Το αιώνιο μυστήριο των «Δύο αλυσοδεμένων μαϊμούδων»

Το αιώνιο μυστήριο των «Δύο αλυσοδεμένων μαϊμούδων» Facebook Twitter
Πίτερ Μπρέγκελ, Δύο αλυσοδεμένες μαϊμούδες, 1562
0

Δύο «εξωτικής» προέλευσης και φαινομενικά παραιτημένες από τα εγκόσμια μαϊμούδες στέκονται αλυσοδεμένες στο περβάζι ενός φρουρίου που αγναντεύει τον ποταμό Σελντ ενώ στο βάθος διακρίνεται ο θαμπός ουρανός, με τα πουλιά να πετάνε ελεύθερα πάνω από την Αμβέρσα καθώς πλοιάρια της εποχής πηγαινοέρχονται στο λιμάνι.
 

Ο αινιγματικός, αλληγορικός (;) και αμυδρά απόκοσμης και ονειρικής υφής πίνακας του Πίτερ Μπρέγκελ του πρεσβύτερου είναι ένας από τους μικρότερους του Φλαμανδού ζωγράφου (οι διαστάσεις του είναι μόλις 20 Χ 23 εκ.), ο οποίος είναι ευρύτερα γνωστός για τα πολύ μεγαλύτερα και συχνά πυκνοκατοικημένα ταμπλό του.

Κατά καιρούς, το έργο που φιλοτεχνήθηκε το 1562, επτά χρόνια πριν από τον θάνατο του μεγάλου ζωγράφου, έχει προκαλέσει πολλές ερμηνείες σχετικά με τις πιθανές αλληγορικές ιδέες που είχε στο μυαλό του ο καλλιτέχνης κατά τη δημιουργία του και που ενδεχομένως αντηχούν έντονα ανά τους αιώνες μέχρι τις μέρες μας.

Συμβολίζουν μήπως οι αλυσοδεμένοι πίθηκοι τα δεσμά της ίδιας της ανθρωπότητας; Πρόκειται για κριτική της καταπίεσης των φλαμανδικών περιοχών υπό τον ισπανικό ζυγό;

Συμβολίζουν μήπως οι αλυσοδεμένοι πίθηκοι τα δεσμά της ίδιας της ανθρωπότητας; Πρόκειται για κριτική της καταπίεσης των φλαμανδικών περιοχών υπό τον ισπανικό ζυγό;

Ή μήπως για αυτοσαρκαστικό σχόλιο για τις προσωπικές ατυχίες και δεσμεύσεις του ίδιου του Μπρέγκελ εκείνη την περίοδο; Και τι μπορούμε να υποθέσουμε για το σπασμένο κέλυφος καρυδιών που διακρίνεται πλάι στις αλυσίδες;

Το αιώνιο μυστήριο των «Δύο αλυσοδεμένων μαϊμούδων» Facebook Twitter
Πίτερ Μπρέγκελ, Η πάλη μεταξύ αποκριάς και νηστείας, 1559.

Κάποιοι σύγχρονοι μελετητές έχουν προχωρήσει ακόμα παραπέρα την ανάλυση, θεωρώντας ότι το έργο αποκρυσταλλώνει αλληγορικά εκείνη ακριβώς τη χωροχρονική στιγμή (Αμβέρσα, προς τα τέλη του 16ου αιώνα), όταν ξεκίνησε μέσω της ανάπτυξης ενός πρώιμου καπιταλισμού να σχηματοποιείται η παγκόσμια οικονομία όπως τη γνωρίζουμε στον 21ο αιώνα.

