Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Marianne Brandt, “Untitled [with Anna May Wong]” (1929) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Purchase through the generosity of the Friends of the Busch-Reisinger Museum and their Acquisitions Committee, Richard and Priscilla Hunt, Elizabeth C. Lyman, Mildred Rendl-Marcus, and Sylvia de Cuevas, 2006.25. © Artists Rights Society (ARS), New York. photo: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College)

Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online

0

Τα Μουσεία Τέχνης του Χάρβαρντ κατέχουν μία από τις πρώτες και μεγαλύτερες συλλογές που αφορούν το Μπαουχάους. Γενικά το Χάρβαρντ συνδέεται με το Μπαουχάους περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο χώρο εκτός Γερμανίας, καθώς, τόσο κατά τη διάρκεια της σύντομης λειτουργίας της σχολής στην Ευρώπη όσο και μετά, το αμερικανικό πανεπιστήμιο ήταν βασικός χώρος υποδοχής, τεκμηρίωσης και διάδοσης των ιδεών του Μπαουχάους εντός και εκτός Αμερικής. Πέρα από το ότι είναι η τοποθεσία της πρώτης έκθεσης Μπαουχάους στις Ηνωμένες Πολιτείες και επιπλέον παρουσιάζει την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια δημιουργίας ενός αρχείου γι' αυτό, η πανεπιστημιούπολη του Χάρβαρντ και τα προγράμματα σπουδών της έχουν ανεξίτηλα σημαδευτεί από την πειραματική γερμανική σχολή.

Η συλλογή, που συγκροτήθηκε από μερικούς από τους βασικούς πρωταγωνιστές της σχολής, με τη βοήθεια του ιδρυτή της και μετέπειτα καθηγητή στο Χάρβαρντ Βάλτερ Γκρόπιους, περιλαμβάνει πίνακες ζωγραφικής, σχέδια και χαρακτικά, έπιπλα, κεραμικά, γλυπτά, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, φωτογραφίες και σημειώσεις διδασκαλίας. Η ιστοσελίδα κάνει τη συλλογή προσιτή σε φοιτητές, ακαδημαϊκούς και στο ευρύ κοινό, ενώ τα περισσότερα από τα αντικείμενα μπορεί κανείς να ζητήσει να τα δει από κοντά στο Κέντρο Μελέτης Τέχνης των μουσείων. Το ανέβασμα της συλλογής στο διαδίκτυο σηματοδοτεί την έναρξη των εορτασμών που θα ολοκληρωθούν το 2019, έτος που συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ίδρυση της σχολής Μπαουχάους.

Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Ruth Asawa, “BMC on newsprint” (1948–49) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Gift of Josef Albers, BR49.390. © Ruth Asawa Lanier. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College)

Πρωτότυπος και λειτουργικός σχεδιασμός

O Βάλτερ Γκρόπιους ίδρυσε τη σχολή Μπαουχάους το 1919 στη Βαϊμάρη, ουσιαστικά συνενώνοντας την Ακαδημία Καλών Τεχνών με τη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών της πόλης. Το όνομα της σχολής προκύπτει από την αντιστροφή της λέξης hausbau, που στα γερμανικά σημαίνει «οικοδόμηση». Στόχος της ήταν η πρακτική αντιμετώπιση των απαιτήσεων της εποχής, το «να κάνεις πράγματα αντί να θεωρητικολογείς», σύμφωνα με τον ιδρυτή της. Τη χρονιά της ίδρυσής της ο Γκρόπιους δημοσίευσε και το μανιφέστο της σχολής, υποστηρίζοντας ότι επιβάλλεται η κατάργηση της διάκρισης ανάμεσα στους σπουδαστές καλών τεχνών και σε εκείνους της τεχνικής κατάρτισης. Στόχος του ήταν η δημιουργία κτιρίων στα οποία θα συνδυαζόταν η αρχιτεκτονική με τη γλυπτική και τη ζωγραφική.

Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια της σχολής η αρχιτεκτονική δεν διδασκόταν, καθώς, λόγω της κατάστασης στην οποία βρισκόταν η χώρα, θεωρούνταν μάταιο. Οι περισσότεροι καθηγητές ήταν ζωγράφοι – ανάμεσά τους και κορυφαία ονόματα στην ιστορία της μοντέρνας τέχνης, όπως ο Πάουλ Κλέε και ο Βασίλι Καντίνσκι. Ο Γκρόπιους είχε διαμορφώσει ένα πρόγραμμα σπουδών στο οποίο διδάσκονταν βιβλιοδεσία, αγγειοπλαστική, βιτρό, ξυλογλυπτική και μεταλλουργική. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν τα έργα των νεαρών σχεδιαστών να μην παραπέμπουν στην παραδοσιακή χειροτεχνία της Γερμανίας, αλλά να είναι τόσο λειτουργικά όσο και πρωτότυπα.

Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Anni Albers, “Σχέδιο για χαλί” (1927) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Gift of Anni Albers, BR48.49. © The Josef and Anni Albers Foundation/Artists Rights Society, New York. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College). Αριστερά: Κατάλογος της έκθεσης Μπαουχάους του 1930, (Harvard Society for Contemporary Art, Harvard University Archives, HUD 3298, Box 1)

Επιτυχημένα προϊόντα, αλλά εχθρική αντιμετώπιση από τον ναζισμό

Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης επιχορηγούσε τη σχολή, με αποτέλεσμα αυτή να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την κυβέρνηση. Από την άλλη, τα συντηρητικά κόμματα ήταν εχθρικά απέναντί της και με την ισχυροποίησή τους στις εκλογές του 1924 η σχολή έκλεισε.

Πολλές πόλεις της Γερμανίας επιθυμούσαν να φιλοξενήσουν τη σχολή, πάντως το 1925 μεταφέρεται στο Ντεσάου, μια πόλη με ανεπτυγμένη βιομηχανία αλλά και πιο προοδευτική από τη Βαϊμάρη. Το κτίριο της σχολής, μαζί με τις κατοικίες των δασκάλων, που σχεδιάστηκε από τον Γκρόπιους, σήμερα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κτίρια του 20ού αιώνα, ενώ τα τελευταία χρόνια ανοικοδομήθηκε πλήρως.

Η σχολή λαμβάνει τον τίτλο του Ινστιτούτου Σχεδιασμού και τον Νοέμβριο του 1925 ο Γκρόπιους ιδρύει την εταιρεία Μπαουχάους (Bauhaus GmbH), ώστε να είναι δυνατή η εμπορική εκμετάλλευση των προϊόντων Μπαουχάους. Τον Απρίλιο του 1927 ιδρύεται και τμήμα αρχιτεκτονικής, την ευθύνη του οποίου έχει ο αρχιτέκτονας Χάνες Μέγερ.

Τα προϊόντα Μπαουχάους γίνονται ανάρπαστα και η σχολή δεν χρειάζεται πια κρατική χρηματοδότηση για να συντηρηθεί. Το 1928 παραιτείται ο Γκρόπιους και διευθυντής αναλαμβάνει ο Χάνες Μέγερ, ο οποίος όμως, εξαιτίας των μαρξιστικών ιδεών του, το 1930 αντικαθίσταται από τον Μις βαν ντερ Ρόε. Το βάρος πέφτει πλέον στην αρχιτεκτονική και η παραγωγή προϊόντων σταματά, γεγονός που προκαλεί έντονες αντιδράσεις. Κάτω από ισχυρές πολιτικές πιέσεις, η σχολή του Ντεσάου αναστέλλει τη λειτουργία της το 1932. Λειτουργεί ξανά στο Βερολίνο, με πρωτοβουλία του βαν ντερ Ρόε, ως ιδιωτικό «Ανεξάρτητο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Ινστιτούτο». Όταν ο Χίτλερ αναλαμβάνει την εξουσία το 1933, η σχολή κλείνει οριστικά, καθώς οι ναζί θεωρούσαν πως διέπεται από κομμουνιστικές αντιλήψεις, ενώ γενικότερα αντιμετώπιζαν εχθρικά κάθε μορφή μοντέρνας τέχνης.

Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
David Cooper, “Ο Josef Albers ενώ διδάσκει στο Harvard Graduate School of Design” (1950) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Museum Purchase, BR50.534. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College)

Το μπαουχάους εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο

Παρά τον βραχύ της βίο, η επιρροή της σχολής Μπάουχαους ήταν τεράστια και θεωρείται σύμβολο του μοντερνισμού. Οι δάσκαλοι και οι σπουδαστές που είχαν μάθει να χτίζουν με την αισθητική της, μετά το κλείσιμό της, διασκορπίστηκαν από το Τελ Αβίβ μέχρι το Τόκιο. Ο Γκρόπιους έγινε καθηγητής στο Χάρβαρντ και σχεδίασε το κτίριο της Pan Am πάνω από τον Κεντρικό Σταθμό της Νέας Υόρκης, καθώς και το Playboy Club στο Λονδίνο, ενώ δικό του έργο είναι και το κτίριο της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα. Η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση σε γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα, κάνει τα προϊόντα Μπάουχαους διαχρονικά και κάποια από αυτά, όπως οι ταπετσαρίες, τα υφάσματα, τα φωτιστικά και οι διάσημες μεταλλικές πολυθρόνες, κυκλοφορούν απαράλλακτα μέχρι σήμερα. Στο site των Μουσείων Τέχνης του Χάρβαρντ ίσως ανακαλύψετε κάτι που βρίσκεται ήδη στο σπίτι σας.

Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
László Moholy-Nagy, “Light Prop for an Electric Stage (Light-Space Modulator)” (1930) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, δωρεά της Sibyl Moholy-Nagy, BR56.5. © Artists Rights Society, New York/VG Bild-Kunst, Bonn. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College). Δεξιά: Kurt Schmidt, “Καρτποστάλ της έκθεσης Μπαουχάους No. 19” (1923) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Association Fund, BR49.640. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College)
Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Wilhelm Wagenfeld, “Σετ καφέ και τσαγιού 5 τεμαχίων” (1924–25) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, δωρεά της Hanna Lindemann, BR52.22- 26. © Artists Rights Society, New York/VG Bild-Kunst, Bonn. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College)
Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Τούρτα Μπαουχάους φτιαγμένη για τα 80α γενέθλια του Walter Gropius (1963) (Walter Gropius Papers, file 22. Harvard Art Museums Archives, Harvard University, Cambridge, MA)
Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Paul Klee, “Newly Built Pyramid with the Eye of the Moon” (1919) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Bequest of Joy C. and Marion J. Levy, Jr., 2015.71. © Artists Rights Society, New York/VG Bild-Kunst, Bonn. Φωτο: Ali Elai – Camerarts)
Ολόκληρη η συλλογή Μπαουχάους του Χάρβαρντ διαθέσιμη online Facebook Twitter
Herbert Bayer, “Study for Verdure [Harvard Graduate Center Mural]” (1950) (Harvard Art Museums/Busch-Reisinger Museum, Transfer from Harvard Corporation, 1950.106. © Artists Rights Society, New York/VG Bild-Kunst, Bonn. Φωτο: Harvard Art Museums, © President and Fellows of Harvard College)
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα σε μια συνάντηση με τη σύγχρονη τέχνη σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά

Εικαστικά / Η Ραλλού Μάνου, ο Γρηγόρης Σεμιτέκολο και η Ναυσικά Πάστρα «συνομιλούν» με τη σύγχρονη τέχνη

Οι τρεις Έλληνες πρωτοπόροι καλλιτέχνες που στιγμάτισαν την ελληνική δημιουργία, σε μια απρόσμενη διαγενεακή συνάντηση με τη Sagg Napoli και τον Mungo Thomson, σε ένα εργοστάσιο στον Πειραιά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
PLASMATA 3 TOPIC

Plāsmata 3 / Plāsmata 3: «Ο πιο σύντομος δρόμος είναι πάντα ο λιγότερο ενδιαφέρων»

Η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, επιμελείται μαζί με την ομάδα της Στέγης μια έντυπη «ξενάγηση» στην έκθεση «Plāsmata 3: We’ve met before, haven’t we?», που παρουσιάζεται στο Πεδίον του Άρεως.
THE LIFO TEAM
O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Εικαστικά / O Jean Tinguely σατίριζε την εξάρτησή μας από την τεχνολογία πολύ πριν το AI

Τα παράξενα μηχανικά γλυπτά του πρωτοποριακού καλλιτέχνη –του οποίου φέτος γιορτάζονται τα 100 χρόνια από τη γέννησή του με εκθέσεις σε όλο τον κόσμο– αποτελούν ένα σαρδόνιο σχόλιο και για τη σύγχρονη κοινωνία.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
2ο κομμάτι Αφροδίτη

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 2

«Μας αρέσει η παρέκκλιση και η απόκλιση. Στη ζωή, γενικά. Στους ανθρώπους. Και στην τέχνη. Και εδώ. Από τον Ροδώνα στη Γαρδένια, από τις Αριές στο θέατρο Αλίκη. Οι σπείρες έχουν φτιαχτεί για να τις περπατήσεις και τα παρτέρια για να σταθείς».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
Αφροδίτη 5.

Onassis Stegi / Ξενάγηση στα Plāsmata: Κεφάλαιο 5

«Και έχεις τόσα να πεις με τα έργα που θα συναντήσεις. Σαν τα ταξίδια. Τα αληθινά ταξίδια, όχι αυτά που κάνεις για δουλειά. Τα άλλα. Εκείνα που κάνεις με παρέα και πιάνετε κουβέντα με αγνώστους χωρίς βιασύνη. Εκείνα που παίρνεις τον χρόνο σου για να χορτάσεις τις λεπτομέρειες».
ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΥ
«Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Εικαστικά / «Για μια γυναίκα, το να κοιτάζει είναι από μόνο του μια πολιτική πράξη»

Αμφισβητώντας τις παραδοσιακές απεικονίσεις του ερωτισμού, η Ελένη Μπαγάκη, η Σοφία Μιτσώλα και η Janice Nowinski προσφέρουν τρεις διαφορετικές οπτικές για το τι σημαίνει να βλέπεις –και να σε βλέπουν– με τους δικούς σου όρους.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Αρτεμίσια και το πρωτο-φεμινιστικό κεντρί της

Εικαστικά / Η Αρτεμίσια Τζεντιλέσκι ήταν πολύ περισσότερο από μια εκδικήτρια ηρωίδα της ζωγραφικής

Μια νέα έκθεση στο Παρίσι επιχειρεί να αναδείξει το έργο της γενναίας καλλιτέχνιδας της μπαρόκ ζωγραφικής του 17ου αιώνα, με την πρώιμη φεμινιστική προσέγγιση, μέσα από μια φρέσκια οπτική, φωτίζοντας πτυχές πέρα από τη μυθολογία της προσωπικής της τραγωδίας και παρουσιάζοντας έργα της για πρώτη φορά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ
Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