ΦΩΤΙΕΣ

Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ: «Υπερασπίζομαι το δικαίωμα να ζεις με τους όρους που εσύ επέλεξες»

Κατερίνα Αγγελάκη - Ρουκ: «Υπερασπίζομαι το δικαίωμα να ζεις με τους όρους που εσύ επέλεξες» Facebook Twitter
Φωτ.: Σωκράτης Σωκράτους/ LIFO
1

Πλησίασε το ποτήρι στη μύτη της, αναζητώντας το άρωμα του κρασιού, και της ξέφυγε μια υπερβολική αντιδραση ευχαρίστησης, έκφραση εκτίμησης, αναγνώρισης της φιλοξενίας.

Είναι η πρώτη μας συνάντηση, θα ακολουθήσουν κι άλλες, με το πρόσχημα της μικρής συνέντευξης. Η Κατερίνα Ρουκ ξέρει περισσότερα απ' όσα σ' αφήνει να καταλάβεις. Ειναι το ίδιον των σοφών ανθρώπων: να μη σου κάνουν καμία επίδειξη γνώσεων, απλά σου λένε τα απολύτως αναγκαία.

Το διαμέρισμά της, γεμάτο βιβλία, πίνακες που έπρεπε να ξεσκονίζονται, και παλιά φωτιστικά που έπρεπε να μπαίνουν στην πρίζα. Κάθεται στο γραφείο της, ακριβώς μπροστά της μια φωτογραφια του Ρόντνεϊ Ρουκ -του άντρα της- εκτελεί χρέη φυλακτού, αλλά και έμπνευσης υποπτεύομαι!

Μοναδικά προσηλωμένη στην τελειότητα των λέξεων, θέτει τα εξαίσια ελληνικά της στην υπηρεσία του Μπέκετ, της Σίλβια Πλαθ και όσων άλλων μετέφρασε αριστουργηματικά κατά καιρούς...

Στα 17 της θα γράψει το ποίημα για το οποίο ο Νίκος Καζαντζάκης -που είναι νονός της- θα στείλει ένα γράμμα στον Γουδέλη, τον διευθυντή της «Καινούργιας Εποχής», γράφοντάς του: «Παρακαλώ, δημοσιεύστε αυτό το ποίημα, το έχει γράψει μία κοπέλα που δεν έχει βγάλει ακόμα το γυμνάσιο. Είναι το ωραιότερο ποίημα που διάβασα ποτέ!».

Υπερασπίζομαι το δικαίωμα να ζεις ελεύθερα, όχι κάτω από κοινωνικές επιταγές, κάτω από τη δικτατορία των δυνατών, των ισχυρών, των πλουσίων. Υπερασπίζομαι το δικαίωμα να ζεις με τους όρους που εσυ επέλεξες, που δεν έχουν απαραίτητα σχέση με χρήμα και ισχύ.

Ήταν μια σπουδαία σύσταση για την καριέρα που ακολούθησε... Ναι, άνοιξαν οι πόρτες να δημοσιεύω, να βγάζω βιβλία... δεν είχα κανένα πρόβλημα. Μεγάλη είσοδος.

Λες κάπου «ό,τι μου λείπει με προστατεύει από εκείνο που θα χάσω». Η Τζένη Χόλτζερ -εικαστικός- έγραψε με νέον: «Protect me from what I want». Καλά! Είναι καταπληκτική σύμπτωση! Όταν βρίσκω τέτοιες συμπτώσεις συγχρόνων μου και μη, αισθάνομαι μία αγαλλίαση, γιατί είναι σαν να πίνουμε όλοι νερό από την ίδια πηγή.

Η Χόλτζερ έχει πει επίσης: «Everything that's interesting is new». Το νέο εσύ πώς το καταλαβαίνεις στην ποίηση; Άμα διαβάσεις έναν μεγάλο ποιητή, είτε παλιό είτε νεότερο -κι όταν αυτός φθάνει στα ύψη-, λες, «μα... αυτό! Αυτό πώς το πρόβλεψε, πως το κατάλαβε, πώς... Ένας μεγάλος ποιητής εκφράζει συγχρόνως -κι αυτή νομίζω είναι η δουλειά του ποιητή- το παλιό και το καινούργιο. Έτσι βγαίνει το κλασικό. Γιατί τι είναι το κλασικό; Η ζυγαριά και των δύο.

Η δουλειά σου έχει «διαβαστεί » σωστά; Α, δεν ξέρω, εγώ δεν είμαι αυταρχική... Όποιος θέλει καταλαβαίνει αυτό που θέλει... (Εγώ, βέβαια, εννοώ άλλο, αν το έργο της έχει εκτιμηθεί όσο του αξίζει, αλλά την αφήνω την ερώτηση γιατί η απάντηση βγαίνει από μόνη της: στην κορυφαία αυτή ποιήτρια έχει δοθεί μόνο ένα δεύτερο Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το 1984, για τους «Μνηστήρες»).

ρουκ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Ποίηση 1963-2011, εκδόσεις Καστανιώτη

Μίλησέ μου για ποιητές που σου αρέσουν. Ο θεός μου ο μεγάλος ήταν, είναι και θα είναι ο Καβάφης. Ηταν σαν να μου υπαγόρευε τη φιλοσοφία της ζωής μου. «Κι αν πτωχική τη βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε . Ετσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες Ιθάκες τι σημαίνουν». Ναι, αυτό είναι το ευαγγέλιό μου! Από τους νεότερους, ο Καρούζος, τι ποιητής!... Συνδυάζει το σουρεαλιστικό, το μεταφυσικό και βέβαια το καθημερινό! Μια άλλη απίθανη ποιήτρια είναι η Μαρία Σερβάκη. Ο Καρούζος τη λάτρευε! Τι μου θυμίζεις... τον Σαχτούρη... την παλιά παρέα στο Μπραζίλιαν, στου Λουμίδη...

Τη θέλεις πίσω τη νεότητά σου; Α, θα τα έδινα όλα... τη φήμη, το μπλα μπλα, αν μπορούσα να πάρω τη νεότητά μου πίσω. Δεν θα την έκανα τίποτε καλύτερο και τίποτα χειρότερο απο εκείνο που την έκανα, αλλά η αίσθηση της νεότητας... όχι μόνο σωματικά ή εμφανισιακά, αλλά σαν εσωτερική κατάσταση. Τι ωραίο πράγμα...

Για το μέλλον του πλανήτη; Για την προστασία του; Καλύτερα ζωντανοί παρά πλούσιοι... Τι έχεις να πεις; Εγώ δεν είμαι καταναλώτρια, δεν μ' ενδιαφέρει το χρήμα, αλλά και το νερό το σκέπτομαι πώς το χρησιμοποιώ.

Αν έγραφες όμως κάτι... Η ποίηση δεν γράφεται με οδηγίες.

Ωραία, κατά τα άλλα τι υπερασπίζεσαι; Υπερασπίζομαι το δικαίωμα να ζεις ελεύθερα, όχι κάτω από κοινωνικές επιταγές, κάτω από τη δικτατορία των δυνατών, των ισχυρών, των πλουσίων. Υπερασπίζομαι το δικαίωμα να ζεις με τους όρους που εσυ επέλεξες, που δεν έχουν απαραίτητα σχέση με χρήμα και ισχύ.

Οι ποιητές είναι προνομιούχοι; Όταν όλα σ'εγκαταλείπουν, τότε παίρνεις το μολύβι και το χαρτί και γράφεις και αισθάνεσαι κάτι ελαφρύτερο μέσα σου - απ' αυτή την αποψη είναι προνόμιο! Αλλά από την άποψη του πώς σε βλέπουν, αν σε ευνοούν, αν δεν σ' ευνοούν, αυτά δεν τα ξέρω...

«Πιάνεις τότε την πέννα

και νομίζεις πως γίνεσαι ένα

με την ωραιότητα και την αθανασία.

Όμως η ποίηση ποια σου ζητάει θυσία;

Τι θέλει για αντάλαγμα;

Μονάχα ένα πράγμα.

Απ' τη Γη που κατοικείς

τίποτα μην απαιτείς».


― Στροφή από το ποίημα της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ «Τι δίνει η ποίηση και τι παίρνει».

Από την τελευταία σου ποιητική συλλογή «Στον ουρανό του τίποτα με ελάχιστα» έχει περάσει καιρός. Τι ετοιμάζεις τώρα; Ξαναλέω το περίφημο, του νονού μου Νίκου Καζαντζάκη: Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερη.

Αλλά όνειρα; Όνειρα τώρα... Όχι, σ' αυτήν τη φάση δεν κάνω σπουδαία όνειρα.

Δεν σκέφτεσαι να γράψεις κάτι ακόμα; Θα γράψω ένα δύο βιβλία το πολύ ακόμα, γιατί, ξέρεις, έχω έμμονες ιδέες να μην πέσω στο λάκκο που έχουν πέσει πολλοί συνάδελφοί μου, γνωστοί ποιητές, που εξακολουθούν να γράφουν, να δημοσιεύουν, ενώ έχει στερέψει το ντεπόζιτο· δεν έχει άλλο. Τελειώνει κάποτε το νερό. Για να γράψεις κάτι πρέπει να είσαι μέσα στη ζωή, να συζείς με το μέλλον, όχι να συζείς με το παρελθόν.

Η σοφία όμως δεν είναι μεγαλύτερη τότε; Η ποίηση είναι σαν την κυρία με το σκυλάκι. Το σκυλάκι είναι η ποίηση. Η κυρία η νιότη. Τις πιο πολλές φορές εξακολουθούμε και γράφουμε γιατί δεν μπορούμε να φανταστούμε τη ζωή μας χωρίς αυτό το μπαστούνι.

Η ποίηση γεννιέται από την απουσία; Πολλές φορές έχω πει κάτι ανάλογο μ' αυτό που λες, ότι δηλαδή η ρίζα ενός ποιήματος είναι μια πληγή, και το ποίημα η ουλή. Αν έχεις την ευλογία να μπορείς να γράφεις ποίηση, αυτό είναι το φάρμακο για την πληγή.

Υπάρχει ένας στόχος; Εκεί θέλω να φτάσω... Μήπως εκεί βρίσκεται η γέννηση του ποιήματος; Όχι, στόχος στην ποίηση δεν υπάρχει. Υπάρχει ερέθισμα, υπάρχει αυτό που λέγεται έμπνευση.

________________

Η συνέντευξη αυτή δημοσιεύτηκε στις 17.12.2009 στην έντυπη LIFO

Βιβλίο
1

ΦΩΤΙΕΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

100 βιβλία που ξεχωρίσαμε για αυτό το καλοκαίρι

Βιβλίο / 100 βιβλία να διαβάσεις κάτω από ένα αρμυρίκι ή στην πόλη με το κλιματιστικό στο φούλ

Κλασική λογοτεχνία, σύγχρονοι συγγραφείς, δοκίμια, ιστορία, αυτοβελτίωση, βιβλία για το «μικρό» να μην είναι όλη την ώρα στο iPad. Kάτι για όλους για να περάσει όμορφα, ήσυχα και ποιοτικά το καλοκαίρι.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Βιβλίο / Κι όμως, πέρασε μισός αιώνας από την αυγή των Talking Heads

Τέτοιες μέρες πριν από πενήντα χρόνια, το γκρουπ έκανε το ντεμπούτο του στην σκηνή του θρυλικού κλαμπ CBGB στη Νέα Υόρκη, κι ένα νέο βιβλίο ακολουθεί την πορεία τους από τις πρώτες τους ημέρες μέχρι το είδος εκείνο της επιτυχίας που συνήθως έρχεται με τα δικά της προβλήματα
THE LIFO TEAM
Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Βιβλίο / Η βιογραφία του Μίλαν Κούντερα κυκλοφόρησε μόλις στα ελληνικά

Η Γαλλίδα κριτικός λογοτεχνίας της «Monde», Φλοράνς Νουαβίλ, στο «Μίλαν Κούντερα: Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!», αποκαλύπτει καίριες στιγμές και συγγραφικές αλήθειες του καλού της φίλου, αναιρώντας όλες τις κατηγορίες που συνδέονταν με το όνομά του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Πάουλο Σκoτ

Βιβλίο / Πάουλο Σκoτ: «Στη Βραζιλία ο ρατσισμός είναι παντού, στη λογοτεχνία, στους στίχους της σάμπα»

Πότε ρεαλιστικό, πότε στρατευμένο, πότε αστυνομικής υφής, πότε μια τρελή και ξεκαρδιστική σάτιρα. Οι «Φαινότυποι» του Πάουλο Σκοτ είναι ένα αξιοσημείωτο βιβλίο. Μιλήσαμε με τον Βραζιλιάνο συγγραφέα για τη λογοτεχνία, την κατάσταση στη Βραζιλία και την αξία των λογοτεχνικών βραβείων.
ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Κώστας Σπαθαράκης, εκδότης.

Κώστας Σπαθαράκης / Κώστας Σπαθαράκης: «Δεν έχουμε αφηγήσεις για τις ερωτικές μας σχέσεις, για τα νιάτα μας»

Για τον άνθρωπο πίσω από τις εκδόσεις αντίποδες, το μεγαλύτερο όφελος ήταν ότι, ενώ του άρεσε να είναι χωμένος μέσα στα βιβλία – μια μοναχική και ίσως ναρκισσιστική συνήθεια –, στην πορεία έμαθε να τη μετατρέπει σε εργαλείο κοινωνικότητας και επαφής με τους γύρω του.
M. HULOT
Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού

Βιβλίο / Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Ζούμε το τέλος του ανθρωπισμού»

Ο πολυβραβευμένος Κολομβιανός συγγραφέας μιλά στη LiFO για τη βία που στοιχειώνει τη χώρα του, τη δύναμη της λογοτεχνίας να ανασύρει όσα κρύβει η Ιστορία, αλλά και για την αρχαιοελληνική φιλοσοφία ως σταθερή επιρροή του.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
H Gen Z όχι μόνο διαβάζει αλλά συγχρόνως αλλάζει και την ίδια την έννοια της ανάγνωσης

Βιβλίο / Η Gen Z δεν διαβάζει απλώς· επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση

Οι εκπρόσωποι αυτής της γενιάς λατρεύουν την απόδραση, παίρνουν την λεγόμενη fan fiction τόσο σοβαρά όσο και τη λίστα Booker, αναβιώνουν κλασικά βιβλία από την Τζέιν Όστεν έως τον Ντοστογιέφσκι και μοιράζονται ιστορίες στις δικές τους κοινότητες.
THE LIFO TEAM
Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Βιβλίο / Γιατί ο Πέρσιβαλ Έβερετ πήρε το Πούλιτζερ με το «James»

Ο Πέρσιβαλ Έβερετ έγραψε ένα άκρως επίκαιρο, δεδομένων των τελευταίων ημερών, βιβλίο, που ταυτόχρονα φιλοδοξεί να καταστεί κλασικό, για τον ρατσισμό και τη χαμένη ανθρωπιά, και κέρδισε το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας των ΗΠΑ και το Πούλιτζερ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη, κιθαρίστα και σκιτσογράφο Κώστα Μπέζο, που ξαναγράφει την ιστορία της Ελλάδας πριν από το 1940

Βιβλίο / «Πάμε στη Χονολουλού»: Ένα βιβλίο για τον μποέμ ρεμπέτη Κώστα Μπέζο

Τη δεκαετία του ’30 άνθισε στην Ελλάδα ένα μουσικό είδος «διαφυγής» από τη σκληρή πραγματικότητα, οι χαβάγιες. Ο Κώστας Μπέζος, αινιγματική μορφή μέχρι πρόσφατα και σημαντικός ρεμπέτης και σκιτσογράφος, έγραψε μια ανείπωτη ιστορία, διαφορετική από αυτή που η επίσημη ιστορία έχει καταγράψει για την εποχή του Μεσοπολέμου.  
M. HULOT
Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Βιβλίο / Εύα Μπαλταζάρ: «Η αγάπη που σε φυλακίζει δεν είναι αγάπη»

Η Καταλανή συγγραφέας, που έχει εξελιχθεί σε σημείο αναφοράς της σύγχρονης queer λογοτεχνίας, μεταφράζεται παγκοσμίως και τη θαυμάζει ο Αλμοδόβαρ, μιλά στη LiFO για το τι σημαίνει να ζεις ελεύθερα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Βιβλίο / Φάνη, ψηλά το κεφάλι!

Το πρώτο βιβλίο του Φάνη Παπαδημητρίου είναι μια συγκινητική εξομολόγηση για το ατύχημα στα 19 του που τον καθήλωσε σε αμαξίδιο, την πάλη του με τον τζόγο και τον αγώνα που έδωσε να ξαναφτιάξει τη ζωή του «μετά το τσουνάμι που ήρθε και τα σάρωσε όλα».
M. HULOT
«Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Το πίσω ράφι  / «Τι ωραίο πλιάτσικο!»: Όταν η «αργόσχολη» τάξη εργάζεται σκληρά για το Κακό

Πιστή στην κλασική μορφή του μυθιστορήματος, αλλά ταυτόχρονα ανατρεπτική και μεταμοντέρνα, η καυστική σάτιρα του Τζόναθαν Κόου για τη βρετανική άρχουσα τάξη των αρχών της δεκαετίας του ’90 διαβάζεται μονορούφι.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