«Είμαστε στον τάφο βρε παιδιά, θέλετε να μπούμε ακόμη βαθύτερα;»

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter
Το αιωνόβιο φρούριο έχει τα θεμέλιά του από την ελληνιστική εποχή, όταν Αλέξανδρος ο Μέγας εξεκινούσε να κατατροπώσει λαούς και να ξημερώσει άγριους. Φωτ.: Eurokinissi 
0


«ΘΕΛΕΤΕ ΛΟΙΠΟΝ
να λάβετε μια ιδέα των φυλακών όλων των αιώνων;» ρωτάει, απευθυνόμενος στους αναγνώστες της εφημερίδας «Ακρόπολις», ο ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος τον Οκτώβριο του 1933. «Δεν έχετε παρά να επισκεφθείτε το Γεντί-Κουλέ, το Κάστρο με τους επτά πύργους της Θεσσαλονίκης, και την έχετε λεπτομερειακή. Το αιωνόβιο φρούριο έχει τα θεμέλιά του από την ελληνιστική εποχή, όταν Αλέξανδρος ο Μέγας εξεκινούσε να κατατροπώσει λαούς και να ξημερώσει άγριους. Κρατά ως τη μέση του ντουβάρια από την ελληνιστική εποχή, τα διπλά τείχη έχουν ιδή Ταρτάρους και Σαρακηνούς. Και οι ατελείωτες πολεμίστρες του, οι πύλες του, τα σπαρμένα παντού ερείπια από τα υγρά του Χορτιάτη χώματα ως τον Λευκό Πύργο, με τον οποίο ηνώνοντο, αναθυμούνται πολεμιστές Αρχαιομακεδόνες, Αθηναίους, Ρωμαίους, Βυζαντινούς, και Βενετσιάνους, Σλάβους και Τούρκους. Το διάβα των αιώνων γκρέμισε τα δύο γιγαντιαία μπράτσα που αγκάλιαζαν τη Θεσσαλονίκη και την έκλειναν μέσα τους, στις επιδρομές. Ο κορμός του έγινε σπαράλια από τη μανία των ανθρώπων να αλληλοσφαγούν».

Πάνω από ογδόντα είναι οι ισοβίτες του Γεντί Κουλέ. Ακολουθούν οι υπόλοιποι εγκάθειρκτοι που έχουν καταδικαστεί για ληστείες και φόνους με ποινές όχι κάτω των πρόσκαιρων δεσμών, και κάποιοι σε ποινή ειρκτής.  

Η κεφαλή του παλιού Κάστρου με τους επτά πύργους, συνεχίζει ο Ε. Θωμόπουλος, είναι οι φυλακές με τις οποίες τρομάζουν οι καταδικασμένοι όλης της Ελλάδας και τις τραγουδούν, είτε βρίσκονται εντός τους είτε όχι, ως κάτι φοβερό και απαίσιο. Καθώς η χοντρή σιδερένια πόρτα ανοίγεται από τον αρχιφύλακα, στο εσωτερικό της καθρεπτίζεται όλη η σκληρότητα των περασμένων εποχών. Υπόγεια που σκίζουν τα έγκατα του λόφου πάνω στον οποίο είναι το κάστρο, λάκκοι τρίσβαθοι στη γη, απομονωτήρια και τοιχώματα ανοιγμένα εγκάρσια ως είδος τάφων που παίρνουν ζωντανούς και περιμένουν να κλεισθούν και να τους χωνέψουν. Αλλά και θάλαμοι απέραντοι σε τέσσερις ακτίνες δέσμιας ζωής. Περιποιημένοι και φρεσκομπογιατισμένοι, μειώνουν κάπως την εφιαλτική εντύπωση που δίνει η εξωτερική όψη του Κάστρου, το σύνολό του και προπαντός ο σκοτεινός διάδρομος – μια σούδα, ένας λάκκος βαθύς και καγκελόφραχτος που οδηγεί από την κεντρική πύλη ως το κέντρο των διαμερισμάτων των εγκάθειρκτων. Στο τέρμα του διαδρόμου υψώνεται το παρατηρητήριο της υπηρεσίας των φυλακών. Ένα είδος φάρου που δεσπόζει στο απλωμένο πέλαγος της δέσμιας ζωής.

