«Εγώ θα κάνω τέτοια πράγματα». Αυτό είπα μόλις είδα δυο αφίσες: η μία ήταν του Κάραμποτ και η άλλη του Κατζουράκη. Μου τις χάρισε ένας καθηγητής μου. Έτσι πήρα την απόφαση της ζωής μου. Όταν ήμουν στο σχολείο. Γεννήθηκα το 1948 στη Χαλκίδα. Ο πατέρας μου είχε καρνάγιο.
Ζωγράφιζα από μικρός. Ζωγραφική έβλεπα μόνο στα έντυπα. Εκθέσεις δεν γινόντουσαν τότε. Είχαμε έναν καθηγητή στο σχολείο, ήταν και ζωγράφος. Δεν μου άρεσαν καθόλου αυτά που έκανε. Είχα παιδική κωλοπαιδίαση τότε. Πίστευα ότι ήμουν το κέντρο του κόσμου, ότι τον έχω ξεπεράσει.
Δεν μπορείς να αλλοιώσεις την εικόνα του μπουκαλιού του ελληνικού λαδιού έτσι εύκολα. Έχουν ιδρώσει οι ελληνικές εταιρείες δεκάδες χρόνια να το κάνουν brand. Δεν γίνεται να το βάλεις σε ένα μπουκάλι κολόνιας. Ούτε να βαφτίσεις την κολόνια λάδι. Ας σπάσουμε την αυταρέσκειά μας, να θυμηθούμε πράγματα και αρχές που ξεχάστηκαν στις ροές του χρόνου, την ίδια μας την ιστορία που δεν μπορέσαμε να τεκμηριώσουμε. Αλλιώς, πώς θα προχωρήσουμε;
• Από μικρός ήμουνα περιοδικοφάγος. Στο σπίτι έμπαιναν τα περιοδικά ποικίλης ύλης. Πρόλαβα, όμως, περιοδικά όπως ο «Θεατής» και το «Μπουκέτο». Οι εικόνες στα εξώφυλλα με συγκλόνιζαν. Όχι το θέμα, το πλάσιμό τους. Ανακάλυψα τότε αυτό τον εικονογράφο, τον οποίο έμαθα πολλά χρόνια αργότερα. τον Ε. Σπυρίδωνος. Εξπρεσιονιστής ζωγράφος που βιοποριζόταν με αυτό τον τρόπο. Έκανε και πολλά από τα εξώφυλλα της Εστίας. Ήταν η γενιά αυτή που έφτασε μέχρι τον Κατζουράκη και τον Κάραμποτ, αυτοί που είχαν εικαστική εκπαίδευση.
• Το 1965 ήρθα να σπουδάσω στην Αθήνα. Είχα περάσει στην Καλών Τεχνών. Στη σχολή κάθισα δυο χρόνια. Είχα δάσκαλο τον Νικολάου. Αυτός ο εκπληκτικός άνθρωπος μου άνοιξε τα μάτια. Κάποια στιγμή διέκοψα, πήγα φαντάρος. Μετά έφυγα στις Βρυξέλλες. Εκεί έκανα ντιζάιν. Όλα αυτά συμβαίνουν γύρω στο '70. Όταν γύρισα στην Ελλάδα, δεν ήξερα τι ήμουν. Παρέπαια μεταξύ ζωγραφικής και ντιζάιν για αρκετά χρόνια.
• Στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του '60 ήδη, είχε γίνει το μπουμ από το διαφημιστικό κέντρο Κ&Κ-Κάραμποτ & Κατζουράκης, οι οποίοι είχαν αρχίσει να κάνουν αφίσες για τον τουρισμό. Υπήρχε, λοιπόν, ένα έδαφος το οποίο είχε αρχίσει να αναπτύσσεται. Μέχρι τότε είχαν προηγηθεί, σε εποχές που δεν έχουν καταγραφεί, μεγάλα ονόματα όπως ο Σπαχής και ο Καστανάκης, δύο πολύ σπουδαίες προσωπικότητες που έκαναν αφίσες για καταναλωτικά προϊόντα. Λαμπεροί αστέρες. Αυτά τη δεκαετία του '50.
