Μια έκθεση για την απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Club gymnique de France (CGF), περίπου 1930 © Club gymnique de France
0

Μετά από μια περίοδο «ύφεσης», τα τελευταία χρόνια ο γυμνισμός φαίνεται να επανακάμπτει δυναμικά, καθώς συμβαδίζει με μια γενικότερη τάση επιστροφής, αν όχι στη φύση αυτή καθαυτή, τουλάχιστον σε πιο φυσικούς τρόπους ζωής, διατροφής, σωματικής και πνευματικής ευεξίας. Η Γαλλία, μια από τις πρώτες χώρες όπου άνθισε ο γυμνισμός ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, θεωρείται σήμερα ο σημαντικότερος τουριστικός προορισμός παγκοσμίως για τους σύγχρονους «γυμνοσοφιστές» και γενικότερα τους φυσιολάτρες, χάρη στα ελεύθερα ήθη της αφενός, στο εύκρατο κλίμα και τις πολλές παραλίες της αφετέρου. Παραλίες, λίμνες, ποτάμια, βάθρες αλλά και σάουνες –όπου υπάρχει υγρό στοιχείο, γενικότερα– αποτελούν τους κατεξοχήν τόπους συνεύρεσης των γυμνιστών όπου γης. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που το Mucem, ένα κοινωνικό μουσείο που εδρεύει στη Μασσαλία, γύρω από την οποία έχουν δημιουργηθεί πολλά μεγάλα κέντρα γυμνισμού, επιχείρησε να διερευνήσει αυτό το κοινωνικό φαινόμενο στις διάφορες εκδοχές του. 

Είναι άραγε η διαβίωση σε μια κοινότητα γυμνιστών μια «συνταγή» ευτυχίας και ευζωίας; Πόσο ταυτίζονται οικολογία, φυσιολατρία και γυμνισμός και γιατί η Γαλλία θεωρείται «παράδεισος» για τους απανταχού γυμνιστές; Είναι τυχαίο που οι βιβλικοί πρωτόπλαστοι περιφέρονταν γυμνοί μέχρι που ο Αδάμ «δάγκωσε» το μήλο; Σε αυτά και σε άλλα ανάλογα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις η έκθεση «Paradis naturistes», προσκαλώντας μας σε μια εξερεύνηση που ξεκινά από τις πρώτες κοινότητες γυμνιστών στην Ευρώπη, οι οποίες δημιουργήθηκαν αρχικά στη Γερμανία και την Ελβετία και στη συνέχεια στη Γαλλία κατά τη δεκαετία του 1920, και εξετάζοντας παράλληλα πώς νοούνται αλλά και πώς προσεγγίζονται το γυμνό και ο γυμνισμός στις μέρες μας. Σε ένα λαμπρό σκηνικό που σχεδίασε το στούντιο Trafik της Λιόν, η έκθεση συγκεντρώνει 600 αντικείμενα από όλο τον κόσμο, από φωτογραφίες, ταινίες, περιοδικά, ρεκλάμες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης μέχρι πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, βιβλία, χαρακτικά και γλυπτά. 

Η πρώτη γνωστή λέσχη γυμνιστών ονόματι «Κοινότητα της Γυμνής Εμπιστοσύνης» ιδρύθηκε από τον Τσαρλς Έντουαρντ Γκόρντον Κρόφορντ το 1891 στο Μαθεράν της βρετανικής τότε Βομβάης, αλλά δεν μακροημέρευσε.

Τα εκθέματα προέρχονται από διάφορα κοινοτικά αρχεία και ιδιωτικές ή δημόσιες συλλογές από τη Γαλλία και την Ελβετία, όπως είναι το Μουσείο του Λούβρου, το Κέντρο Πομπιντού, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελβετίας, η Ταινιοθήκη του Παρισιού, το Μουσείο της Ρενς, το Ίδρυμα Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν και το Ίδρυμα Monte Veritas στην Ασκόνα, σημείο αναφοράς των πρώιμων γυμνιστών, οι οποίοι σύστησαν εκεί μια πρωτοποριακή ελευθεριακή κοινότητα· ανάμεσά τους οι Καρλ Γιουνγκ, Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Χέρμαν Έσε, Πάουλ Κλέε και Χανς Αρπ. Η έκθεση ξεκίνησε στις αρχές Ιουλίου και θα διαρκέσει ως τις 9/12, προβλέφθηκαν μάλιστα και τρεις γυμνές ξεναγήσεις (η τελευταία είναι στις 11/10).

