζεσαι

Ελεύθερο Θέατρο, Άλσος Παγκρατίου. 1973

 

Τα «παιδιά» του Ελεύθερου Θεάτρου ήταν μια μεγάλη «παρέα» νέων ηθοποιών, αποφοίτων κυρίως της σχολής του Εθνικού, που εν μέσω δικτατορίας είχαν ξεκινήσει μια θεατρική «κολεκτίβα», στην οποία δεν υπήρχε ούτε κεντρικός πρωταγωνιστής ούτε σκηνοθέτης. Η σκηνοθεσία ήταν ομαδική όπως και η όλη προσπάθεια. Ανέβαζαν έργα με πρωτοποριακή διάθεση και δεν απευθυνόντουσαν απαραίτητα σε μια θεατρόφιλη ελίτ, μάλλον το αντίθετο. Ως εκ τούτου, ήταν πολύ φυσικό κάποια στιγμή να θελήσουν να πλησιάσουν το αυθεντικά λαϊκό είδος της αθηναϊκής επιθεώρησης. Το καλοκαίρι του 1973 ανέβασαν στο ανοιχτό θέατρο του Άλσους Παγκρατίου μια δική τους επιθεώρηση με τίτλο Και συ χτενίζεσαι επάνω σε σπαρταριστά κείμενα των Μποστ και Σκούρτη αλλά και των ίδιων.

 

 

 

Κατάφεραν να περάσουν τον σκόπελο της λογοκρισίας, γιατί πολύ απλά ποτέ δεν έδειξαν ολοκληρωμένα τα κείμενα, στα οποία κάθε βράδυ πρόσθεταν κι άλλα λόγια. Η παράσταση, με λιτά σκηνικά, τραγούδια του Λουκιανού Κηλαηδόνη και το ανεξάντλητο πνεύμα των ηθοποιών, έπιασε αμέσως, ενώ, καθώς κάποιοι από αυτούς οδηγήθηκαν στη φυλακή, προξενήθηκε μεγάλος ντόρος. Καταρχάς, στους πολιτικοποιημένους νέους της εποχής, στους φοιτητές, και αμέσως μετά σε ένα ευρύτερο κοινό, που έτρεξε να γελάσει απενοχοποιημένα με την καυστική σάτιρα που ασκούνταν. Στο στόχαστρο, εκτός από την πολιτική, ήταν και οι μικροαστικές συνήθειες και τα τερτίπια του Έλληνα. Υπήρχαν και νούμερα που είχαν να κάνουν με την επικαιρότητα, όπως ήταν η ταινία Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι, που είχε απαγορευτεί για προσέβαλλε τα ήθη. Εκείνης της ανεπανάληπτης θεατρικά αλλά και πολιτικά συγκυρίας κοινωνοί ήταν οι Σταμάτης Φασουλής, Άννα Παναγιωτοπούλου, Υβόννη Μαλτέζου, Σμαράγδα Σμυρναίου, Κώστας Αρζόγλου, Ντίνος Λύρας, Γιώργος Σαμπάνης και Νίκος Σκυλοδήμος. Τα χρόνια της Μεταπολίτευσης το Ελεύθερο Θέατρο συνέβαλε στην αναβίωση της επιθεώρησης, τελειοποιώντας με τον δικό του τρόπο το είδος.

Δύο θεατρικές παραστάσεις που «ενόχλησαν» τη Χούντα Facebook Twitter
Η αφίσα της παράστασης "... και συ χτενίζεσαι". Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο

 

Το μεγάλο μας τσίρκο

Του Ιάκωβου Καμπανέλη, Θέατρο Αθήναιον. 1973. Ακροπόλ. 1974

 

Η παράσταση Το μεγάλο μας τσίρκο, που ξεπέρασε τα στενά θεατρικά όρια και αποτέλεσε πολιτικό γεγονός, ξεκίνησε να παίζεται εν μέσω της δικτατορίας τον Ιούνιο του 1973, στο καλοκαιρινό Αθήναιον της Πατησίων, απέναντι από το Μουσείο. Βασίστηκε σε μια ιδέα που το ζεύγος των πολύ γνωστών πρωταγωνιστών Τζένης Καρέζη και Κώστα Καζάκου έριξε στον συνεργάτη τους συγγραφέα Ιάκωβο Καμπανέλλη και που εκείνος ανέπτυξε σε δέκα επεισόδια, μέσα από τα οποία αφηγούνταν την ιστορία της νεότερης Ελλάδας, με τις μεγάλες της εθνικές καταστροφές, τους λαϊκούς αγώνες, τις εξεγέρσεις, τις προδοσίες, τις πιέσεις του ξένου παράγοντα. Αφότου κατάφεραν να μπερδέψουν τη λογοκρισία της χούντας και πήραν την άδεια, από την πρώτη μέρα των παραστάσεων έγινε λαϊκό προσκύνημα. Οι δύο πρωταγωνιστές σε ρόλους κομπέρ, ο Ρωμιός και το Ρωμιάκι, εξηγούσαν στον κόσμο μέσα από τον διάλογο τι διαδραματιζόταν επί σκηνής και τι ακολουθούσε.

