Η μυστηριώδης Καρδερίνα Facebook Twitter
Η Καρδερίνα, Κάρελ Φαμπρίτιους, 1654.

Η μυστηριώδης Καρδερίνα

0

Εκ πρώτης όψεως δεν μοιάζει περίπλοκος πίνακας: ένα μικρό έργο ζωγραφικής, σε ξύλο, που απεικονίζει μια καρδερίνα πάνω στο δοχείο της τροφής της μπροστά από έναν ασβεστωμένο τοίχο. Και από κάτω βρίσκεται, εμφανής με γκρίζο χρώμα, η υπογραφή του καλλιτέχνη "C Fabritius", μαζί με την ημερομηνία του έργου: 1654.


Για τους ιστορικούς της τέχνης η πληροφορία αυτή καθιστά τον πίνακα ανεκτίμητο, καθώς ο Κάρελ Φαμπρίτιους (1622-54) ήταν σημαντικός ζωγράφος του Χρυσού Αιώνα της φλαμανδικής τέχνης. Μαθήτευσε στο στούντιο του Ρέμπραντ στο Άμστερνταμ την δεκαετία του 1640, και στη συνέχεια μετακόμισε στο Ντελφτ, τη γεννέτειρα του Βερμέερ. Εκεί δυστυχώς βρήκε τραγικό θάνατο σε νεαρή ηλικία όταν σημειώθηκε έκρηξη σε πυριτιδαποθήκη που βρισκόταν κοντά στο σπίτι του. 

Θεωρείται πως τα περισσότερα έργα του καταστράφηκαν επίσης τότε, και σήμερα μόνο δώδεκα περίπου έργα του αποδίδονται. Ακόμα και αυτά τα ελάχιστα δείγματα της δουλειάς του όμως έχουν κάνει τους ειδικούς να τον θεωρούν ως τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον Ρέμπραντ και τον Βερμέερ, τον οποίο πιστεύεται πως δίδαξε - αν και δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις για τον ισχυρισμό αυτό. 

Ένα εντυπωσιακό στοιχείο της Καρδερίνας είναι η απλότητα της σύνθεσης, που αγγίζει τα όρια της αυστηρότητας. Ναι μεν το πουλί είναι αλυσοδεμένο, μια λεπτομέρεια που σε άλλους φλαμανδικούς πίνακες θα συμβόλιζε τον έρωτα που αιχμαλωτίζει, αλλά όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του είναι αναπάντεχα λιτά.

Όποια κι αν είναι όμως η σχέση του Φαμπρίτιους με τον Βερμέερ, εκείνο που έχει σημασία είναι πως η "Καρδερίνα" είναι ένας από τους πλέον αγαπητούς πίνακες της μόνιμης συλλογής του Mauritshuis στη Χάγη, ο μόνος πίνακας που τον ξεπερνάει σε δημοφιλία είναι το "Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι" του Γιοχάνες Βερμέερ. 


Επιπλέον, αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για το ομώνυμο μυθιστόρημα της Ντόνα Τάρτ. Το μπεστ σέλλερ των 800 σελίδων που κυκλοφόρησε το 2013, έχει ως αφηγητή ένα δεκατριάχρονο αγόρι που φεύγει με τον πίνακα μέσα στο χάος που επικρατεί έπειτα από μία τρομοκρατική επίθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, όπου υποτίθεται πως εκτίθετο ως μέρος προσωρινής έκθεσης έργων φλαμανδών ζωγράφων. Χάρη στο βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο της Ταρτ, η Καρδερίνα του Φαμπρίτιους είναι πλέον διασημότερη από ποτέ.

 
Ως εδώ τα πράγματα είναι απλά. Το ζήτημα όμως είναι πως όσο περισσοτερο αναλογίζεται κανείς την Καρδερίνα, και προσπαθεί να κατανοήσει το έργο μέσα στο πλαίσιο της φλαμανδικής τέχνης του 17ου αιώνα, τόσο πιο μυστηριώδης φαντάζει. Ακόμα και οι πιο απλές ερωτήσεις μοιάζουν αδύνατο να τύχουν οριστικής απάντησης. Γιατί τον ζωγράφισε ο Φαμπρίτιους; Πως είχε παρουσιαστεί αρχικά; Και τι σήμαινε, (εάν σήμαινε κάτι);  

