Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης

Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης Facebook Twitter
Κτίριο Σχολής Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών στην Κύπρο, εξωτερική όψη.
0

Χώροι εκπαίδευσης, τόποι κοινωνικοποίησης, διαμορφωτές ζωής: τα εκπαιδευτικά κτίρια είναι ο τόπος όπου συντελείται η διαδικασία της μάθησης, της ένταξης στην ομάδα και της προετοιμασίας για την ευρύτερη κοινωνία. Σε μια εποχή που η τεχνολογία εξελίσσεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς και η πρόσβαση σε πληροφορίες είναι πιο εύκολη από ποτέ, η σημασία της εκπαίδευσης αποκτά νέες διαστάσεις. Οι κτιριακοί χώροι των σχολείων και των πανεπιστημίων αντανακλούν την αξία που δίνει μια κοινωνία στην εκπαίδευση και στη γνώση, και διαμορφώνουν τη σκέψη, την αισθητική και την ηθική των μελλοντικών πολιτών.

Tα εκπαιδευτικά κτίρια αποτελούν πηγή έμπνευσης και προκλήσεων για το αρχιτεκτονικό γραφείο micromega. Αποτελούν μια τυπολογία που τους προσφέρει πάντα νέα μονοπάτια έρευνας και σχεδιασμού, καθώς τους φέρνει κοντά στις μεταβαλλόμενες και τις μελλοντικές ανάγκες κάθε γενιάς.

To αρχιτεκτονικό γραφείο micromega έχει σχεδιάσει εκπαιδευτικά κτίρια μέσω ανοιχτών αλλά και κλειστών αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στους οποίους έχει διακριθεί. Μέσα από τη διαδικασία του σχεδιασμού κάθε φορά προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν τις διαφοροποιημένες ανάγκες των μαθητών/φοιτητών, τις απαιτήσεις του εκάστοτε κτιριολογικού προγράμματος, καθώς και την προσαρμογή σε κάθε διαφορετικό οικόπεδο και πολιτιστικό συγκείμενο.

Οι βασικοί άξονες, ωστόσο, πάνω στους οποίους σχεδόν πάντα συνοψίζονται οι προβληματισμοί και η προσέγγισή τους είναι η ανάδειξη της ταυτότητας του κτιρίου για την κοινότητα που αυτό πρόκειται να υποδεχτεί, η σημασία των ενδιάμεσων κοινωνικών χώρων, όπως και η ένταξή του τόσο στο ευρύτερο περιβάλλον όσο και στον φυσικό του περίγυρο.

Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης Facebook Twitter
Σχολείο Pinewood, Anatolia Campus, Θεσσαλονίκη, άποψη από τους αθλητικούς χώρους.

Αρχιτεκτονική ως ταυτότητα

Οι χώροι εκπαίδευσης ουσιαστικά διαμορφώνουν την ταυτότητα της κοινότητας που φιλοξενούν και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αυτή «χτίζει» τον χαρακτήρα και την αισθητική της. Θεωρούμε σημαντικό τα κτίρια να απευθύνονται κατ’ αρχάς στο βλέμμα των μαθητών ή των φοιτητών και να εξάπτουν τη φαντασία και την περιέργειά τους, να τους παρέχουν τρόπους ώστε να αισθανθούν τμήμα τους, να ενισχύουν τη συμπερίληψη και την ανοιχτή αποδοχή. Η χρήση των υλικών, των χρωμάτων, των μορφολογικών διαβαθμίσεων, οργανώνει κτιριακά σύνολα στα οποία η κοινότητα βρίσκει τρόπους να αναγνωρίζει τον εαυτό της.

Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης Facebook Twitter
Σχολείο Pinewood, Anatolia Campus, Θεσσαλονίκη, αίθουσα διδασκαλίας.

Από την «αίθουσα διδασκαλίας» στον «χώρο μάθησης»

