— Πες μου μερικά πράγματα που σου αρέσει να κάνεις.
Να παίζω νέι, να απολαμβάνω την ησυχία του εργαστηρίου μου. Να χάνομαι σε πόλεις και μουσεία. Να διαβάζω και να περνάω χρόνο στις καλαμιές, στη θάλασσα. Λατρεύω τις Κυκλάδες και συνεχώς έχω στο νου μου το θυμάρι, τη ρίγανη, τον μάραθο, τη κάππαρη, τον αέρα και την ξεραΐλα που αντανακλά αυτό το εκτυφλωτικά λυτρωτικό φως.
— Εκτός από τις ορθογώνιες κόρες, πες μου ένα ακόμη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχουν οι κατσίκες και ίσως δεν ξέρουμε.
Λόγω των ορθογώνιων κορών, οι γίδες έχουν πανοραμικό πεδίο όρασης μεταξύ 320-340 μοιρών ‒ μιλάμε για τρομερή περιφερειακή όραση, προφανώς για να εντοπίζουν εύκολα και γρήγορα επίδοξους θηρευτές. Ο άνθρωπος έχει μόλις 210 μοίρες περιφερειακής όρασης. Δεν έχουν όμως καλό πεδίο βάθους και στην ευθεία μπορούν να εστιάσουν μονάχα μεταξύ 20-60 μοιρών, ενώ ο άνθρωπος περίπου στις 114 μοίρες.
Οι γίδες έχουν εξημερωθεί εδώ και 10.000 χρόνια από τους ανθρώπους. Νομίζω ότι ο άνθρωπος έχει προσωρινά χάσει τη σύνδεσή του με τη φύση. Όσο δύσκολο και αν είναι στην παρούσα φάση, πιστεύω στην ανθρωπότητα και ευελπιστώ ότι θα βρεθεί κάποιου είδους ισορροπία.
Πιθανότατα θα γνωρίζετε ότι οι γίδες τρώνε τα πάντα! Ένας φίλος που έχει κτήμα στην Κέρκυρα πήρε γίδες για «χορτοκοπτικό», όπως είπε, καθώς έχει βιολογική καλλιέργεια ελιάς. Γρήγορα αντελήφθη ότι έπρεπε κάπως να τις περιορίσει γιατί τα τρώνε όλα!
Οι τράγοι πολλές φορές απομακρύνονται από το μαντρί για να ελέγχεται ευκολότερα ο πληθυσμός των κατσικιών. Δεν γνωρίζουν από συγγενείς, κοινώς θα συνουσιαστούν με οποιαδήποτε γίδα στον διάβα τους. Μπορούν να πιουν θαλασσινό νερό για να επιβιώσουν και είναι ευρηματικοί στους τρόπους που ψάχνουν τροφή.
— Έχεις ζήσει κοντά στα ζώα. Θες να μου μιλήσεις λίγο γι’ αυτό;
Με τις γίδες είχα επαφή από μικρή ηλικία, σε διάφορα νησιά των Κυκλάδων, όπου απλώς ήταν μέρος του τοπίου και τις παρατηρούσα από απόσταση. Το καλοκαίρι του 2008, στους Φούρνους Κορσεών γνώρισα τον Ιάκωβο και τη Μαρούδα, οι οποίοι αγαπούσαν και φρόντιζαν τις κατσίκες τους. Τους είχαν δώσει ιδιαίτερα ονόματα και ήταν φανερό πως τους παρείχαν πολύ καλές συνθήκες διαβίωσης.
Το καλοκαίρι του 2008, λοιπόν, πήραμε με τη σύντροφό μου ένα από αυτά τα μονοπάτια όπου πρέπει να κλείσεις την αυτοσχέδια μαντρόπορτα, η οποία φέρει μια φιλική προειδοποίηση του τύπου «παρακαλώ, κλείστε την πόρτα, κατσίκια!».
Καθώς επιστρέφαμε από το πρωινό μπάνιο και έχοντας αφήσει το μαντρί δεκάδες μέτρα, ακούω κάποιον να μας φωνάζει. «Ωχ», λέω, «αφήσαμε την πόρτα ανοιχτή, θα έχουν φύγει τα κατσίκια!».
«Κοπιάστε» μας είπαν και μας κέρασαν μυζήθρα και ανθότυρο που μόλις είχαν φτιάξει. Οι γίδες αλώνιζαν παντού χορτάτες και ανέμελες. Είχαν μόλις φάει και αρμεχτεί, όποτε ήταν ξαλαφρωμένες.
Το καζάνι όπου σιγόβραζε το γάλα ήταν από μαντέμι και η φωτιά από ρίζες και κλαράκια. Για προσάναμμα χρησιμοποιούσαν κλαριά από ξεραμένο θυμάρι και ρίγανη. Το μαντρί ήταν χτισμένο απλά, αλλά σε ύψωμα, και από κάτω δέσποζαν τα νησάκια που αποτελούν το σύμπλεγμα των Φούρνων Κορσεών.
Ο Ιάκωβος είχε μπαρκάρει για πολλά χρόνια και επέστρεψε στον τόπο του για να βλέπει μεν τη θάλασσα, αλλά να έχει και τη σύνδεση με τη γη. Η Μαρούδα (συγχωρεμένη πια) καταγόταν από ένα κοντινό χωριό. Οι κατσίκες τους ήταν ελεύθερες και ανεξάρτητες. Δεν ήταν μαντρωμένες.
