Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική

Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
0

Το 1824 στο Salon de Paris εκτέθηκαν έργα του Άγγλου ζωγράφου Τζον Κόνσταμπλ. Οι αγροτικές σκηνές του επηρέασαν ορισμένους από τους νεότερους καλλιτέχνες της εποχής, ωθώντας τους να εγκαταλείψουν τον φορμαλισμό και να αντλήσουν έμπνευση απευθείας από τη φύση.

Το 1827, ο ζωγράφος Καμίλ Κορό έφτασε στον οικισμό Μπαρμπιζόν, για να ζωγραφίσει στο δάσος του Φοντενεμπλό, ενώ είχε ζωγραφίσει για πρώτη φορά στο δάσος στο Σαγί το 1822. Επέστρεψε στο Μπαρμπιζόν το φθινόπωρο του 1830 και το καλοκαίρι του 1831, όπου έκανε σχέδια και ελαιογραφίες, έργα που προορίζονταν για το Salon του 1830. Η κίνησή του αυτή, η μετακίνησή του νοτιοανατολικά του Παρισιού, άνοιξε τον δρόμο και σε άλλους ζωγράφους να φτάσουν εκεί. Μια ολόκληρη γενιά καλλιτεχνών αποφασίζει να ζωγραφίσει «στη φύση», αφήνοντας τα στούντιό της για να δουλέψει in situ, όπως οι δύο σπουδαίοι Άγγλοι πρόδρομοί της, Τζον Κόνσταμπλ και Τέρνερ, και να ακολουθήσει τις ιδέες τους, κάνοντας τη φύση θέμα των έργων της.

Ακόμα και σήμερα όσοι φτάνουν εκεί μπορούν να δουν το Μουσείο των Ζωγράφων του Μπαρμπιζόν και το σπίτι-στούντιο του Τεοντόρ Ρουσό, στο οποίο ο καλλιτέχνης έζησε τα είκοσι τελευταία χρόνια της ζωής του. Στην άκρη του δάσους του Φοντενεμπλό, το μικρό γαλλικό χωριό Μπαρμπιζόν έγινε το κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική τοπίου, που θα είχε καθοριστική επιρροή στους ιμπρεσιονιστές και τους διαδόχους τους.

Όταν ο ζωγράφος Καμίγ Κορό (1796-1875) έφτασε για πρώτη φορά στο δάσος του Φοντενεμπλό το 1822, αναζητούσε θέμα που θα πρόσφερε ένα αντίδοτο στα αστικά και βιομηχανικά δεινά της Γαλλίας. Απογοητευμένος από τους πολέμους του Ναπολέοντα και τον υλισμό της χώρας του, ήταν εξουθενωμένος από τα δεινά της ζωής.  Μόλις 40 μίλια νοτιοανατολικά του Παρισιού, το Φοντενεμπλό ήταν ένα μέρος εξαιρετικής ομορφιάς όπου ο Κορό μπορούσε να ζωγραφίσει απευθείας από τη φύση. Ξεκινώντας κάθε πρωί, κατέγραφε τις μεταβαλλόμενες επιδράσεις του φωτός και του καιρού πριν επιστρέψει στο σπίτι του για να μεταγράψει αυτές τις παρατηρήσεις σε μελαγχολικά τοπία λουσμένα σε ένα χλωμό, ασημί φως. Στα τέλη της δεκαετίας του 1830 τον ακολούθησαν και άλλοι ζωγράφοι που ήθελαν να ξεφύγουν από τις απάνθρωπες συνέπειες του σύγχρονου πολιτισμού και έφτασαν σε αυτήν τη βουκολική φύση.

Ακόμα και σήμερα όσοι φτάνουν εκεί μπορούν να δουν το Μουσείο των Ζωγράφων του Μπαρμπιζόν και το σπίτι-στούντιο του Τεοντόρ Ρουσό, στο οποίο ο καλλιτέχνης έζησε τα είκοσι τελευταία χρόνια της ζωής του. Στην άκρη του δάσους του Φοντενεμπλό, το μικρό γαλλικό χωριό Μπαρμπιζόν έγινε το κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική τοπίου, που θα είχε καθοριστική επιρροή στους ιμπρεσιονιστές και τους διαδόχους τους.

