Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter
Φωτο: Γιάννης Παναγόπουλος/EUROKINISSI

Όπυ Ζούνη: Μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών

0

«Τι να αφήσεις σ' έναν γερασμένο κόσμο; Μόνο αισιοδοξία μέσα στην ακατάσχετη βία. Και την πιο απελπιστική, τη νεανική βία. Τι κόσμο χτίζουμε, που δεν μπορούμε ακόμα να κατευθύνουμε τη νεανική ενέργεια σε θετικούς στόχους; Αιώνες τώρα γεννιούνται παιδιά σ' ένα άδικο περιβάλλον. Πώς να προλάβουν να κάνουν την "αυτοψυχανάλυσή" τους; Κι απ' αυτά που προλαβαίνουν, πόσα μπορούν;». Λόγια ανήσυχα και ανατριχιαστικά επίκαιρα της Όπυς Ζούνη, μιας μεγάλης μορφής των εικαστικών τεχνών του 20ού και 21ου αιώνα.

Έρχεται στον κόσμο στις 4 Φεβρουαρίου του 1941 στο Κάιρο της Αιγύπτου, με γονείς τον Γιάννη Σαρπάκη και την Ελένη Μπατίστα, με καταγωγή από τη Σαντορίνη και την Κρήτη. Παίρνει το όνομα της γιαγιάς της Καλλιόπης, αλλά ο αγαπημένος της θείος Πέτρος τη βαφτίζει ανεπίσημα Όπυ και αυτό το όνομα κρατάει σε ολόκληρη τη ζωή της.

Ο παππούς της, «σκληρός άνθρωπος», όπως τον χαρακτηρίζει η ίδια, μεταναστεύει στην Αίγυπτο σε ηλικία 12 χρόνων και σιγά σιγά, με πολύ μόχθο και κόπο, στήνει μια τεράστια περιουσία. Η Όπυ γνωρίζει την τραγωδία από πολύ μικρή, χάνοντας πρώτα τον πατέρα της και λίγα χρόνια μετά τη μητέρα της από καρκίνο. Η απώλεια των γονιών της και κυρίως της μητέρας της, που είναι το πρόσωπο-κλειδί που τη μυεί για πρώτη φορά στη ζωγραφική, τη σημαδεύει για όλη της ζωή. Παρά τη δυσλεξία της βρίσκει καταφύγιο στη μελέτη και στην τέχνη και λαμβάνει γαλλική ανατροφή, όπως συνηθιζόταν για τα παιδιά των πλούσιων οικογενειών της Αιγύπτου.

«Δεν μπορούσα να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα, γυναίκα και πρωτοποριακή, και έτσι άρχισα από το Μπιαρίτζ της Γαλλίας».

Τα χρόνια που ακολουθούν αποδεικνύονται ακόμη πιο δύσκολα γι' αυτήν και τον αδερφό της, μετά το θάνατο και του θείου της Πέτρου. Χαρακτηρίζονται έντονα από οικογενειακές ίντριγκες, δικαστικές διαμάχες για την κληρονομιά του παππού τους και αφόρητη μοναξιά. Την κηδεμονία της τελικά αναλαμβάνει ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ένας από τους πιο διακεκριμένους αιγυπτιολόγους της εποχής, και εμπνέει στην έφηβη Όπυ μια καταλυτική αγάπη για την αιγυπτιακή και αρχαία ελληνική τέχνη και τη γλυπτική του Ροντέν.

Όπυ Ζούνη: Σαν σήμερα πεθαίνει μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter
Σκακιέρα – Φύση, 2002. Ακρυλικό σε καμβά, 160 x 160 εκ.

Το 1959 ξεκινάει ελεύθερες σπουδές στη ζωγραφική υπό την καθοδήγηση του Αρμένιου ζωγράφου Ασόντ Ζοριάν. Κάνει την πρώτη της έκθεση στην γκαλερί Nile του Καΐρου το 1962. Όνειρό της είναι να ταξιδέψει μακριά από την Αίγυπτο για να συνεχίσει τις σπουδές την στη Γαλλία. Τελικά καταλήγει στην Αθήνα να παρακολουθεί μαθήματα στο τμήμα κεραμικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.