Από τα εικαστικά προέρχονταν και δύο άλλα μεγάλα ονόματα, ο Βακιρτζής και ο Τάσσος. Και ο χαράκτης Γιάννης Κεφαλληνός, ο οποίος διαμόρφωσε τις αντιλήψεις για το print. Υπήρχε, λοιπόν, τότε ένα τοπίο. Υπήρχαν μεγάλες διαφημιστικές εταιρείες αλλά όχι ένα σώμα να βγάζει μια ελληνική γραφιστική κατάσταση, έναν χαρακτήρα ελληνικό. Δεν υπήρξε τίποτα οργανωμένο. Υπήρξε η μεγάλη σχολή του Δοξιάδη από την οποία αποφοιτούσαν εξαιρετικοί γραφίστες, αλλά ένα ρεύμα δεν είχε μπορέσει να δημιουργηθεί.
• Αποφάσισα ότι η διαφήμιση δεν με ενδιέφερε. Πιάνω τότε δουλειά σε μια φαρμακευτική εταιρεία. Έφτιαχνα τα φυλλάδια. Εκεί συναντάω έναν κολλητό του Γιώργου Μπαράκου και του Τάσου Φαληρέα – o Μπαράκος είχε τότε το Τζαζ Κλαμπ στην Πλάκα. Μου ζητάει να του κάνω μια αφίσα. Ήταν η πρώτη αφίσα για την τζαζ στην Ελλάδα. Εν τω μεταξύ, ο Φαληρέας είχε φύγει τότε από τη Λύρα, είχε πάει στην Κολούμπια. Ήταν στο ξένο ρεπερτόριο, αλλά το ελληνικό τον ενδιέφερε. Ο Μπιθικώτσης, ο Διονυσίου... Με πήγε εκεί και ξεκίνησα με τα εξώφυλλα των δίσκων. Βρέθηκα μέσα σε έναν θησαυρό. Ήταν και η μεγάλη μου ευκαιρία, επειδή τότε ήθελαν τότε να έχουν δικό τους τμήμα μέσα στην εταιρεία να κάνει όλη αυτήν τη δουλειά με τα εξώφυλλα.
• Μπερδεύουμε τη μίμηση και την επιρροή. Η επιρροή δουλεύεται, εξελίσσεται. Και δεν ξέρουμε να δουλεύουμε ομαδικά. Να δουλεύεις για τη δουλειά και όχι για την πάρτη σου.Είμαστε πολύ αυτάρεσκοι σε αυτήν τη δουλειά. Δεν καταλαβαίνουμε πως οτιδήποτε παράγεται σήμερα είναι εφήμερο. Δεν χτίζει κανείς τον Παρθενώνα, ούτε είμαστε οι Τουλούζ Λοτρέκ της εποχής μας. Πολύ δύσκολα σου αρέσει μόνο ένας. Έχεις χιλιάδες αγαπημένους. Και μπορεί να δεις μια δουλειά αριστουργηματική που έχει κάνει ένας σπουδαστής από την Κοζάνη. Δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου.
• Για μένα δεν υπάρχει καλή και κακή αισθητική. Η αισθητική είτε υπάρχει, είτε απουσιάζει. Δεν μπορείς συνεπώς να πάρεις μια κεντροευρωπαϊκή ιδέα και να τη βάλεις σε ένα πρόγραμμα ενός θεάτρου και σε ένα κουτί από πίτσες.
