Μια έκθεση για την απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Club gymnique de France (CGF), περίπου 1930 © Club gymnique de France
0

Μετά από μια περίοδο «ύφεσης», τα τελευταία χρόνια ο γυμνισμός φαίνεται να επανακάμπτει δυναμικά, καθώς συμβαδίζει με μια γενικότερη τάση επιστροφής, αν όχι στη φύση αυτή καθαυτή, τουλάχιστον σε πιο φυσικούς τρόπους ζωής, διατροφής, σωματικής και πνευματικής ευεξίας. Η Γαλλία, μια από τις πρώτες χώρες όπου άνθισε ο γυμνισμός ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, θεωρείται σήμερα ο σημαντικότερος τουριστικός προορισμός παγκοσμίως για τους σύγχρονους «γυμνοσοφιστές» και γενικότερα τους φυσιολάτρες, χάρη στα ελεύθερα ήθη της αφενός, στο εύκρατο κλίμα και τις πολλές παραλίες της αφετέρου. Παραλίες, λίμνες, ποτάμια, βάθρες αλλά και σάουνες –όπου υπάρχει υγρό στοιχείο, γενικότερα– αποτελούν τους κατεξοχήν τόπους συνεύρεσης των γυμνιστών όπου γης. Δεν είναι λοιπόν παράξενο που το Mucem, ένα κοινωνικό μουσείο που εδρεύει στη Μασσαλία, γύρω από την οποία έχουν δημιουργηθεί πολλά μεγάλα κέντρα γυμνισμού, επιχείρησε να διερευνήσει αυτό το κοινωνικό φαινόμενο στις διάφορες εκδοχές του. 

Είναι άραγε η διαβίωση σε μια κοινότητα γυμνιστών μια «συνταγή» ευτυχίας και ευζωίας; Πόσο ταυτίζονται οικολογία, φυσιολατρία και γυμνισμός και γιατί η Γαλλία θεωρείται «παράδεισος» για τους απανταχού γυμνιστές; Είναι τυχαίο που οι βιβλικοί πρωτόπλαστοι περιφέρονταν γυμνοί μέχρι που ο Αδάμ «δάγκωσε» το μήλο; Σε αυτά και σε άλλα ανάλογα ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απαντήσεις η έκθεση «Paradis naturistes», προσκαλώντας μας σε μια εξερεύνηση που ξεκινά από τις πρώτες κοινότητες γυμνιστών στην Ευρώπη, οι οποίες δημιουργήθηκαν αρχικά στη Γερμανία και την Ελβετία και στη συνέχεια στη Γαλλία κατά τη δεκαετία του 1920, και εξετάζοντας παράλληλα πώς νοούνται αλλά και πώς προσεγγίζονται το γυμνό και ο γυμνισμός στις μέρες μας. Σε ένα λαμπρό σκηνικό που σχεδίασε το στούντιο Trafik της Λιόν, η έκθεση συγκεντρώνει 600 αντικείμενα από όλο τον κόσμο, από φωτογραφίες, ταινίες, περιοδικά, ρεκλάμες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης μέχρι πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, βιβλία, χαρακτικά και γλυπτά. 

Η πρώτη γνωστή λέσχη γυμνιστών ονόματι «Κοινότητα της Γυμνής Εμπιστοσύνης» ιδρύθηκε από τον Τσαρλς Έντουαρντ Γκόρντον Κρόφορντ το 1891 στο Μαθεράν της βρετανικής τότε Βομβάης, αλλά δεν μακροημέρευσε.

Τα εκθέματα προέρχονται από διάφορα κοινοτικά αρχεία και ιδιωτικές ή δημόσιες συλλογές από τη Γαλλία και την Ελβετία, όπως είναι το Μουσείο του Λούβρου, το Κέντρο Πομπιντού, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελβετίας, η Ταινιοθήκη του Παρισιού, το Μουσείο της Ρενς, το Ίδρυμα Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν και το Ίδρυμα Monte Veritas στην Ασκόνα, σημείο αναφοράς των πρώιμων γυμνιστών, οι οποίοι σύστησαν εκεί μια πρωτοποριακή ελευθεριακή κοινότητα· ανάμεσά τους οι Καρλ Γιουνγκ, Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Χέρμαν Έσε, Πάουλ Κλέε και Χανς Αρπ. Η έκθεση ξεκίνησε στις αρχές Ιουλίου και θα διαρκέσει ως τις 9/12, προβλέφθηκαν μάλιστα και τρεις γυμνές ξεναγήσεις (η τελευταία είναι στις 11/10).