Την ίδια χρονιά, το 1963 δηλαδή, γνωρίζει το σύζυγό της, τον αρχιτέκτονα Αλέκο Ζούνη, τον οποίο παντρεύεται δύο χρόνια μετά. Μπαίνει πρώτη στο τμήμα ζωγραφικής της Σχολής και έχει δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη, του οποίου η επιρροή είναι σημαντική σε θέματα σύνθεσης, χρώματος και φωτός στο έργο της. Παράλληλα, ξεκινά τους πειραματισμούς πάνω σε υλικά και τεχνικές, ενώ δουλεύει στα πρώτα της έργα. Το 1969 αποφοιτά και γίνεται μητέρα με τον ερχομό του πρωτότοκου γιου της Πέτρου.

Δεν αναγνωρίζεται αμέσως η προχωρημένη φύση του έργου της στην Ελλάδα, κυρίως επειδή είναι γυναίκα!

Όπυ Ζούνη: Μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter
Πυραμίδα, 1999Ακρυλικό σε ξύλινη κατασκευή, 197 x 58 x 58 εκ.

«Προσωπικά δεν μπορούσα να παρουσιάσω τη δουλειά μου σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα, γυναίκα και πρωτοποριακή, και έτσι άρχισα από το Μπιαρίτζ της Γαλλίας. Με ξένο διαβατήριο λοιπόν πέρασα στον ελληνικό καλλιτεχνικό χώρο». Κάνει μεγάλη αίσθηση με την πρώτη επίσημη ατομική της έκθεση στην γκαλερί Vallombreuse στη Γαλλία το 1970. Οι κριτικοί την εντάσσουν ανάμεσα στους πρωτοπόρους της σύγχρονης τέχνης. Ένα χρόνο μετά διοργανώνει την πρώτη της έκθεση στην Ελλάδα με τίτλο «Τομές - Αδιέξοδα» στην Ελληνοαμερικανική Ένωση.

Η δεκαετία του '70, αν και της φέρνει χαρμόσυνα νέα με την αποδοχή της δουλειάς της και τη γέννηση του δεύτερου της γιου Γιάννη, είναι επίσης μια περίοδος που έχει να αντιμετωπίσει την ψυχολογική κατάρρευση εξαιτίας των εξαντλητικών ρυθμών εργασίας και πίεσης, οδηγώντας την σε νοσηλεία. Η οικογένειά της δεν φεύγει λεπτό από κοντά της και η στήριξή τους, μαζί με την πεισματική αφοσίωση της ίδιας στην τέχνη της τη βοηθούν να ξεπεράσει την περιπέτειά της. Τα επόμενα χρόνια γεμίζουν από συμμετοχές σε εκθέσεις και ταξίδια σε διάφορα μέρη της Γης για την παρουσίαση των έργων της.

Βρίσκει σημαντικό σύμμαχο στο πρόσωπο του Αλέξανδρου Ιόλα, που την ωθεί ακόμη πιο μπροστά. Όλο αυτό το διάστημα δεν σταματάει ποτέ να πειραματίζεται, ανακαλύπτοντας εκ νέου κάθε φορά διαφορετικά μέσα έκφρασης και η καριέρα της εκτοξεύεται στα ύψη με συνεχείς βραβεύσεις. Οι πίνακες και οι κατασκευές της ανήκουν στο είδος της γεωμετρικής τέχνης. Το ύφος τους είναι αυστηρό και συνάμα αφαιρετικά λυρικό, αποκαλύπτοντας ένα καθαρά προσωπικό χαρακτήρα που βγαίνει μέσα από ζωηρές, φαντασιακές συνθέσεις γεωμετρικών σχημάτων με έντονη την παρουσία του φωτός. «Αποδίδω μια εικόνα, ένα όραμα τρισδιάστατο, μέχρι χαοτικό, που ξεπερνά, κάποιες φορές τα όρια της λογικής».

Όπυ Ζούνη: Μία μεγάλη μορφή των εικαστικών τεχνών Facebook Twitter
Τρίκλιτος Χώρος, 1999. Ακρυλικό σε καμβά, 85 x 142 εκ.