Οι κατάδικοι του Γεντί Κουλέ

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter

Ο Θωμόπουλος ανέβηκε στο παρατηρητήριο. Πίσω από τα σπασμένα τζάμια των παραθύρων του κοίταζε τα τέσσερα μεγάλα τριγωνικά προαύλια με τους ψηλούς χοντρούς μαντρότοιχους που ήταν γεμάτα από κατάδικους. Βολτάριζαν εκεί αμέριμνοι, άλλοι σοβαροί και άλλοι γελαστοί, αλλά όλοι με πρόσχαρη εγκαρτέρηση. Μελλοθάνατοι, ισοβίτες, φονιάδες, αυτονομιστές και κομιτατζήδες δίχως διάκριση, δίχως περίσκεψη, απολαμβάνουν τον φθινοπωρινό ήλιο.  

Ο υποδιευθυντής της φυλακής δίνει ένα έγγραφο στον δημοσιογράφο. Εκεί σημειώνεται ότι από τους πεντακόσιους που είναι κρατούμενοι, οι δεκαοκτώ είναι καταδικασμένοι σε θάνατο, όμως μόνο οι έξι πραγματικά μελλοθάνατοι. Οι υπόλοιποι γλίτωσαν από τον εφιάλτη του εκτελεστικού αποσπάσματος, γιατί πέρασε το πενταετές χρονικό διάστημα του νόμου και η ποινή τους μετατράπηκε.  

Πάνω από ογδόντα είναι οι ισοβίτες. Ακολουθούν οι υπόλοιποι εγκάθειρκτοι που έχουν καταδικαστεί για ληστείες και φόνους με ποινές όχι κάτω των πρόσκαιρων δεσμών, και κάποιοι σε ποινή ειρκτής.  

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter

Οι μελλοθάνατοι

Η τραγικότερη ωστόσο μερίδα από τη δέσμια ζωή του Γεντί Κουλέ είναι τρεις φονιάδες.  

«Αν όχι η μακρά εγκάθειρξίς τους στις σκοτεινές στοές, στα κελιά και τις ακτίνες του αιωνόβιου Κάστρου, τουλάχιστον η μεταμέλεια τους διασάλευσαν τη διάνοια. Παραδέρνουν τώρα σε ώρες ατελείωτες στον βαθύτερο μέσα στον λόφο κτιστό λάκκο με ψηλή καγκελωτή πόρτα. Στο απομονωτήριο των επικινδύνων, στον “αράπη” του Γεντί-Κουλέ, κατά τη λέξη της φυλακής. Εκεί μέσα έλεγαν άλλοτε ότι τις ώρες που η νύχτα είχε πνιγμένο τέλεια το φως της ημέρας, φαντάσματα ροφούσαν τη ζωή των απομονωμένων, “μώρες” έκοβαν την ανάσα! Πιστεύουν ακόμα και τώρα οι χωρικοί κατάδικοι τον πανάρχαιο αυτόν θρύλο και τρέμουν μήπως εγκλεισθούν εις το μέρος που τον ζωντανεύουν τα χειμωνιάτικα μπουρίνια, οι βοεροί αντίλαλοί τους μέσα στους θόλους και στις στοές του κάστρου και οι θυμοί του Βαρδάρη. Αλλά η πολιτεία δεν νιώθει από φαντάσματα. Εκεί κλείνει τους ατίθασους, τους απείθαρχους, εκεί έχει στρουγκιάσει τους τρεις τρελλούς: τον Ζάικο, τον Ιορδανίδη, τον Τσάμη».  

Ο ένας έσπασε το κεφάλι του πατέρα του και τον έστειλε στα θαλερά γηρατειά να συναντήσει τον Χάρο. Ο άλλος κομμάτιασε την ίδια κοιλιά που τον είχε κρατήσει εννέα μήνες μέσα της, και ο τρίτος πετσόκοψε την αδελφή του ύστερα από μια κραιπάλη ανομολόγητης επιθυμίας.  

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter

Ο πρώτος αγαπούσε μια χωριατοπούλα νέα και μεστή από δύναμη και έρωτα, όπως αυτός. Ο πατέρας του όμως δεν ήθελε καθόλου να ακούσει για τέτοια ένωση. Όχι πώς εκείνη ήταν φτωχή και ο γιος του πλούσιος. Η άρνηση είχε τον λόγο της στο γεγονός ότι είχε ακουσθεί κάποτε πως την αγαπημένη του την είχαν δει στα φυλάκια σε μια αετοράχη της Ροδόπης να ερωτοτροπεί με Βούλγαρους και Έλληνες. Μια στιγμή που το ζευγάρι, νύχτα βαθιά και δαιμονική από τον μακεδονικό χειμώνα, έτρεχε να βρει τη φωλιά του, ο γέρος με τα θαλερά γεράματα βρέθηκε εμπρός τους. Ούτε τη στιγμή, ούτε την πρόθεση σεβάσθηκε ο γέρος. Άρχισε να βρίζει, είπε λέξεις βαριές σ' αυτόν και σ' εκείνη και σήκωσε και χέρι. Τότε σήκωσε και αυτός το δικό του με ένα στειλιάρι από τον διπλανό φράχτη. Και ενώ εκείνη τρομαγμένη ξαναγύριζε στο σπίτι της, ο Ζάικος αποτελείωσε τον άνθρωπο που του είχε δώσει τη ζωή. Κατόπιν πήρε τα βουνά και τα λαγκάδια, ώσπου τον έπιασαν και τον καταδίκασαν.  