Ο σχεδιασμός του χώρου αποτελεί κι αυτός εκπαιδευτικό εργαλείο και συμμετέχει στη διαδικασία ανάπτυξης των παιδιών. Στη διεθνή συζήτηση περί αρχιτεκτονικής των εκπαιδευτικών κτιρίων υπάρχει μετακύλιση από τον όρο «αίθουσα διδασκαλίας» στον όρο «χώρος μάθησης»: διευρύνονται, δηλαδή, τα όρια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και οι χώροι σχεδιάζονται με τέτοιον τρόπο ώστε να υποδέχονται περισσότερες χρήσεις. Τα εκπαιδευτικά κτίρια αποτελούν τους κατεξοχήν τόπους κοινωνικοποίησης και θεωρούμε ότι οι άτυποι χώροι συνάντησης των μαθητών εμπλουτίζουν όχι μόνο το κτιριολογικό πρόγραμμα αλλά και όλη την καθημερινή εμπειρία. Οι κοινωνικοί χώροι λειτουργούν ως άμεσες εκτονώσεις των αιθουσών, ως ευέλικτοι χώροι που μπορούν να φιλοξενούν δράσεις και αυθόρμητες εκδηλώσεις. Είναι ειδικά σχεδιασμένες γωνιές ή μικρά αμφιθέατρα στον εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο που απευθύνονται σε πολλαπλές λειτουργικές απατήσεις, όπως διάλειμμα, οργάνωση ομαδικών δραστηριοτήτων, θέατρο, μικρές παρουσιάσεις/διαλέξεις, παραστάσεις, πάρτι, σχολικές εκδηλώσεις, εκθέσεις.

Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης Facebook Twitter
Νέο κτίριο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, LFH Eugène Delacroix, κύρια είσοδος.

Η σημασία του υπαίθριου χώρου στην εκπαιδευτική διαδικασία

Οι τελευταίες προσεγγίσεις στην ψυχολογία των εκπαιδευτικών χώρων αναδεικνύουν τη σημασία που έχει η επαφή με το φυσικό στοιχείο και τον υπαίθριο χώρο για την ψυχική διάθεση τόσο των εκπαιδευτικών όσο και της μαθητικής/φοιτητικής κοινότητας. Στόχος μας είναι πάντα το άνοιγμα προς τον υπαίθριο χώρο, η δημιουργία βάθους στο βλέμμα και η επεξεργασία της κλίμακας από το εσωτερικό του κτιρίου προς τον εξωτερικό χώρο. Οι δραστηριότητες επεκτείνονται, η φύση και το φυτικό στοιχείο απαλύνουν τις υφές, προσφέρουν σκιά και δροσισμό, δίνουν τον ρυθμό του χρόνου και των εποχών με την εναλλαγή των χρωμάτων και των πυκνοτήτων, απαλύνουν το βλέμμα.

Το νέο κτίριο για το σχολείο Pinewood (Anatolia Campus, Θεσσαλονίκη), το κτίριο του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (Λεμεσός) και το νέο κτίριο για το Ελληνογαλλικό Σχολείο Eugène Delacroix αποτελούν πρόσφατα έργα του γραφείου, όπου η φιλοσοφία σχεδιασμού εκπαιδευτικών κτιρίων βρίσκει εφαρμογή, αλλά και εμπλουτίζεται μέσα από τα ιδιαίτερα στοιχεία του κάθε έργου. To νέο κτίριο για το σχολείο Pinewood, που αποτελεί τμήμα του Anatolia Campus στη Θεσσαλονίκη, είναι αποτέλεσμα κλειστού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, όπου το γραφείο micromega, σε συνεργασία με το γραφείο μελετών Α.Ν Τομπάζη, διακρίθηκαν με το 1ο βραβείο (2020). Το έργο βρίσκεται σε στάδιο υλοποίησης και αναμένεται να είναι έτοιμο για την επόμενη σχολική χρονιά.

Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης Facebook Twitter
Νέο κτίριο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, LFH Eugène Delacroix, εσωτερική αυλή.

Η αρχιτεκτονική σύνθεση επηρεάστηκε από στοιχεία που δεσπόζουν στο master plan και στην κυκλοφορία μέσα στο campus: εντάσσεται ο κυρίαρχος άξονας που ξεκινά από το ιστορικό κτίριο και καταλήγει στον στίβο, με το κτίριο να διασπάται και να χωρίζεται σε δύο λειτουργικές ενότητες, ενώ η σύνδεση αυτών υλοποιείται με τον υπερυψωμένο διάδρομο, που λειτουργεί και ως παρατηρητήριο για τον υποκείμενο αθλητικό χώρο. Το κλειστό εσωτερικό αίθριο μεταξύ των αιθουσών διδασκαλίας εκτείνεται σε δύο επίπεδα, αποτελεί πυρήνα της ζωής των μαθητών και μορφολογικά χαρακτηρίζεται από τα δενδροειδή υποστυλώματα του μεταλλικού στεγάστρου.

