ΜΙΑ ΚΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Η επανεκλογή του Εμ. Μακρόν χαιρετίστηκε ως νίκη της Ευρώπης και αποφυγή της παράδοσης μιας μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας στον ακροδεξιό λαϊκισμό.
Την ίδια μέρα, ένας απρόσμενος πολιτικός σεισμός συνέβη στη Σλοβενία. Το συντηρητικό/λαϊκιστικό Δημοκρατικό Κόμμα της Σλοβενίας του νυν πρωθυπουργού, Γιάνεζ Γιάνσα, με 23,6% συνετρίβη από τον νεοσύστατο κεντροαριστερό/οικολογικό πολιτικό σχηματισμό, Κίνημα Ελευθερίας, του Ρόμπερτ Γκόλομπ που έλαβε το 35,8% των ψήφων.
Αντίγραφο του Ντ. Τραμπ και του Βίκτορ Όρμπαν, ο Γιάνσα είχε κατηγορηθεί ότι αποδυνάμωσε το κράτος δικαίου στη χώρα του με επανειλημμένες επιθέσεις στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, την κοινωνία των πολιτών και το δικαστικό σύστημα. Η Σλοβενία παρουσίασε τη μεγαλύτερη εξασθένιση της δημοκρατίας στην Ανατολική Ευρώπη/ Κεντρική Ασία το 2021, σύμφωνα με έκθεση του ερευνητικού ινστιτούτου Freedom House.
Οι νίκες του Μακρόν και του Γκόλομπ περιόρισαν την απογοήτευση από την επανεκλογή του Όρμπαν στην Ουγγαρία. Αν προστεθούν και οι ήττες του Μπόικο Μπορίσοφ στη Βουλγαρία και του Αντρέι Μπάμπις στην Τσεχία θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για σημαντική υποχώρηση των ακροδεξιών, αντιδημοκρατικών ιδεολογιών που ταλάνισαν την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια και ενίσχυση των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων.
Παρεμπιπτόντως, το αποτέλεσμα των εκλογών αποτελεί μεγάλη ήττα των δημοσκόπων, οι οποίοι προέβλεπαν ισοπαλία μεταξύ του Γιάνσα και του Γκόλομπ, ενώ η διαφορά τους έφθασε στο 12%.
Πηγή: Politico, Euronews
• • •
ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ
Εκρήξεις σημειώθηκαν γύρω στις 5 το απόγευμα της Δευτέρας στην έδρα του υπουργείου Δημόσιας Ασφάλειας στην Τιράσπολ, την πρωτεύουσα της Υπερδνειστερίας, μετά από επίθεση με εκτοξευτήρα βομβών που δεν άφησε κανέναν τραυματία, ανακοίνωσε η αστυνομία της υποστηριζόμενης από τη Ρωσία αποσχισθείσας περιοχής της Μολδαβίας.
Άγνωστό είναι μέχρι στιγμής ποιος και γιατί το έκανε.
Ουκρανοί αξιωματούχοι είπαν ότι ο βομβαρδισμός ήταν «προγραμματισμένη προβοκάτσια», η οποία «οργανώθηκε από την FSB [την υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας] προκειμένου να ενσταλάξει πανικό και αντι-ουκρανικά αισθήματα». Ούτε από τις αρχές της Υπερδνειστερίας ούτε από τους Ρώσουν υπήρξαν σχετικές δηλώσεις.
Η επίθεση προκάλεσε εύλογη ανησυχία, διότι συνέβη τρεις μόλις ημέρες μετά τη δήλωση του αναπληρωτή διοικητή της Κεντρικής Στρατιωτικής Περιφέρειας της Ρωσίας, Ρουστάμ Μινεκάγεφ, ότι ο ρωσικός στρατός στοχεύει να αναλάβει τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς και της νότιας Ουκρανίας στο πλαίσιο της δεύτερης φάσης της στρατιωτικής του επιχείρησης, ότι θέλει επίσης να δημιουργήσει ασφαλή εδαφική συνέχεια στην Κριμαία, και ότι ο έλεγχος της νότιας Ουκρανίας θα δώσει στη Ρωσία μια πύλη προς την Υπερδνειστερία.
Παρά ταύτα, η κλιμάκωση του πολέμου με ρωσική επίθεση στην Υπερδνειστερία θεωρείται προς το παρόν μη ρεαλιστικό σενάριο και ρωσικός αντιπερισπασμός από τις μάχες στο Ντονμπάς.
