Ημερολογιακή καταγραφή του Γιώργου Σεφέρη, 21 Μάρτη 1965:
«Χτες είδαμε το Ζορμπά, το φιλμ του Κακογιάννη - Καζαντζάκη. Με δηλητήριασε όλη νύχτα και σήμερα πρωί. 'Οχι από συναίσθημα εθνικής προσβολής, που ύστερα απο βροντερές τυμπανοκρουσίες και παρασημοφορίες για την πρεμιέρα του στο Παρίσι, ανακαλύπτουν τώρα οι Έλληνες χωρίς να ’χουν το θάρρος ν’ αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα. Αλλά για την ανυπόφορη αναισθησία αυτού του ανθρώπου, του Καζ., που νομίζει πως είναι ευαίσθητος, που νομίζει πως είναι ερευνητής της αλήθειας για να μην πω φιλόσοφος.
Δε με πειράζει ο σκοτωμός της χήρας — ούτε το πλιάτσικο στο σπίτι της ετοιμοθάνατης Ορτάνς. 'Ολα μπορεί να τα πει κανείς. Αν ένα χωριό στην Κρήτη ήταν κάποτε βάρβαρο, ήταν βάρβαρο· ποιος δεν ήταν βάρβαρος κάποτε — όλα μπορεί να τα πει κανείς — αλλά σ' ένα έργο που διεκδικεί την ανθρωπιά το θέμα δεν είναι εκεί.
Τό θέμα είναι πώς εξαγοράζει κανείς αυτά που γράφει κι αν δεν τα λέει στο βρόντο. Ψεύτικη γλώσσα, ψεύτικες πόζες, απομιμήσεις αισθημάτων μου φαίνεται είναι ο Καζαντζάκης. Και δε βρέθηκε άνθρωπος να τον κρίνει, τόσα χρόνια που αλωνίζει ανάμεσό μας. Έχω την εντύπωση πως είμαστε συνηθισμένοι στην ψευτιά χρόνια και αιώνες. Μας αρέσει. Δεν έχουμε δύναμη ν' αντιδράσουμε.»
_______________
Ημερολογιακή καταγραφή του Σεφέρη, Κυριακή, 21 Μάρτη 1965, από το «Μέρες Θ'», που κυκλοφόρησε πρόσφατα, εκδ. Ίκαρος
«Και δε βρέθηκε άνθρωπος να τον κρίνει, τόσα χρόνια που αλωνίζει ανάμεσό μας»...
Δεύτερον, - και να που δημοσιοποιήθηκε, θα κυκλοφορήσει και σε βιβλίο.
(σ.σ.: Ποιός ξέρει τι άλλο θα αρχίσουν να εκδίδουν οι εκδοτικοί οίκοι, για να 'κονομήσουν...).
Όμως θα πρέπει να σημειώσουμε και να τονίσουμε κάτι. Πως το ερέθισμα του Σεφέρη για αυτό το κριτικό του ξέσπασμα δεν ήταν το βιβλίο, αλλά η ταινία και μάλιστα, φανερά επηρεασμένος από το σφάξιμο της χήρας.
Σίγουρα διακρίνεται και μία ζήλια, κάτι όμως που είναι ανθρώπινο.
Υ.Γ.: Αν το γνώριζε αυτό ο Καζαντζάκης, θα έγραφε αντίστοιχα στο ημερολόγιο του, «τον έχω γραμμένο στα @@ μου.»!...
Ε, δεν είναι να απορεις που έχει τόση πέραση!
Ω ναι, ποιητή μου, σε νιώθω και συμμερίζομαι την κρίση σου.
Ειδικά για την ψεύτικη γλώσσα:
"Βουτσί, που ντούγα χάνει για μεσάρι,
δεν ξεχασκασκάει", σαν κειον που 'δα ανοιγμένο
απ' το πηγούνι ως τη σκισμή που κλάνει....
...Συγκέφαλο και συστηθάτο αράζει
στην πετροχτιά που ζώνει την αμμούδα....
...Παρακατσεύει ο κάστορας την άγρη...
...και δέκα στο αφροχείλι ζάλα πάμε
το ψακερό στρουφίζοντας δικράνι."
Για τον νομπελίστα μας, Γιώργο Σεφέρη, τα έχει πει όλα ο Τ.Κ. Παπατσώνης με το ποίημα "HABANERA".
HABANERA
του Γιώργου Σεφέρη
Παίζοντας το ταμπουρίνο,
σκιάζομαι, μην καμπουρήνω.
Surgidero de Batabano
Cuba, 1947
Όπως και να έχει, ο μεγάλος κριτής είναι ο χρόνος. Πάντως είναι σίγουρα εντυπωσιακός για έναν νέο, αλλά σε κάποιον ωριμότερο επέρχεται κατ εμέ μία απομυθοποίηση όταν ανακαλύψεις πως τελικά δεν είπε κάτι το καινούργιο (μασουλάει τον Νίτσε, και έχει χρησιμοποιήσει ακόμα και την θεολογία περί αποκαταστάσεως των πάντων του Ωριγένη, δίχως παραπομπές, εννοείται). Ιδού, τί λέει με στοιχεία ο Λιαντίνης:
https://www.youtube.com/watch?v=mduuzWvVyRc
και ο Ρένος:
https://www.youtube.com/watch?v=xVGGGmd2fZw
Ο Ρ. Αποστολίδης ήταν ένας πολύ ωραίος και συμπαθής άνθρωπος, εξαιρετικά εύστροφος. Ευθύς, ειλικρινής, πνευματικά σαρκαστικός και αυτοσαρκαστικός.
Ήταν από τους ελάχιστούς που μπορούσε να εξουδετερώσει την βλακεία, που ως γνωστόν είναι αήττητη...
Οι γιοι του, Ήρκος και Στάντης Αποστολίδης είναι σήμερα από τους σπουδαιότερους, εν εξελίξει, ιστορικούς μας, με αντικειμενικότατη, ιστορική μελέτη και γραφή.