Η εικαστικός Νίνα Παππά ψάχνει επίμονα τα γραπτά ίχνη των ανθρώπων

Η εικαστικός Νίνα Παππά ψάχνει επίμονα τα γραπτά ίχνη των ανθρώπων Facebook Twitter
Είναι ένας περίπατος, σαν υποσημείωση της επίσημης ιστορίας, μια αναβίωσή της σε μικρή κλίμακα.
0



ΠΡΙΝ ΜΕΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
, η εικαστικός Νίνα Παππά παρουσίασε στο Επιγραφικό μουσείο το «Το Χαμένο Κείμενο», μια διαδραστική βίντεο-περιήγηση στο κόσμο των ρωγμών, των χαραγμένων λέξεων, των σβησμένων συλλαβών, για τις πιθανές ερμηνείες μίας αλλοιωμένης λέξης. Στις φθαρμένες πέτρες, η αποκρυπτογράφηση των σβησμένων κειμένων, συχνά μετατρέπεται σε μία εκστατική διαδικασία που απαιτεί κατάλληλες προσωπικότητες για να ολοκληρωθεί.

Αυτή τη φορά η βίντεο-περιήγηση στην οποία μας προσκαλεί κα θα εγκαινιαστεί στις 17 Ιουνίου συμβαίνει στον Χώρο Ιστορικής Μνήμης 1941-1944 που βρίσκεται στην Κοραή 4.

Στο εμβληματικό κτίριο της Κοραή, σε έναν κεντρικό και πολυσύχναστο δρόμο της Αθήνας, στεγάστηκε η γερμανική διοίκηση κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Το υπόγειο του κτιρίου λειτούργησε ως χώρος κρατητηρίων.

Εκτός από ελάχιστα ντοκουμέντα ανθρώπων που επέζησαν όλα ακολουθούν στην βίντεο περιήγηση βασίζονται σε όσα βρέθηκαν στους τοίχους. Με βάση αυτά τα στοιχεία ο καθένας φτιάχνει μια ιστορία.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν υπάρχει σχεδόν καμία πληροφορία για τις γυναίκες και τους άνδρες που φυλακίστηκαν εκεί, παρά το ότι στην πλειονότητά τους δεν είχαν απαραίτητα αντιστασιακή δράση. Οι περισσότεροι ήταν πολίτες που διέπρατταν μικρά «αδικήματα», όπως να πηδήξουν παράνομα στο τραμ ή να κάνουν μικροκλοπές. Συλλαμβάνονταν και εξαφανίζονταν ξαφνικά μέσα στην καθημερινότητα της πόλης. Οι τοίχοι του Χώρου Ιστορικής Μνήμης καλύπτονται από χαράγματα αγνώστων, που φυλακίστηκαν εκεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής, για να αφεθεί ένα ίχνος της παρουσίας τους. 

Με αφετηρία τις χαραγμένες γραφές των κρατουμένων και τη βοήθεια του γραφολόγου Παύλου Κηπουρά, επιχειρούμε να αναβιώσουμε τα άτομα που βρέθηκαν στον χώρο. Αναλύουμε τις γραφές και τα σκίτσα που δηλώνουν ανάγκες για νερό ή φαγητό, εκφράζουν απορία ή θυμό, αναπαριστούν σκληρές ερωτικές σκηνές, ή αυτοσχέδια ποιηματάκια. Διακρίνουμε χαρακτήρες και προσωπικές ιστορίες ανθρώπων, οι οποίοι πράγματι κατάφεραν να αφήσουν το ίχνος τους σε ένα διώροφο υπόγειο, κάτω από εκεί που σήμερα πίνουμε καφέ. 

Η εικαστικός Νίνα Παππά ψάχνει επίμονα τα γραπτά ίχνη των ανθρώπων Facebook Twitter
Οι τοίχοι του Χώρου Ιστορικής Μνήμης καλύπτονται από χαράγματα αγνώστων, που φυλακίστηκαν εκεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής, για να αφεθεί ένα ίχνος της παρουσίας τους. 