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Pierre Audebert, «Νήσος Λεβάντε», 1935, Éliane Schoeffert-Audebert Collection © Archives Pierre Audebert

Για τους λάτρεις της ιστορίας, η πρώτη γνωστή χρήση της λέξης γυμνισμός (naturisme) έγινε το 1778, οπότε ο Βέλγος Ζαν Μπατίστ Λουκ Πλανσόν χρησιμοποίησε τον όρο για να προωθήσει τον γυμνισμό ως έναν τρόπο υγιεινής διαβίωσης και αυτοπραγμάτωσης. Η πρώτη γνωστή λέσχη γυμνιστών ονόματι «Κοινότητα της Γυμνής Εμπιστοσύνης» ιδρύθηκε από τον Τσαρλς Έντουαρντ Γκόρντον Κρόφορντ το 1891 στο Μαθεράν της βρετανικής τότε Βομβάης, αλλά δεν μακροημέρευσε. Το 1902 στη Γερμανία ο δρ. Χάινριχ Πούντορ επινοεί τον όρο «Nacktkultur» και γράφει με τον τίτλο αυτό μια τρίτομη πραγματεία για τα οφέλη του γυμνισμού, ενώ τον επόμενο χρόνο ιδρύεται η πρώτη ευρωπαϊκή λέσχη γυμνιστών στην περιοχή του Αμβούργου. Ο Ρίχαρντ Ουνγκεβίτερ το 1906 υποστηρίζει ότι ο συνδυασμός της σωματικής άσκησης, του ηλιακού φωτός και της κολύμβησης στον καθαρό αέρα με αδαμιαία περιβολή συμβάλλει στην πνευματική, ψυχική όσο και σωματική ευεξία. Το 1932 στη Γερμανία εκδίδεται το πρώτο περιοδικό για γυμνιστές, που έχουν ήδη εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες, κυρίως σε ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία και Ελβετία, με τον γυμνισμό να γίνεται δημοφιλής ακόμα και στις κατά τεκμήριο πιο συντηρητικές στα ήθη σοσιαλιστικές χώρες.

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Hugo Höppener, γνωστός ως Fidus, Προσευχή στο φως, περ. 1900. Stiftung, Die neue Zeit, Ελβετία

Το 1951 δημιουργείται η Διεθνής Ομοσπονδία Φυσιολατρών, ενώ τη δεκαετία του ’60 η επικράτηση νέων ιδεών και ηθών πυροδοτεί μια παγκόσμια «έκρηξη» του γυμνισμού, που πλέον δεν περιορίζεται στους οργανωμένους συλλόγους – την ίδια εποχή, χάρη κυρίως στους εξ Εσπερίας τουρίστες, εμφανίζεται και στην Ελλάδα, όπου γρήγορα εξαπλώνεται παρά τις αρχικές αντιδράσεις. Ο νεοπουριτανισμός που απέκτησε ρεύμα στο κλείσιμο του 20ού αιώνα, σε συνδυασμό με την τουριστικοποίηση και την αναπτυξιακή «λαίλαπα» που ενέσκηψε σε πολλές παραλίες και άλλα σημεία συνάντησης των γυμνιστών, ανέκοψε προσωρινά τη δυναμική του άτυπου αυτού κινήματος, το οποίο, όμως, έχοντας πολλά κοινά με το αυξημένο ενδιαφέρον για την οικολογία και το περιβάλλον και τους φυσικούς τρόπους ζωής, δείχνει σαφή σημάδια ανάκαμψης. Το φαινόμενο ποικίλλει ανά χώρα, γεγονός πάντως είναι ότι ο αριθμός των γυμνιστών στη Γαλλία παρουσιάζει σταθερή αύξηση σε νεαρότερο δημογραφικά πληθυσμό, ενώ παρόμοια τάση παρατηρείται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Laurent Sola, Γυμνιστές στο Cap d'Agde, 1982
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Isaak van Oosten, «Ο επίγειος παράδεισος: Ο Αδάμ και η Εύα ανάμεσα στα ζώα της δημιουργίας», (1625-50), Musée des Beaux-Arts, Rennes © MBA, Rennes, Dist. Grand-Palais Rmn/Louis Deschamps
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Αφίσα που συγκρίνει τη ζωή γυμνιστών και μη γυμνιστών, περ. 1930 © François Doury
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Δωρεά από μέλος των Libres Culturistes de Provence, περ. 1960 © Don d’un adhérent aux LCP – Droits réservés / collection Lola Miesseroff
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Raphaël Chatelain, Nu dans les criques levantines, Ιούνιος 2021 © Raphaël Chatelain
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Louis Boilley, Centre Hélio-marin de Montalivet, 1965.© Fonds Louis Boilley /Karel Oliviero

Η έκθεση Naturist Paradises θα βρίσκετε στο Mucem στη Μασσαλία έως τις 9 Δεκεμβρίου 2024

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρόι Λιχτενστάιν: Ο πρωτοπόρος της pop art που έβαλε τον Mίκι Μάους στα μουσεία

Σαν σήμερα / Ρόι Λιχτενστάιν: Ήταν όντως ο «χειρότερος καλλιτέχνης» της εποχής του;

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης της pop art που με το γενναίο έργο του ειρωνεύτηκε το κλασικό, έβαλε τον Mίκι Μάους σε μουσεία και γκαλερί και άλλαξε οριστικά τους κανόνες της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Εικαστικά / Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Ο πίνακας με τίτλο «Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε;» θα ήταν η τελευταία του διαθήκη, ένα έργο που θα έλυνε επιτέλους, όπως ο ίδιος έλεγε, το «παράδοξο μεταξύ του κόσμου των συναισθημάτων και του κόσμου του μυαλού».
THE LIFO TEAM
Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