Τα καφέ, η Ευρώπη και οι ανθρωπιστικές σπουδές

Τα καφέ, η Ευρώπη και οι ανθρωπιστικές σπουδές Facebook Twitter
Μου αρέσει να σκέφτομαι τα καφέ ως ένα πλήγμα στη βιασύνη. Μέρη που χωράνε τύπους σαν τον Πεσόα, τον Ροτ ή την Μποβουάρ.
0

ΔΙΑΒΑΖΩ ΓΙΑ ΤΡΙΤΗ ