Πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, ποια είναι η θέση του Πικάσο σήμερα;

Ο Πικάσο το 1955 Facebook Twitter
Ο Πικάσο το 1955
0

Τον Μάιο του 2021, η καθηγήτρια τέχνης Maria Llopis προέβη σε μια «σιωπηλή διαμαρτυρία», όπως την χαρακτήρισε, στο Μουσείο Πικάσο της Βαρκελώνης, μαζί με ομάδα μαθητριών της που φορούσαν μπλουζάκια που έφεραν μηνύματα όπως «Πικάσο, κακοποιητής γυναικών» και «Πικάσο, Κυανοπώγωνας». Η διαμαρτυρία της προμήνυε μια αντιπαράθεση που θα διεξαχθεί σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα φέτος. Ήταν ο Πικάσο μισογύνης;

Ο Πάμπλο Πικάσο πέθανε στις 8 Απριλίου 1973, σε ηλικία 91 ετών. Για να τιμήσουν την 50η επέτειο από τον θάνατό του, η γαλλική και η ισπανική κυβέρνηση συνεργάστηκαν για την οργάνωση ενός προγράμματος εκθέσεων και εκδηλώσεων που θα κρατήσει όλη τη φετινή χρονιά. Το πρόγραμμα εγκαινιάστηκε επίσημα το περασμένο φθινόπωρο σε συνέντευξη Τύπου στο μουσείο «Βασίλισσα Σοφία» της Μαδρίτης, όπου μεταξύ των ομιλητών ήταν και ο βασιλιάς της Ισπανίας (ο οποίος δεν ανέφερε στην ομιλία του την παρατήρηση του Πικάσο ότι «οι γυναίκες είναι μηχανές προορισμένες να υποφέρουν»).

Περισσότερες από 40 εκθέσεις έχουν προγραμματιστεί, οι περισσότερες στην Ισπανία και τη Γαλλία, ενώ άλλες διοργανώνονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία, την Ελβετία, το Μονακό, τη Ρουμανία και το Βέλγιο, προσφέροντας μια ευρεία συλλογική ματιά στις διαφορετικές περιόδους της καριέρας του Πικάσο. Η δημιουργική ιδιοφυΐα του ανθρώπου που διένυσε 70 χρόνια ανακαλύπτοντας όλο και πιο ριζοσπαστικούς τρόπους απεικόνισης της ανθρώπινης φιγούρας. Όσοι παρακολούθησαν την παρουσίαση του προγράμματος, ωστόσο, θα άκουσαν κάποιες προσεκτικά επιλεγμένες δηλώσεις.

«Αν υπάρχει ένας καλλιτέχνης που ορίζει τον 20ό αιώνα, που τον αντιπροσωπεύει με όλη τη σκληρότητα, τη βία, το πάθος, τις υπερβολές και τις αντιφάσεις του, αυτός είναι αναμφίβολα ο Πάμπλο Πικάσο», δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ισπανίας, Μιγκέλ Ικέτα.

Με τη σειρά της, η υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας Ριμά Αμπντούλ Μαλάκ, δήλωσε: «Ας μην κρυβόμαστε. Σήμερα υπάρχουν πολλές συζητήσεις γύρω από την υποδοχή του έργου του Πικάσο, ιδίως σε ότι αφορά στη σχέση του με τις γυναίκες. Για να οδηγήσουμε τις νεότερες γενιές προς την τέχνη του, πρέπει να τους δώσουμε τα κλειδιά για την κατανόηση του έργου [και] της ζωής του, ανοίγοντας χώρους ανταλλαγής ιδεών». Και οι δύο υπουργοί άφησαν να εννοηθεί ότι δεν πρέπει να κρίνουμε μια ιστορική προσωπικότητα με βάση τις σύγχρονες αξίες, κάτι που μοιάζει δίκαιο, μέχρι ενός σημείου. Ορισμένες πράξεις όμως είναι καταδικαστέες ανεξαρτήτως εποχής.