Βέβαια αυτοί οι γρίφοι αποτελούν και μέρος της γοητείας που ασκεί η Καρδερίνα. Κάτι που γνωρίζουμε είναι πως οι καρδερίνες ήταν κατοικίδια, ήδη από την αρχαιότητα. Ο Πλίνιος για παράδειγμα αναφέρει την ικανότητα τους να εκτελούν επιδέξια κόλπα. Μπορούν να μάθουν να ανοίγουν τα δοχεία με την τροφή τους ή να σηκώνουν το νερό τους μέσα σε μικροσκοπικούς κουβάδες σε μέγεθος δαχτυλήθρας που έχουν ως λαβή μια αλυσιδίτσα. Αυτό μάλιστα ήταν και ο λόγος που από τον 16ο αιώνα στα φλαμανδικά το προσωνύμιο που αποδιδόταν στις καρδερίνες ήταν het puttertje, από την λέξη putten, που σημαίνει τραβάω νερό από το πηγάδι.  

"Πρόκειται για έξυπνα πουλιά και τραγoυδούν υπέροχα, ιδίως τα αρσενικά," εξηγεί η Έμιλι Γκόρντενκερ, διευθύντρια του Mauritshuis. "Γι' αυτό και ήταν εξαιρετικά δημοφιλή κατοικίδια." Περιστασιακά οι καρδερίνες σε περίτεχνα κλουβιά έκαναν την εμφάνιση τους σε πίνακες φλαμανδών ζωγράφων του 17 ου αιώνα, όπως ο Γκέρριτ Ντου (1613-75).


"Εκείνο όμως που είναι ασυνήθιστο στον πίνακα του Φαμπρίτιους είναι πως μοιάζει με πορτραίτο" συνεχίζει η  Γκόρντενκερ. "Πριν από τον Φαμπρίτιους συναντούσε κανείς πουλιά σε τοπία και πίνακες αυτού του είδους, όπως επίσης και νεκρά πουλιά σε νεκρές φύσεις. Το να απεικονίσει κάποιος όμως έτσι ένα πουλί είναι αποκαλυπτικό. Σε συνδυασμό μάλιστα με την τόσο ζωντανή τεχνική, προκύπτει κάτι άνευ προηγουμένου."

Η μυστηριώδης Καρδερίνα Facebook Twitter
Το Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι, έργο του Γιοχάνες Βερμέερ, 1665.
Η μυστηριώδης Καρδερίνα Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία του Κάρελ Φαμπρίτιους, λίγο πριν τον ατυχή θάνατο του.

 

Eνα εντυπωσιακό στοιχείο της Καρδερίνας είναι η απλότητα της σύνθεσης, που αγγίζει τα όρια της αυστηρότητας. Ναι μεν το πουλί είναι αλυσοδεμένο, μια λεπτομέρεια που σε άλλους φλαμανδικούς πίνακες θα συμβόλιζε τον έρωτα που αιχμαλωτίζει, αλλά όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του είναι αναπάντεχα λιτά. Το απλό δοχείο της τροφής είναι χωρίς διακοσμητικά, μονη εξαίρεση δύο ημικυκλικές ράβδοι ενώ ο τοίχος είναι τελείως άδειος, εξυπηρετώντας έτσι την δραματική διάσταση της σκιάς που προκύπτει από το φως που λούζει την σκηνή. Η Γκόρντενκερ μάλιστα το σχολιάζει λέγοντας "Δεν έχω συναντήσει ποτέ άλλοτε καλλιτέχνη που να ζωγραφίζει τόσο εύγλωττα έναν λευκό τοίχο." 

Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Mauritshuis, κάποιες φορές στην ιστορία της τέχνης στις καρδερίνες, όπως και στους πελεκάνους, αποδιδόταν μια χριστιανική σημασία. Αυτό οφειλόταν στην κόκκινη πινελιά στο κεφάλι τους, η οποία θεωρούνταν αναφορά στο αίμα του Χριστού. Εδώ όμως λείπουν άλλες αναφορές που θα ενίσχυαν μια τέτοια σύνδεση. Επίσης να πούμε πως οι θεωρίες που θέλουν τον πίνακα αυτό να είναι στην πραγματικότητα ταμπέλα καταστήματος, ίσως του βιβλιοπώλη και εμπόρου οίνου Cornelis de Putter (ως παιχνίδι με το προσωνύμιο της καρδερίνας στα φλαμανδικά) μοιάζουν μάλλον ακραίες.  