Πηγή: Le Monde
• • •
ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ ΜΑΧΑΙΡΩΜΑΤΑ
Στην πρώτη δήλωσή της όταν ξεκαθάρισε το αποτέλεσμα των εκλογών, η Μαρίν Λεπέν είπε ότι το ποσοστό της 41,46% αποτελεί «λαμπρή νίκη». Λαμπρή επίδοση σίγουρα, αλλά νίκη;
Τη θριαμβολογία της αποκαθήλωσε με τη φαρμακερή του δήλωση ο επίσης ακροδεξιός, Ερίκ Ζεμούρ: «Το όνομα Λεπέν [πατέρας και κόρη Λεπέν μαζί] έχασε 8 προεδρικές εκλογές». Πρόκληση αρκετή για να ξεκινήσει ο μεταξύ τους πόλεμος.
«Νομίζω ότι πρέπει να ξεφουσκώσει το κεφάλι του, το οποίο είναι τεράστιο, και να σταματήσει να προσβάλλει τους ανθρώπους», είπε το μεγαλοστέλεχος τού κόμματος της Λεπέν και δήμαρχος του Περπινιάν, Λουί Αλιό. «Δεν περίμενα επίθεση από αυτόν το βράδυ του δεύτερου γύρου», συνέχισε, πριν σημειώσει: «Δεν βλέπω πώς θα μπορούσαμε να κάνουμε μια συμμαχία με τη δέουσα μορφή με τη Reconquête! [το πολιτικό κίνημα του Ζεμούρ] σήμερα».
Καμία πιθανότητα σε αυτό το στάδιο για συμμαχία με τον Ερίκ Ζεμούρ, λένε αρκετά στελέχη του Εθνικού Συναγερμού. «Δεν πρόκειται να κλειστούμε σε μια συμμαχία με τη Reconquête!», δήλωσε ο πρόεδρος του Εθνικού Συναγερμού, Ζορτάν Μπαρελά.
Η Λεπέν και το κόμμα της έκαναν μεγάλο λίφτινγκ προκειμένου να αποτινάξουν τα ακροδεξιά/φασιστοειδή χαρακτηριστικά τους και θα ήταν παράλογο να τα βάλουν από το παράθυρο ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Ιουνίου. Με τον αέρα του 41,5%, ο Εθνικός Συναγερμός μάλλον θα επιδιώξει να απορροφήσει δυνάμεις από τον Ζεμούρ, πράγμα το οποίο οδηγεί σε ακροδεξιά πολιτική αιματοχυσία.
• • •
ΓΑΛΛΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ ΕΚΤΟΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
Λαμβάνοντας το 90,6% των ψήφων έναντι 9,4% της Λεπέν, ο Εμ. Μακρόν σάρωσε στις ΗΠΑ. Ο Γάλλος πρόεδρος πέτυχε το μεγαλύτερο ποσοστό στη Βοστώνη με 95,5%, ενώ η Λεπέν στο Μαϊάμι με 24%.
Απεναντίας, η Λεπέν κέρδισε στη Μόσχα με 58,32% έναντι 41,68% του Μακρόν. Στον πρώτο γύρο, πρώτος ήταν ο Ερίκ Ζεμούρ με 26,85% των ψήφων. Σημειωτέον, πολλοί Γάλλοι επαναπατρίστηκαν μετά τις κυρώσεις, αλλά ο Εθνικός Συναγερμός της Λεπέν ήταν πρώτος και στις εκλογές του 2021.
Θα έλεγε κανείς ότι η ψήφος τους ήταν αποτέλεσμα του διαφορετικού αέρα που αναπνέουν...
Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η εκλογική συμπεριφορά των Γάλλο-ισραηλινών. Η νίκη του Μακρόν με 85,8% ήταν συντριπτική στο Τελ Αβίβ. Ωστόσο, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι στον μεν πρώτο γύρο πρώτευσε ο ακροδεξιός Ερίκ Ζεμούρ με 55%, ενώ η Λεπέν πήρε μόλις το 3% των ψήφων, αλλά οι ψηφοφόροι αγνόησαν μαζικά την υπόδειξή του να ψηφίσουν τη Λεπέν στον δεύτερο γύρο,
Παρά τις υποδείξεις πολλών εβραίων ηγετών, με επικεφαλής τον αρχιραβίνο της Γαλλίας Χαΐμ Κορσιά, ο οποίος είχε καλέσει να μην ψηφίσουν τα «άκρα», χαρακτηρίζοντας τον Ερίκ Ζεμούρ «ρατσιστή», οι Γαλλο-ισραηλινοί ψήφισαν τον Ζεμούρ λόγω της εβραϊκής καταγωγής και της αντιαραβικής ρητορείας του, αλλά δεν ψήφισαν τη Λεπέν της οποίας η εικόνα στους Ισραηλινούς είναι πολύ κακή, σύμφωνα με Ισραηλινούς αναλυτές.
