Τα μηνύματα μίσους στο TikTok και η βία ως μέσο έκφρασης

Τα μηνύματα μίσους στο TikTok και η βία ως μέσο έκφρασης Facebook Twitter
Η κανονικοποίηση των βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινότητά μας και η μη ξεκάθαρη καταδίκη τους αποτελούν ένα αρνητικό παράδειγμα προς μίμηση. Εικονογράφηση: bianka/ LIFO
0


— Τελευταία βλέπουμε ολοένα περισσότερα, αλλά και πιο άγρια, περιστατικά νεανικής παραβατικότητας. Πώς το εξηγείτε;
Η αλήθεια είναι πως παρατηρούμε μια τάση πανευρωπαϊκά, ειδικά μετά την πανδημία. Θα ήταν δυνατό να κάνουμε διάφορες υποθέσεις για τους μηχανισμούς οι οποίοι μπορεί να συνέβαλαν στην εκδήλωση των φαινομένων αυτών. Σίγουρα η μη παρουσία των παιδιών στο σχολείο, το οποίο αποτελεί και χώρο κοινωνικής μάθησης, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Το σχολείο αποτελεί και ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης αντικοινωνικών συμπεριφορών, καταφύγιο παιδιών που υποφέρουν αλλά και μηχανισμό, πολλές φορές, ανίχνευσης της ενδο-οικογενειακής βίας.

Στην αρχή της πανδημίας έπρεπε η παγκόσμια κοινότητα να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να προστατεύσει τον πληθυσμό απέναντι σε έναν εχθρό για τον οποίο δεν γνωρίζαμε πολλά στοιχεία. Η καραντίνα, ο φόβος και η γενικότερη αβεβαιότητα σίγουρα επηρεάζουν ενήλικες και ανηλίκους. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ωστόσο ότι η εγκληματικότητα αλλά και η ανήλικη παραβατικότητα αποτελούν στοιχεία κοινωνικής παθογένειας. Οι παθογένειες αυτές δεν μπορούν να αναλυθούν, λαμβάνοντας υπόψη μόνο ένα στοιχείο των τελευταίων ετών. Μια κατάσταση προϋπάρχει και παρουσιάζονται οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να εκδηλωθεί.

Η καραντίνα, ο φόβος και η γενικότερη αβεβαιότητα σίγουρα επηρεάζουν ενήλικες και ανηλίκους. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ωστόσο ότι η εγκληματικότητα αλλά και η ανήλικη παραβατικότητα αποτελούν στοιχεία κοινωνικής παθογένειας.

— Ποιοι είναι οι λόγοι, λοιπόν, αυτού του φαινομένου;
Θα πρέπει να σκεφτούμε κάποιους παράγοντες κινδύνου προκειμένου να αναλύσουμε το σημερινό φαινόμενο (οι παράγοντες κινδύνου αφορούν μεταβλητές που σχετίζονται με την εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισής της). Καταρχάς, απαιτείται να δούμε τον βαθμό δέσμευσης των σημερινών νέων με τις δραστηριότητες και τη σχολική ζωή, καθώς και τη λειτουργικότητα των παιδιών στο σχολείο.

portrait
Έλενα Συρμαλή, 
εγκληματολόγος και πρόεδρος του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας

Η απεμπλοκή από την εκπαιδευτική διαδικασία συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα επίδοσης εντός της τάξης, με διάφορες κοινωνικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές δυσκολίες και με αντικοινωνική συμπεριφορά. Σε μια εποχή κατάρρευσης των βεβαιοτήτων, η ανασφάλεια και η κρίση ταυτότητας μπορεί να οδηγήσουν στην υιοθέτηση ακόμα και μιας παραβατικής ταυτότητας. Η κανονικοποίηση των βίαιων συμπεριφορών στην καθημερινότητά μας και η μη ξεκάθαρη καταδίκη τους και απομόνωση αυτών των συμπεριφορών αποτελούν ήδη ένα αρνητικό παράδειγμα προς μίμηση.

— Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπιστεί πραγματικά η ενδοσχολική βία;
Καταρχάς, να σημειώσουμε ότι αυτήν τη στιγμή θα πρέπει να κινητοποιηθούμε άμεσα εμείς οι γονείς, η εκπαιδευτική κοινότητα, οι Αρχές. Να θυμόμαστε ότι όταν ένα περιστατικό εκδηλώνεται μόνο εντός του σχολείου είναι σε πολλές περιπτώσεις ευκολότερα και πιο άμεσα διαχειρίσιμο. Είναι σημαντικό να το καταλάβουμε αυτό, να αναλαμβάνουμε δράση και να διαχειριζόμαστε τέτοια γεγονότα άμεσα. Η παραβατικότητα των ανηλίκων που θα εκδηλωθεί εκτός σχολείου παρουσιάζει πολλά προβλήματα.