Ένα κτίριο που κρύβει μια «αόρατη» ιστορία

Το συγκεκριμένο κτίριο απέκτησε τη σημερινή του μορφή το 1938. Για τα ελληνικά δεδομένα εκείνης της εποχής είχε υπερσύγχρονες προδιαγραφές, όπως ανελκυστήρες, θέρμανση κ.τ.λ. Το υπόγειο του κτιρίου σχεδιάστηκε για να χρησιμεύσει ως αντιαεροπορικό καταφύγιο.

Το 1941, το κτίριο επιτάσσεται από τα γερμανικά στρατεύματα και στεγάζεται η γερμανική διοίκηση. Ο χώρος του υπογείου μετατρέπεται σε φυλακή. Φεύγοντας, οι Γερμανοί κατέστρεψαν τα αρχεία τους, για να μην αφήσουν στοιχεία. Και έτσι δεν γνωρίζουμε παρά ελάχιστα για τα άτομα που φυλακίστηκαν εδώ. «Ξέρουμε ότι κρατήθηκαν Έλληνες αγωνιστές, Γερμανοί λιποτάκτες, Ιταλοί, αλλά και Έλληνες πολίτες, οι οποίοι ξαφνικά εξαφανίζονταν από τους δικούς τους, επειδή πήδηξαν στο τραμ χωρίς εισιτήριο. Όλοι τους προσπάθησαν να αφήσουν ένα ίχνος τους. Ζωγράφιζαν και έγραφαν παράνομα στους τοίχους. Κατάφεραν να φτιάξουν το δικό τους αρχείο στο υπόγειο» λέει η Νίνα Παππά.

ΝΙΝΑ ΠΑΠΠΑ
Η εικαστικός Νίνα Παππά.

Ο χώρος έχει μία ιδιαίτερη ιερότητα. Αφήνεις τη φασαρία της Κοραή και μεταφέρεσαι στη σιωπή του υπογείου. Εκεί οι τοίχοι είναι γεμάτοι από γραφές και ζωγραφιές των κρατουμένων, παρόλο που απαγορευόταν να γράφουν στους τοίχους. Το ζήτημα είναι ότι έτσι όπως είναι οι γραφές, βλέπεις ένα χαοτικό συνονθύλευμα. Χάνεις την επαφή με τις προσωπικότητες που βρέθηκαν εκεί. Αυτό προσπάθησα να ανακαλύψω, να δω ποιοι ήταν εκεί μέσα. Με την βίντεο περιήγηση, καθοδηγείσαι μέσα σε αυτό το αλλοπρόσαλλο συνονθύλευμα και παρακολουθείς κάποιες προσωπικότητες.

«Είναι συγκινητικό, γιατί δεν βλέπεις κάτι «βαρυσήμαντο», δεν υπάρχουν υπογραφές από γνωστές προσωπικότητες της ιστορίας. Οι περισσότεροι δεν εντοπίστηκαν ποτέ. Είχαν παρόμοια καθημερινότητα με τη δική μας, στην ίδια πόλη με τη δική μας, εδώ σε ένα κτίριο που επίσης δεν άλλαξε καθόλου από τότε. Άρχισα να παρατηρώ τα σκίτσα τους και αυτά που έγραφαν. Να τους παρακολουθώ στους θαλάμους και να αναγνωρίζω γραφές ιδίων ατόμων. Σκέφτηκα ότι αποτύπωσαν την ταυτότητά τους στη γραφή τους. Δεν ξέρω βέβαια να ερμηνεύω την ιδιαιτερότητα των γραφών. Η συνεργασία με έναν γραφολόγο ήταν η επόμενη σκέψη» λέει η Νίνα Παππά.