• • •
ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΜΕΡΟΛΗΨΙΑ
Η αλληλεγγύη που έδειξαν οι Ευρωπαίοι και γενικότερα η διεθνής κοινότητα προς τους Ουκρανούς πρόσφυγες ήταν και πρωτοφανής, και υγιής αντίδραση προς βασανισμένους ανθρώπους.
Ωστόσο, πολλοί, συμπεριλαμβανομένης της Human Rights Watch, καταγγέλλουν τη διαφορετική αντιμετώπιση των προσφύγων από τους πολιτικούς και τα μέσα ενημέρωσης ανάλογα με την καταγωγή τους. Όταν, λόγου χάριν, Σύροι, Αφγανοί και Ιρακινοί έφευγαν από τοπικές συγκρούσεις για τους ίδιους ακριβώς λόγους, οι Ευρωπαίοι ηγέτες μιλούσαν για «μεταναστευτική κρίση».
Κάποιοι προσπάθησαν να εξορθολογίσουν την πολιτική αυτή στάση επικαλούμενοι ωφελιμιστικά επιχειρήματα. Στη Γαλλία, λόγου χάριν, ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Εθνοσυνέλευσης της Γαλλίας, Jean-Louis Bourlanges, προκάλεσε πολλές αντιδράσεις, όταν δήλωσε ότι οι Ουκρανοί θα αποτελούσαν «υψηλής ποιότητας μετανάστευση από την οποία μπορούμε να επωφεληθούμε».
Η προφανής εξήγηση αυτής της μεροληπτικής συμπεριφοράς είναι οι «διπλωματικές και γεωπολιτικές σχέσεις» εγγύτητας μεταξύ Ουκρανίας και Ευρώπης (Michel Agier), οι οποίες ενισχύθηκαν από την ομόθυμη στάση των πολιτικών ηγεσιών και των επικοινωνιακών μέσων μετά τη ρωσική εισβολή. Θα ήταν εντελώς αδιανόητο, λόγου χάριν, η Πολωνία να είχε κλείσει τα σύνορά της στους Ουκρανούς και ταυτόχρονα να αντιπαρατίθεται σκληρά στη Ρωσία εξοπλίζοντας την Ουκρανία.
Άλλωστε, η Επιτροπή κατά του Ρατσισμού στο Συμβούλιο της Ευρώπης ορθά επεσήμανε ότι αυτό ακριβώς το «μοντέλο» που εφαρμόστηκε με τους Ουκρανούς πρόσφυγες χρειάζεται να γενικευθεί και να γίνει κανόνας στο εξής, διότι «είναι αδιανόητο να είμαστε επιλεκτικοί στον ανθρώπινο πόνο».
Παρά ταύτα, ορισμένοι επιχειρούν να νομιμοποιήσουν αυτή την αλληλεγγύη με το επιχείρημα ότι η μεροληψία είναι ουσιαστικό στοιχείο της ηθικής. Είναι γεγονός ότι προσωπικές σχέσεις (με τα παιδιά μας, συγγενείς, φίλους) και προσωπικά σχέδια τα οποία αποτελούν στοιχεία της ταυτότητάς μας, δεν μας επιτρέπουν να κρίνουμε και να αποφασίσουμε αμερόληπτα. Διαισθητικά, η μεροληψία είναι δικαιολογημένο και προφανές γεγονός της ζωής. Ο ισχυρισμός ότι αντιμετωπίζω τα παιδιά μου απρόσωπα, όπως όλα τα παιδιά του κόσμου, είναι ακατανόητος, αν όχι τερατώδης.
Ωστόσο, η αιτιολόγηση της μεροληπτικής συμπεριφοράς απέναντι σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε μεν, αλλά αναγνωρίζουμε ότι έχουν κάποια κοινά πολιτικο-πολιτισμικά στοιχεία με εμάς προϋποθέτει μεγάλο και επικίνδυνο διανοητικό άλμα. Η μεροληψία υπέρ των Ουκρανών, αλλά όχι των Σύρων, είναι ιδεολογικής τάξεως, και δεν βασίζεται σε προσωπικές σχέσεις ή προσωπικά σχέδια, δηλαδή στα ελάχιστα αποδεκτά προαπαιτούμενά της στο πλαίσιο της ηθικής φιλοσοφίας, και μόνον ποιητική αδεία μπορεί να γίνει κάπως ανεκτή.