«Το πλήγμα που του κατέστρεψε τη λογική ενδεχομένως ήταν ο έλεγχος της συνειδήσεώς του. Αλλά το βαρύτερο ήταν ότι εκείνη πριν δικασθεί ακόμη, έκλεψε έναν άλλον και πήρε το δρόμο για τους νυκτερινούς εύκολους έρωτες των χαμόσπιτων του Βαρδαριού».  

Δεύτερος ο Ιορδανίδης, «που η τρέλλα του δεν του παραλύει διαρκώς τη λειτουργία της διανοίας του, αλλά παροδικά, έβαλε μαχαίρι της μητέρας του, για τον απλούστατο λόγο, ότι επάνω στο ίδιο κρεββάτι που λίγους μήνες πριν είχε ξεψυχήσει ο πατέρας του, ευρέθηκε ένας άλλος άντρας. Της ξέσχισε με το μαχαίρι το στήθος που τον είχε βυζάξει και την στραγγάλισε. Κατόπιν πήγε και παρεδόθη κλαίγοντας».  

Του τρίτου, του Τσάμη, η ιστορία είναι συνηθισμένη. Η τιμή του αδελφού… Ο Τσάμης δεν θα καταδικάζονταν σε πολυετή πρόσκαιρα δεσμά, αν κατά την ανάκριση και τη δίκη δεν του εξακόντιζαν συγγενείς και φίλοι σιχαμερή κατηγορία. Σκότωσε την αδελφή του μισόγυμνη, απαλλαγμένη από ορισμένα εσώρουχα. Και είχε αμυχές και σημάδια το σφαγμένο σώμα της από αφροδισιασμούς. Άδηλο ήταν λοιπόν αν διεκδικούσε την τιμή του ή τίποτε άλλο.  

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter

Έως ότου να λείψει από τον ρεπόρτερ της «Ακροπόλεως», Ευστάθιο Θωμόπουλο, η εντύπωση της τραγικής όψης των τριών αυτών ανθρώπων, άλλοι τρεις παρουσιάστηκαν: Ο Ξανθόπουλος, ο Ροκκάς και ο Τσερμπινόπουλος. Ισοϋψείς στο μπόι, στη δικαιοσύνη και στον θάνατο! Είχαν οι τρεις καταδικασθεί για ληστεία και φόνο και ξημεροβραδιάζονταν με την αγωνία μήπως αιφνιδιαστικά κανένα χάραμα μπουν στα κελιά τους ο παπάς με το δισκοπότηρο να τους μεταλάβει και ο αξιωματικός του εκτελεστικού αποσπάσματος. Η ζωή τους τώρα κρέμεται από μια λέξη του Προέδρου της Δημοκρατίας.  

Ο Τσερμπινόπουλος με ένα ρόπαλο σκότωσε μια γυναίκα μέσα στην κάμαρά της για να της πάρει 315 μπαγκανότες και μερικές ομολογίες. Τον Οκτώβριο του 1932 είχε κάνει τον φόνο και συνελήφθη ύστερα από ενάμιση μήνα στο ίδιο μέρος του εγκλήματος, ψάχνοντας να βρει ένα-δύο χρυσαφικά που του είχαν ξεφύγει κατά τη νύχτα εκείνη.  

Για πολύ λιγότερα χρήματα ο Ξανθόπουλος, τον Απρίλιο του 1932, είχε σκοτώσει έξω από τη Νιγρίτα τον κτηνοτρόφο Θεοδωρίδη. Ληστεία και φόνο έχει κάνει επίσης σε βάρος της γυναικαδέλφης του και ο Ροκκάς.  

Τώρα είναι σοβαροί και επίσημοι. Ανησυχούν γιατί τους ζητάει ένας δημοσιογράφος.

«Τί συμβαίνει; Τί; Μήπως...». Πνίγονται με τις αναπνοές τους έως ότου ο Θωμόπουλος τους καθησυχάσει και έως ότου βεβαιωθούν από τη διεύθυνση των φυλακών ότι καμία σχέση δεν έχει η επίσκεψή του με τον απειλούμενο τυφεκισμό τους. Γίνονται τότε, όπως πάντοτε, σοβαροί και επίσημοι. Οι δικαιολογίες τους: «Τύφλα ήμουν! Κακή ώρα! Άδικα!»  

