«Τα χρήματα είναι δευτερεύον πράγμα»: Ο πολυεκατομμυριούχος Τζεφ Κουνς στα 70

«Τα χρήματα είναι δευτερεύον πράγμα»: Ο Τζεφ Κουνς στα 70 Facebook Twitter
Βαδίζοντας προς την όγδοη δεκαετία της ζωής του, ο Τζεφ Κουνς είναι πάντα αδύνατος, μαυρισμένος και ενεργητικός.
0

ΤΡΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΤΖΕΦ ΚΟΥΝΣ εκτίθενται αυτές τις μέρες σε «διάλογο» με δύο σημαντικά έργα του Πάμπλο Πικάσο – το «Κεφάλι του πολεμιστή» (1933) και τις «Τρεις Χάριτες» (1923) – στο πλαίσιο της έκθεσης Reflections: Picasso/Koons που παρουσιάζεται μέχρι τις 16 Μαρτίου στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Γρανάδα, 150 χιλιόμετρα από τη γενέτειρα του Πικάσο, τη Μάλαγα. Η έκθεση είναι η πρώτη από μια νέα σειρά «κοινών εκθέσεων» του Πικάσο με ζωντανούς καλλιτέχνες, αξιοποιώντας τη συλλογή του πρόσφατα εγκαινιασμένου Museo Picasso Malaga, του οποίου ο Μπερνάρ Ρουίζ-Πικάσο, εγγονός του μεγάλου καλλιτέχνη, είναι ισόβιος διαχειριστής. «Γνωριζόμαστε εδώ και δεκαετίες», λέει ο Κουνς για τη φιλία του με τον Ρουίζ-Πικάσο. «Έχουμε μια πολύ ιδιαίτερη σχέση, έναν όμορφο, ποιητικό διάλογο». Και συνεχίζει, παίρνοντας ένα είδος εκστατικής, απόμακρης έκφρασης: «Είναι όσο πιο κοντά μπορείς να βρεθείς στον ίδιο τον Πάμπλο Πικάσο».

Η έκθεση αποτελεί επίσης άλλη μια πρόκληση –ή προβοκάτσια–  από τον Κουνς, έναν εικαστικό διάσημο σε όλο τον κόσμο για τα αντίγραφα ευτελών αντικειμένων που έχουν αναχθεί σε θεϊκές διαστάσεις, όπως τα γιγαντιαία μπαλονένια σκυλιά του και τα εξωφρενικά, υπερρεαλιστικά γλυπτά του ίδιου και της Τσιτσιολίνα, της πρώην συζύγου του. Ο Κουνς έχει σπάσει δύο φορές το ρεκόρ της υψηλότερης τιμής που έχει καταβληθεί σε δημοπρασία για έναν εν ζωή καλλιτέχνη. Μπορεί να είναι εμπορικά επιτυχημένος – και κατά συνέπεια πολύ πλούσιος– οι επικριτές του όμως, οι οποίοι είναι πολλοί, παραπονιούνται για την ρηχότητα και το κιτς που χαρακτηρίζουν το έργο του, παρότι ο ίδιος προτιμά τον όρο «μπανάλ».

Ο Κουνς μεταφέρει μια ήπια και σίγουρη χάρη, είναι αθεράπευτα αισιόδοξος και μοιάζει παραδομένος στη γλώσσα της αυτοβοήθειας και της ποπ ψυχολογίας. Δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή που να μην χαμογελάει.

Βαδίζοντας προς την όγδοη δεκαετία της ζωής του, ο Τζεφ Κουνς είναι πάντα αδύνατος, μαυρισμένος και ενεργητικός. Είναι ντυμένος σαν τραπεζίτης παρά σαν καλλιτέχνης (κομψό ράψιμο, μεταξωτή γραβάτα με κόμπους και ένα λεπτό, κασμιρένιο παλτό) ενώ και ο τρόπος του είναι εξίσου ασυνήθιστος για τον κόσμο της τέχνης. Ο Κουνς μεταφέρει μια ήπια και σίγουρη χάρη, είναι αθεράπευτα αισιόδοξος και μοιάζει παραδομένος στη γλώσσα της αυτοβοήθειας και της ποπ ψυχολογίας. Δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή που να μην χαμογελάει. Αλλά οι συνεντεύξεις μαζί του είναι πάντα δύσκολες, επειδή είναι εξπέρ στις νεφελώδεις απαντήσεις που διακρίνονται από μια ευαγγελική θετικότητα, χρησιμοποιώντας όρους όπως «γιορτές στοχασμού» και «συμμετοχή στη χαρά».

«Τα χρήματα είναι δευτερεύον πράγμα»: Ο Τζεφ Κουνς στα 70 Facebook Twitter
Ο Τζεφ Κουνς και ο εγγονός του Πικάσο, Μπερνάρ Ρουίζ-Πικάσο μπροστά από το έργο του Κουνς «Τρεις Χάριτες (2016-22)». Φωτ.: courtesy of Museo Picasso Málaga.

Ο Κουνς παρουσίασε στην έκθεση την δική του εκδοχή στις «Τρεις Χάριτες» του Πικάσο με ένα γλυπτό που ονομάζει «Τρεις Χάριτες (2016-22)»: τρία γυμνά σε φυσικό μέγεθος, από λιωμένο χρυσό και απαστράπτον ατσάλι. Με την πρώτη ματιά, δεν μοιάζουν καθόλου με την ερμηνεία του Πικάσο στο κλασικό αλληγορικό μοτίβο. Το έργο μοιάζει ελαφρύ, σα να έχει φτιαχτεί από τσίγκο, ζυγίζει όμως τρεις τόνους. Το ατσάλι δίνει στα σώματά τους ένα «υγρό» αποτέλεσμα, πράγμα που σημαίνει ότι ο θεατής δεν μπορεί να ξεφύγει από τη δική του παραμορφωμένη αντανάκλαση. Κοιτάζοντάς τα είναι σαν να κοιτάζεις σε μαγικό καθρέφτη πανηγυριού – ένα κλασικό οπτικό τέχνασμα του Κουνς.

Συμπεριλαμβάνοντας τις αντανακλάσεις μας στο έργο του, ο Κουνς υπονοεί ότι εμείς –οι θεατές του– είμαστε εξίσου σημαντικοί με τις θεότητες της αρχαίας Ελλάδας. Η επιφάνειά τους μεταβάλλεται διαρκώς με την απεικόνισή μας και ποτέ δεν φαίνονται με τον ίδιο τρόπο δύο φορές. «Είναι μεταφυσικό...», λέει ο ίδιος. «Είμαι τόσο χαρούμενος που είμαι εδώ και που συμμετέχω σε αυτή τη χαρά, και αποδέχομαι τη ζωή μου, το θάνατό μου, τα πάντα σχετικά με αυτή τη στιγμή που είμαι ζωντανός». Θέλει κι εμείς να κάνουμε το ίδιο.

«Τα χρήματα είναι δευτερεύον πράγμα»: Ο Τζεφ Κουνς στα 70 Facebook Twitter
Πάμπλο Πικάσο, "Τρεις Χάριτες", 1923

Οι επικριτές του συχνά παραπονιούνται ότι ο Κουνς είναι απλώς ένας μυθοπλάστης, που βασίζεται σε εργαστήρια και ομάδες βοηθών για τις δημιουργίες του, ότι ο ρόλος του περιορίζονται μόνο στην σύλληψη και τον ποιοτικό έλεγχο ενός έργου. Ο Πικάσο, αντίθετα, έφτιαχνε σχεδόν τα πάντα μόνος του. Μπορεί όμως κανείς να βρει κοινά στοιχεία ανάμεσά τους. Ο Πικάσο δεν είχε χρόνο ούτε υπομονή για το λεγόμενο καλό γούστο, περιγράφοντάς το ως «ένα φριχτό πράγμα» και ως «εχθρό της δημιουργικότητας». Και οι δύο καλλιτέχνες μοιράζονται μια εμμονή με τον ερωτισμό, και οι δύο απολαμβάνουν την ανατροπή των κλασικών μοτίβων της τέχνης. Ένας άλλος κοινός τόπος είναι το χρήμα: τόσο ο Πικάσο όσο και ο Κουνς έχουν σημειώσει τεράστια επιτυχία στη διάρκεια της ζωής τους. Σύμφωνα με μια έκθεση της Hiscox για το 2024, ο Koons ήταν ένας από τους καλλιτέχνες με τα υψηλότερα έσοδα στον κόσμο το 2023 με πωλήσεις σε δημοπρασίες ύψους 16 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ η καθαρή του αξία έχει εκτιμηθεί –μάλλον συντηρητικά– στα 500 εκατομμύρια δολάρια. Ο Πικάσο είναι ο καλλιτέχνης με τα υψηλότερα έσοδα όλων των εποχών. Ο Κουνς αναγνωρίζει την τεράστια οικονομική του επιφάνεια, αλλά επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί από αυτήν, λέγοντας ότι βλέπει τα χρήματα ως «δευτερεύον πράγμα» που απλώς «ενσωματώνεται στη δύναμη του καλλιτέχνη».

«Τα χρήματα είναι δευτερεύον πράγμα»: Ο Τζεφ Κουνς στα 70 Facebook Twitter
Άποψη της έκθεσης “Reflections: Picasso/Koons”. Φωτ.: courtesy of Museo Picasso Málaga.

Ο Κουνς γεννήθηκε το 1955 σε μια μεσοαστική οικογένεια στην Πενσυλβάνια, όπου ζει ακόμα, σε μια φάρμα με τη σύζυγό του Τζαστίν και τα έξι παιδιά τους, το μικρότερο από τα οποία είναι έφηβος (ο Κουνς έχει άλλα δύο παιδιά, συμπεριλαμβανομένου του καλλιτέχνη γιου του Λούντβιχ Κουνς, που έκανε με την Τσιτσιολίνα). Σπούδασε τέχνη στο συντηρητικό Maryland Institute College of Art στη Βαλτιμόρη, αλλά μεταπήδησε σε μια πιο πρωτοποριακή κατεύθυνση στο Σικάγο, αφού είδε το έργο του Εντ Πάσκε, του Αμερικανού καλλιτέχνη της ποπ αρτ, για τον οποίο ο Κουνς θα εργαζόταν αργότερα ως βοηθός του. Εργάστηκε επίσης στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MOMA) της Νέας Υόρκης και για λίγο, όπως λέει, στο χρηματιστήριο. Ως έφηβος, κάποτε τηλεφώνησε σε έναν άλλο ήρωά του, τον Σαλβαδόρ Νταλί, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του και ζήτησε απλώς να τον συναντήσει. Ο μεγάλος Ισπανός σουρεαλιστής συμφώνησε, κι έτσι οι δυο τους ο πέρασαν ένα αξέχαστο για τον Κουνς απόγευμα στα μέσα της δεκαετίας του 1970, περιπλανώμενοι στη Νέα Υόρκη.

Ο Τζεφ Κουνς θα κλείσει τα 70 στις 21 Ιανουαρίου. Δεν φοβάται τα γηρατειά, όπως λέει, αντλώντας δύναμη από το σθένος του Πικάσο, ο οποίος εργάστηκε μέχρι τα 90 του χρόνια. Για να το γιορτάσει, σχεδιάζει «πολιτιστικές διακοπές» στην Ευρώπη με την οικογένειά του: «Θα πάμε στην Πράγα, τη Βιέννη, τη Βενετία, θα απολαύσουμε τον κόσμο». Όπως όλοι οι επιτυχημένοι καλλιτέχνες – εμπορικοί ή μη–  η περιέργεια του Κουνς είναι ανεξάντλητη. «Πρέπει κανείς να ανοίγεται στα πάντα», λέει. «Αν αποδέχεσαι τα πάντα, τότε τα πάντα σε εξυπηρετούν. Αν όμως διαχωρίζεις, αν κρίνεις, κάνεις τον κόσμο σου μικρότερο. Κάνεις τον εαυτό σου μικρότερο».

Με στοιχεία από The Telegraph

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