Το 1996, η υγεία της κλονίζεται. Μαθαίνει ότι πάσχει από «επιθετική» μορφή καρκίνου, δεν το βάζει όμως κάτω. «Μεταστάσεις, χημειοθεραπείες, νοσοκομεία, σωληνώσεις, εγχειρίσεις. Δεν παύω όμως να δουλεύω όσο μπορώ, αντιστάθμισμα για να επιζήσω». Για δώδεκα χρόνια παλεύει την αρρώστια και συνεχίζει να δημιουργεί εντατικά, παρά τους ανυπόφορους πόνους. Βρίσκει ξανά καταφύγιο στην τέχνη και στον αγαπημένο της χώρο, το σπίτι της στην Παλαιά Πεντέλη που λειτουργεί ως το πιο αποτελεσματικό φάρμακο. Σε πείσμα της ασθένειας πραγματοποιεί το 2007 μια μεγάλη έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και πλήθος κόσμου σπεύδει να δει τα έργα της.

Έφυγε από τη ζωή στις 5 Δεκεμβρίου 2008 στο Νοσοκομείο «Μετροπόλιταν». Ήταν 67 χρόνων. Άφησε πίσω της 40 χρόνια αστείρευτης, φωτεινής δημιουργίας.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 5.12.2017

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Εικαστικά / Γύζης, Παρθένης, Τσαρούχης σε μια εξαιρετική έκθεση στα Χανιά

Η έκθεση «Διαδρομές στην τέχνη. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος» στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων ξεδιπλώνει 150 χρόνια εικαστικής δημιουργίας μέσα από 99 έργα εμβληματικών και σύγχρονων δημιουργών.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μέσα στο εργαστήριο του Χριστόφορου Κατσαδιώτη 

Εικαστικά / Ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης αναδεικνύει το άχρηστο σε τέχνη

Το εργαστήριο του χαράκτη, όπου ξεδιπλώνεται ένα σύμπαν βγαλμένο από κάποιο σκοτεινό παραμύθι, μεταφέρεται προσωρινά σε μια σχεδόν κρυμμένη αίθουσα του μουσείου Μπενάκη, στην οδό Πειραιώς.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Άνοιξε το πολυαναμενόμενο πρώτο μουσείο μετανάστευσης

Εικαστικά / Fenix: Το πρώτο μουσείο μετανάστευσης άνοιξε στο Ρότερνταμ

Τι κοινό έχουν ένα πλοίο που κατασχέθηκε από τη Λαμπεντούζα, ένα κομμάτι του Τείχους του Βερολίνου και δύο γιγάντιες φωτεινές μπλε παντόφλες; Όλα βρίσκουν τη θέση τους στο νέο μουσείο της Ολλανδίας που επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στη μετανάστευση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

Εικαστικά / O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος ξέρουν περισσότερα απ’ όσα περίμενα για την Τζένη Χειλουδάκη

O Χρήστος Οικονόμου και ο Ζώης Γέρος είναι δυο νεαροί ζωγράφοι και δυο πολύ καλοί φίλοι. Τους έφερε κοντά η αγάπη για τη μυθολογία, την τέχνη και μια ανεξήγητη εμμονή με την Τζένη Χειλουδάκη. Τα έργα τους πραγματεύονται το τραύμα με τρόπο ωμό και βαθύ. Παρά τα όσα θα πίστευαν πολλοί, διαψεύδουν τις φήμες που τους θέλουν ζευγάρι…
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Εικαστικά / Μυστήρια του σύμπαντος και σύγχρονα έργα τέχνης σε μια έκθεση στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση με τίτλο «Κοσμική Σκόνη/Άγνωστες Γαίες» αντλεί έμπνευση από την προσωπικότητα και το έργο του Γερμανού αστρονόμου Ιούλιου Σμιτ, διευθυντή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τον 19ο αι., και μας προσκαλεί να περιηγηθούμε ανάμεσα σε μακρινούς πλανήτες και σε γήινα, απτά υλικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Guest Editors / Καραβάτζιο: Κανείς δεν είχε ζωγραφίσει έτσι πριν από αυτόν

