Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον;

Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον; Facebook Twitter
Λεπτομέρεια εγχυτρισμών. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.
0

Ο αρχαιολογικός πλούτος της Αστυπάλαιας, του δυτικότερου νησιού των Δωδεκανήσων, άρχισε να γίνεται ευρέως γνωστός τα τελευταία χρόνια. Πριν από μερικά χρόνια, μάλιστα, έγινε μια σημαντική ανακάλυψη, το νεκροταφείο βρεφών, το οποίο χρονολογείται στη γεωμετρική περίοδο και χρησιμοποιούνταν μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια.


Πρόκειται για ένα εξαιρετικής σημασίας εύρημα που θεωρείται μοναδικό σε όλο τον κόσμο. Βρίσκεται στην περιοχή Κυλίνδρα, κατά μήκος της Χώρας του νησιού, κι έχει θέα στο γειτονικό Λιβάδι. Εκεί ενταφιάζονταν αποκλειστικά βρέφη και νεογέννητα με τη μέθοδο του εγχυτρισμού, γεγονός που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον αρχαιολόγων και ανθρωπολόγων διεθνώς.

Ο ενταφιασμός των βρεφών γινόταν με την πρακτική του εγχυτρισμού, δηλαδή μέσα σε αγγεία, τα οποία με τη σειρά τους τοποθετούνταν σε πρόχειρες κτιστές θήκες ή αβαθείς λάκκους, διανοιγμένους στον φυσικό βράχο.


Παρόλο που στον ελληνικό κόσμο υπάρχουν ευρήματα από ταφές παιδιών κατά τη γεωμετρική περίοδο αλλά και στη Γαλλία κατά τη ρωμαϊκή, πουθενά δεν έχει παρατηρηθεί κάτι αντίστοιχο σε επίπεδο πυκνότητας με όσα έχουν ανασκαφεί στο νησί της Αστυπάλαιας.

Όπως λέει χαρακτηριστικά στη LiFO η προϊσταμένη του τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου κ. Ελένη Φαρμακίδου, «το βρεφικό νεκροταφείο στη νοτιοδυτική πλευρά της Κυλίνδρας, όπως ονομάζεται ο λόφος του Κάστρου μέσα στα όρια του σύγχρονου οικισμού της Χώρας, εντοπίστηκε το 1995, μετά από δοκιμαστική έρευνα στο πλαίσιο εξέτασης αιτημάτων οικοδόμησης στην περιοχή.


Η ανασκαφή του έχει μέχρι στιγμής αποκαλύψει γύρω στις 3.000 ταφές, οι πρωιμότερες των οποίων χρονολογούνται στα γεωμετρικά χρόνια, περίοδο κατά την οποία πρέπει να τοποθετηθεί και η αρχή χρήσης του χώρου».


Σύμφωνα με τους ειδικούς πιθανολογείται ότι ο αριθμός των ταφών αναμένεται να αυξηθεί, αφού δεν έχει εξαντληθεί ακόμα η ανασκαφική έρευνα στην περιοχή. Ήδη, από το σύνολο των 3.000 εγχυτρισμών έχουν αναγνωριστεί με βεβαιότητα περισσότεροι από 1.900 αμφορείς, ακέραιοι ή αποσπασματικοί, 340 υδρίες και 140 χύτρες.

Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον; Facebook Twitter
Αεροφωτογραφία τμήματος του νεκροταφείου. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.


«Οι ενταφιασμοί συνεχίστηκαν αδιάλειπτα τους κατοπινούς αιώνες, πιθανότατα μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. Ο ενταφιασμός των βρεφών γινόταν με την πρακτική του εγχυτρισμού, δηλαδή μέσα σε αγγεία, τα οποία με τη σειρά τους τοποθετούνταν σε πρόχειρες κτιστές θήκες ή αβαθείς λάκκους, διανοιγμένους στον φυσικό βράχο.


Στις παλαιότερες ταφές χρησιμοποιούνται κυρίως υδρίες, αρκετές φορές με γραπτή διακόσμηση, όμως από την αρχαϊκή περίοδο και μεταγενέστερα αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των εγχυτρισμών σε μεγάλους εμπορικούς αμφορείς, οι οποίοι με την πάροδο των χρόνων εξελίσσονται στον πλέον δημοφιλή τύπο αγγείου στο νεκροταφείο.


Άλλα σχήματα αγγείων, όπως οι χύτρες και οι στάμνοι, χρησιμοποιούνται παράλληλα με τους αμφορείς και τις υδρίες, όμως ο αριθμός τους είναι σημαντικά μικρότερος. Για την τοποθέτηση του βρέφους μέσα στο αγγείο διανοιγόταν συνήθως μια οπή στο σώμα του, η οποία στη συνέχεια καλυπτόταν με το κομμάτι που είχε αποκοπεί ή με κάποιο όστρακο ή λίθο.


