Ο Θάνος Βερέμης γράφει για την δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια

Ο Θάνος Βερέμης γράφει για την δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια Facebook Twitter
Χαράλαμπος Παχής, Η δολοφονία του Καποδίστρια.
0

Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου του 1831 και ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας, Ιωάννης Καποδίστριας, ετοιμάζεται να πάει στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα για την πρωινή λειτουργία, συνοδευόμενος από την ασφάλειά του.

«Εάν οι Μαυρομιχαλαίοι θέλουν να με δολοφονήσουν ας με δολοφονήσουν. Τόσο το χειρότερον δι’ αυτούς. Θα έλθη κάποτε η μέρα κατά την οποίαν οι Έλληνες θα εννοήσουν την σημασίαν της θυσίας μου», απαντούσε σε όσους του εφιστούσαν να προσέχει τη συγκεκριμένη οικογένεια.  

Φτάνοντας στην εκκλησία ο κυβερνήτης είδε τους Μαυρομιχαλαίους και ένιωσε ταραχή. Ο Κυβερνήτης βγάζει το καπέλο του προκειμένου να εισέλθει ασκεπής στην εκκλησία και τότε ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τον αρπάζει από το αριστερό χέρι και τον πυροβολεί στην βάση του κρανίου. Την ίδια στιγμή, ο νεαρός Γιώργης τον μαχαιρώνει στα δεξιά της βουβωνικής χώρας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας πέφτει νεκρός, δίχως να προλάβει να πει λέξη ενώ ο μονόχειρας σωματοφύλακάς του τον αφήνει να πέσει μαλακά στο έδαφος και κυνηγά τους φονιάδες του.

Ο Καποδίστριας δεν έτρεφε αυταπάτες σχετικά με την έκταση ως προς την οποίαν οι μεγάλες δυνάμεις ήταν πρόθυμες να ακρωτηριάσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία προς όφελος της αλυτρωτικής φιλοδοξίας. Εξάλλου, η εδαφική έκταση δεν ήταν το κύριο μέλημα του Κυβερνήτη. Ενώπιων μιας κατεστραμμένης χώρας, η συλλογή φόρων και η δημιουργία δημόσιων υπηρεσιών είχε απόλυτη προτεραιότητα.

Η δολοφονία του Καποδίστρια, το 1831, στο Ναύπλιο οδήγησε σε μια περίοδο εμφύλιων συγκρούσεων μεταξύ φατριών οι οποίες μάχονταν για θέσεις επιρροής πριν φθάσει στην έρημη, πλέον, χώρα, ξένος μονάρχης. Ο Κυβερνήτης πίστευε στην πεφωτισμένη, όχι απαραίτητα δημοκρατική διακυβέρνηση αλλά η πατρική του αγάπη προς τη μεγάλη πλειοψηφία των ακτημόνων αγροτών και τα σχέδια αναδιανομής των εθνικών γαιών σ’ αυτούς τον κατέστησαν λαϊκό ήρωα. Ο θάνατος του αποτέλεσε πλήγμα για τους αόρατους αγρότες της Ελλάδας οι οποίοι αισθάνονταν ότι έχασαν τον μόνο ειλικρινή προστάτη τους.

Οι αναφορές των προκριτών και των μεγαλοαρματωλών στο λαό δεν φανερώνουν πάντοτε δημοκρατική ευαισθησία.  Ο «λαός» της εποχής δεν ήταν το θεσμοθετημένο όργανο της συνταγματικής πολιτείας των μεταγενέστερων χρόνων. Κατά τον μεγάλο πρόκριτο, Κανέλλο Δεληγιάννη, ο «λαός ουδέποτε εσυλλογίσθη περί ελευθερίας, μητ’ αισθάνεται τι εστί πατριωτισμός{…} οι εγκριτώτεροι και νοημονέστεροι είναι εκείνοι οίτινες έχοντες επιρροήν, πλούτη και άλλα πλεονεκτήματα{…} αυτούς ακολουθούν πάντες. (Κ. Δ. Απομνημονεύματα, τομ. Α, σελ. 99, 173).

Ο απαίδευτος και άκληρος λαός που συνέχισε κατά τον Κοραή να προσμένει τους Ρώσους για να φέρουν όχι τον φωτισμό αλλά την άδεια να χτίζει εκκλησίες δεν ήταν άξιος μεγάλης προσοχής από τους ηγέτες της κοινωνίας.

