REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού

REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
4


Όταν ακούστηκαν οι οδηγίες ότι απαγορεύεται να φωτογραφίσουμε με φλας ή χωρίς, και να απενεργοποιήσουμε τα κινητά μας, το κοίλον δεν είχε γεμίσει όπως όλοι περίμεναν.  Ίσως να έφταιγε η απειλή της βροχής, που άλλωστε είχε κάνει την εμφάνιση της λίγες ώρες νωρίτερα. Παρόλο το συνωστισμό των φωτορεπόρτερ που περίμεναν πληθώρα διασημοτήτων, η παράσταση ξεκίνησε με ελάχιστους από δαύτους.

Τέλος πάντων, μαζευτήκαμε περί τους 4500 θεατές, και ήταν 9:10 όταν άρχισαν να ακούγονται οι πρώτοι στίχοι από τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη (το ίδιο έργο που εγκαινίασε πριν 60 χρόνια στις 11 Ιουλίου του 1954 τα Επιδαύρια σε σκηνοθεσία του Ροντήρη),  σε ολοκαίνουργια μετάφραση της Νικολέττας Φριτζήλα δια στόματος της Μάρθας Φριτζήλα που υποδύθηκε τη θεά Αφροδίτη. Διασχίζοντας την ορχήστρα, ντυμένη όπως η Μελίνα στο Gaily Gaily του Νόρμαν Τζούισον – ιδιοκτήτρια παλιού αμερικάνικου σαλούν-, ενώ στο πέρασμα της τα άσπρα κύματα, δηλαδή κάτι άσπρα πανιά καταγής,  έκαναν πέρα αποκαλύπτοντας το γαλάζιο δάπεδο – σαν τη  θάλασσα στην οποία η αρχαία ποντοπόρος Αθήνα κυριαρχούσε. Με μια βεντάλια στο χέρι  περιέγραψε την οργή της  για το γιο του Θησέα του βασιλιά της Αθήνας που τολμάει να περιφρονεί τον έρωτα και να δηλώνει αφοσιωμένος στη θεά του κυνηγιού την Άρτεμη. Κι αποφασίζει να τον τιμωρήσει γι’ αυτό. Σε όλο το υπόλοιπο έργο θα επόπτευε τα τεκταινόμενα  από τη ψηλότερη σιδεριά της επικλινούς πλατφόρμας σε σχήμα βεντάλιας - σκηνικό που διέθετε σκάλες, πατάρια αλλά και ένα είδος ανελκυστήρα  που ανέβαζε και κατέβαζε ανθρώπους από τα ενδότερα του παλατιού. Το έργο συνέχισε με ιαχές νέων αντρών, η κουστωδία του Ιππόλυτου,  από το βάθος του δάσους πίσω από την ορχήστρα να τρέχουν πέρα δώθε σαν αγριοκάτσικα  κραδαίνοντας γαλάζια πανιά.

REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
Η Μάρθα Φριντζήλα ως Θεά Αφροδίτη.
REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
Η Λυδία Κονιόρδου ως Φαίδρα

Η Αφροδίτη τελικά ρίχνει το δίχτυ του έρωτα στην  Φαίδρα για τον πρόγονο της Ιππόλυτο, γιο του Θησέα και το όλον μοιραία οδηγείται σε  τραγωδία. Η Φαίδρα, ερμηνευμένη από την Λυδία Κονιόρδου, σκηνοθέτη της παράστασης συγχρόνως, εμφανίστηκε μέσα σε πέπλα, μακριά κατάξανθα μαλλιά και διάθεση που δεν  έμοιαζε ακριβώς ερωτική και πάντως ελάχιστα τραγική. Ο Ιππόλυτος μαθαίνει το πάθος της για εκείνον από την τροφό που του το εκμυστηρεύεται και θίγεται τόσο πολύ, αυτό το ενάρετο και παρθένο βασιλόπουλο,  που το εκφράζει με έναν λόγο - μνημείο απαξίας για τη γυναίκα. Λόγος  οργής και θυμού για το ερωτικό ενδιαφέρον της μητριάς του. Παρολ’ αυτά θα δώσει όρκο στη τροφό, ότι δεν θα το μαρτυρήσει.  

REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
Νίκος Κουρής ως Ιππόλυτος.

