Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας;

Τι κομίζει ο Αλέξης Τσίπρας; Facebook Twitter
Τι έχει να πει κανείς όμως ως πολιτικός της αριστεράς σε αυτό τον κόσμο; Επειδή ορισμένα πράγματα πουλάνε ή λέγεται από τους spin doctors ότι έχουν επιτυχία, είναι ανάγκη να επιμένει κανείς στη ρηχή τους αναπαραγωγή; Φωτό.: Eurokinissi
0

Μεγάλο μέρος των σχολίων για τις παρεμβάσεις του πρώην πρωθυπουργού έχει μέχρις στιγμής αναλωθεί στο θέμα της ηθικής ή της αναγκαιότητας της «επανόδου» του. Αφού είναι ακόμα βουλευτής κόμματος που έχει εκλεγμένο πρόεδρο ή έχει μια πολιτική διαδρομή που τα τελευταία χρόνια είχε αρκετές εκλογικές αποτυχίες και ένα μεγάλο φιάσκο (την εκλογή Κασσελάκη), πολλοί ισχυρίζονται πως αυτή η επάνοδος –έστω ως σχεδιασμός– έχει κάτι απρεπές και πολιτικά κατακριτέο.

Τα ίδια και πιο χολωμένα ακούγονται από εκείνες τις πλευρές που δεν έχουν ξεπεράσει μια απέχθεια για το πρόσωπο του Τσίπρα, είτε γιατί τον θεωρούν «πολιτικό απατεώνα» είτε γιατί τον θεωρούν όντως εκπρόσωπο μιας αριστεράς που δεν θα ήθελαν ποτέ να ξαναβρεθεί κοντά στην κυβέρνηση (το όνειρό τους είναι η διαρκής εναλλαγή κεντροδεξιών πόλων με κάποιες προσωπικότητες του «προοδευτικού χώρου», ένα είδος μακρονισμού αλά ελληνικά).

Χωρίς να παραγνωρίζει κανείς τη σημασία όλων αυτών των ενστάσεων, πρέπει νομίζω να σταθούμε στο επί της ουσίας ζήτημα: τι φέρνει μαζί της αυτή η παρέμβαση, ποια κατεύθυνση πολιτικής και «όραμα» (άλλη κακοποιημένη λέξη) μέσα στην αριστερά;

Η χρήση του όρου «ολιγαρχία» στη χώρα μας, όταν περιορίζεται μόνο σε μια στενά αντιδεξιά και, πιο περιορισμένα ακόμα, «αντιμητσοτακική» μετάφραση, είναι καρικατούρα αντιολιγαρχικού λόγου.

Αυτά που διαβάζει κανείς και ακούει –και από την πρόσφατη ομιλία του στη Θεσσαλονίκη– παραπέμπουν σε παράφραση ή πλήρη υιοθέτηση θέσεων που έχουν αναπτυχθεί κυρίως στο ΠΑΣΟΚ αλλά τις συναντά κανείς, εδώ κι εκεί, σε φωνές του «μη μητσοτακικού» κεντρώου/κεντροδεξιού χώρου. Θα μπορούσαν να είναι και αποσπάσματα από καραμανλικές ομιλίες, ιδίως τα σχετικά με τις σχέσεις με Ρωσία και Κίνα ή τις αναφορές σε Εθνικά Αναπτυξιακά Ταμεία.

Προβάλλοντας πλέον έναν ήπιο «κριτικο-μνημονιακό» τόνο, για να μεθερμηνεύσει τις κινήσεις της περιόδου 2015-2019 σαν να επρόκειτο για σχεδιασμό ευφυούς διαπραγμάτευσης, ο Αλέξης Τσίπρας καταλήγει σε ένα πενιχρό σχήμα: τη διαμάχη μεταξύ της αναπτυξιακής Ελλάδας και της κλεπτοκρατίας, την αντίθεση έντιμης-παραγωγικής χώρας με μια μικρή μερίδα διεφθαρμένων και τις προσβάσεις τους στο κράτος. Θα έλεγε κανείς πως αυτό συνιστά τον άξονα της προσέγγισής του, μαζί με μια αναδιανεμητική οπτική που, έτσι όπως περιγράφεται, δεν διαφέρει ουσιωδώς από τις ιδέες μιας μη νεοφιλελεύθερης, πιο λαϊκής ή πατριωτικής κεντροδεξιάς.

Σημαντικά θέματα φιλτράρονται πρόχειρα με λέξεις που δεν λένε πλέον κάτι: ισόρροπη ανάπτυξη, (νέος) πατριωτισμός κ.λπ. Μήπως αυτό είναι απόδειξη ρεαλισμού; Σε σχέση όμως με τον ρεαλισμό, εδώ και χρόνια λέμε ότι δεν υπάρχει ένας μόνο τύπος, ένας και μόνο «οδικός χάρτης». Υπάρχουν πολλές μορφές ρεαλισμού, ριζοσπαστισμού, μετριοπάθειας, αγωνιστικότητας κ.λπ. Άλλες ενδιαφέρουσες και γόνιμες και άλλες φθαρμένες ή αδρανείς πολιτικά. Ο τύπος ρεαλισμού που προβάλλει τώρα είναι ένας λόγος αμφίπλευρων διευρύνσεων με κάποιους αριστερούς τόνους. Ο βαθύς κοινωνικός και οικολογικός μετασχηματισμός της χώρας, η φορολόγηση των πλουσίων, το τέλος στην καταστροφή των νησιών και πολλών περιοχών της χώρας, η διάθεση για μια άλλη εξωτερική πολιτική –με την άρση της επονείδιστης συμμαχίας με το Ισραήλ και όχι απλώς με διπλωματικούς ισορροπισμούς στη σχέση με τη Ρωσία–, όλα αυτά τα στοιχειώδη μιας εναλλακτικής πολιτικής βούλησης δεν έχουν θέση στην τσιπρική επάνοδο.

Μπορούμε όμως να σκεφτούμε και ένα άλλο θέμα. Όταν ο Μπέρνι Σάντερς στις ΗΠΑ μιλάει διαρκώς για τους ολιγάρχες και την ολιγαρχία, δεν αναφέρεται μόνο σε εκείνη τη μερίδα δισεκατομμυριούχων που έχει πλησιάσει και βοηθά τον Τραμπ. Στοχεύει την ολιγαρχία ως πεδίο υπερσυγκεντρωμένου πλούτου που δεν ανήκει μόνο στους φιλοτραμπικούς αλλά και σε φίλους και χορηγούς του Δημοκρατικού Κόμματος. Ο Σάντερς έχει μάλιστα ασκήσει κριτική στη φιλική προς τη Wall Street ή τη Silicon Valley στάση πολλών Δημοκρατικών/προοδευτικών πλουσίων.

Η χρήση του όρου «ολιγαρχία» στη χώρα μας, όταν περιορίζεται μόνο σε μια στενά αντιδεξιά και, πιο περιορισμένα ακόμα, «αντιμητσοτακική» μετάφραση, είναι καρικατούρα αντιολιγαρχικού λόγου. Δεν είναι κοινωνικός λαϊκισμός –έστω αριστερός λαϊκισμός–, ούτε και εκσυγχρονιστικός αντιλαϊκισμός, όσο ένα νόθο ενδιάμεσο πράγμα, όπου δεσπόζει ο αιώνιος τακτικισμός και η έλλειψη ιδεολογικού βάθους.

Η ιδέα, για παράδειγμα, πως το πρόβλημα της Ελλάδας είναι οι «κλέφτες» και τα σκάνδαλα είναι κληρονομιά από έναν fake αντιμνημονιακό πατριωτισμό. Ανατρέχει μάλιστα μέχρι τα γραπτά του «Ραμπαγά», του «Ρωμιού» ή του «Νουμά» στα τέλη του 19ου αιώνα. Συνεχίζει προφανώς μια γραμμή, η οποία, σε εποχή αποσυσπείρωσης και πολιτικής θλίψης, καταλήγει στην επίκληση καλών Χορηγών, στην αναζήτηση κοινωνικά ευσυνείδητων ευεργετών και εν γένει σε σχήματα ηθικολογικού πατριωτισμού.

Υπάρχουν κοινά και χώροι που ελκύονται από αυτά τα σχήματα. Τόσα χρόνια πολιτισμικής και ιδεολογικής διάλυσης μαζί με τις εμπειρίες των κρίσεων έχουν συρρικνώσει τον δήμο των πολιτών, τοποθετώντας στη θέση του καταναλωτικά κοινά, fan bases και ατομικά ωφελούμενους. Από την άλλη, υφίσταται όντως ένας κόσμος που κοινωνικά πρέπει να ενδιαφέρει κάθε αριστερά: για παράδειγμα, ο λαός που αφυπνίστηκε από μεγάλα ηθικά τραύματα και θυμούς των τελευταίων χρόνων, ο κόσμος των Τεμπών αλλά και γενικά οι πολίτες, ό,τι κι αν ψήφισαν «πραγματιστικά», οι οποίοι εξεγείρονται για διάφορες αδικίες, κοινωνικές βαναυσότητες, την τραγική μισθολογική συνθήκη, την καταστροφή κοινών αγαθών.