Η κίνησή τους δεν είχε τίποτα το ρομαντικό, και τίποτα μελοδραματικό δεν υπήρξε στις προθέσεις τους. Είχαν μια ισχυρή πίστη στο να ζωγραφίζουν τα πράγματα όπως τα έβλεπαν. Στο Μπαρμπιζόν, ανάμεσα στο δάσος και τον κάμπο μπροστά τους, ανέπτυξαν την τέχνη τους. Με την εξέλιξη στην κατασκευή χρωμάτων δεν είχαν ανάγκη πλέον να κάνουν αναμείξεις στο στούντιο, αλλά μπορούσαν απλώς να παίρνουν τα χρώματα μαζί τους. Ήταν οι πρώτοι καλλιτέχνες που ζωγράφισαν στη φύση και σήμερα ο Κορό θεωρείται ο πρόδρομος του κινήματος Μπαρμπιζόν –που μερικές φορές αποκαλείται «το όμορφο σχολείο του 1830»–, το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καθιέρωση του νατουραλισμού στη γαλλική ζωγραφική τοπίου. Άλλοι καλλιτέχνες που συνδέονται με αυτό το ρεύμα είναι ο Τεοντόρ Ρουσό, ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ, ο Σαρλ Φρανσουά Ντομπινί, ο Ζιλ Ντιπρέ, ο Λεόν Ρισέ και ο Ονορέ Ντομιέ.

Οι ζωγράφοι ανέπτυξαν μεταξύ τους μια φιλική σχέση και οργάνωσαν μια πρώιμη συλλογικότητα. Μοιράζονταν καταλύματα και ενίσχυαν με υλικά ή χρήματα ο ένας τον άλλο, σε ένα καλλιτεχνικό δίκτυο με δημιουργική ενέργεια. Ο Ρουσό περνούσε τις μέρες του στο δάσος προσπαθώντας να «διεισδύσει στην καρδιά των ανακαλύψεων». Ο Ντομπινί έχτισε ένα πλωτό στούντιο από το οποίο παρατηρούσε την όχθη του ποταμού και το καθρέφτισμά του στο νερό. Ο ένας αγόραζε πίνακες του άλλου, μάλιστα ο Κορό αγόρασε και ένα σπίτι για τον Ντομιέ, ενώ ο Ντομπινί έφερε τον Κλοντ Μονέ στο Λονδίνο σε επαφή με έναν έμπορο έργων τέχνης. Αυτού του είδους οι κινήσεις ήταν σημαντικές εκείνη την εποχή, που η τοπιογραφία δεν ήταν επίσημα αναγνωρισμένη μορφή τέχνης. Οι πίνακες ζωγραφικής με τοπία ήταν της μόδας αλλά μια άμεση μελέτη της φύσης ήταν αδιανόητη. Οι καλλιτέχνες του Μπαρμπιζόν αισθάνονταν ανασφάλεια και είχαν ανάγκη την υποστήριξη του Paris Salon για να μπορούν να πωλούν τα έργα τους. Απορρίφθηκαν αλλά βρήκαν υποστήριξη στο πρόσωπο του Μποντλέρ, που περιέγραψε το Salon σαν ένα μέρος «όπου οι περιποιήσεις και οι υπερβολές της αστικής βλακείας παρελαύνουν κάθε χρόνο σαν στις ταράτσες του Tuileries».

Ένας καλλιτέχνης ο οποίος αποδοκιμαζόταν σταθερά από το Salon – και που έγινε γνωστός ως le grand refusé– ήταν ο χαρισματικός Τεοντόρ Ρουσό. Ο Μποντλέρ, που θεωρούσε τον Ρουσό τον καλύτερο από τους ζωγράφους του Μπαρμπιζόν, υπερασπίστηκε την ανήσυχη πρωτοτυπία του και την άμεση παρατήρηση της φύσης. Ο Ρουσό, που δεν πουλούσε έργα, έμενε στο Ganne Inn, του οποίου ο αγενής ιδιοκτήτης ήταν γενναιόδωρος και του έκανε πίστωση. Ο Ρουσό ήταν επίσης τεχνικά καινοτόμος και ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που χρησιμοποίησαν τις πρόσφατα τότε εφευρεθείσες πράσινες και κίτρινες χρωστικές ουσίες. Αυτά τα φρέσκα χρώματα ήταν πολύ μοντέρνα, όπως πειραματικός ήταν και ο τρόπος που τα εφάρμοζε στον καμβά του.

Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Ζιλ Ντιπρέ, Δρυς του Φοντενεμπλό, 1840. Minneapolis Institute of Arts and Walker Art Center

Ο Ζαν Φρανσουά Μιλέ ήταν το στήριγμα του μικρού χωριού μέχρι το τέλος της ζωής του. Γιος αφοσιωμένων καθολικών αγροτών της Νορμανδίας, ο Μιλέ είδε στο Μπαρμπιζόν ένα μέρος όπου μπορούσε να μεταφέρει την πνευματική σχέση μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Στους πίνακές του ο Μιλέ ανέλαβε να γιορτάσει τους σπορείς, τις γαλατούδες και τους εργάτες της φάρμας, υποστηρίζοντας ότι η ομορφιά του τοπίου δεν μπορούσε να θεωρηθεί απομονωμένη από αυτούς που δούλευαν τη γη.