Μέχρι τα μισά, η παράσταση έμοιαζε ιλαροτραγωδία. Ουκ ολίγες φορές το κοινό ξέσπασε σε αυθόρμητα γέλια, όπως στις σκηνές μεταξύ της Φαίδρας και της τροφού. Η σπουδαία Λήδα Πρωτοψάλτη ως τροφός σοφά υπογράμμισε την λαϊκότητα και την αφέλεια του χαρακτήρα προξενώντας την ευθυμία. Αλλά και τα δεκατρία μέλη του γυναικείου χορού βοήθησαν οπωσδήποτε να υπογραμμιστεί το κωμικό στοιχείο, ντυμένα με παστέλ χρώματα σαν pinup girls, κομμώσεις ‘50s και από πάνω γυμνούς σκελετούς κρινολίνων με κυλινδρικές στήλες  νέον λευκού φωτός, να παίζουν μεταξύ τους με μπάλες θαλάσσης. Ο αντρικός χορός κυνηγοί – σύντροφοι του Ιππόλυτου, οκτώ  νεαροί γυμνασμένοι άντρες, γυμνοί από τη μέση και επάνω, σαν μέλη αδελφότητας φοιτητών της Οξφόρδης αλλοπαρμένοι με  το όραμα μιας σύγχρονης Αρκαδίας, υπερκινητικοί καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, όργωναν  πάνω κάτω διατρέχοντας ολόκληρο το σκηνικό και τον περιβάλλοντα χώρο, βγάζοντας άναρθρες φωνές, ενίοτε φοβερίζοντας τις νεαρές παρθένες του γυναικείου χορού.

REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
Τα δεκατρία μέλη του γυναικείου χορού βοήθησαν οπωσδήποτε να υπογραμμιστεί το κωμικό στοιχείο, ντυμένα με παστέλ χρώματα σαν pinup girls, κομμώσεις ‘50s και από πάνω γυμνούς σκελετούς κρινολίνων με κυλινδρικές στήλες νέον λευκού φωτός, να παίζουν μεταξύ τους με μπάλες θαλάσσης.

Οι προθέσεις της παράστασης άρχισαν να διαφαίνονται σαφέστερα όταν η Φαίδρα αυτοκτονεί στην απέλπιδα προσπάθεια της να σώσει την τιμή της. Η επιστροφή του Θησέα –καρικατούρα βασιλιά, ντυμένος σαν παπουτσωμένος γάτος με κατακκόκινη λιβρέα και ένα στέμμα σαν αυτά που βάζουν στα καρναβάλια τα παιδιά-  σηματοδοτεί και την επιστροφή στην τραγικότητα. Η σύγκρουση Θησέα-Ιππόλυτου είχε άλλο βάρος με ό,τι είχε προηγηθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή και η ένταση της αντιπαράθεσης μεταξύ τους προσγείωσε πετυχημένα την ευριπίδεια στιχομυθία στο σήμερα. Οι δύο ηθοποιοί, Θέμης Πάνου και Νίκος Κουρής, αναμετρήθηκαν σε επίπεδα αντάξια των χαρακτήρων που ερμήνευαν και έσωσαν, όσο μπόρεσαν, την τραγωδία. Ιδιαίτερα η ερμηνεία του Κουρή ως Ιππόλυτος  θα καταγραφεί σαν προσωπική του επιτυχία.

REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter

Βέβαια, η τελευταία σκηνή όπου ο Ιππόλυτος μιλάει και συγχωρεί τον πατέρα του αργοπεθαίνοντας κατρακύλησε στην ίδια αμηχανία με τις αρχικές σκηνές ενώ η Άρτεμις με το χρυσοποίκιλτο φορεματάκι της ερμηνευμένη από την Φανή Αποστολίδου δεν σταμάτησε να επιδεικνύει  τις γυμναστικές της επιδεξιότητες όσο αποκάλυπτε στον αλαζόνα πατέρα το μέγεθος της ακρισίας του. Το έργο έκλεισε με δύο κορυφαίες  –θύμιζαν λίγο σαν να ξεπήδησαν από προηγούμενη παράσταση των φετινών Επιδαυρίων- οι οποίες μόνες πια στην ορχήστρα αν και με τον Ιππόλυτο δίπλα τους νεκρό και όρθιο, να λένε: «Οι ιστορίες των μεγάλων αξίζει να τις κλαις και να τις λες – για πάντα», κάνοντας και μία μικρή υπόκλιση σαν να είχα μόλις πει ποιηματάκι σε σχολική γιορτή. Τα φώτα σβήσανε, το χλιαρό χειροκρότημα έγινε δυνατότερο όταν εμφανίστηκαν όλοι οι συντελεστές και έγινε ακόμα πιο ηχηρό για την Λήδα Πρωτοψάλτη που συγκινημένη κάλυψε το πρόσωπο της σαν να ήθελε να συγκρατήσει κάποια δάκρυα χαράς. Το ναυάγιο όμως, κατά γενική ομολογία, δεν είχε αποφευχθεί. Κι όχι λόγω βροχής αφού δεν έβρεξε καθόλου. Αλλά ήταν μία ευχάριστη βραδιά στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. 