Περνώντας στην πρόταση για το έργο των νέων κτιριακών εγκαταστάσεων του Τμήματος Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου στη Λεμεσό, που απέσπασε το 3ο βραβείο στον ανοιχτό διαγωνισμό (12.2023), διαβάζουμε την επιρροή του ίδιου του κτιριολογικού προγράμματος στη μορφολογία και στην κατανομή των χρήσεων.

Η αρχιτεκτονική της εκπαίδευσης Facebook Twitter
Κτίριο Σχολής Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών στην Κύπρο, εσωτερικό αίθριο.

Το εκπαιδευτικό πεδίο της Σχολής, ταχέως αναπτυσσόμενο και με πολλαπλές προεκτάσεις σε όλο το φάσμα της καθημερινής ζωής, της επικοινωνίας και της ψηφιακής διάδρασης, δημιουργεί μια ευκαιρία για τη δημιουργία ενός νέου προτύπου σχεδιασμού: το κτίριο υλοποιείται ως αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των καλών τεχνών και της οργανωμένης εργοστασιακής παραγωγής. Η πρόταση περιλαμβάνει ένα υβριδικό μοντέλο κτιρίου, το οποίο υιοθετεί χαρακτηριστικά τόσο από χώρους έκθεσης όσο και από εργοστασιακές δομές. Μεγάλοι, ευέλικτοι χώροι εκθέσεων και εκδηλώσεων προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινότητας, ενώ ένα υπαίθριο πάρκο, ανοιχτό στο κοινό, διασφαλίζει την ενεργοποίηση του κτιρίου καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η διαστρωμάτωση μεταξύ των χώρων παραγωγής (factory), των χώρων έκθεσης (gallery) και των χώρων διδασκαλίας και οργάνωσης των σπουδαστών (community) αποτυπώνεται μορφολογικά στο κτίριο.

Πιο πρόσφατη πρόταση του γραφείου αποτελεί το νέο κτίριο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Ελληνογαλλικού Σχολείου Eugène Delacroix, σε συνεργασία με το γραφείο Z-level, που έλαβε το 2ο βραβείο στον κλειστό διαγωνισμό (02.2024).

Καθώς το σχολείο απευθύνεται σε γαλλόφωνους μαθητές, ο πρώτος προβληματισμός που ανέκυψε αφορούσε τη δημιουργία ενός συνόλου που θα εμπεριέχει τις αξίες της χώρας στην οποία αυτό βρίσκεται. Η αναφορά στη σχέση των κτιρίων που στέγαζαν τις πιο εμβληματικές φιλοσοφικές σχολές της αρχαιότητας με τον φυσικό τους περίγυρο αποτέλεσε το πρώτο στοιχείο ένταξης του φυσικού σε συμβολικό επίπεδο. Από την Ακαδημία του Πλάτωνα, που βρισκόταν ανάμεσα στα ιερά ελαιόδεντρα της θεάς Αθηνάς, μέχρι το Λύκειο του Αριστοτέλη, κοντά στον λόφο του Λυκαβηττού και στον ποταμό Ιλισσό, η φύση συμμετείχε ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το σχολείο ανοίγεται στο νότιο φως και στις αυλές του, καθεμιά με διαφορετική κλίμακα, υλική επεξεργασία και εξοπλισμό: όλες συμμετέχουν στις πολλαπλές εκφάνσεις της καθημερινής εμπειρίας. Το κτίριο είναι χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος, εντάσσει τη βιοποικιλότητα, προβλέπει χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και αξιοποιεί τα όμβρια ύδατα και την ηλιακή ενέργεια. Όλες οι επιλογές συντελούν ώστε το σχολείο να βιώνεται ως ένα εκτεταμένο και πολυδιάστατο οικοσύστημα.

www.micromega.gr

Design
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

yf

Design / Potiropoulos+Partners: Πώς «γεννήθηκε» το νέο ερευνητικό κέντρο και ποια είναι η φιλοσοφία της καινοτομίας αυτής

Το διακεκριμένο αρχιτεκτονικό γραφείο παρουσίασε τη δική του in house Research+Design «ομάδα» με την ονομασία «p+R+D», κατά τα πρότυπα των διεθνών αρχιτεκτονικών γραφείων.
THE LIFO TEAM
Με έμπνευση από τις τέντες της Ασίας το φετινό περίπτερο Serpentine

Design / Με έμπνευση από τις τέντες της Ασίας: Αυτό είναι το περίπτερο Serpentine για το 2025