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Pierre Audebert, «Νήσος Λεβάντε», 1935, Éliane Schoeffert-Audebert Collection © Archives Pierre Audebert

Για τους λάτρεις της ιστορίας, η πρώτη γνωστή χρήση της λέξης γυμνισμός (naturisme) έγινε το 1778, οπότε ο Βέλγος Ζαν Μπατίστ Λουκ Πλανσόν χρησιμοποίησε τον όρο για να προωθήσει τον γυμνισμό ως έναν τρόπο υγιεινής διαβίωσης και αυτοπραγμάτωσης. Η πρώτη γνωστή λέσχη γυμνιστών ονόματι «Κοινότητα της Γυμνής Εμπιστοσύνης» ιδρύθηκε από τον Τσαρλς Έντουαρντ Γκόρντον Κρόφορντ το 1891 στο Μαθεράν της βρετανικής τότε Βομβάης, αλλά δεν μακροημέρευσε. Το 1902 στη Γερμανία ο δρ. Χάινριχ Πούντορ επινοεί τον όρο «Nacktkultur» και γράφει με τον τίτλο αυτό μια τρίτομη πραγματεία για τα οφέλη του γυμνισμού, ενώ τον επόμενο χρόνο ιδρύεται η πρώτη ευρωπαϊκή λέσχη γυμνιστών στην περιοχή του Αμβούργου. Ο Ρίχαρντ Ουνγκεβίτερ το 1906 υποστηρίζει ότι ο συνδυασμός της σωματικής άσκησης, του ηλιακού φωτός και της κολύμβησης στον καθαρό αέρα με αδαμιαία περιβολή συμβάλλει στην πνευματική, ψυχική όσο και σωματική ευεξία. Το 1932 στη Γερμανία εκδίδεται το πρώτο περιοδικό για γυμνιστές, που έχουν ήδη εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες, κυρίως σε ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία και Ελβετία, με τον γυμνισμό να γίνεται δημοφιλής ακόμα και στις κατά τεκμήριο πιο συντηρητικές στα ήθη σοσιαλιστικές χώρες.

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Hugo Höppener, γνωστός ως Fidus, Προσευχή στο φως, περ. 1900. Stiftung, Die neue Zeit, Ελβετία

Το 1951 δημιουργείται η Διεθνής Ομοσπονδία Φυσιολατρών, ενώ τη δεκαετία του ’60 η επικράτηση νέων ιδεών και ηθών πυροδοτεί μια παγκόσμια «έκρηξη» του γυμνισμού, που πλέον δεν περιορίζεται στους οργανωμένους συλλόγους – την ίδια εποχή, χάρη κυρίως στους εξ Εσπερίας τουρίστες, εμφανίζεται και στην Ελλάδα, όπου γρήγορα εξαπλώνεται παρά τις αρχικές αντιδράσεις. Ο νεοπουριτανισμός που απέκτησε ρεύμα στο κλείσιμο του 20ού αιώνα, σε συνδυασμό με την τουριστικοποίηση και την αναπτυξιακή «λαίλαπα» που ενέσκηψε σε πολλές παραλίες και άλλα σημεία συνάντησης των γυμνιστών, ανέκοψε προσωρινά τη δυναμική του άτυπου αυτού κινήματος, το οποίο, όμως, έχοντας πολλά κοινά με το αυξημένο ενδιαφέρον για την οικολογία και το περιβάλλον και τους φυσικούς τρόπους ζωής, δείχνει σαφή σημάδια ανάκαμψης. Το φαινόμενο ποικίλλει ανά χώρα, γεγονός πάντως είναι ότι ο αριθμός των γυμνιστών στη Γαλλία παρουσιάζει σταθερή αύξηση σε νεαρότερο δημογραφικά πληθυσμό, ενώ παρόμοια τάση παρατηρείται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Laurent Sola, Γυμνιστές στο Cap d'Agde, 1982
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Isaak van Oosten, «Ο επίγειος παράδεισος: Ο Αδάμ και η Εύα ανάμεσα στα ζώα της δημιουργίας», (1625-50), Musée des Beaux-Arts, Rennes © MBA, Rennes, Dist. Grand-Palais Rmn/Louis Deschamps
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Αφίσα που συγκρίνει τη ζωή γυμνιστών και μη γυμνιστών, περ. 1930 © François Doury
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Δωρεά από μέλος των Libres Culturistes de Provence, περ. 1960 © Don d’un adhérent aux LCP – Droits réservés / collection Lola Miesseroff
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Raphaël Chatelain, Nu dans les criques levantines, Ιούνιος 2021 © Raphaël Chatelain
«Φυσικοί παράδεισοι» ή η απελευθερωτική γοητεία του γυμνισμού στο μουσείο Mucem της Μασσαλίας Facebook Twitter
Louis Boilley, Centre Hélio-marin de Montalivet, 1965.© Fonds Louis Boilley /Karel Oliviero

Η έκθεση Naturist Paradises θα βρίσκετε στο Mucem στη Μασσαλία έως τις 9 Δεκεμβρίου 2024

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Anna Boghiguian: Μια ακάματη ταξιδεύτρια επιστρέφει με νέα έκθεση στην Ελλάδα

Εικαστικά / Το εκπληκτικό ταξίδι της Anna Boghiguian καταλήγει στην Αθήνα ― μια συνέντευξη