Επίσης, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι όταν δεν αντιμετωπίζουμε άμεσα το πρώτο περιστατικό bullying (είτε άμεσο είτε έμμεσο), σύντομα μπορεί να δούμε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο συμπεριφορών. Η έλλειψη επίβλεψης από τον κηδεμόνα αποτελεί παράγοντα κινδύνου, ενώ η αδιαφορία των γονέων και οι ασυνεπείς τρόποι ανατροφής αποτελούν κοινούς παρονομαστές της παραβατικότητας. Θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει συνεργασία και εκτίμηση μεταξύ γονέων και σχολείου προκειμένου να βρεθούν λύσεις. Ίσως θα ήταν κρίσιμο να διερευνήσουμε αν και σε τι βαθμό υφίσταται χρήση ουσιών από τους νέους που εκδηλώνουν αυτού του είδους τις συμπεριφορές.

— Ποιες είναι οι ενέργειες που πρέπει να κάνουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί;  
Το ζήτημα των ειδικών ψυχικής υγείας στα σχολεία δεν αφορά μόνο το ίδιο το σχολείο αλλά και τους γονείς. Οι γονείς θα πρέπει να είναι έτοιμοι να ζητήσουν βοήθεια από τον ψυχολόγο του σχολείου και να μην αντιλαμβάνονται τα όποια προβλήματα συμπεριφοράς του παιδιού τους ως γονεϊκή αποτυχία. Κυρίως η αποτελεσματική διαχείριση της τάξης είναι το κλειδί για την ενίσχυση της δέσμευσης των μαθητών και των θετικών συμπεριφορών. Οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι χτίζουν περιβάλλοντα όπου τα κίνητρα είναι υψηλά και η υποστήριξη από συνομηλίκους αποτρέπει την απομόνωση και τον εκφοβισμό.

Συχνά η εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς συσχετίζεται με τον συγχρωτισμό και την ένταξη σε ομάδες παραβατικών συνομηλίκων. Τα παιδιά που στερούνται υγιούς προσκόλλησης στην οικογένεια συχνά προσβλέπουν σε ομάδες συνομηλίκων για κοινωνική αποδοχή. Μελέτες δείχνουν ότι ο υπερβολικός έλεγχος ή η απόρριψη από τους γονείς μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να βιώνουν αυξημένο άγχος και γενικότερη ανασφάλεια. Η εφηβεία είναι μια εξελικτική περίοδος κατά την οποία πραγματοποιούνται αλλαγές βιολογικής, γνωστικής και κοινωνικο-συναισθηματικής φύσης και μπορεί να εμφανιστούν επικίνδυνες συμπεριφορές. Η θετική κοινωνικοποίηση είναι απαραίτητη για την πρόληψη συμπεριφορών κινδύνου που μπορεί να οδηγήσουν σε αντικοινωνικές πρακτικές

— Ένα μεγάλο θέμα είναι ότι οι νεαροί μαθητές χρησιμοποιούν το TikTok και το Instagram για να δείξουν τις βιαιοπραγίες τους σε βάρος συνομηλίκων τους. Τι πιστεύετε;
Ο τρόπος ζωής των σημερινών νέων χαρακτηρίζεται από μια συνεχή συνένωση φυσικών και ψηφιακών περιβαλλόντων. Ένα μεγάλο ποσοστό των νέων στην Ε.Ε. εμπλέκεται σε κάποια μορφή εγκλήματος στον κυβερνοχώρο, χωρίς να γνωρίζει ή να συνειδητοποιεί πολλές φορές ότι διαπράττει ουσιαστικά κάποιο πραγματικό έγκλημα. Ούτως ή άλλως, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δυνατό να διευκολύνουν την «παραδοσιακή (offline) παραβατική συμπεριφορά».

Ορισμένες μελέτες αναφέρουν ότι τα μέλη συμμοριών χρησιμοποιούν συχνά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αλληλεπιδρούν με άλλα μέλη συμμοριών. Σε πολλές περιπτώσεις η βίαιη, παραβατική συμπεριφορά αναπαράγεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ικανοποίηση κάποιας εσωτερικής ανάγκης επίδειξης ανωτερότητας και κυριαρχίας έναντι των συνομηλίκων. Άλλωστε, η επιθετικότητα και η βία σχετίζονται συχνά με ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά και άσκηση ελέγχου και εξουσίας. 