Η τεχνική ανάλυση του έργου, η οποία πραγματοποιήθηκε το 2003 εν όψει της έκθεσης για τον Φαμπρίτιους στο Mauritshuis, ενέτεινε ακόμα περισσότερο τις εικασίες. Το ξύλο στο οποίο είχε ζωγραφιστεί είχε κοπεί από ένα   μεγαλύτερο κομμάτι ξύλου. Επίσης κάποτε διέθετε επίχρυση κορνίζα, η οποία είχε στερεωθεί με 10 καρφιά. Είναι πιθανό λοιπόν να αποτελούσε τμήμα επίπλου; Ίσως ήταν η πόρτα κάποιου ερμάριου που είχε τοποθετηθεί ψηλά σε τοίχο; Ή μήπως ανήκε σε κάποια άλλη κατασκευή όπως ένα "κλουβί" κάποιου ζωγραφιστού πουλιού, αντί για ζωντανό; Ίσως λειτουργούσε ως προστατευτικό κάλυμα για άλλον πίνακα ο οποίος θα ήταν ένθετος. Το πρόβλημα είναι πως πρόκειται για υποθέσεις που δεν μπορούν να στοιχειοθετηθούν σύμφωνα με την Γκόρντενκερ.

Η μυστηριώδης Καρδερίνα Facebook Twitter
Άποψη του Ντελφτ, έργο του Γιοχάνες Βερμέερ, 1660 -1661.


Τι απομένει λοιπόν; Η ζωγραφιά ενός πουλιού, το οποίο μακρόθεν φαντάζει σαν αληθινό. Αυτή η ψευδαίσθηση τελικά ίσως να είναι και το κλειδί στο αίνιγμα αυτό. Ο Φαμπρίτιους είναι πιθανόν να ζωγράφιζε μία άσκηση trompe l'oeil, ήθελε να ξεγελάσει το μάτι μας.  
"Υπάρχει ένταση" εξηγεί η Γκορντένκερ. "Από τη μία οι καρδερίνες θεωρούνταν πολύτιμες και γι' αυτό τις αιχμαλώτιζαν. Από την άλλη, υπήρχε μία ζωγραφιστή αλλά τόσο ρεαλιστική που μοιάζει έτοιμη να πετάξει μακριά."

Το πραγματικά ιδιαίτερο στοιχείο της Καρδερίνας όμως είναι ο καινοτόμος τρόπος με τον οποίο ο Φαμπρίτιους πέτυχε αυτόν τον έκπαγλο ρεαλισμό. Αν παρατηρήσετε την παχιά λωρίδα κίτρινου στην μαύρη φτερούγα της καρδερίνας θα δείτε πως ο ζωγράφος την έξυσε με την πίσω πλευρά του πινέλου του όσο η μπογιά ήταν ακόμα υγρή. Δηλαδή εργαζόταν με ένταση, γρήγορα, σε μία επίδειξη μπραβούρας η οποία ηθελημένα έρχεται στο προσκήνιο χάρη στην απλότητα της σύνθεσης.


"Δεν πρόκειται απλά για την υπογράμμιση του φτερού ή του οφθαλμού," λέει η Γκορντένκερ. "Πρόκειται για αδρές κι ελέυθερες πινελιές που έχουν πραγματική υφή. Αυτό κάνει την ψευδαίσθηση ακόμα πιο πιστευτή. Ο Φαμπρίτιους ήταν ο προάγγελος της ελευθερίας των ζωγράφων του 19ου αιώνα."


Βέβαια η ειρωνεία είναι πως μετά τον θάνατο του ο Φαμπρίτιους έπεσε σε αφάνει για περίπου δύο αιώνες. Ανακαλύφθηκε εκ νέου, μαζι με τον Βερμέερ, από έναν Γάλλο τεχνοκριτικό κατά τον 19ο αιώνα. Πιθανά η φήμη του να είχε εξαπλωθεί πέραν του Ντελφτ αν δεν είχε πεθάνει τόσο νέος. "Η Καρδερίνα είναι μία εντυπωσιακά ελκυστική εικόνα," λέει η Γκόρντενκερ. Αλλά πάντα θα αιωρείται το ερώτημα του τι θα συνέβαινε αν ο Φαμπρίτιους είχε ζωγραφίσει περισσότερα έργα. Τι άλλο θα είχε προσφέρει; Τι κατεύθυνση θα έπαιρνε;"

