Γάζα. Η Χαμάς επιστρέφει στην τακτική του ανταρτοπόλεμου.
"Σύμφωνα με ένα απόρρητο έγγραφο που κυκλοφόρησε στον ισραηλινό στρατό, η επιχείρηση "Άρματα του Γεδεών" – όνομα που έδωσε ο στρατός στην μεγάλη επίθεση που διεξήχθη εναντίον της Χαμάς μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου – δεν πέτυχε τους στόχους της.
Στο έγγραφο αυτό, που δημοσιεύθηκε εν μέρει από τον τηλεοπτικό σταθμό N12, αναφέρεται σαφώς ότι η επιχείρηση δεν πέτυχε κανέναν από τους στόχους της, δηλαδή την ανατροπή της Χαμάς και την απελευθέρωση των ομήρων. Το έγγραφο διανεμήθηκε την περασμένη εβδομάδα από το Κέντρο Επιχειρησιακών Πληροφοριών των Χερσαίων Δυνάμεων της Tsahal και έχει ήδη διαβαστεί από αρκετές ταξιαρχίες, σύμφωνα με τον N12.
Οι αξιωματικοί που είχαν την ευκαιρία να διαβάσουν το έγγραφο φέρεται να εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι αυτό είναι κακός οιωνός για την επικείμενη εισβολή στη Γάζα και αμφιβάλλουν αν ο στρατός έχει αντλήσει διδάγματα πριν από τη νέα επίθεση, που ονομάζεται "Άρματα του Γεδεών ΙΙ".
Αν και ο αρχηγός του γενικού επιτελείου του ισραηλινού στρατού, υποστράτηγος Eyal Zamir, και άλλοι ανώτεροι αξιωματικοί επαίνεσαν επίσημα την επιχείρηση "Άρματα του Γεδεών", το εσωτερικό αυτό έγγραφο καταλήγει σαφώς στο συμπέρασμα ότι "το Ισραήλ έκανε όλα τα δυνατά λάθη" κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας.
Nava Freiberg - Times of Israel - 01.09.2025
Παρά τους συνεχείς βομβαρδισμούς της Γάζας, τις βαριές απώλειες και τη δολοφονία πολλών από τους ηγέτες της, η Χαμάς κατάφερε να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις της. Η προσαρμογή των τακτικών της στις αστικές μάχες, τις οποίες η οργάνωση γνωρίζει καλά, δυσκολεύει τα ισραηλινά στρατεύματα να καταλάβουν τη Λωρίδα, παρά τη σαφή στρατιωτική τους υπεροχή.
Leïla Seurat
Orient XXI - 01.09.2025
Η Leïla Seurat είναι ερευνήτρια στο Αραβικό Κέντρο Έρευνας και Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού (Carep), συνεργάτιδα του Κέντρου Κοινωνιολογικών Ερευνών για το Δίκαιο και τους Ποινικούς Θεσμούς (Cesdip) και του Παρατηρητηρίου για τον Αραβικό και Μουσουλμανικό Κόσμο (OMAM) του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών (MSH) του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών (ULB).
Στις 18 Αυγούστου 2025, η Χαμάς αποδέχτηκε μια νέα πρόταση για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Η συμφωνία που υπέβαλαν η Αίγυπτος και το Κατάρ επαναλάμβανε σε μεγάλο βαθμό προηγούμενες προτάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών —τις οποίες το Ισραήλ είχε αρχικά υποστηρίξει, αλλά δεν είχε εγκρίνει. Προέβλεπε την απελευθέρωση 10 από τους 20 επιζώντες Ισραηλινούς ομήρους με αντάλλαγμα μια 60ήμερη εκεχειρία. Σε αντίθεση με προηγούμενες προτάσεις, η Χαμάς δεν ζήτησε καμία αλλαγή στο έγγραφο και το αποδέχτηκε μέσα σε λίγες ώρες. Το Ισραήλ δεν έχει μέχρι στιγμής απαντήσει σε αυτήν την προσφορά.
Αλλαγή τακτικής
Πολλοί παρατηρητές ερμήνευσαν αυτή την άμεση έγκριση από την παλαιστινιακή πλευρά ως ένδειξη αδυναμίας, ακόμη και απελπισίας. Σύμφωνα με αυτή την ανάγνωση, μετά από σχεδόν δύο χρόνια αδιάκοπων ισραηλινών βομβαρδισμών και πολιορκίας της Γάζας, τη δολοφονία των βασικών ηγετών της Χαμάς και τις μαζικές επιθέσεις εναντίον των συμμάχων της στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένου του Ιράν και της Χεζμπολάχ, η Χαμάς πλέον κατέχει πολύ λίγα χαρτιά.
