Γιατί η «Τέχνη του ηθοποιού» της Στέλλα Άντλερ είναι έργο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη

Γιατί η «Τέχνη του ηθοποιού» της Στέλλα Άντλερ είναι έργο αναφοράς για την υποκριτική τέχνη Facebook Twitter
«Πρέπει να μελετάτε το θέατρο όπως ένας παπάς ή ένας ραβίνος τις γραφές. Για το ότι το θέατρο σήμερα έχει ευτελιστεί φταίει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ευτελείς» επιμένει η Άντλερ.
0



Ο ΜΑΡΛΟΝ ΜΠΡΑΝΤΟ, ο Τζέιμς Κόμπερν, ο Γουόρεν Μπίτι, ο Ρόμπερτ ντε Νίρο, ο Ρίτσαρντ Ντρέιφους, ο Μάρτιν Σιν, ο Χάρβεϊ Καϊτέλ... Μερικά από τα διασημότερα ονόματα του αμερικανικού κινηματογράφου είχαν την τύχη να μαθητεύσουν κοντά της, ν' αντλήσουν από την ποιότητα της σκέψης της και από τη ζωτικότητά της και να εμποτιστούν από το όραμα που εκείνη έτρεφε για τους ηθοποιούς ως εν δυνάμει φορείς της ποίησης και της αλήθειας.

Ο λόγος για τη Στέλλα Άντλερ (1901-1992), μια από τις ηγετικές μορφές της καλλιτεχνικής σκηνής των ΗΠΑ, η διδασκαλία της οποίας ξεδιπλώνεται στον τόμο «Η τέχνη του ηθοποιού». Ένα έργο αναφοράς που μεταφράστηκε από τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Σύλλα Τζουμέρκα, πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίνδικτος το 2007 και, πρόσφατα, ανατυπώθηκε.

Εξοικειωμένη με το σανίδι από νήπιο, καθώς ήταν κόρη ηθοποιών του θεάτρου γίντις, η Στέλλα Άντλερ γύρισε το 1931 την πλάτη σε μια επιτυχημένη ως τότε καριέρα και, ακολουθώντας τον οραματιστή Χάρολντ Κλέρμαν (τον δεύτερο από τους τρεις συζύγους της), συμμετείχε στην ίδρυση του περίφημου Group Theatre, του θιάσου δηλαδή που, στη ζοφερή περίοδο του κραχ, έγινε φάρος για όσους πίστευαν ότι το θέατρο μπορεί να προσφέρει πολύ παραπάνω από σκέτη διασκέδαση κι από τα σπλάχνα του οποίου αναδύθηκαν αργότερα κι άλλοι παιδαγωγοί, με γνωστότερο τον Λι Στράσμπεργκ.

Οι καυγάδες της Άντλερ με τον τελευταίο, ως προς την ερμηνεία της μεθόδου του Στανισλάφσκι, υπήρξαν ομηρικοί. Μόνο εκείνη, όμως, είχε δουλέψει επί μήνες κοντά στον Ρώσο δάσκαλο στο Παρίσι. Και όπως τόνιζε, στην καρδιά της δουλειάς του ηθοποιού δεν είναι η ανάκληση βιωμένων αισθημάτων αλλά, κυρίως, η καλλιέργεια της ευφυΐας και της φαντασίας του.

«Η έκρηξη του Μπράντο είναι μνημειώδης», λέει, «γιατί τα επτά όγδοά της είναι κρυμμένα. Χίλιες φορές καλύτερα να είστε θυμωμένοι με τον Θεό ή με την ανθρωπότητα, παρά να έχετε αυτό το είδος του θυμού που είναι νταηλίκι». Αντίστοιχα μνημειώδης ήταν και ο σεβασμός που έτρεφε ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός για τη δασκάλα του.

Τα περισσότερα κεφάλαια του «Η τέχνη του ηθοποιού» στηρίζονται σε κασέτες με ηχογραφήσεις μαθημάτων της Άντλερ και σε σημειώσεις των μαθητών της, και καλύπτουν την περίοδο 1970-1986. Διαβάζοντάς τα είναι σαν να τη βλέπεις: αγέρωχη, καυστική, σχεδόν απειλητική, παθιασμένη. Ό,τι κι αν φαντάζονταν οι μαθητές της, δεν τους προετοίμαζε για να σταδιοδρομήσουν στην μικρή ή τη μεγάλη οθόνη αλλά για ν' αναμετρηθούν με κείμενα «ιερά».

Το θέατρο γι' αυτήν ήταν το σημείο σύγκλισης της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της οικονομίας, της ψυχολογίας, του χρώματος και του φωτός. Εξού και η έλλειψη υπομονής εκ μέρους της απέναντι σ' όσους δεν μοιράζονταν τη δική της αριστοκρατική αντίληψη περί τέχνης.