Η αλληλεγγύη στους Ουκρανούς κάλλιστα απορρέει από το ότι υποφέρουν διότι είναι θύματα μεγάλης αδικίας, όπως όμως και οι Σύροι. Αν επικαλεστούμε την πολιτιστική εγγύτητα μπαίνουμε σε επικίνδυνα χωράφια, που μας οδηγούν π.χ. να υποστηρίζουμε τη Σερβία όταν σφαγιάζει τους μουσουλμάνους. Τα ηθικά προτάγματα καθολικής ισχύος είναι υπεραρκετά για να δικαιολογήσουν τη στάση μας, και δεν χρειαζόμαστε διανοητικές ακροβασίες για να δικαιολογήσουμε ιδεολογικές προτιμήσεις.
• • •
«ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΩΝ ΣΥΓΚΙΝΗΣΕΩΝ»
Τις τρεις προηγούμενες δεκαετίες υπήρξε έκρηξη του επιστημονικού ενδιαφέροντος για τις συγκινήσεις, ύστερα από έναν σχεδόν αιώνα περιθωροποίησής τους.
H χρήση του όρου συγκίνηση (emotion), ο οποίος επινοήθηκε από τον Ρενέ Ντεκάρτ, γενικεύεται από τα μέσα του 19ου αιώνα, αποσκοπώντας να απαλλάξει την επιστημονική ανάλυση από το φορτισμένο με αρνητικές ηθικές θεωρήσεις πάθος.
Το «πάθος» προέρχεται από το ρήμα πάσχω, υφίσταμαι δηλαδή ένα βάσανο, ένα μαρτύριο. Στη σύγχρονή τους έννοια, το μεν πάθος τείνει να περιλαμβάνει καταστάσεις που προκαλούν ισχυρότατες και ανεξέλεγκτες παρορμήσεις (π.χ. σεξουαλική επιθυμία, εξάρτηση από τα ναρκωτικά, αλκοολισμός), ενώ η συγκίνηση θεωρείται ότι εξαρτάται γενικά από γνωσιακές διεργασίες και χρησιμοποιείται τόσο για σχετικά ήπιες όσο και για έντονες καταστάσεις, δίχως ωστόσο να είναι κατ’ ανάγκη αρνητικές για τον άνθρωπο. Υπ’ αυτή την έννοια, λόγου χάριν, το αριστοτελικό πάθος στη «Ρητορική» αντιστοιχεί σε ό,τι σήμερα χαρακτηρίζεται ως συγκίνηση.
Συγκίνηση και συναίσθημα χρησιμοποιούνται συνήθως, ως συνώνυμα, μολονότι η συγκίνηση κατά κανόνα καλύπτει μάλλον σχετικά βραχυχρόνιες καταστάσεις.
Εύλογα, το μεγάλο αυτό ενδιαφέρον για τις συγκινήσεις δεν παραμέλησε το πώς οι εικαστικές τέχνες τις αποτύπωσαν διαχρονικά, την ένταση και τις παραλλαγές τους, καθώς και την εξελικτική τους πορεία.
Το Μουσείο Marmottan Monet στο Παρίσι παρουσιάζει, από τις 13 Απριλίου έως τις 21 Αυγούστου 2022, την έκθεση «Το Θέατρο των συγκινήσεων», στην οποία εκτίθενται κάπου 80 έργα από τον 14ο έως τον 21ο αιώνα, ανάμεσά τους η «Μελαγχολία» του Ντύρερ (1514), «Η προξενήτρα» του Άντζελο Καροσέλι (1625) και «Η ικέτιδα» του Πικάσο (1937).
Η έκθεση φιλοδοξεί να αποτυπώσει το πώς η δυτική ψυχή συγκροτήθηκε σιγά-σιγά. «Οι οκτώ ενότητες της έκθεσης απεικονίζουν την αργή μεταγραφή των συγκινήσεων από τους καλλιτέχνες και την εξέλιξή της με την πάροδο του χρόνου, υπό το πρίσμα των αισθητικών και επιστημονικών προβληματισμών και του βάρους των ιστορικών γεγονότων», σημειώνει το Μουσείο στην ιστοσελίδα του.
Πηγή: Musée Marmottan Monet
• • •
ΤΟ ΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
«Όταν δεν υπήρχαν πια οι θεοί και ο Χριστός δεν υπήρχε ακόμη, υπήρξε, από τον Κικέρωνα στον Μάρκο Αυρήλιο, μια μοναδική στιγμή στην οποία υπήρχε μόνον ο άνθρωπος».
— Γκυστάβ Φλωμπέρ, «À Madame Roger des Genettes» (1861;), «Correspondance», Louis Conard, Paris, 1910-1933 (Η Μαργκερίτ Γιουρσενάρ έκανε γνωστή αυτή τη ρήση)