Η πλέον συνηθισμένη θέση του σώματος στο εσωτερικό του σκεύους ήταν με τα πόδια προς τον πυθμένα και το κεφάλι προς τον λαιμό του, ο οποίος σφραγιζόταν με λίθο. Αρκετές φορές, σε χύτρες, πρώιμες υδρίες, κάλπες και γενικότερα σε ευρύστομα αγγεία, η ταφή γινόταν κανονικά από το στόμιο του αγγείου, ενώ σπανιότερα από τον πυθμένα του.

Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον; Facebook Twitter
Διαδικασία αποκάλυψης βρεφικού σκελετού στο εργστήριο. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.


Κατά κανόνα, οι ενταφιασμοί των βρεφών στην Κυλίνδρα δεν συνοδεύονται από κτερίσματα, όμως υπάρχουν λιγοστές εξαιρέσεις που αφορούν κυρίως μωρά λίγο μεγαλύτερης ηλικίας.

Από την έως τώρα μελέτη του σκελετικού υλικού του νεκροταφείου, την οποία έχει αναλάβει σε συνεργασία με την Εφορεία μας ο καθηγητής Βιοαρχαιολογίας του University College of London, Simon Hillson, συνεπικουρούμενος από ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών, έχει προκύψει ότι τα ενταφιασμένα βρέφη ήταν νεογέννητα σε ένα ποσοστό που ξεπερνά το 75%, ενώ τα υπόλοιπα ήταν είτε πρόωρα είτε λίγο μεγαλύτερα μωρά που έζησαν μικρό διάστημα μετά τη γέννησή τους.

Υπάρχουν επίσης ελάχιστοι εγχυτρισμοί μεγαλύτερων βρεφών και νηπίων και ορισμένα παραδείγματα με δίδυμα. Αν και ο ενταφιασμός βρεφών και παιδιών μέσα σε μεγάλα αγγεία είναι ένα ταφικό έθιμο που απαντά σε πολλές περιοχές της Μεσογείου όχι μόνο στους ιστορικούς αλλά και στους προϊστορικούς χρόνους, η μοναδικότητα της Κυλίνδρας έγκειται στο χαρακτηριστικό ότι αποτελεί χώρο ταφής αποκλειστικά για νεογνά και βρέφη, τα περισσότερα από τα οποία πέθαναν κατά τη γέννησή τους, με μεγάλη πυκνότητα των ταφών και διάρκεια χρήσης.


Για την εξήγηση του ευρήματος έχουν διατυπωθεί ενδιαφέρουσες ερμηνείες, όμως η ολοκλήρωση της έρευνας και η συστηματική μελέτη του υλικού είναι εκείνες που θα δώσουν την τελική απάντηση για τον χαρακτήρα του ενδιαφέροντος αυτού νεκροταφείου» μας εξηγεί η κ. Φαρμακίδου.

Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον; Facebook Twitter
Λεπτομέρεια βρεφικού σκελετού μετά τον καθαρισμό του. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.


Ωστόσο, στην ευρύτερη περιοχή του Κάστρου έχουν βρεθεί κάποιες επιγραφές που παραπέμπουν στη θεότητα της Ειλείθυιας, κόρη του Δία και της Ήρας, προστάτιδας των επίτοκων. Παρότι δεν βρέθηκαν στον χώρο της ανασκαφής, πιθανολογείται ότι υπονοούν την ύπαρξη κάποιου ταφικού μνημείου με σκοπό τη λατρεία, ώστε το επόμενο παιδί να καταφέρει να επιζήσει.


Παράλληλα, ενδεικτική είναι η έρευνα της αρχαιολόγου Μαρίας Μιχαλάκη-Κόλλια, η οποία, σε αφιέρωμά της στα «Δωδεκανησιακά Χρονικά», σημειώνει: «Στον αρχαίο κόσμο, τα βρέφη και τα νεογνά (λόγω της μεγάλης θνησιμότητας) δεν θεωρούνταν κανονικά μέλη της κοινωνίας και για τον λόγο αυτό δεν λάμβαναν τις ίδιες τιμές με αυτές των ενηλίκων.


Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, τα πολύ μικρά παιδιά δεν δέχονταν σπονδές ούτε φροντίδα στους τάφους τους, καθώς η νομοθεσία το απαγόρευε. Επίσης, σε ορισμένα σημεία του ανασκαφικού χώρου ήρθαν στο φως μάζες προσφορών με καμένα όστρακα και οστά ζώων, ίσως τελετουργικές πράξεις εναγισμών».


Μάλιστα, κατά την κυρία Μιχαλάκη-Κόλλια, «προξενεί μεγάλο ενδιαφέρον το γεγονός ότι, εκτός των επιγραφών των δύο σχετικών με τη γέννηση και τον τοκετό θεοτήτων, υπάρχουν πολλές άλλες γυναικείες θεότητες που θα μπορούσαν να έχουν σχέση με το τόσο περίεργο αυτό εύρημα. Θεές όπως η Δήμητρα, η Κόρη, η Αφροδίτη, η Ήρα, αλλά και η Συρία θεά Αταργάτις, καθώς και ψήφισμα που αναφέρει το κοινόν των Φρυγών.