— Η έξαρση της βίας πιστεύετε ότι διαφέρει ανάλογα με τις γειτονιές και τις εθνικότητες;
Προφανώς το θέμα έχει να κάνει με το πλαίσιο, την ενσωμάτωση και την γκετοποίηση και όχι με θεωρίες περί αταβιστικών χαρακτηριστικών. Οι βίαιες, εγκληματικές, παραβατικές συμπεριφορές, αποτελούν βιοψυχοκοινωνικά και πολυπαραγοντικά φαινόμενα, όπως και κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά. Εμπλέκουν παράγοντες που σχετίζονται με το κοινωνικό πλαίσιο, τα χαρακτηριστικά και τη δυναμική των ομάδων αλλά και τα ατομικά χαρακτηριστικά. Όλοι αυτοί οι παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αν θέλουμε να εξετάσουμε πώς επωάζεται και πώς εκδηλώνεται η βία, δεν αρκεί να εξετάσουμε απλώς έναν παράγοντα.

Και φυσικά θα πρέπει να σκεφτόμαστε σε κάθε περίπτωση το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εκδηλώνεται κάθε συμπεριφορά. Η έξαρση της βίας εκφράζει μια κοινωνική παθογένεια. Αν θέλουμε να προτείνουμε λύσεις, θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι καταρχάς η ανοχή και η αποδοχή της βίας και της παραβατικότητας θα «γεννήσει» περισσότερη βία, ενώ αν μιλήσουμε για πρόληψη, θα πρέπει να αναζητήσουμε βιοψυχοκοινωνικά μοντέλα ανάλυσης και πολιτικών.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Γιατί έχει αυξηθεί η βία ανάμεσα στους νέους;

Θέματα / Γιατί έχει αυξηθεί η βία ανάμεσα στους νέους;

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ), Άρτεμις Τσίτσικα μιλά στη LiFO για τη νεανική παραβατικότητα, το διαδίκτυο και τις πληγές των παιδιών-θυμάτων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι προκλήσεις του Covid-19 για τους νέους. Ο εθισμός στο διαδίκτυο, το σεξ και οι επιπτώσεις από τα κλειστά σχολεία

Υγεία & Σώμα / Απομόνωση, εθισμός στο διαδίκτυο και την πορνογραφία: Οι συνέπειες της πανδημίας στους νέους

Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής, Άρτεμις Τσίτσικα σχολιάζει της επιπτώσεις της πανδημίας στους νέους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Explainer: Από τι υλικό είναι φτιαγμένο ένα παιδί που βιάζει άλλα παιδιά;

Εxplainer / Explainer: Από τι υλικό είναι φτιαγμένο ένα παιδί που βιάζει άλλα παιδιά;

Τι μπορεί να οδηγήσει έναν ανήλικο σε πραγματικές θηριωδίες, που αντιμετωπίζονται ως «πλάκα» ή φάση που «στράβωσε»; Οι παράγοντες και μερικές απαντήσεις -σε ενοχλητικά ερωτήματα- από τον Βαγγέλη Κοσμάτο, ψυχολόγο - Υπεύθυνο Επιστημονικού Έργου Συμμαχίας των Φύλων (Gender Alliance Initiative)
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Αμπντελά Ταϊά: Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Χωρίς αναισθητικό, χωρίς δικαιώματα: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Χωρίς αναισθητικό: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές για halal και kosher στην Ελλάδα;

Παρά τις προσπάθειες νομιμοποίησης του εβραϊκού και ισλαμικού τρόπου σφαγής των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει. Η σχεδιαζόμενη Εθνική Στρατηγική Halal επαναφέρει το θέμα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Κάποτε στην Αμερική…

Ακροβατώντας / Η αμερικανική δημοκρατία οδεύει προς το τέλος της

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδοθεί σε ανελέητο κυνηγητό όσων αμφισβητούν την αλήθεια της. Κυνηγάει δημοσιογράφους, παρουσιαστές, ακτιβιστές, αντιφρονούντες, δικαστές, όποιον τολμήσει να την αμφισβητήσει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
H εξέγερση της «κανονικότητας»

Οπτική Γωνία / H εξέγερση της «κανονικότητας»

Μια τάση που θέλει να προσελκύσει μετριοπαθή ακροατήρια, αντλώντας από μια ψευδή εκδοχή της Ιστορίας, η οποία θέλει τον δυτικό πολιτισμό να υποφέρει ή να παρακμάζει γιατί τάχα έπεσε θύμα του ανθρωπισμού του.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