Μέχρι τη δεκαετία του 1860, ο Κορό ήταν τόσο διάσημος που ζωγράφοι ταξίδεψαν στο Μπαρμπιζόν από όλη την Ευρώπη, τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συναντήσουν αυτόν και τους συναδέλφους του «γιους του φωτός». Σε έναν χρόνο, το Ganne Inn φιλοξένησε 28 επίδοξους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Η άτυπη «σχολή» που δημιουργήθηκε εκεί συνδέθηκε επίσης με το ευρύτερο καλλιτεχνικό κίνημα που αποκαλείτο «ρεαλισμός», το οποίο περιλάμβανε τον Γκουστάβ Κουρμπέ και τον Ζιλ Μπρετόν, ζωγράφους που προσπάθησαν να καταγράψουν τη σύγχρονη ζωή με σχολαστικές λεπτομέρειες.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη επιρροή της σχολής Μπαρμπιζόν ήταν στους ιμπρεσιονιστές και στους μετα-ιμπρεσιονιστές. Στα τέλη της δεκαετίας του 1860, οι ζωγράφοι του Μπαρμπιζόν τράβηξαν την προσοχή μιας νεότερης γενιάς Γάλλων καλλιτεχνών που σπούδαζαν στο Παρίσι. Αρκετοί από αυτούς τους καλλιτέχνες επισκέφτηκαν το δάσος του Φοντενεμπλό για να ζωγραφίσουν το τοπίο και οι πρώιμες, λεπτές προσπάθειες αποτύπωσης του φευγαλέου παιχνιδιού του φωτός στη φύση ενέπνευσαν τους Κλοντ Μονέ, Μπερθ Μοριζό, Καμίγ Πισαρό και Ογκίστ Ρενουάρ να έρθουν στο Μπαρμπιζόν, ενώ ο θαυμασμός του Βαν Γκογκ για τον Μιλέ ήταν τόσο έντονος που έκανε αμέτρητες μελέτες για το έργο του καλλιτέχνη. Σε μια επιστολή του προς τον αδελφό του Τεό το 1884, έγραψε: «Για μένα, ο Μιλέ είναι αυτός ο ουσιαστικός σύγχρονος ζωγράφος που άνοιξε τον ορίζοντα σε πολλούς».

Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Σαρλ-Φρανσουά Ντομπινί, Άνθη Μηλιάς, 1873. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη

Ενώ η γαλλική αγορά τέχνης άργησε να αγκαλιάσει τον φυσικό ρεαλισμό, η ζήτηση από το εξωτερικό ήταν σημαντική. Χάρη στον  Αμερικανό καλλιτέχνη και μαθητή του Μπαρμπιζόν Γουίλιαμ Μόρις Χαντ, που είχε πολλές διασυνδέσεις, ο Κορό κατακλύζεται από παραγγελίες από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τελικά ίδρυσε ένα ατελιέ και χρησιμοποίησε τους συναδέλφους του καλλιτέχνες στο Μπαρμπιζόν για να τον βοηθήσουν. Φυσικά έγινε κάτι αναμενόμενο, με την Αμερική να πλημμυρίζει με πολλούς πλαστούς πίνακες ή αντιγραφές έργων του Κορό, περισσότερων από όσα θα μπορούσε να είχε ζωγραφίσει στη ζωή του.

Η κοινότητα του Μπαρμπιζόν έδωσε και τη μάχη της να σωθεί το δάσος του Φοντενεμπλό από την καταστροφή, με τον Ρουσό να κάνει έκκληση στον Ναπολέοντα Γ'. Ωστόσο μέχρι το τέλος του 1870 η σιωπή του δάσους είχε αντικατασταθεί από τον θόρυβο των μηχανών, ο ποταμός του Ντομπινί είχε εκτραπεί για βιομηχανική γεωργία και οι ανοιχτοί ουρανοί του Μιλέ ήταν θολωμένοι με καπνό εργοστασίων. Όμως πάντα η σχολή του Μπαρμπιζόν έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να υπενθυμίζει στην κοινωνία ότι η πιο ταπεινή ζωή ήταν δυνατή για όσους ήταν έτοιμοι να αφοσιωθούν σε αυτήν. Όπως έγραψε ο Μιλέ, «η φύση υποχωρεί σε αυτούς που ποθούν να την εξερευνήσουν, αλλά απαιτεί την αποκλειστική τους αγάπη».

Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Καμίγ Κορό, Το δάσος του Φοντενεμπλό, 1846. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Κονστάν Τρουαγιόν, Συστάδα δέντρων, 1860. Art Institute of Chicago
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Ογκίστ Ρενουάρ, Ο Jules Le Coeur και τα σκυλιά του στο δάσος του Φοντενεμπλό. National Gallery London
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Ζαν Φρανσουά Ντομπινί, Η γέφυρα στο Gylieu, 1853. Μουσείο Τέχνης Σινσινάτι
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Τεοντόρ Ρουσό, Το χωριό Becquigny, 1856. The Frick Collection
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Καμίγ Κορό, Το βράδυ, 1870. Christie’s
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Τεοντόρ Ρουσό, Άποψη της Οβέρν, 1830. Ιδιωτική Συλλογή
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Τεοντόρ Ρουσό, Λιβάδι που συνορεύει με δέντρα, 1845. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Ζαν Φρανσουά Μιλέ, Τέλος της Ημέρας. ιδιωτική Συλλογή
Μπαρμπιζόν: Ένα χωριό στο κέντρο μιας ήσυχης επανάστασης στη ζωγραφική Facebook Twitter
Ζαν Φρανσουά Μιλέ, Οι σταχολογήτρες, 1857. Musée d'Orsay, Paris


 

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Άλμπρεχτ Ντύρερ: Τα ταξίδια του στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ολλανδία και η αναμόρφωση της ευρωπαϊκής τέχνης

Εικαστικά / Άλμπρεχτ Ντύρερ: Τα ταξίδια του στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ολλανδία και η αναμόρφωση της ευρωπαϊκής τέχνης

Με τα ταξίδια του τόσο στην πατρίδα του όσο και σε άλλες χώρες, έχτισε τη διεθνή φήμη του και περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο από τους Βορειοευρωπαίους προγόνους ή συνομηλίκους του, ο Ντύρερ συνδέθηκε με τις καλλιτεχνικές πρακτικές της Ιταλίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Οι ρέγγες του Βαν Γκογκ και το μυστικό τους νόημα, ένα σκάνδαλο και μια σύρραξη καλλιτεχνών

Εικαστικά / Οι ρέγγες του Βαν Γκογκ και το μυστικό τους νόημα, ένα σκάνδαλο και μια σύρραξη καλλιτεχνών

Ο πίνακας «Νεκρή φύση με δυο καπνιστές ρέγγες» δημιουργήθηκε λίγες εβδομάδες αφότου ο Βαν Γκογκ έκοψε το μεγαλύτερο μέρος του αυτιού του και συμβολίζει κάτι απρόσμενο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Silvina Der Meguerditchian και ο κόσμος της ανθεκτικής μνήμης

Εικαστικά / Τα «χαλιά μνήμης» της Silvina Der Meguerditchian στην γκαλερί Kalfayan

«Εστιάζω σε μέρη με ταραχώδη ιστορία. Με τα χρόνια, η δουλειά μου με τη μνήμη με έκανε να δίνω μεγάλη προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες που συχνά η επίσημη ιστορία παραβλέπει»: Στα έργα της νέας της έκθεσης η διεθνούς φήμης καλλιτέχνις ενσωματώνει φωτογραφίες που έχει τραβήξει η ίδια από πόλεις όπως το Χαλέπι και η Βηρυτός.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ονειρεύονται τα ηλεκτρικά πρόβατα;

Εικαστικά / Τα ερωτήματα του Homo sapiens σε μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη

Σε τέσσερα ιστορικά αθηναϊκά κτίρια εικαστικοί και ακαδημαϊκοί επιχειρούν να απαντήσουν στα μεγάλα ερωτήματα της ψηφιακής εποχής για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το μέλλον του σύγχρονου ανθρώπου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη Thomas Schütte στην Αθήνα 

Εικαστικά / Τραχύτητα και χιούμορ: Μια έκθεση με πρωτότυπα έργα του Thomas Schütte στην Αθήνα 

Μνημειακού τύπου γλυπτά, επιτοίχια κεραμικά, παραμορφωμένα πρόσωπα, λουλούδια και άγγελοι, μια έκρηξη χρωμάτων: Το μικροσύμπαν του σπουδαίου καλλιτέχνη στην γκαλερί Bernier/ Eliades.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Εικαστικά / Ο Νάκης Παναγιωτίδης μάς ζητά να νιώσουμε τα έργα του ακόμα και με κλειστά τα μάτια

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή υποδέχεται την αναδρομική έκθεση ενός διεθνούς φήμης ανένταχτου Έλληνα καλλιτέχνη της διασποράς, γνωστού για το πολύπλευρο και στοχαστικό έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