Ο σημαντικότερος από τους φωτισμένους αγωνιστές, ο Φαναριώτης Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ήταν πιθανότητα ο μόνος κατάλληλος μαζί με τον Καποδίστρια να χειριστούν τις εξωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας. Η φατριαστική αντίληψη της πολιτικής αντί του σεβασμού για τις αντιθέσεις του πολιτικού ανταγωνιστή, αποτελούν και στην περίπτωση αυτή προϊόν της ελληνικής προ- νεωτερικής κοινωνίας.

Ο Καποδίστριας δεν έτρεφε αυταπάτες σχετικά με την έκταση ως προς την οποίαν οι μεγάλες δυνάμεις ήταν πρόθυμες να ακρωτηριάσουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία προς όφελος της αλυτρωτικής φιλοδοξίας. Εξάλλου, η εδαφική έκταση δεν ήταν το κύριο μέλημα του Κυβερνήτη. Ενώπιων μιας κατεστραμμένης χώρας, η συλλογή φόρων και η δημιουργία δημόσιων υπηρεσιών είχε απόλυτη προτεραιότητα.

Το κάλεσμα για τη συγκρότηση τακτικού στρατού αγνοήθηκε από τους μεγάλους οπλαρχηγούς και τους ατάκτους τους. Προτίμησαν να συνεχίζουν να αντλούν πόρους από τις περιοχές της εξουσίας τους, από το να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι. Κατάφερε, όμως, ο Καποδίστριας να καταστείλει την πειρατεία και σε κάποιον βαθμό τη ληστεία και να καθιερώσει τη δημόσια πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στις οποίες απέδιδε μεγάλη σημασία για την άνοδο των αγροτικών τάξεων.

Ο κύριος στόχος του Κυβερνήτη, η μεταμόρφωση της Ελλάδας σε μια νεωτερική χώρα από την κατακερματισμένη της μορφή, υπήρξε η συγκέντρωση της εξουσίας μέσα σε ένα ενιαίο κράτος αλλά και μια συγκεντρωτική κυβέρνηση. Στην επιδίωξη του αυτή συνάντησε τη μεγαλύτερη αντίδραση από παραδοσιακές δυνάμεις της χώρας.

Η φιλοδοξία της Μάνης, με επικεφαλής τη φάρα των Μαυρομιχαλαίων, να αποκτήσει δικό της τελωνείο, έγινε η αφορμή για τη δολοφονία του.

Ο κ. Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ψυχικά ασθενής στην αρχαία Αθήνα;

Πώς κατανοούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την ψυχική ασθένεια; Ήταν θεϊκή τιμωρία, παθολογία του σώματος ή ένα υπαρξιακό βάρος που αποτυπωνόταν στη λογοτεχνία και στο θέατρο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Γιώργο Καζαντζίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Λατινικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για τον τρόπο με τον οποίο η αρχαιοελληνική κοινωνία εξηγούσε, απεικόνιζε και αντιμετώπιζε τις ψυχικές διαταραχές.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μεταλλεία του Λαυρίου: Ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της ιστορίας του Λεκανοπεδίου

Ιστορία μιας πόλης / Μεταλλεία του Λαυρίου: Ένα συναρπαστικό κεφάλαιο της ιστορίας του Λεκανοπεδίου

Κάτω από την επιφάνεια της Λαυρεωτικής κρύβεται ένας λαβύρινθος από υπόγειες στοές και μυστικά που συνδέονται με τη δύναμη της αρχαίας Αθήνας. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον γεωλόγο Μάρκο Βαξεβανόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«Army of Lovers», όπως «Στρατός Εραστών»

Οθόνες / «Army of Lovers»: Μια ταινία για τα ζευγάρια εραστών του Ιερού Λόχου

Ο σκηνοθέτης Λευτέρης Χαρίτος εξηγεί πώς αποφάσισε να θίξει ένα θέμα που για αιώνες θεωρείται ταμπού: τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών στην Αρχαία Ελλάδα, ακόμη και στο πεδίο της μάχης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Αθήνα της Μαρίας Κάλλας: Η πόλη που την πλήγωσε αλλά και τη διαμόρφωσε

Ιστορία μιας πόλης / Η Αθήνα της Κάλλας: Η πόλη που την πλήγωσε αλλά και τη διαμόρφωσε

Ποιος ήταν ο δεσμός της Μαρίας Κάλλας με την Αθήνα; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Βασίλη Λούρα, δημιουργό του ντοκιμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας».
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