Kαθώς ο γάμος του με την πρώτη του σύζυγο, την Όλγα, επιδεινωνόταν (και μαζί του η ψυχική της υγεία), ο 45χρονος Πικάσο ξεκίνησε σχέση με την 17χρονη Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ, την οποία γρήγορα μύησε στον κόσμο του σαδομαζοχιστικού σεξ. Μια δεκαετία αργότερα, όταν η Βαλτέρ εκδήλωσε την ζήλια της για την πιο πρόσφατη ερωμένη του, τη φωτογράφο Ντόρα Μάαρ, ο Πικάσο πρότεινε στις δύο γυναίκες να παλέψουν για την αγάπη του. Κυριολεκτικά. Στο στούντιό του, ενώ εκείνος ζωγράφιζε. Όταν ο Πικάσο την εγκατέλειψε, η Μάαρ  έπαθε νευρικό κλονισμό και οδηγήθηκε σε ψυχιατρική κλινική όπου για εβδομάδες υποβλήθηκε σε θεραπείες με ηλεκτροσόκ.

Πάμπλο Πικάσο, "Πορτραίτο της Ντόρα Μάαρ" (1932) Facebook Twitter
Πάμπλο Πικάσο, "Πορτραίτο της Ντόρα Μάαρ" (1932)

Συνήθιζε επίσης να βάζει την επόμενη ερωμένη του, την Φρανσουάζ Ζιλό, να ξυπνάει καθημερινά την αυγή για να ανάβει τις σόμπες στο στούντιό του. Μετά τον χωρισμό τους, αρνήθηκε να δει τα δύο τους παιδιά, μετά την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων της με τίτλο «Η ζωή με τον Πικάσο» (1964). Κατά καιρούς υπήρξαν και κάποιοι ανυπόστατοι ισχυρισμοί –  πολλοί από τους οποίους στο βιβλίο της Αριάνα Χάφινγκτον «Πικάσο: Δημιουργός και καταστροφέας» (1988) – ότι ο Πικάσο ασκούσε σωματική βία στις γυναίκες. Η Χάφινγκρον ισχυρίστηκε, για παράδειγμα, ότι κάποτε είχε σβήσει ένα αναμμένο τσιγάρο στο μάγουλο της Ζιλό, θα πρέπει να τονιστεί ωστόσο, ότι μόνο η ψυχολογική βία που ασκούσε έχει πραγματικά τεκμηριωθεί.

Η Μαρίνα Πικάσο έγραφε στο βιβλίο της «Πικάσο, ο παππούς μου» (2001) ότι η αντιμετώπιση των συντρόφων του ακολουθούσε ένα μοτίβο: «Τις υπέβαλλε στη ζωώδη σεξουαλικότητά του, τις εξημέρωνε, τις μάγευε και τις κατάπινε πριν τις πετάξει στον καμβά του. Αφού περνούσε πολλές νύχτες αποσπώντας την ουσία τους, αφού τις μάτωνε μέχρι τελευταίας ρανίδας, τις ξεφορτωνόταν».

Η έκθεση «Πικάσο και Φεμινισμός» που εγκαινιάζεται στο Μουσείο του Μπρούκλιν τον Ιούνιο, πιθανότατα θα καλύψει αυτό το πεδίο, καθώς αναμένεται να είναι η πιο καυστικά επικριτική έκθεση της χρονιάς, εξερευνώντας τα «αλληλένδετα ζητήματα του μισογυνισμού, της αρρενωπότητας, της δημιουργικότητας και της ‘ιδιοφυΐας’».

Ποια είναι όμως η επιρροή του στους σημερινούς μεγάλους καλλιτέχνες, ελάχιστοι από τους οποίους τον εξυμνούν με τον τρόπο που το έκαναν παλιότερα ονόματα όπως ο Ρόι Λιχτενστάιν, η Λουίζ Μπουρζουά ή ο Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ.

Ίσως η πιο αισθητή επιρροή του Πικάσο να έχει να κάνει με την πολυδιάστατη καλλιτεχνική προσέγγισή του στην τέχνη και την ελεύθερη ενασχόλησή του με τη ζωγραφική, το σχέδιο, τη γλυπτική, τη χαρακτική, την κεραμική, τη σκηνογραφία και πολλά άλλα. Το πρόβλημα με τον Πικάσο είναι ότι η τέχνη του ήταν πάντα άρρηκτα συνυφασμένη με την ζωή του. Όπως είχε πει ο ίδιος: «Οι σελίδες του ημερολογίου μου είναι οι καμβάδες μου». Όταν τελειώσει τούτη η χρονιά, θα έχουμε μια καλύτερη ιδέα για τη θέση του Πικάσο, του μεγαλύτερου καλλιτέχνη του 20ού αιώνα, στην κοινωνία του 21ου.

Με στοιχεία από The Independent

Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