REVIEW/ Είδαμε τον Ιππόλυτο του Εθνικού Facebook Twitter
Το χλιαρό χειροκρότημα έγινε δυνατότερο όταν εμφανίστηκαν όλοι οι συντελεστές και έγινε ακόμα πιο ηχηρό για την Λήδα Πρωτοψάλτη που συγκινημένη κάλυψε το πρόσωπο της σαν να ήθελε να συγκρατήσει κάποια δάκρυα χαράς.

Όλες οι φωτογραφίες από τη σελίδα του Εθνικού Θεάτρου στο Facebook

4

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ούρλιχ Ράσε και το παρασκήνιο της ιστορίας της Ισμήνης

Θέατρο / Η σκηνή του Ούρλιχ Ράσε στριφογύριζε - και πέταξε έξω την Ισμήνη

Στην παράσταση που άνοιξε την Επίδαυρο, ο Γερμανός σκηνοθέτης επέλεξε να ανεβάσει μια Αντιγόνη χωρίς Ισμήνη. Η απομάκρυνση της Κίττυς Παϊταζόγλου φωτίζει τις λεπτές –και άνισες– ισορροπίες εξουσίας στον χώρο του θεάτρου.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μέσα στη γοητεία και στον τρόμο του Δράκουλα

Πρώτες Εικόνες / Dracula: Η υπερπαραγωγή που έρχεται το φθινόπωρο στην Αθήνα

Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μιλά αποκλειστικά στη LiFO για την πιο αναμενόμενη παράσταση της επερχόμενης σεζόν, για τη διαχρονική γοητεία του μύθου που φαντάστηκε ο Μπραμ Στόκερ στα τέλη του 19ου αιώνα, για το απόλυτο και το αιώνιο μιας ιστορίας που, όπως λέει, τον «διαλύει».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ερωτευμένος με τον Κρέοντα

Θέατρο / Ο Rasche αγάπησε τον Κρέοντα περισσότερο από την Αντιγόνη

«Η εκφορά του λόγου παραδίδεται αμαχητί σε μια άκρατη δραματικότητα, σε ένα υπερπαίξιμο, σε μια βεβιασμένη εμφατικότητα, σε έναν στόμφο παλιακό που θα νόμιζε κανείς πως έχει εξαλειφθεί πλέον. Η σοβαροφάνεια σε όλο το (γοερό) μεγαλείο της». Έτσι ξεκίνησε φέτος η Επίδαυρος.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στο ζόφο του πολέμου

Θέατρο / Πολεμικοί Ανταποκριτές: Ψάχνοντας την αλήθεια μέσα στον ζόφο του πολέμου

Σε μια περίοδο που ο πόλεμος αποτελεί βασικό συστατικό της καθημερινότητάς μας, μια παράσταση εξετάζει όσα μεσολαβούν μεταξύ γεγονότος και πληροφορίας και πώς διαμορφώνουν την τελική καταγραφή και την ιστορική μνήμη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Θέατρο / Η τραγική ιστορία και η άγρια δολοφονία μιας θαρραλέας περφόρμερ

Όταν η Πίπα Μπάκα ξεκίνησε να κάνει oτοστόπ από την Ιταλία για να φτάσει στην Ιερουσαλήμ δεν φαντάστηκε ότι αυτό το ταξίδι-μήνυμα ειρήνης θα κατέληγε στον βιασμό και τη δολοφονία της. Mια παράσταση που θα δούμε στο Φεστιβάλ Αθηνών αναφέρεται στην ιστορία της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Θέατρο / Ο Σίμος Κακάλας ξορκίζει τα χάλια μας με μια κωμωδία γέλιου και αίματος