Κάθε πρωί στις 7:30 ήταν απίκο μπροστά από το μαντρί για το καθημερινό άρμεγμα, τάισμα και πότισμα. Αφού ξαπόσταιναν λιγάκι, βουρ στο βουνό και στην άνυδρη γη κάτω από το λιοπύρι. Απίστευτη ικανότητα αντοχής και προσαρμογής σε τέτοιο περιβάλλον, χιλιάδες χρόνια τώρα.
Με το που αντίκρισα τις γίδες, γνώρισα αυτούς τους δύο ανθρώπους και είδα πόσο ανεξάρτητα ήταν τα ζώα κάτι συνέβη μέσα μου και η έμπνευση ήταν άμεση! Αυτόματα συνειδητοποίησα πράγματα στα οποία αναφέρεται ο Θερβάντες στον Δον Κιχώτη, την ταπεινότητα και την απλότητα των χωρικών και των γιδιών. Συνειδητοποίησα πόσο γνώριμο και οικείο μού ήταν όλο αυτό σκηνικό.
Κατευθείαν ρώτησα ευγενικά αν θα μπορούσα να τραβήξω φωτογραφίες και να παρακολουθήσω τη διαδικασία αρμέγματος κ.λπ. Μέρα παρά μέρα πήγαινα κάθε πρωί και παρατηρούσα τις γίδες, τον χώρο τους και το άρμεγμα. Έτριψα χώμα από το μαντρί στο σκούρο μου πουκάμισο για να πάρω τη μυρωδιά, όταν πήγαινα φορούσα τα ίδια ρούχα.
Στην αρχή οι γίδες ήταν περίεργες μεν, αλλά με κοιτούσαν από απόσταση. Μετά από περίπου μία εβδομάδα με δέχτηκαν και μετά από λίγο καιρό περπατούσα μαζί τους, χωρίς να ενοχλούνται.
Σημαδιακή και συνάμα αστεία η παρακάτω σκηνή: πριν από λίγους μήνες είχα ξεκινήσει να μαθαίνω νέι. Όσοι γνωρίζουν το όργανο, ξέρουν πόσο δύσκολο είναι να παραγάγεις ήχο στην αρχή. Ε, λοιπόν, ήμουν στη φάση που είχα βγάλει ήχο 2-3 μήνες πριν και ήμουν ενθουσιασμένος!
Κάποια στιγμή ο Ιάκωβος μου λέει: «Δαυίδ, αύριο το πρωί έλα λίγο νωρίτερα γιατί θα αλλάξω μαντρί τις γίδες και θα τις πάω λίγα χιλιόμετρα παρακάτω». Το επόμενο πρωί καθυστέρησα να ξυπνήσω, όταν έφτασα στο νέο μαντρί είδα ότι επικρατούσε αναστάτωση, οι γίδες κάναν του κεφαλιού τους. Ένιωσα ότι ίσως ενοχλούσα με την παρουσία μου.
Λέω, λοιπόν, στη σύντροφό μου: «Βαλεντίνα, πάμε λίγο πιο πέρα να μην εμποδίζουμε τη δουλειά του Ιάκωβου και της Μαρούδας. Αφού ήρθαμε ως εδώ, ας φυσήξω λίγο το νέι και επιστρέφουμε στο σπίτι».
Άρχισα να παίζω και μετά από λίγο έκλεισα τα μάτια μου και συνέχισα για αρκετά λεπτά. Όταν άνοιξα τα μάτια μου συνειδητοποίησα ότι είχαν μαζευτεί όλες οι γίδες γύρω-γύρω και παρακολουθούσαν!
Πλησίασε η Μαρούδα και ο Ιάκωβος και με ευχαρίστησαν, λέγοντάς μου ότι οι κατσίκες ήταν άναρχες από το πρωί και με τον ήχο του νέι ηρέμησαν. Ήταν επισήμως, λοιπόν, η πρώτη μου εμφάνιση μπροστά σε κοινό ‒ και τι κοινό!
Τρομερές οι κατσίκες, γεμάτες περιέργεια, με το ιδιαίτερο βλέμμα τους να προεκτείνουν τον μακρύ τους λαιμό και να γίνονται ένα με το τοπίο. Και η μουσική ήταν σαν να βγαίνει μέσα από τις ηλιοκαμένες πέτρες και αυτό το υπέροχα γυμνό και ξερό τοπίο. Ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος. Επί τόπου έκανα τάμα ότι όπου βλέπω κατσίκες κι έχω νέι θα σταματάω να τους παίζω, κάτι που εξακολουθώ να κάνω μέχρι σήμερα!
Ο άνθρωπος έχει χάσει τον θαυμασμό και τον σεβασμό του για τα ζώα και τη φύση; Προσπαθείς με έναν τρόπο να το αποκαταστήσεις αυτό;
Ίσως προσπαθώ να αποδώσω έναν ελάχιστο φόρο τιμής σε αυτά τα υπέροχα και τόσο παρεξηγημένα ζώα, που είναι μέρος της ζωής μας πλέον σχεδόν μόνο μέσω των προϊόντων τους, και ταυτόχρονα τόσο ταπεινά, περήφανα και ελεύθερα στο πνεύμα.
Οι γίδες έχουν εξημερωθεί εδώ και 10.000 χρόνια από τους ανθρώπους. Νομίζω ότι ο άνθρωπος έχει προσωρινά χάσει τη σύνδεσή του με τη φύση. Όσο δύσκολο και αν είναι στην παρούσα φάση, πιστεύω στην ανθρωπότητα και ευελπιστώ ότι θα βρεθεί κάποιου είδους ισορροπία.
Info:
Έως 7/7
Gallery Kourd (Κασσιανής 2, Λυκαβηττός)
Τρ.-Παρ. 11:00-19:00 (για οποιαδήποτε άλλη ώρα, κατόπιν ραντεβού)