Επίσης, σε άλλη ελληνιστική επιγραφή αναφέρεται το όνομα ενός Ρόδιου γιατρού, του Ιδρίαρχου, γεγονός που επιτρέπει να αναρωτηθούμε για πιθανή ύπαρξη κάποιου ιδιαίτερου ιατρικού κέντρου κοντά στο νησί του Ιπποκράτη, όπου ενδεχομένως κάποιες γυναίκες μπορεί να πήγαιναν για να γεννήσουν ή και να αποβάλουν, ενώ υπάρχουν και επιγραφές που αναφέρονται στον Ασκληπιό.

Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον; Facebook Twitter
Χιακός αμφορέας του 1ου μισού του 5ου αιώνα π.Χ.. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.


Θα μπορούσαμε, επίσης, να σκεφτούμε ότι ο χώρος αυτός, που αρχικά ίσως να είχε κάποια ιδιαίτερη χρήση, με το πέρασμα των αιώνων μπορεί να κατέληξε ως η τοποθεσία όπου εναπέθεταν, εξέθεταν και εγκατέλειπαν τα ανεπιθύμητα μωρά ή τις εκτρώσεις της εποχής.

Ή, ακόμα, ότι μπορεί να συνέβαιναν παράλληλα και τα δύο. Δηλαδή και να ήταν ιερός χώρος αλλά και να εναπέθεταν στα κρυφά κάποια ανεπιθύμητα νεογέννητα».

Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου είναι ότι διαθέτει ελάχιστους χώρους στην Αστυπάλαια για να στεγάσει το αρχαιολογικό υλικό. Σε μια ενοικιαζόμενη απλή οικία περίπου 50 τ.μ. λειτουργεί μέχρι σήμερα προσωρινός αποθηκευτικός χώρος των ευρημάτων από τις σωστικές ανασκαφές μέχρι να συντηρηθούν και να αποθηκευτούν οριστικά.


Ωστόσο έχει γεμίσει ασφυκτικά με το ασυντήρητο υλικό του συνόλου των σωστικών ανασκαφών της Εφορείας στο νησί, χωρίς να υπάρχει προοπτική μετακίνησής του. Επίσης, το παλιό Γυμνάσιο - Λύκειο που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Αστυπάλαιας δεν είναι αρκετό για την αποθήκευση όλων αυτών των σημαντικών ευρημάτων.

Νεκρά βρέφη σε αμφορείς: Γιατί το αρχαίο νεκροταφείο της Αστυπάλαιας προσελκύει διεθνές ενδιαφέρον; Facebook Twitter
Η θέση του νεκροταφείο στο οικισμό. Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.


Την ίδια στιγμή, σε ένα από τα οικόπεδα του λόφου της Κυλίνδρας είναι εμφανής μια ογκώδης οικοδομή, η οποία αλλοιώνει τον συγκεκριμένο, μεγάλης αξίας αρχαιολογικό χώρο.


Σε πρόσφατη επίσκεψή μας, μάλιστα, διαπιστώσαμε ότι οι εργασίες έχουν διακοπεί λόγω έλλειψης κονδυλίων, με αποτέλεσμα το νεκροταφείο να έχει αφεθεί στην τύχη του.


Όπως επισημαίνουν οι υπεύθυνοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, χρειάζεται οι αρμόδιοι φορείς να δώσουν άμεσα μια ικανοποιητική λύση όσον αφορά τη σωστή συντήρηση, διαχείριση, ανάδειξη και ολοκλήρωση της έρευνας του βρεφικού νεκροταφείου, ώστε σύντομα να καταστεί προσβάσιμο όχι μόνο στους πολυάριθμους επισκέπτες του νησιού αλλά και στους ενδιαφερόμενους μελετητές.

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ένας Έλληνας στην ανασκαφή του βυζαντινού Αμορίου, στη Μικρά Ασία

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ένας Έλληνας στην ανασκαφή του βυζαντινού Αμορίου, στη Μικρά Ασία

Μια γόνιμη συζήτηση με τον επικεφαλής του προγράμματος Αστικής Αρχαιολογίας Αμορίου στη Μικρά Ασία, Νίκο Τσιβίκη, για τις εκεί ανασκαφές, τα ανακριβή στερεότυπα για το Βυζάντιο και τη σύγχρονη Τουρκία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Αποκλειστικό: H ανακάλυψη του ασύλητου μινωικού τάφου στην Ιεράπετρα και η σημασία του

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αποκλειστικό: H ανακάλυψη του ασύλητου μινωικού τάφου στην Ιεράπετρα και η σημασία του

Η Έφορος Αρχαιοτήτων Λασιθίου Χρύσα Σοφιανού μιλά για το ξεχωριστό εύρημα που αναμένεται να συμβάλει στη μελέτη της τελευταίας και αρκετά σκοτεινής περιόδου της μινωικής Κρήτης
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