η τεχνη του ηθοποιού
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Στέλλα Άντλερ, Η τέχνη του ηθοποιού, εκδόσεις Ίνδικτος

«Ζούμε σε μια εποχή που τιμά τη μικρότητα» υπενθυμίζει στους μαθητές της. «Η σκηνή όμως πάνω στην οποία θα στέκεστε είναι μεγάλη. Ο συγγραφέας είναι μεγάλος. Μόνο εσείς είστε μικροί». Πώς αναπτύσσει, λοιπόν, κανείς μεγαλύτερο «μέγεθος»; Πώς αποκτά την απαραίτητη αυτοπεποίθηση για να υπηρετήσει μια παράδοση χιλιάδων ετών;

«Πρέπει να μελετάτε το θέατρο όπως ένας παπάς ή ένας ραβίνος τις γραφές. Για το ότι το θέατρο σήμερα έχει ευτελιστεί φταίει ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε ευτελείς» επιμένει η Άντλερ. «Το ότι είστε Αμερικανοί έχει υποσκάψει την ενέργειά σας. Σας στερεί αισθήματα, μνήμες, συγκινήσεις, ένστικτα, καταγωγή. Γιατί; Γιατί είμαστε "ανεξάρτητοι"! Νομίζουμε ότι μπορούμε να ξεκινάμε όποτε θέλουμε. Δεν είναι παράλογο; Βγήκατε από ένα καλούπι. Πρέπει ν' αρχίσετε να εισχωρείτε στις ζωές των άλλων ανθρώπων, ώστε να προχωρήσετε πιο πέρα από αυτό το βαρετό, προσωπικό, εγωκεντρικό πράγμα που το περνάτε για "πραγματική" ζωή».

Με συνεχείς αναφορές σε έργα του Σοφοκλή, του Σαίξπηρ, του Ίψεν, του Ο' Νιλ, του Τσέχοφ, του Τ. Ουίλιαμς, του Α. Μίλερ, του Ε. Άλμπι και άλλων κορυφαίων δραματουργών, η Άντλερ δίνει στους μαθητές της τα κλειδιά για να ξεσκεπάζουν τα μυστικά των λέξεων και ν' αποθησαυρίζουν τις οικουμενικές ιδέες που διαπερνούν τα έργα, να ανιχνεύουν τις κοινωνικές συνθήκες μέσα από τις οποίες προκύπτουν οι θεατρικοί χαρακτήρες, να νιώσουν στο πετσί τους το κοστούμι του ρόλου τους.

Απαιτεί να σέβονται τις ασκήσεις που τους βάζει, λες και θα τις κάνουν όχι στην τάξη αλλά στη Σκάλα του Μιλάνου. Κι όποτε απογοητεύεται από τις επιδόσεις τους, τους παραπέμπει στις επιδόσεις άλλων, όπως του Μπράντο/Κοβάλσκι στο «Λεωφορείο ο πόθος», που επιτίθεται στην Μπλανς Ντιμπουά από θυμό κι από απόγνωση, επειδή, όπως εξηγεί η Άντλερ, δεν διαθέτει την πνευματική της ρώμη.

«Η έκρηξη του Μπράντο είναι μνημειώδης», λέει, «γιατί τα επτά όγδοά της είναι κρυμμένα. Χίλιες φορές καλύτερα να είστε θυμωμένοι με τον Θεό ή με την ανθρωπότητα, παρά να έχετε αυτό το είδος του θυμού που είναι νταηλίκι».

Αντίστοιχα μνημειώδης ήταν και ο σεβασμός που έτρεφε ο σπουδαίος αυτός ηθοποιός για τη δασκάλα του. «Σε αντίθεση με πολλούς άλλους διάσημους δασκάλους των επονομαζόμενων "μεθόδων" υποκριτικής, η Άντλερ δεν επέτρεψε ποτέ τη χυδαία τους εκμετάλλευση. Το αποτέλεσμα ήταν η συνεισφορά της στη θεατρική παιδεία να παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη και παραγνωρισμένη» γράφει ο ίδιος στο σύντομο προλογικό του. «Της είμαι ευγνώμων».

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ / Ocean Vuong: «Πίσω από τη βιτρίνα της χιπστεριάς κρύβεται ο φόβος»

Ο Αυτοκράτορας της Χαράς είναι ένα λογοτεχνικό επίτευγμα. Ένα μεγάλο μυθιστόρημα με ιστορίες απλών ανθρώπων που τις σχέσεις τους ορίζουν η καλοσύνη και η αλληλεγγύη. Με αφορμή την κυκλοφορία του, ένας από τους πιο ταλαντούχους συγγραφείς της γενιάς του μιλάει για τη λογοτεχνία, τους ήρωές του, την queer ταυτότητα και την κατάσταση όπως διαμορφώνεται στην Αμερική του Τραμπ σε μια συνέντευξη-ποταμό.
M. HULOT
Η Λυδία Κονιόρδου διαβάζει τον μονόλογο της Λούλας Αναγνωστάκη «Ο oυρανός κατακόκκινος»

Lifo Videos / «Ιδού εγώ»: Η Λυδία Κονιόρδου ερμηνεύει το «Ουρανός Κατακόκκινος» της Λούλας Αναγνωστάκη στο LIFO.gr

O απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που βλέπει γύρω της τον κόσμο να διαλύεται, η προσωπική εμπλοκή στη συλλογική μνήμη, μια ποιητική εκδοχή της δυστυχίας που γεννά η σύγχρονη πραγματικότητα.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Βιβλίο / Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων: Τόπος συνάντησης για τη λογοτεχνία και τις ιδέες

Με ένα πλούσιο πρόγραμμα με καλεσμένους από 16 χώρες και τιμώμενο πρόσωπο τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, το φετινό φεστιβάλ σημείωσε τη μεγαλύτερη προσέλευση στην ιστορία του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

The Review / Γιατί μας γοητεύει ακόμα ο «Καβγατζής της Βρέστης»;

Ο Χρήστος Παρίδης και η Βένα Γεωργακοπούλου, με αφορμή τη νέα έκδοση του έργου του Ζαν Ζενέ, εξετάζουν τους λόγους που μπορεί να μας αφορά ακόμα και σήμερα το θρυλικό βιβλίο του 1945. ― ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΟΛΜΗΡΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