Πηγή: BBC Culture

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ 19.12.2016

0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρόι Λιχτενστάιν: Ο πρωτοπόρος της pop art που έβαλε τον Mίκι Μάους στα μουσεία

Σαν σήμερα / Ρόι Λιχτενστάιν: Ήταν όντως ο «χειρότερος καλλιτέχνης» της εποχής του;

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης της pop art που με το γενναίο έργο του ειρωνεύτηκε το κλασικό, έβαλε τον Mίκι Μάους σε μουσεία και γκαλερί και άλλαξε οριστικά τους κανόνες της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Εικαστικά / Μόλις τελείωσε το αριστούργημά του, ο Γκογκέν επιχείρησε να αυτοκτονήσει

Ο πίνακας με τίτλο «Από πού ερχόμαστε; Τι είμαστε; Πού πάμε;» θα ήταν η τελευταία του διαθήκη, ένα έργο που θα έλυνε επιτέλους, όπως ο ίδιος έλεγε, το «παράδοξο μεταξύ του κόσμου των συναισθημάτων και του κόσμου του μυαλού».
THE LIFO TEAM
Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Εικαστικά / Ο ευά παπαδάκης φέρνει την ποίηση στα Ζαγοροχώρια

Το πρώτο διεθνές πολυθεματικό φεστιβάλ ποίησης «Σολοικισμός», έρχεται το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Οκτωβρίου 2025 στον Ελαφότοπο, στα Ζαγοροχώρια. Ο εμπνευστής και καλλιτεχνικός διευθυντής του μίλησε στη LifO.
M. HULOT
Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Εικαστικά / Δυο νέες εκθέσεις στο φθινοπωρινό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ

Η καλλιτεχνική πρωτοπορία εκτός συνόρων και έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν, στο νέο πρόγραμμα του μουσείου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε – ενεργεί, αντιδρά και μεταβάλλεται συνεχώς»

Εικαστικά / Μαρίνα Ξενοφώντος: «Η μνήμη δεν είναι κάτι που απλώς κουβαλάμε»

Η εικαστικός μιλάει για την εγκατάσταση με την οποία θα εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2026 την Κύπρο, για την επιρροή της χώρας στο έργο της και για τη θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το μαγευτικό, υπερβατικό σύμπαν της Yayoi Kusama προσγειώνεται στην Ευρώπη

Εικαστικά / Tα πλοκάμια και οι κολοκύθες της Yayoi Kusama προσγειώνονται στην Ευρώπη

Από τη Βασιλεία ξεκίνησε η ευρωπαϊκή περιοδεία της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης της πιο διάσημης και πιο επιτυχημένης εν ζωή εικαστικού στον κόσμο, με περισσότερα από 300 έργα που καλύπτουν επτά δεκαετίες.
THE LIFO TEAM
Τι μυστήριο κρύβει η ιστορία της αυτοπροσωπογραφίας του Κουρμπέ;

Εικαστικά / «Ο απελπισμένος»: Ο περίφημος πίνακας του Κουρμπέ εκτίθεται ξανά μετά από 20 χρόνια

Ίσως το πιο γνωστό έργο του μεγάλου Γάλλου ζωγράφου, «Ο απελπισμένος» θα εκτεθεί στο Μουσείο Ορσέ αρχικά και έπειτα στο Μουσείο Art Mill στη Ντόχα. Ποια είναι η ιστορία του; Σε ποιον ανήκει τώρα ο πίνακας;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα έκθεση αναδεικνύει τη συμβολή των γυναικών στην τέχνη της γεωμετρικής αφαίρεσης

Εικαστικά / Έξι γυναίκες. Έξι πρωτοποριακές καλλιτέχνιδες της γεωμετρικής αφαίρεσης

Έργα των Όπυ Ζούνη, Etel Adnan, Samia Halaby, Saloua Raouda Choucair, Ebtisam Abdulaziz και Lubna Chowdhary, αποτελούν το υλικό της έκθεσης του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη που ξεκίνησε μόλις.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Εικαστικά / Όταν ο Αντώνης Μπενάκης απέδειξε ότι οι Ελληνικές ενδυμασίες είναι Υψηλή Ραπτική

Αμέτρητες είναι οι ιστορίες που κρύβονται πίσω από την έκδοση «Ελληνικαί Εθνικαί Ενδυμασίαι», φέρνοντας στο φως την επίδραση που άσκησε η ενδυμασία στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην κυρίαρχη μόδα του Μεσοπολέμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Και λοιπόν τι;»: Μία έκθεση στον Ταύρο «φωτίζει» το θρυλικό άλμπουμ των Εν Πλω