Τι έχει να πει κανείς όμως ως πολιτικός της αριστεράς σε αυτό τον κόσμο; Επειδή ορισμένα πράγματα πουλάνε ή λέγεται από τους spin doctors ότι έχουν επιτυχία, είναι ανάγκη να επιμένει κανείς στη ρηχή τους αναπαραγωγή;

Το πρόβλημα που έχει φανερωθεί εδώ και χρόνια είναι άλλο: ότι δεν έγινε ποτέ μια σοβαρή προσπάθεια να γίνει ορατή και να εξηγηθεί πρακτικά στους πολλούς η συνάφεια μεταξύ της παραγωγικής καχεξίας, της οικολογικής εξάντλησης, της κακής χρήσης δημόσιων πόρων, της εκμετάλλευσης της εργασίας.

Οι ευκολίες δεν άφησαν να σχεδιαστεί πολιτικά μια κοινωνική, οικολογική Δημοκρατία με στόχο μια κοινωνία της ίσης αξιοπρέπειας. Και ιδίως ότι μια τέτοια ριζοσπαστική Δημοκρατία δεν μπορεί να στηρίζεται στην αγαθή βούληση κάποιων «επιφανών» αλλά στην πολιτικοποίηση των αντιθέσεων, σε πραγματική συνάρθρωση ανάμεσα στις νομοθετικές και θεσμικές πρωτοβουλίες της πολιτικής και στην κοινωνική δράση.

Οι όροι με τους οποίους μπερδευτήκαμε, σπαταλώντας πολλές έριδες της δεκαετίας του 2010 (ριζοσπαστικός, ρεαλισμός, λαϊκισμός), δεν έχουν το ίδιο νόημα και την ίδια σύνθεση σήμερα. Στην κοινωνία της κόπωσης και της προσαρμογής σε μια σειρά κοινωνικές ήττες –που είναι συγχρόνως νίκες μιας μερίδας της κοινωνίας μας και όχι μόνο μιας ελαχιστότατης ελίτ–, αυτό που επείγει δεν είναι η εναλλαγή μεταξύ πολιτικών-κρατικών team. Δεν είναι μόνο η πτώση μιας κυβέρνησης. Αυτό οδηγεί σε φανταστικές εναποθέσεις ελπίδων ή σε παθητικές προσμονές. Αντιθέτως, χρειάζεται μεγάλη στροφή στη δημόσια φιλοσοφία, στην αρχιτεκτονική των θεσμών και, ιδίως, μια νέα παρουσία του λαού στον δημόσιο χώρο των διεκδικήσεων.

Ο ατομικισμός, ο κυνισμός, η εθελόδουλη παραίτηση από την άσκηση δημόσιου ελέγχου δεν είναι απλά ιδιωτικά ελαττώματα ή ηθικά κουσούρια που δεν αφορούν τάχα την πραγματική πολιτική και τις διαδικασίες της. Χωρίς μια νέα πολιτική κουλτούρα, αγωνιστική και αντι-αρχηγική, πιο κοντά σε προωθημένους συλλογικούς στόχους παρά σε ζητωκραυγές παλαιοκομματικού τύπου, κάθε αριστερή επιστροφή θα είναι, πιστεύω, κάτι απατηλό. Και, εν τέλει, κάθε καινούργια απογοήτευση θα δίνει αέρα και χρόνο στην υφιστάμενη κυβέρνηση και στα συστήματα εξουσίας που έχουν οργανωθεί γύρω της.

Τι κομίζει εν τέλει ο Αλέξης Τσίπρας του 2025; Κατά τη γνώμη μου, λίγα και όχι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα πράγματα. Αυτό δεν προδικάζει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμος χώρος και κάποιες προσδοκίες. Σε καιρούς μειωμένων προσδοκιών και αποθάρρυνσης, ό,τι μπορεί ενδεχομένως να «ανακατεύει τα νερά» πολλοί θα το έβλεπαν ως λύση. Όλο και περισσότεροι πλέον –δεξιά και αριστερά– αρκούνται στο επιχείρημα ενός «υπάρχει και χειρότερα». Οπότε, όλα είναι ανοιχτά. Η πολιτική είναι, ακόμα, το πεδίο όπου πολλά (όχι όλα όμως) είναι δυνατά, για το καλό ή για το κακό.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