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter

Καταχραστές, λήσταρχοι και κομμουνιστές

Οι φυλακισμένοι φέρονται στους μελλοθάνατους με στοργή και σεβασμό και εκδηλώνουν απίστευτο μίσος και οργή κατά της κοινωνίας των ελευθέρων όταν φτάσει η ώρα του τουφεκισμού τους. Αυτήν τη στοργή έδειχναν και για τους τρεις μελλοθάνατους. Έγνεφαν στον Ε. Θωμόπουλο μην τυχόν και τους πει καμιά άστοχη φράση. Μόνο δύο πολύ φρέσκοι κύριοι περιγελούσαν. Ο ένας ήταν καταχραστής ομολογιών, ο άλλος ήταν ο πολύς Παύλου, «ο εγκαινιάσας δηλαδή τα κανόνια των Τραπεζών». Φρεσκοξυρισμένος, χαμογελούσε και απομακρυνόταν όσο μπορούσε περισσότερο, ενώ εκείνος που πλησίαζε και παρηγορούσε ήταν ο Ντούμας. Το πρωτοπαλίκαρο του πάλαι ποτέ λήσταρχου Γιαγκούλα.  

«Άλλαξα από καιρό κεφάλι» λέει. «Από τότε που άφησα τα βουνά κι’ είδα κόσμο».  

Είναι ένας άντρας γεμάτος, με μουστάκι μάλλον παχύ, ζωηρά μάτια και χαμόγελο ακράτητο. Όταν τυχαίνει κάποτε οι φυλακισμένοι από την εκνευριστική πλήξη της μακράς τους εγκάθειρξης να ερεθίζονται και να ετοιμάζονται να μαλώσουν, μπαίνει στη μέση. Έχει το επίγραμμά του, που επενεργεί αποτελεσματικά, και το επαναλαμβάνει σε κάθε κρίσιμη στιγμή:

«Είμαστε στον τάφο βρε παιδιά που είμαστε. Θέλετε να μπούμε ακόμη βαθύτερα;»  

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού Facebook Twitter

Και επειδή κανείς δεν το θέλει, δίνει τόπο στην οργή, κουλουριάζεται στα πόδια του και απολαμβάνει πώς περιπατούν ελεύθερα, ψηλά στις πανάρχαιες πολεμίστρες του κάστρου, οι φαντάροι σκοποί...  

Η αμαρτωλή ομήγυρις κλείνει με 50 κομμουνιστές. «Είναι οι μάλλον ατίθασοι. Πιστεύοντας πως άδικα κρατούνται για τις πολιτικές ιδέες τους, δεν εννοούν να απαρνηθούν τις αρχές τους. Τις προπαγανδίζουν και εκεί μέσα εντείνουν το φρόνημα των ομοϊδεατών τους, έχουν με μια λέξη την κολλεκτίβα τους. Είναι αξιοθαύμαστοι γι' αυτό. Διότι παρ’ όλες τις ποινές και τις πειθαρχικές τιμωρίες, δεν εννοούν να το βάλουν κάτω!»  

Όταν ο Θωμόπουλος ολοκλήρωσε την επίσκεψή του στο Γεντί Κουλέ είχε ήδη νυχτώσει. Ήταν έτσι ακόμα πιο έντονη η εντύπωση «της εποχής που πέθανε και της εποχής που εγγενήθη. Η ηλεκτρική φωτοχυσία κάτω της Θεσσαλονίκης περιγελούσε τα φτωχικά φαναράκια που έκαναν τα στενοσόκακα της συνοικίας του Γεντί-Κουλέ διάβες φαντασμάτων και το Κάστρο των φυλακών γίγαντα που μας πλάκωνε άσειστα την ψυχή».  