 

Δύο θεατρικές παραστάσεις που «ενόχλησαν» τη Χούντα Facebook Twitter
Η αφίσα της παράστασης "To Mεγάλο μας τσίρκο". Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο

 

Έχοντας επιστρατεύσει όλη τους την υποκριτική γκάμα, είτε με χειρονομίες και υπονοούμενα είτε με μορφασμούς και αστεία, περνούσαν τα μηνύματά τους στον κόσμο που «έπιανε» τα πάντα, έναν κόσμο που διψούσε για σάτιρα, ελεύθερο λόγο, κριτική, και ανταποκρινόταν. Το στρατιωτικό καθεστώς, παρόλες τις πιέσεις που ασκούσε στους θιασάρχες, δεν τολμούσε να το κατεβάσει. Έστελνε εσατζήδες και μυστικούς αστυνομικούς για να τρομοκρατούν τον κόσμο, αλλά χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Ο θίασος αποτελούνταν από 24 ηθοποιούς, ανάμεσά τους και ο Διονύσης Παπαγιαννόπουλος που έπαιζε τον Κολοκοτρώνη και κατέβαινε από το βάθρο του αγάλματός του ώστε να παρακινήσει τους Έλληνες να διεκδικήσουν την ελευθερία τους, αδυνατώντας να κρατήσει τα δάκρυά του, όπως άλλωστε και το κοινό που τον άκουγε. Το ίδιο γινόταν και όταν άκουγε την εξαιρετική μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου στα τραγούδια που ερμήνευε ο Νίκος Ξυλούρης.

 

Δύο θεατρικές παραστάσεις που «ενόχλησαν» τη Χούντα Facebook Twitter
Στιγμιότυπα από την παράσταση.

 

Τα σλόγκαν από τα πανό της παράστασης υιοθετήθηκαν από τους φοιτητές στην εξέγερση του Πολυτεχνείου την ίδια χρονιά και οι δύο πρωταγωνιστές οδηγήθηκαν στη φυλακή. Όταν τους άφησαν ελεύθερους, η παράσταση ξανάνοιξε στο χειμερινό Ακροπόλ, όπου την πρώτη βραδιά τους έρραιναν με κόκκινα τριαντάφυλλα και γαρίφαλα. Συνεχίστηκε ολόκληρο τον χειμώνα του 1974 με σταθερή την προσέλευση του κόσμου, αλλά το καλοκαίρι δεν τους ανανέωσαν την άδεια. Την επομένη, που έπεσε η χούντα, και συγκεκριμένα στις 23 Ιουλίου 1974 έγινε μια θριαμβευτική επαναφορά του έργου, με προσθήκες όλων όσα δεν μπορούσαν να ειπωθούν ελεύθερα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Το έργο ταξίδεψε στη Θεσσαλονίκη, την επαρχία, την Κύπρο αλλά και τη Γερμανία. Υπολογίζεται ότι την είδαν περί τους 550.000 ανθρώπους. Στον θρίαμβο αυτό, βέβαια, είχαν συμβάλει καθοριστικά οι πολιτικοκοινωνικές συγκυρίες. 

3

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η νύφη και το «Καληνύχτα, Σταχτοπούτα»

Θέατρο / Η Καρολίνα Μπιάνκι παίρνει το ναρκωτικό του βιασμού επί σκηνής. Τι γίνεται μετά;

Μια παράσταση-περφόρμανς που μέσα από έναν εξαιρετικά πυκνό και γοητευτικό λόγο, ένα κολάζ από εικόνες, αναφορές, εξομολογήσεις, όνειρα και εφιάλτες μάς κάνει κοινωνούς μιας ακραίας εμπειρίας, χωρίς να σοκάρει.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Ακούγεσαι Λυδία, Ακούγεσαι ίσαμε το στάδιο

Επίδαυρος / «Ακούγεσαι, Λυδία, ίσαμε το στάδιο ακούγεσαι»

Κορυφαίο πρόσωπο του αρχαίου δράματος, συνδεδεμένη με εμβληματικές παραστάσεις, ανατρέχει σε δεκαπέντε σταθμούς της καλλιτεχνικής της ζωής στην Επίδαυρο και αφηγείται προσωπικές ιστορίες, επιτυχίες και ματαιώσεις, εξαιρετικές συναντήσεις και συνεργασίες, σε μια πορεία που αγγίζει τις πέντε δεκαετίες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ

σχόλια

3 σχόλια
Μία μικρή προσθήκη, για τα θεατρικά της εποχής: «28 Νοεμβρίου 1973. Με απόφαση του υπουργού κ. Κ. Ράλλη επετράπησαν και πάλι τα τρία θεατρικά έργα Αθηναϊκών θιάσων που είχε απαγορεύσει το περασμένο Σάββατο η λογοκρισία. Πρόκειται για τα έργα “Ουστ” της Μαριέττας Ριάλδη, “Το μεγάλο μας τσίρκο” του Ιάκωβου Καμπανέλη και “Άσμα για το σκιάχτρο της Λουσιτάνιας” του Πέτερ Βάις». (από το «Χρονικό ’74» του Καλλιτεχνικού Πνευματικού Κέντρου Ώρα)