Με αφορμή τη νέα της έκθεση στον Πειραιά, η σπουδαία καλλιτέχνις, που παρουσιάζει παράλληλα μια εκπληκτική εγκατάσταση στην Tate Modern, μας μίλησε για τις εμπειρίες μιας ζωής και για όσα τη συνδέουν με τον Καβάφη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Πικάσο και η μαγεία της χαρακτικής σε μια μοναδική έκθεση

Εικαστικά / Ο Πικάσο και η μαγεία της χαρακτικής σε μια μοναδική έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο

Το μουσείο παρουσιάζει εκατό περίπου εκτυπώσεις έργων του Πικάσο, από τις 500 και πλέον που έχει στη συλλογή του, οι οποίες περιλαμβάνουν και έργα που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ ξανά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Art Athina 2024 με έμφαση στο design, την οικολογία, τη βιωσιμότητα και τη συμπερίληψη

Εικαστικά / Art Athina 2024 με έμφαση στο design, την οικολογία, τη βιωσιμότητα και τη συμπερίληψη

Συνεπής στο ετήσιο ραντεβού της με το φιλότεχνο κοινό της πόλης, μία από τις παλιότερες φουάρ της Ευρώπης, η Art Athina, ανοίγει τις πύλες της στο ιστορικό μέγαρο του Ζαππείου με τη συμμετοχή των σημαντικότερων ελληνικών αιθουσών τέχνης, διεθνών γκαλερί και μια σειρά από παράλληλα πρότζεκτ και δράσεις κάθε είδους για μεγάλους και παιδιά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Σικελιώτης - Τάσσος: Η φιλία και o ουμανισμός των δύο καλλιτεχνών σε μια νέα έκθεση

Εικαστικά / Σικελιώτης - Τάσσος: Η φιλία και o ουμανισμός των δύο καλλιτεχνών σε μια νέα έκθεση

Οι «Εργάτες» (1932) του χαράκτη Τάσσου συναντιούνται με τον «Εργάτη» (1938) του Γιώργου Σικελιώτη: Περισσότερα από 160 έργα σε αναπάντεχες «συνομιλίες«, από τις 27/10 στο Τελλόγλειο Ίδρυμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ελένη Κουτσούδη-Ιόλα

Εικαστικά / «Ο Αλέξανδρος Ιόλας υπερέβαλλε σε πολλά, και ο καθένας τον παρουσίαζε όπως ήθελε»

Η Ελένη Κουτσούδη-Ιόλα ξεκίνησε μια έρευνα σε διάφορες ηπείρους, όταν μια φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών τη ρώτησε πού θα μπορούσε να βρει ένα τεκμηριωμένο βιβλίο για τον διεθνή γκαλερίστα και θείο της. Την ενδιέφερε να προβάλλει το έργο του, να προσθέσει πληροφορίες που και η ίδια δεν γνώριζε, και να διαχωρίσει τον μύθο από την πραγματικότητα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Σε μια ταράτσα στην Ύδρα κάποιοι γνωρίζονται φτιάχνοντας μόνοι τους τα σουβενίρ τους

Εικαστικά / Σε μια ταράτσα στην Ύδρα κάποιοι γνωρίζονται φτιάχνοντας μόνοι τους τα σουβενίρ τους

Με επίκεντρο ένα τραπέζι και με το φαγητό να φέρνει άγνωστους μεταξύ τους συνδαιτημόνες κοντά, το Ηydra Εdition είναι μια πλατφόρμα που παρέχει σε κάθε ταξιδιώτη τον χώρο, τον χρόνο και τα υλικά για να δημιουργήσει, να ζωγραφίσει, να γνωρίσει καλλιτέχνες και άλλους δημιουργικούς.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ένα art project στη Λέρο γεφυρώνει τις δύο πλευρές του Αιγαίου

Εικαστικά / Ένα art project στη Λέρο γεφυρώνει τις δύο πλευρές του Αιγαίου

Τοποθετημένο σε έξι σημεία του νησιού, το «All Things Become Islands Before My Senses» φέρνει στο ακριτικό νησί Έλληνες και Τούρκους συλλέκτες, φιλότεχνους και διεθνείς εικαστικούς που παρουσιάζουν τη δουλειά τους, η οποία είναι επηρεασμένη από τη Λέρο με την ιδιαίτερη αισθητική ταυτότητα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aγίοι και αρχαγγέλοι, παραθεριστές και ψαράδες: Τα νέα έργα του Luke Edward Hall στο φως της Πάτμου

Εικαστικά / Άγιοι και αρχαγγέλοι, παραθεριστές και ψαράδες: Τα νέα έργα του Luke Edward Hall στο φως της Πάτμου

Μυθικές φιγούρες, η νησιωτική ζωή και η μυστηριώδης ενέργεια της Πάτμου εμπνέουν το πολύχρωμο και βαθιά ρομαντικό έργο του 35χρονου Βρετανού καλλιτέχνη που αγαπά ιδιαίτερα τον Αλέκο Φασιανό και τον Γιάννη Τσαρούχη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