• Δεν μπορείς να αλλοιώσεις την εικόνα του μπουκαλιού του ελληνικού λαδιού έτσι εύκολα. Έχουν ιδρώσει οι ελληνικές εταιρείες δεκάδες χρόνια να το κάνουν brand. Δεν γίνεται να το βάλεις σε ένα μπουκάλι κολόνιας. Ούτε να βαφτίσεις την κολόνια λάδι. Ας σπάσουμε την αυταρέσκειά μας, να θυμηθούμε πράγματα και αρχές που ξεχάστηκαν στις ροές του χρόνου, την ίδια μας την ιστορία που δεν μπορέσαμε να τεκμηριώσουμε. Αλλιώς, πώς θα προχωρήσουμε;
• Ποτέ στη δουλειά δεν έκανα σχέδια. Δεν προγραμμάτισα την επόμενη κίνηση. Μου άρεσε να αλλάζω, να μην πιάνω χορτάρι. Έτσι πήγα και στη Μinos, έτσι άρχισα να σχεδιάζω και εξώφυλλα βιβλίων. Προέκυπταν τα πράγματα. Η μια δουλειά έφερνε την άλλη. Τη δεκαετία του '80 πήγα στον «Ταχυδρόμο». Ήταν η εποχή που τελείωνε το ασπρόμαυρο και έμπαινε το χρώμα – άλλη κοσμογονική αλλαγή. Είναι η δεκαετία μέσα στην οποία τελείωσα με τις υπαλληλικές σχέσεις και έγινε το Εspresso Studio. Αυτή ήταν η πιο παραγωγική δεκαετία μου.
• Σημαντικό δεν είναι να εικονοποιήσεις μια ιδέα. Σημαντικό είναι να έχεις μια ιδέα. Σημασία δεν έχει τι προτείνεις. Σημασία έχει αυτό που έχεις πετάξει και ο λόγος που τα έχεις πετάξει. Σήμερα, πιστεύω πως μετά από έναν ορυμαγδό των πραγμάτων, ξαναγυρίζουμε στην απλότητα. Η βάση μου είναι το λευκό χαρτί. Εγώ έτσι έμαθα και έτσι θα τελειώσω. Μου αρκεί ως φόντο, αν έχω μια ιδέα. Να τη βάλω επάνω και να την κάνω επικοινωνία, επειδή στη γραφιστική το πιο σημαντικό είναι το συντακτικό της εικόνας σου. Αυτό δημιουργεί την ομορφιά της συγκεκριμένης δουλειάς.
• Αν χαρακτήριζα τον εαυτό μου, θα τον θεωρούσα μονομανή. Έχω ασχοληθεί με ελάχιστα πράγματα. Τα graphics, την τζαζ, εκεί κατοικώ χρόνια. Τον γιο μου τον βάφτισα Θελόνιους. Για να τιμήσω τον Θελόνιους Μονκ. Έπεισα τον παπά ότι είναι χριστιανικό όνομα. Τα πολιτικά και τα κοινωνικά έπονται. Είναι ένα στοιχείο που έχουμε όλοι λίγο ως πολύ.
• Δεν μου αρέσει καθόλου το ότι κάνουμε μόνο διαπιστώσεις. Συνεχώς! Όπως: «Δεν έχουμε πράσινο». Το ξέρουμε. Κάνε κάτι. Με ενοχλεί απίστευτα η βρόμα και όλα αυτά τα tags στους τοίχους. Δεν έχουμε αποφασίσει αν ο δημόσιος χώρος ανήκει σε εμάς ή σε όποιον θέλει να ασχημονεί. Μακάρι να ζωγράφιζαν όλη την πόλη οι καταπληκτικοί street artists που έχουμε. Αντί γι' αυτό, έχουμε παντού μουντζούρες. Αυτό το εισπράττω ως βία και έλλειψη αισθητικής.
• Ποια είναι η πιο ισχυρή επιρροή μου όλα αυτά τα χρόνια; Η ποίηση. Ευτυχώς, υπάρχουν μπεστ-σέλερ που περιφρονούμε και οι εκδότες από τα κέρδη εκδίδουν τους νέους ποιητές. Τι τα λέω; Τα έχει πει ο Χατζιδάκις: «Αυτή η μουσική πλέμπα κάνει τις εταιρείες να βγάζει τα έργα μας».
σχόλια