Η πρωτοποριακή αυτή ανάθεση, που ξεκίνησε το 2000 με τη Ζάχα Χαντίντ και παρουσίασε μέσα από τα pavilions μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς αρχιτεκτονικής, γιορτάζει τα 25 της χρόνια.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ώρα για Comicdom CΟΝ 2025 / Comicdom CΟΝ Athens 2025: Όλα όσα δεν πρέπει να χάσεις

Design / Comicdom CΟΝ Athens 2025: Όλα όσα δεν πρέπει να χάσεις

Το μεγαλύτερο φεστιβάλ κόμικς στην Ελλάδα επιστρέφει στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, από 16 έως 18 Μαΐου, φιλοξενώντας 180 Έλληνες και ξένους καταξιωμένους δημιουργούς. Δείτε όλα τα highlights του φετινού προγράμματος.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ
Χάρρυ Σάξον: «Η ιστορία δικαιώνει τους αδικημένους»

Graphic Novel / Χάρρυ Σάξον: «Οι τρανς άντρες υπάρχουμε κι ας το αγνοεί πολύς κόσμος»

Με αφορμή την παρουσίαση του queer κόμικ του «Ο Τηλέμαχος και το Δέρας» στο 9ο Comic Con, ο Χάρρυ Σάξον μιλά για την επιστροφή του μετά από απουσία 13 ετών, για το ταξίδι της φυλομετάβασής του, και για την παρουσία όλων και περισσότερων ΛΟΑΤΚΙ+ δημιουργών στον χώρο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ένα σπίτι με κήπο που θυμίζει Μπαλί και έχει στην ταράτσα θερινό

Design / Ένα σπίτι με κήπο που θυμίζει Μπαλί και έχει στην ταράτσα θερινό

Η Τζούλη Αγοράκη επισκέπτεται το σπίτι της Ήρας Κατσαντώνη και του Αλέξανδρου Πάτση στο Μετς κι ανακαλύπτει έναν αναπάντεχο χώρο με μία «κρεμαστή» κουζίνα που δεσπόζει και γωνιές μυστικές που οδηγούν στη «Χώρα των Θαυμάτων».
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Ξενοδοχείο Βύρων στην Αιόλου: ένα από τα παλαιότερα κτίρια της Αθήνας ξαναγεννιέται

Ξενοδοχείο Βύρων / Ένα από τα πιο παλιά κτίρια της Αιόλου ξαναγεννιέται

Η είδηση της αποκατάστασης του ξενοδοχείου Βύρων μάς πάει πίσω στον χρόνο, μεταξύ 1840 και 1860, τότε που η οδός Αιόλου άκμαζε εμπορικά και ήταν ο δρόμος με τα περισσότερα και τα καλύτερα ξενοδοχεία της πόλης. Η LiFO παρουσιάζει τα σχέδια της αποκατάστασης ενός από τα παλαιότερα σωζόμενα κτίρια της Αθήνας, η οποία θα ξεκινήσει το επόμενο διάστημα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η μυστική ζωή της Όντρεϊ Χέπμπορν

Design / Τι σχέση είχαν οι γονείς της Όντρεϊ Χέπμπορν με τον ναζισμό;

Η διάσημη ηθοποιός του Χόλιγουντ βίωσε με πολλούς τρόπους τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Ένα νέο ισπανικό graphic novel αποκαλύπτει το κεφάλαιο της ζωής της που η ίδια επιθυμούσε να παραμείνει κρυφό.
THE LIFO TEAM
milan_design_week

Design / Milan Design Week: Η εβδομάδα-υπερπαραγωγή δείχνει το μέλλον

Τεχνικές και τεχνολογία, ιστορικό design και πειραματισμοί, αρχιτεκτονική και διακόσμηση, υλικότητα και πνευματικοί στοχασμοί: αυτά είναι τα highlights της εβδομάδας design του Μιλάνου, που προτείνει τη σκηνογραφία της ζωής μας.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Τα νέα ελβετικά διαβατήρια έχουν άψογο ντιζάιν

Design / Τα νέα ελβετικά διαβατήρια έχουν άψογο ντιζάιν

Ο σχεδιασμός της RETINAA στα νέα ελβετικά διαβατήρια συνδυάζει το υψηλό επίπεδο ασφαλείας με το graphic design ενώ είναι και μία αναφορά στα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Ελβετίας, δημιουργώντας «κάτι παραπάνω από ένα επίσημο διοικητικό έγγραφο».
LIFO NEWSROOM