Η έκθεση «Caravaggio 2025» αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία για τους λάτρεις της τέχνης να έρθουν σε επαφή με τον ρεαλισμό και τη συναισθηματική δύναμη του ανυπέρβλητου καλλιτέχνη του μπαρόκ, ο οποίος επαναπροσδιόρισε την εικαστική αφήγηση και έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης ζωγραφικής.
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ
Ο Άγγελος Παπαδημητρίου ανάγει το κοινό γούστο σε καλλιτεχνική χειρονομία μεγάλης δυναμικής 

Εικαστικά / Το νέο έργο του Άγγελου Παπαδημητρίου είναι ένα εικονοστάσι για τα όνειρά μας

Ο αγαπημένος καλλιτέχνης επιστρέφει με ένα νέο έργο-εγκατάσταση στην Πινακοθήκη του Μουσείου Βορρέ, έναν χαιρετισμό στην Ελλάδα της Κάλλας και του Καβάφη, του Αττίκ και της Στέλλας Γκρέκα· μιας εποχής μεγάλης ευαισθησίας που έχει πια χαθεί.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη ανθρώπινη ζωή

Εικαστικά / Η πρώτη μεγάλη έκθεση για τα δικαιώματα των ζώων στο ΕΜΣΤ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση που έχει διοργανώσει το ΕΜΣΤ και για την πρώτη μεγάλη έκθεση με θέμα την ευημερία των ζώων διεθνώς, στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 60 καλλιτέχνες από 25 χώρες (από Ευρώπη, Ασία, Αφρική και Αμερική) – πάνω από 200 έργα καταλαμβάνουν όλους τους ορόφους του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Romaine Brooks: Συμφωνία σε γκρι από μια ξεχασμένη κυρία της ζωγραφικής

Εικαστικά / Romaine Brooks: Η ζωγράφος με το ανδρόγυνο στυλ που έσπασε όλα τα ταμπού της εποχής της

Μια πρωτοπόρος καλλιτέχνιδα που έζησε μια συναρπαστική και αντισυμβατική ζωή, μέσα στη δίνη των «Roaring Twenties», δημιουργώντας τέχνη πέρα από τα κυρίαρχα ρεύματα του καιρού της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Εικαστικά / «Allspice» στο Μουσείο Ακρόπολης: Mια έκθεση για τις αρπαγές, τις λεηλασίες, τις διώξεις των πολιτισμών

Ο Michael Rakowitz, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικές προσεγγίσεις, ανοίγει έναν διάλογο με έργα συγκινητικά, φανερά πολιτικά, υπενθυμίζοντάς μας την επανάληψη οδυνηρών γεγονότων της Ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατερίνα Βαγενά: «Δεν καταλαβαίνω γιατί φερόμαστε λες και το να μεγαλώνεις είναι αρρώστια»

Οι Αθηναίοι / «Δεν έκανα την Κιμωλία για τα λεφτά αλλά για να δείξω αυτό που είμαι»

Eίναι η ιδιοκτήτρια της Κιμωλίας, του art café που έγινε σημείο αναφοράς στην Πλάκα. Δηλώνει αυτοδίδακτη στα πάντα και πιστεύει στη δύναμη των ανθρώπων να ξαναγεννιούνται. Η Κατερίνα Βαγενά είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
CHECK ANTISOCIAL

Εικαστικά / Antisocial: Η Φρόσω Πίνη έφερε την τέχνη σε ένα θρυλικό αθηναϊκό αφτεράδικο

Στη στοά της Λεωκορίου, στου Ψυρρή, η Φρόσω με αφοσίωση δίνει ζωή σε έναν χώρο τέχνης που κάνει τους Αθηναίους να φτάνουν στην Cantina Social πιο νωρίς απ’ ό,τι είχαν συνηθίσει — και έτσι, τουλάχιστον, έχουν μαζί τους τα γυαλιά ηλίου· just in case.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ximena Maldonado Sánchez: «cardón, carmín y ola»

Εικαστικά / «Τα έργα μου δεν είναι φωτογραφίες, ούτε καρτ ποστάλ»

Η 26χρονη Μεξικανή ζωγράφος Ximena Maldonado Sánchez παρουσιάζει σε μία νέα έκθεση στην γκαλερί Bernier/Eliades στην Αθήνα μια τοπιογραφία με κάκτους, υπόγεια νερά και το κόκκινο του πάθους, που θυμίζει έντονα την πατρίδα της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