Ο πιο γνωστός όμως φόρος τιμής στον αινιγματικό πίνακα είναι το ποίημα με τίτλο «Δυο μαϊμούδες του Μπρέγκελ» που έγραψε η σπουδαία Πολωνή ποιήτρια Βισλάβα Σιμπόρσκα και δημοσιεύτηκε το 1957:

Το αιώνιο μυστήριο των «Δύο αλυσοδεμένων μαϊμούδων» Facebook Twitter
H σπουδαία Πολωνή ποιήτρια Βισλάβα Σιμπόρσκα που τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1996.
Έτσι ονειρεύομαι τις πτυχιακές εξετάσεις μου:
στο παράθυρο κάθονται δυο αλυσωμένες μαϊμούδες,
έξω απ' το παράθυρο φτερουγάει ο ουρανός
και ξεπλένεται η θάλασσα.
Εξετάζομαι στην ιστορία του ανθρώπου: Τραυλίζω και κομπιάζω
Η μια μαϊμού, τα μάτια στυλωμένα απάνω μου, ακούει ειρωνικά,
η άλλη τάχα λαγοκοιμάται –
και όταν στο τέλος μιας ερώτησης απλώνεται σιγή,
μου κάνει τον υποβολέα
με ένα απαλό κουδούνισμα της αλυσίδας

 

(Μτφρ. Ζήσιμος Λορεντζάτος)

 

Info

Το έργο «Δύο αλυσοδεμένες μαϊμούδες» αποτελεί έναν από τους 28 ζωγραφικούς πίνακες του Πίτερ Μπρέγκελ του πρεσβύτερου που παρουσιάζονται στη μεγάλη έκθεση για τον Φλαμανδό ζωγράφο που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες μέρες στο μεγαλοπρεπές Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη και θα διαρκέσει μέχρι τις 13 Ιανουαρίου 2019.

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το Fondation Louis Vuitton υποδέχεται 270 έργα του Gerhard Richter σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση

Εικαστικά / Gerhard Richter: «Τώρα που δεν απέμειναν ιερείς ή φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στον κόσμο»

270 έργα ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή ζωγράφους θα εκτεθούν το φθινόπωρο στο Fondation Louis Vuitton σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Εικαστικά / Μια αθέατη ως τώρα πλευρά της Φρίντα Κάλο στη Θεσσαλονίκη

Μια διεθνής έκθεση με 241 φωτογραφίες, που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν δει το φως δημοσιότητας και αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της ζωής της πιο διάσημης ζωγράφου του 20ού αιώνα, κάνει στάση το φθινόπωρο στη συμπρωτεύουσα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Έκθεση αφισών στην Ύδρα μιας Ελλάδας ανόθευτης και ταπεινής

Εικαστικά / Πώς διαφήμιζε η Ελλάδα τον εαυτό της στο εξωτερικό από το ’30 έως το ’60;

Μια σειρά αφισών του ΕΟΤ, σε μια έκθεση που φιλοξενείται στην οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, αποκαλύπτει τις πρώτες απόπειρες και τα αρχικά βήματα του ελληνικού τουρισμού, με την υπογραφή σημαντικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Εικαστικά / Νίκος Τρανός: «Η τέχνη είναι ένα πολύ αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό» 

Έχει βοσκήσει πρόβατα, έχει πουλήσει κουλούρια και έχει δουλέψει στην οικοδομή, μέχρι που αποφάσισε ότι το μόνο που ήθελε να γίνει είναι καλλιτέχνης. Τελικά, εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες δημιουργούς. Ο πρώην πρύτανης της ΑΣΚΤ είναι άνθρωπος από σπάνια πάστα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Εικαστικά / «Οι πρώτοι ομοφυλόφιλοι» και η γέννηση μιας νέας ταυτότητας

Μια μεγάλη έκθεση στο Σικάγο εξετάζει την γκέι ταυτότητα ως ιστορικό φαινόμενο μέσα από 300 έργα που δημιουργήθηκαν κυρίως στην περίοδο μεταξύ του 1869, όταν δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η λέξη «ομοφυλόφιλος», και του 1939
THE LIFO TEAM
Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Εικαστικά / Η Χίλμα αφ Κλιντ έβρισκε γαλήνη ζωγραφίζοντας λουλούδια

Σε μια σειρά έργων που παρουσιάζει το θαύμα της ανθοφορίας των λουλουδιών και των φυτών, μια από τις πιο αξιοσέβαστες καλλιτέχνιδες της Σουηδίας στρέφεται σε έναν κόσμο ομορφιάς, γαλήνης και ισορροπίας για να αποκαλύψει αλήθειες για την ανθρώπινη κατάσταση.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