Ωστόσο, η ταχεία αποδοχή της συμφωνίας θα μπορούσε να είναι τόσο ένας στρατηγικός ελιγμός όσο και μία απελπισμένη ενέργεια. Σίγουρα, η πολιτική οργάνωση της Χαμάς έχει υποστεί βαριές απώλειες και η εξουσία της πάνω στην ερειπωμένη Γάζα είναι εύθραυστη. Ωστόσο, παρά την αυξανόμενη καταστροφή, οι μαχητές της παρέμεναν ενεργοί. Από την άνοιξη του 2025, έχουν εντείνει τις επιθέσεις εναντίον ισραηλινών δυνάμεων σε όλη τη Λωρίδα, όπως έδειξαν μια μεγάλης κλίμακας επίθεση εναντίον μιας ισραηλινής βάσης στις 20 Αυγούστου, καθώς και άλλες επιχειρήσεις τον Ιούνιο και τον Ιούλιο που κόστισαν τη ζωή σε αρκετούς Ισραηλινούς στρατιώτες. Την ίδια ώρα, έχουν αυξήσει τον συντονισμό τους με άλλες ένοπλες ομάδες στη Γάζα και έχουν ενισχύσει τις μάχιμες δυνάμεις τους, ενώ ο λιμός έχει εξαπλωθεί στον πληθυσμό.
Η ανθεκτικότητα της Χαμάς βασίζεται σε μια αλλαγή στην προσέγγισή της στον πόλεμο, η οποία έχει δώσει άλλη σημασία στο διακύβευμα. Θα μπορούσε να μετατρέψει τη νέα εκστρατεία του Ισραήλ για την κατάληψη της πόλης της Γάζας σε στρατιωτική όσο και ανθρωπιστική καταστροφή.
Για να κατανοήσουμε τη στρατηγική επιβίωσης της Χαμάς, είναι απαραίτητο να δούμε την αλλαγή στους στόχους της. Όταν διέταξε τις επιθέσεις της στις 7 Οκτωβρίου, η ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα πίστευε ότι η επιχείρηση θα έσυρε γρήγορα τους περιφερειακούς συμμάχους της στον πόλεμο και θα προκαλούσε μια εκτεταμένη εξέγερση των Παλαιστινίων, αν όχι και του αραβικού κοινού. Εν ολίγοις, ανέμενε μια επανάληψη μεγαλύτερης κλίμακας του Μαΐου 2021, όταν η κατάσχεση παλαιστινιακών σπιτιών στην Ανατολική Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ πυροδότησε μια άνευ προηγουμένου συλλογική αντίδραση: εξεγέρσεις στη Δυτική Όχθη και σε ισραηλινές πόλεις, ρίψεις ρουκετών από τον Λίβανο και τη Συρία από τη Χεζμπολάχ και άλλους συμμάχους, και ένα μαζικό μπαράζ ρουκετών από τη Γάζα από τη Χαμάς. Η 7η Οκτωβρίου είχε ως στόχο να αναπαράγει αυτή την "ενοποίηση των μετώπων", αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
Παραδόξως, η ισραηλινή κλιμάκωση ενισχύει την ανθεκτικότητα της Χαμάς. Η αυξανόμενη απελπισία των πολιτών της Γάζας προκάλεσε διαμαρτυρίες κατά της Χαμάς, ιδίως μετά τον πλήρη αποκλεισμό της βοήθειας τον Μάρτιο. Η παλαιστινιακή οργάνωση άλλοτε ανέχθηκε αυτές τις διαδηλώσεις, άλλοτε τις κατέστειλε. Αλλά και το Ισραήλ προσπάθησε να οξύνει τις διαιρέσεις, οπλίζοντας μια αντι-Χαμάς πολιτοφυλακή στη Ράφα, με επικεφαλής τον Γιασέρ Αμπού Σαμπάμπ, έναν διαβόητο λαθρέμπορο που δραπέτευσε από τη φυλακή και έχει δεσμούς με τη Φατάχ. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, αυτή η πολιτοφυλακή εκτρέπει κονβόι βοήθειας, τροφοδοτώντας την ιδέα ότι η Χαμάς κλέβει τρόφιμα — μια διχαστική στρατηγική που στοχεύει στην προετοιμασία της "επόμενης μέρας" στη Γάζα.
Ωστόσο, αυτή η τακτική ενίσχυσε και την αντίσταση του λαού: πολλοί κάτοικοι της Γάζας θεωρούν πλέον τον πόλεμο ως επιχείρηση εξόντωσης. Η πολιτοφυλακή του Αμπού Σαμπάμπ είναι τόσο αντιδημοφιλής, που ακόμη και η ίδια του η οικογένεια ζήτησε τον θάνατό του. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότεροι νεαροί ανεκπαίδευτοι Παλαιστίνιοι εντάσσονται στις Ταξιαρχίες Αλ-Κασάμ για να συμμετάσχουν σε αντάρτικες ενέργειες. Παρά τους βομβαρδισμούς και τον κατακερματισμό του εδάφους, η ικανότητα για ένοπλες ενέργειες δεν έχει εξαλειφθεί.