Εικαστικά / «Οι Εν πλω άφησαν πίσω τραγούδια που συνδέουν όσους ονειρεύονται με παρόμοιο τρόπο»

Έγιναν θρύλοι της εγχώριας μουσικής σκηνής με την κυκλοφορία ενός μόνο άλμπουμ. Μετά, εξαφανίστηκαν. Ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, ο Απόστολος Βασιλόπουλος και η Μαρία-Θάλεια Καρρά επιμελήθηκαν, μετά από δεκαετή έρευνα, μια έκθεση για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ελληνικής δισκογραφίας. Mίλησαν στη LifO.
M. HULOT
Με Chryssa και Iannis Xenakis η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Εικαστικά / Με Chryssa και Ιάννη Ξενάκη η μεγάλη έκθεση για τον μινιμαλισμό στο Παρίσι

Μέσα από 100 έργα και 40 καλλιτέχνες επιχειρείται η διερεύνηση της διεθνούς εξέλιξης του κινήματος το οποίο από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 επαναπροσδιόρισε ριζικά την έννοια του καλλιτεχνικού έργου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Εικαστικά / Πολλές, πάρα πολλές εκθέσεις τον Οκτώβριο στην Αθήνα. Και καλές μάλιστα

Από την έκθεση του Juergen Teller στο ολοκαίνουργιο Onassis Ready, στην ποιητική αρχιτεκτονική του Πικιώνη και στις έξι πρωτοποριακές γυναικείες φωνές της γεωμετρικής αφαίρεσης. Αυτόν τον μήνα οι λέξεις «μουσείο» και «γκαλερί» θα ακούγονται πολύ συχνά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

Εικαστικά / Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ: Ο ζωγράφος των στυλάτων της εποχής του επιστρέφει

H έκθεση στο Μουσείο Ορσέ συγκεντρώνει 90 έργα του Αμερικανού στυλίστα ζωγράφου, εστιάζοντας στην πιο καθοριστική περίοδο του έργου του. Aνάμεσά τους και η περίφημη «Madame X», το πιο διάσημο έργο του.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Εικαστικά / Φρα Αντζέλικο: «Ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας άγιος άνθρωπος»

Η έκθεση «Beato Angelico», συγκεντρώνει στο Palazzo Strozzi και στο Mουσείο του Αγίου Μάρκου στη Φλωρεντία περισσότερα από 140 έργα με δάνεια από 70 συλλογές ιδιωτών και μουσείων και φιλοδοξεί να εδραιώσει τη φήμη του Φρα Αντζέλικο ως κορυφαίου δασκάλου της Αναγέννησης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Εικαστικά / Γιατί η Νυχτερινή Περίπολος του Ρέμπραντ αποτελεί μέχρι σήμερα ένα μυστήριο της Τέχνης

Πεθαίνει σαν σήμερα το 1669 ο φλαμανδός ζωγράφος Ρέμπραντ φαν Ράιν. Αυτός ο πίνακας υπήρξε η πραγματική αιτία της οικονομικής καταστροφής του καλλιτέχνη ή πρόκειται περί θεωρίας συνωμοσίας;
THE LIFO TEAM
«Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Εικαστικά / «Πρωτόλεια»: Οι πρώτες πινελιές αλλάζουν μέσα στα χρόνια αλλά πάντα κάτι μένει

Η νέα έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, χαρτογραφεί την πορεία έντεκα Ελλήνων και Ελληνίδων εικαστικών και θέτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Σε μια πορεία πλούσια, γεμάτη ανατροπές αλλά και επαναλήψεις, ποιες ήταν οι πρωτόλειες αναζητήσεις τους, στις οποίες επέτρεψαν ακολούθως να εισχωρήσουν στις ώριμες αποφάσεις τους»
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Εικαστικά / Aμερικανικός σουρεαλισμός; Κι όμως υπάρχει. Απλώς δεν το γνώριζε κανείς

Μια έκθεση στο Μουσείο Γουίτνεϊ ενώνει διαφορετικές φωνές και αποκαλύπτει την άγνωστη ως τώρα τάση Αμερικανών καλλιτεχνών που στράφηκαν στον σουρεαλισμό για να εκφράσουν την ταραχώδη δεκαετία του '60.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