Τα «Κακά σκηνικά» είναι «μια κωμική κόλαση» αφιερωμένη στη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα, μια απόδραση από τα χάλια της χώρας, του θεάτρου, του παγκόσμιου γεωπολιτικού γίγνεσθαι, ένα ξόρκι στην κατάθλιψη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Παπαδόπουλος: «Κάθε μορφή τέχνης χρειάζεται το εσωτερικό βάθος»

Θέατρο / Χρήστος Παπαδόπουλος: «Mε αφορά πολύ το "μαζί"»

Το «τρομερό παιδί» από τη Νεμέα που συμπληρώνει φέτος δέκα χρόνια στη χορογραφία ανοίγει το φετινό 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με τους Dance On Ensemble και το «Mellowing», μια παράσταση για τη χάρη και το σθένος της ωριμότητας.  
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Κάνεις χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη σου ανάγκη

Χορός / «Κάνουμε χορό γιατί αυτή είναι η μεγάλη μας ανάγκη»

Με αφορμή την παράσταση EPILOGUE, ο διευθυντής σπουδών της σχολής της Λυρικής Σκηνής Γιώργος Μάτσκαρης και έξι χορευτές/χορεύτριες μιλούν για το δύσκολο στοίχημα τού να ασχολείται κανείς με τον χορό στην Ελλάδα σήμερα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μαρία Κωνσταντάρου: «Ερωτεύτηκα αληθινά στα 58»

Οι Αθηναίοι / Μαρία Κωνσταντάρου: «Δεν παίζω πια γιατί δεν υπάρχουν ρόλοι για την ηλικία μου»

Μεγάλωσε χωρίς τη μάνα της, φώναζε «μαμά» μια θεία της, θυμάται ακόμα τις παιδικές της βόλτες στον βασιλικό κήπο. Όταν είπε πως θέλει να γίνει ηθοποιός, ο πατέρας της είπε «θα σε σφάξω». Η αγαπημένη ηθοποιός που έπαιξε σε μερικές από τις σημαντικότερες θεατρικές παραστάσεις αλλά και ταινίες της εποχής της είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Γιάννος Περλέγκας ανεβάζει τον «Κατσούρμπο» του Χορτάτση

Θέατρο / Γιάννος Περλέγκας: «Ο Κατσούρμπος μας είναι μια απόπειρα να γίνουμε πιο αθώοι»

Ο Γιάννος Περλέγκας σκηνοθετεί το έργο του Χορτάτση στο πλαίσιο του στο πλαίσιο του Κύκλου Ρίζες του Φεστιβάλ Αθηνών. Τον συναντήσαμε στις πρόβες όπου μας μίλησε για την αξία του Κρητικού συγγραφέα και του έργου του και την ανάγκη για περισσότερη λαϊκότητα στο θέατρο. Κάτι που φιλοδοξεί να μας δώσει με αυτό το ανέβασμα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασίλης Παπαβασιλείου

Απώλειες / Βασίλης Παπαβασιλείου (1949-2025): Ένας σπουδαίος διανοητής του ελληνικού θεάτρου

«Αυτό, λοιπόν, το οφείλω στο θέατρο: τη σωτηρία από την κακομοιριά μου»: Ο σκηνοθέτης, μεταφραστής, ηθοποιός και δάσκαλος Βασίλης Παπαβασιλείου πέθανε σε ηλικία 76 ετών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΚΟΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Θέατρο / Δημήτρης Γκοτσόπουλος: «Ήμουν ένα αγρίμι που είχε κατέβει από τα βουνά»

Ο ταλαντούχος ηθοποιός φέτος ερμηνεύει τον Νεοπτόλεμο στον «Φιλοκτήτη» του Σοφοκλή. Πώς κατάφερε από ένα αγροτικό περιβάλλον να πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες τηλεοπτικές επιτυχίες και γιατί πέρασε ένα ολόκληρο καλοκαίρι στην Πολύαιγο, διαβάζοντας «Βάκχες»;
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Θέατρο / Γιάννης Χουβαρδάς: «Το κοινό που έρχεται να σε δει είναι ο καθρέφτης σου»

Ο κορυφαίος Έλληνας σκηνοθέτης διασκευάζει φέτος τις τραγωδίες του Οιδίποδα σε ένα ενιαίο έργο και μιλά στη LiFO, για το πώς η μοίρα είναι μια παρεξηγημένη έννοια, ενώ σχολιάζει το αφήγημα περί «καθαρότητας» της Επιδαύρου, καθώς και τις ακραίες αντιδράσεις που έχει δεχθεί από το κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΓΙΑ 28 ΜΑΙΟΥ Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Θέατρο / Elena Souliotis: Η Ελληνίδα που θα γινόταν η επόμενη Κάλλας 

Σαν σήμερα, το 1943, γεννήθηκε η Ελληνίδα σοπράνο που διέπρεψε για μια ολόκληρη δεκαετία στην Ευρώπη και την Αμερική, αλλά κάηκε εξαιτίας μιας σειράς ιδιαίτερα απαιτητικών ρόλων, τους οποίους ερμήνευσε πολύ νωρίς. Ο κόντρα τενόρος Άρης Χριστοφέλλης, ένας από τους λίγους στην Ελλάδα που γνωρίζουν σε βάθος την πορεία της, περιγράφει την άνοδο και την πτώση της.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Θέατρο / Δημήτρης Καπουράνης: «Το αόρατο νήμα που ενώνει τα παιδιά μεταναστών είναι το πένθος»

Από τους Αγίους Σαράντα της Αλβανίας μέχρι τη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, η ζωή του βραβευμένου ηθοποιού, τραγουδιστή και σεναριογράφου είναι μια διαρκής προσπάθεια συμφιλίωσης με την απώλεια. Η παράσταση «Μια άλλη Θήβα» τον καθόρισε, ενώ ο ρόλος του στο «Brokeback Mountain» τού έσβησε κάθε ομοφοβικό κατάλοιπο. Δηλώνει πως αυτό που τον ενοχλεί βαθιά είναι η αδράνεια απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μιχαήλ Μαρμαρινός: Το έπος μάς έμαθε να αναπνέουμε ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΑΡΚΕΤΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ

Θέατρο / Μιχαήλ Μαρμαρινός: «Από μια κοινωνία της αιδούς, γίναμε μια κοινωνία της ξεδιαντροπιάς»

Με τη νέα του παράσταση, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επιστρέφει στην Οδύσσεια και στον Όμηρο και διερευνά την έννοια της φιλοξενίας. Αναλογίζεται το «απύθμενο θράσος» της εποχής μας, εξηγεί τη στενή σχέση του έπους με το βίωμα και το θαύμα που χάσαμε και παραμένει σχεδόν σιωπηλός για τη νέα του θέση ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

4 σχόλια
οι ερμηνείες ήταν εξαιρετικές. η σκηνοθεσία τα κουστούμια και η κίνηση ήταν το ναυάγιο! ο Θησέας εμφανίστηκε σαν τον Αγιο Βασίλη και ο χορός με τα φωτισμένα φουρό συμπλήρωναν την χριστουγεννιάτικη έμπνευση! Ο Ιππόλυτος παρόλο που είχε άσχημα χτυπημένο (σχεδόν λιωμένο) κεφάλι, εμφανίστηκε καθισμένος στις πλάτες των συντρόφων του, λες και πανηγύριζαν κάτι, και μετά όρθιος, αργοπεθαίνωντας (;) εδοσε συγχώρεση στον Θησέα. ΕΛΕΟΣ!!! Μια τραγωδία που γιόρτασε τα 60 χρόνια από την πρώτη φορά που ανέβηκε, ως σκέτη τραγωδία!!!
Συμφωνώ σε πολλά σημεία με το άρθρο. Πέρα από κάποια σκηνοθετικά τρικ που μου άρεσαν κυριως αυτα που εκμεταλλέοντα ολο το χώρο του θεάτρου, βρηκα τις ερμηνείες αρκετά πληκτικές και γενικα βαρέθηκα παρα πολυ. Ηταν μια απο τις πιο βαρετες παραστασεις που έχω δει και εχω δει αρκετες. Καμια σχεση με το επιπεδο που περιμενα.
οταν στην τελευταια γραμμή ενός κυρίως, περιγραφικού κειμένου,χαρακτηρίζεις "ναυάγιο" μαι παράσταση και μάλιστα του Εθνικού και μάλιστα στην Επίδαυρο,δεν πρεπει να αιτιολογήσεις γιατι ηταν ναυάγιο?και τελικά ήταν ναυάγιο ή ευχάριστη βραδιά?