Ένα άλλο βασικό πλεονέκτημα της Χαμάς παραμένει το δίκτυο των τούνελ της. Ακόμη και μετά από μήνες βομβαρδισμών και τη χρήση προηγμένης τεχνολογίας, το Ισραήλ δεν κατάφερε να καταστρέψει αυτό το "υπόγειο κράτος", το οποίο επιτρέπει την απόκρυψη ομήρων, την προστασία των μαχητών και τη διενέργεια επιθέσεων. Αυτή η αδυναμία είναι χαρακτηριστική της ασυμμετρίας της συγκρουσης: από τη μία πλευρά, άκρως εξελιγμένα και δαπανηρά οπλικά συστήματα, από την άλλη, αυτοσχέδιες ρουκέτες και σήραγγες.
Απομονωμένη, αλλά όχι μόνη
Αν και η Χαμάς ήλπιζε σε μια περιφερειακή υποστήριξη μετά τις 7 Οκτωβρίου, η οργάνωσή της στη Γάζα συνέχισε να ενεργεί αυτόνομα. Η ομάδα δεν μοιράστηκε τις λεπτομέρειες της επίθεσης με τους συμμάχους της στον "άξονα της αντίστασης" και ήταν προφανώς ο μόνος υποκινητής της. Ως αντιστάθμισμα, ενίσχυσε τους δεσμούς της με άλλες ομάδες στη Γάζα, ιδίως με την Ισλαμική Τζιχάντ, με την οποία συνεργάζεται από καιρό. Η κοινή τους διεύθυνση επιχειρήσεων, που δημιουργήθηκε το 2006, συντονίζει πλέον μια ντουζίνα παλαιστινιακών οργανώσεων.
Πρόσφατα, ωστόσο, εμφανίστηκαν ρωγμές σε αυτή τη συμμαχία: ορισμένες ομάδες ζήτησαν από τη Χαμάς να τερματίσει τον πόλεμο και επέκριναν την αργοπορία της να αποδεχτεί μια κατάπαυση του πυρός — κάτι που θα μπορούσε να εξηγήσει την άμεση αποδοχή της πρότασης της 18ης Αυγούστου 2025. Ωστόσο, για τη συνέχιση του αγώνα οι απόψεις είναι μοιρασμένες: για τις Ταξιαρχίες Αλ-Κασάμ, μόνο η στρατιωτική πίεση θα μπορέσει να αναγκάσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να αποδεχθεί μια μόνιμη εκεχειρία.
Το Ισραήλ μεταξύ Χαμάς και άκμονος
Μετά από δύο χρόνια πολέμου, η δύναμη και η αδυναμία της Χαμάς είναι σχεδόν το αντίθετο από αυτές του Ισραήλ. Το Ισραήλ διαθέτει τεράστιους στρατιωτικούς πόρους, αλλά δυσκολεύεται να κινητοποιήσει αρκετούς στρατιώτες για την εισβολή του στην πόλη της Γάζας. Η Χαμάς, παρά τις μαζικές απώλειες, συνεχίζει να στρατολογεί. Καθώς εντείνει τις επιχειρήσεις του, το Ισραήλ χάνει περισσότερους στρατιώτες στο έδαφος και αντιμετωπίζει δυσκολίες στην επιστράτευση των εφέδρων του.
Η πρόταση για κατάπαυση του πυρός της 18ης Αυγούστου δεν ήταν καινούργια. Εμπνευσμένη από ένα προηγούμενο σχέδιο του αμερικανού απεσταλμένου Steve Witkoff, προέβλεπε την πλήρη απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων και επέτρεπε στο Ισραήλ να ξαναρχίσει τον πόλεμο μετά από δύο μήνες παύσης. Η Χαμάς είχε ήδη αποδεχτεί παρόμοιες εκδοχές στο παρελθόν. Ο Νετανιάχου, ωστόσο, αντιμετωπίζει αυτές τις προτάσεις όχι ως διαπραγματεύσεις, αλλά ως μέσο για να επιτύχει πολιτικά αυτό που το Ισραήλ δεν μπόρεσε να επιτύχει με τη βία. Στα τέλη Αυγούστου, απαίτησε μια συμφωνία "όλα ή τίποτα" που οι μεσολαβητές θεωρούν ανέφικτη.
Ο Νετανιάχου προσπαθεί τώρα να πιέσει τον στρατό να μπει στα τούνελ της πόλης της Γάζας, παρά την αντίθεση της στρατιωτικής ηγεσίας, η οποία εκτιμά ότι μια τέτοια επιχείρηση θα κρατήσει πάνω ένα χρόνο και θα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη. Μην έχοντας καταφέρει να επιτύχει τους στόχους του εναντίον της Χαμάς, το Ισραήλ ενέτεινε τις επιθέσεις του στο Λίβανο, τη Συρία, την Υεμένη και ακόμη και εναντίον του Ιράν, προκειμένου να αποσπάσει την προσοχή από την αποτυχία του στη Γάζα. Έτσι, δημιουργείται ένα χάσμα μεταξύ της εικόνας του πολέμου που θέλει να προβάλλει η ισραηλινή κυβέρνηση και της πραγματικότητας στο έδαφος.