«Υπάρχουν πολλά αυτοσχέδια ημερολόγια, γράφουν επίσης για νερό ή φαγητό, σκίτσα με σκηνές σεξ, βρισιές και συχνά κάτι για τον επερχόμενο θάνατό τους. Υπάρχουν επίσης πιο ιδιαίτερες χαράξεις, όπως κάποιου Ιταλού που προσπαθεί να περνάει τις μέρες μαθαίνοντας ελληνικά, χαράζει στον τοίχο το ελληνικό και το λατινικό αλφάβητο. Ή κάποιου ο οποίος σε μία γωνία γράφει ότι έκλεψε ποδήλατα και 5 μήνες μετά, σε άλλη αίθουσα, γράφει ότι τον βρήκαν με περίστροφο. Ανακαλύψαμε εξωστρεφείς προσωπικότητες και χαρακτήρες που είχαν ανάγκη να φροντίζουν ιδιαίτερα το πώς εμφανίζονται. Τις ιδιαιτερότητες του χαρακτήρα τις καλύπτει ο γραφολόγος Παύλος Κηπουράς. Εγώ συγκεντρώνομαι στις ζωγραφιές».

Εκτός από ελάχιστα ντοκουμέντα ανθρώπων που επέζησαν όλα ακολουθούν στην βίντεο περιήγηση βασίζονται σε όσα βρέθηκαν στους τοίχους. Με βάση αυτά τα στοιχεία ο καθένας φτιάχνει μια ιστορία. Πολλοί από αυτούς αναφέρουν μόνο το λόγο που βρίσκονται εκεί ή δίνουν στοιχεία όπως όνομα και πότε τον έπιασαν πρώτα στην Τρίπολη, μετά στην Κοραή, ότι είναι τόσες μέρες στην Κοραή και δεν ξέρει αν θα βγει ζωντανός, ούτε πότε. Από κάποιες λεπτομέρειες της γραφής τους που μπορεί να δει ο γραφολόγος, μπορούμε να διακρίνουμε κάποια στοιχεία του χαρακτήρα τους. Η ιστορίες της Νίνας Παππά αρχίσουν να εκτυλίσσονται από αυτό το σημείο, υποθέτοντας σε τι ακριβώς συνθήκες έγινε αυτό ή τι κινήσεις από αυτό το άτομο έγιναν στην φυλακή. 

Ο επισκέπτης μέσα στην διαδρομή αναστοχάζεται και «βλέπει» ατομικότητες στο χώρο που διαφοροποιούνται από τη γενική αίσθηση της σκληρότητας των συνθηκών που επικρατούσαν και γνωρίζουμε από τα ιστορικά στοιχεία. Είναι ένας περίπατος, σαν υποσημείωση της επίσημης ιστορίας, μια αναβίωσή της σε μικρή κλίμακα.

Πληροφορίες: 
Κοραή 4
Video Walk της εικαστικού Νίνας Παππά
Διάρκεια: 40 λεπτά

Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-44
Κοραή 4, Αθήνα

Εγκαίνια: Σάββατο 17/6/2023, 10:00-14:00
Είσοδος ελεύθερη
Ημέρες Επίσκεψης: καθημερινά εκτός Δευτέρας και Κυριακής, από τις 08:00 – 14:00
Ο χώρος θα είναι κλειστός τον Αύγουστο

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σύλληψη και δημιουργία βίντεο: Νίνα Παππά
Μοντάζ: Γιάννης Τανανάκης
Ηχητική επένδυση: Παντελής Πιλάβιος
Επιστημονικοί Συνεργάτες: Παύλος Κηπουράς (γραφολόγος), Τάσος Σακελλαρόπουλος (ιστορικός)

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σολοικισμός: Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης έρχεται στα Ζαγοροχώρια, σε καφενεία και στάβλους

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
"Η κούνια" του Φραγκονάρ: Στο φως τα ζουμερά μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Εικαστικά / «Η Κούνια» του Φραγκονάρ: Τα μυστικά και η ίντριγκα του πιο αυθάδικου έργου του ροκοκό

Η περίφημη «Κούνια» με τη σκηνοθεσία της συνεύρεσης των σωμάτων και των ψυχών με τρόπο ακόλαστο, πονηρό ή ανοιχτό σε μια νέα ηθική, έργο – σταρ της περίφημης συλλογής Wallace στο Λονδίνο, αποκαταστάθηκε φέρνοντας στο φως άτακτες λεπτομέρειες που ενισχύουν την αυθάδεια του έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