Τα σπάνια σχέδια της Άλις Νιλ και η αγάπη της για τις γάτες

Αναμφίβολα, μία από τις πιο επιτυχημένες και πολυσυζητημένες εκθέσεις της χρονιάς είναι αυτή της Άλις Νιλ στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Η Νιλ, ενώ σήμερα θεωρείται μία από τις πιο μεγάλες Αμερικανίδες ζωγράφους του εικοστού αιώνα, γνώρισε μεγάλη επιτυχία κυρίως μετά θάνατον, ειδικά την τελευταία δεκαετία, μέσα από μια σειρά εκθέσεις και μια σύγχρονη επανεξέταση του έργου της, που την εδραίωσε στη διεθνή σκηνή.

Ήταν απίστευτα ταλαντούχα ζωγράφος αλλά και μια έξυπνη και ιδιότυπη χρονικογράφος μερικών από τις πιο ταραχώδεις δεκαετίες στην αμερικανική ιστορία. Ενώ ζωγράφιζε τοπία και νεκρές φύσεις, είναι περισσότερο γνωστή ως ζωγράφος ανθρώπων. Οι πρωταγωνιστές των έργων της είναι καλλιτέχνες, συγγραφείς, διανοούμενοι και μέλη της οικογένειάς της, καθώς και άτομα που ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας, ιδιαίτερα μετανάστες. Αφoσιωμένη στις έννοιες της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, η Νιλ ενδιαφερόταν για τον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση και την ανθεκτικότητα της ανθρωπότητας απέναντι στις δυσκολίες και τις στερήσεις.

Έχοντας αξιοσημείωτη αίσθηση του χρώματος, η Νιλ πέτυχε να αποτυπώσει το ψυχολογικό βάθος των μοντέλων της. Ο τρόπος που ζωγράφιζε την άφησε έξω από ρεύματα της εποχής της, όπως ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός, η ποπ αρτ και ο μινιμαλισμός. Ωστόσο, η ασυμβίβαστη προσέγγισή της δημιούργησε ένα μοναδικό και εξαιρετικά προσωπικό έργο που συνεχίζει να επηρεάζει τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή.

Έχοντας αξιοσημείωτη αίσθηση του χρώματος, η Νιλ πέτυχε να αποτυπώσει το ψυχολογικό βάθος των μοντέλων της. Ο τρόπος που ζωγράφιζε την άφησε έξω από ρεύματα της εποχής της, όπως ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός, η ποπ αρτ και ο μινιμαλισμός. Ωστόσο, η ασυμβίβαστη προσέγγισή της δημιούργησε ένα μοναδικό και εξαιρετικά προσωπικό έργο που συνεχίζει να επηρεάζει τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή.

Μέχρι τις 25 Σεπτεμβίου, η γκαλερί Xavier Hufkens παρουσιάζει online μια ομάδα έργων της που σχεδόν έχουν μείνει στο περιθώριο, τα σχέδιά της.

Η έκθεση αυτή των πολύ ιδιαίτερων σχεδίων της δεν φανερώνει μόνο μια σπουδαία καλλιτέχνιδα αλλά μας επιτρέπει και να εμβαθύνουμε στην πιο αυθόρμητη δημιουργική διαδικασία που ακολούθησε. Τα σκίτσα της αποπνέουν οικειότητα και σπανίως αξιοποιήθηκαν στους μεταγενέστερους καμβάδες της. Κατείχαν μια ανεξάρτητη θέση στην πρακτική της και δεν εκτέθηκαν σχεδόν ποτέ, προορισμένα να δοθούν σε ιδιώτες ή να μείνουν στο στούντιό της, ωστόσο αποτελούν ένα σημαντικό κλειδί για την κατανόηση του έργου μίας από τις πιο πολύπλοκες φιγούρες της πρόσφατης ιστορίας της τέχνης.

Το 1938, η Νιλ μετακόμισε στη γειτονιά του ισπανικού Χάρλεμ, όπου θα έμενε για δύο ακόμη δεκαετίες. Συχνά απεικόνιζε τους γείτονές της στο Χάρλεμ και το Άπταουν, τις γυναίκες και τα παιδιά τους ή πρόσωπα των οποίων ο πολιτισμός έχει περιθωριοποιηθεί, όπως η Λατινοαμερικανίδα, που θεωρείται ένα από τα καλύτερα σχέδιά της σε χαρτί. Ένα άλλο αγαπημένο της θέμα ήταν οι γάτες, στοιχείο της οικιακής της ζωής.

Τα σπάνια σχέδια της Άλις Νιλ και η αγάπη της για τις γάτες

«Siamese Cats» (1950) | courtesy Xavier Hufkens

Οι Siamese Cats (1950) απεικονίζουν τις γάτες της, Τρότσκι και Λενόρ, αγκαλιασμένες έτσι ώστε ο θεατής δεν δυσκολεύεται να φανταστεί έναν διάλογο μεταξύ των αιλουροειδών, προκαλώντας συναισθήματα οικειότητας και άνεσης. Το Untitled (Dog, 1955) είναι ένα παρόμοιο πορτρέτο του Κινγκ, του σκύλου της. Ο σκύλος τεντώνεται παιχνιδιάρικα σε μια στάση χαλαρή, μέσα σε ένα περιβάλλον που του είναι οικείο. Η Νιλ σχεδίασε πολλά φύλλα και δέντρα σε εξορμήσεις που έκανε στην ύπαιθρο και σε δημόσιους κήπους. Σπάνια υπήρξαν το επίκεντρο των συνθέσεών της, συνήθως αποτελούσαν μέρος του περιβάλλοντος που απεικόνιζε. Όταν τα σχεδίαζε, τα αποτύπωνε με λεπτότητα, λεπτομέρεια και περίπλοκες σκιάσεις.

Η Άλις Νιλ, που γεννήθηκε το 1900 στην Πενσυλβάνια και πέθανε το 1984 στη Νέα Υόρκη, είναι μία από τις πιο μεγάλες «ανακαλύψεις» των τελευταίων δεκαετιών. Το έργο της δεν βρίσκεται μόνο στη συλλογή μεγάλων διεθνών μουσείων αλλά και σε μικρότερα, κυρίως χάρη στον τρόπο με τον οποίο συνέλαβε την ανθρώπινη φύση και την αδυναμία της. Η έκθεσή της, μετά το Μet, θα ταξιδέψει στο Guggenheim στο Μπιλμπάο τον Σεπτέμβριο του 2021 και στο κέντρο Πομπιντού, το 2022.