Αρχαιολογία & Ιστορία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ντίνος Κονόμος

Βιβλίο / «Ο κύριος διευθυντής (καλό κουμάσι) έχει αποφασίσει την εξόντωσή μου…»

Ο Ντίνος Κονόμος, λόγιος, ιστοριοδίφης και συγγραφέας, υπήρξε συνεχιστής της ζακυνθινής πνευματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα. Ο συγγραφέας Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής παρουσιάζει έργα και ημέρες ενός ανθρώπου που «δεν ήταν του κόσμου τούτου».
ΦΙΛΙΠΠΟΣ Δ. ΔΡΑΚΟΝΤΑΕΙΔΗΣ
Μια επίσκεψη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!» / Φρίκη και ανθρώπινα ράκη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!»: Στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Τα dirty '30s & late '20s «ακολουθούν» τον δημοσιογράφο Χρήστο Εμ. Αγγελομάτη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 και διασώζουν εικόνες αποτροπιασμού που δύσκολα περιγράφονται. Παρά «τις άναρθρες κραυγές» και «τα στριγκά ξεφωνητά» που άκουσε στην είσοδο, ο ρεπόρτερ πέρασε την πύλη. Τι αντίκρισε;
DIRTY '30S & LATE '20S
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βρέθηκαν 33 σοροί σε ομαδικό τάφο από τον Εμφύλιο - «Αναδύεται το σκοτεινό παρελθόν της Ελλάδας»

Πολιτισμός / Βρέθηκαν 33 σοροί σε ομαδικό τάφο από τον Εμφύλιο - «Αναδύεται το σκοτεινό παρελθόν της Ελλάδας»

Με εκτενές ρεπορτάζ και πρωτογενείς πηγές από τη Θεσσαλονίκη, το διεθνές πρακτορείο Associated Press αναδεικνύει την ανεύρεση 33 σκελετών σε άταφους λάκκους δίπλα στο Γεντί Κουλέ – πρώην φυλακή βασανιστηρίων και εκτελέσεων την περίοδο 1946–49
LIFO NEWSROOM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΔΟΥΝΕΙΚΑ

Ρεπορτάζ / Σκάνδαλο παιδεραστίας στα Δουνέικα: Το αποκρουστικό πρόσωπο της «αγίας» ελληνικής κοινωνίας

Η υπόθεση παιδεραστίας στα Δουνέικα, ένα χωριό 900 κατοίκων κοντά στην Αμαλιάδα, τη δεκαετία του ’80, φέρνει στο φως όχι μόνο τα φρικιαστικά εγκλήματα «ευυπόληπτων πολιτών», αλλά και τη συνωμοσία της σιωπής και την υποκρισία που επικρατεί σε κλειστές κοινωνίες.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Ιστορία μιας πόλης / Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Γιατί ο Διάλογος Μηλίων και Αθηναίων είναι τόσος σημαντικός για το έργο του Θουκυδίδη; Ποια ήταν η αθηναϊκή αντίληψη για τη δύναμη και τη δικαιοσύνη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Σπύρο Ράγκο, καθηγητή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για όσα αποκαλυπτικά μάς λέει ακόμα και σήμερα ο διάλογος.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η μοναχική διαδρομή του πρώτου Ευρωπαίου φιλέλληνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πρώτος Ευρωπαίος φιλέλληνας και η άγνωστη ιστορία του

Ο Γερμανός ιστορικός Μαρτίνος Κρούσιος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα μελετώντας την Ελλάδα της οθωμανικής κατοχής –τη γλώσσα, τα έθιμα, τα ρούχα, τα τραγούδια– χωρίς να φύγει ποτέ από την πατρίδα του.
THE LIFO TEAM
Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ιστορία μιας πόλης / Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ποια είναι η σημασία του μυθιστορήματος «Οι Ρωμιοπούλες»; Με ποιο τρόπο αποτυπώθηκε η Αθήνα στη ζωή και το έργο της Πηνελόπης Δέλτα; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον ιστορικό Τάσο Σακελλαρόπουλο, υπεύθυνο των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, για τη σχέση της συγγραφέως με την πόλη που τη σημάδεψε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μια επίσκεψη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!» / Φρίκη και ανθρώπινα ράκη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!»: Στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Τα dirty '30s & late '20s «ακολουθούν» τον δημοσιογράφο Χρήστο Εμ. Αγγελομάτη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 και διασώζουν εικόνες αποτροπιασμού που δύσκολα περιγράφονται. Παρά «τις άναρθρες κραυγές» και «τα στριγκά ξεφωνητά» που άκουσε στην είσοδο, ο ρεπόρτερ πέρασε την πύλη. Τι αντίκρισε;
DIRTY '30S & LATE '20S
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιον θεωρούσαν «άσχημο» στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν και «άσχημα» αγαλματίδια στην αρχαία Αθήνα

Μικρά αγαλματίδια ή γλυπτά λατρευτικού ή θρησκευτικού συνήθως χαρακτήρα, που απεικονίζουν ανθρώπινες ή ζωικές μορφές: τα ειδώλια. Είναι όλα oμοιόμορφα ή υπάρχουν και ενδιαφέρουσες, συχνά αναπάντεχες, διαφοροποιήσεις; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Αναστασία Μεϊντάνη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT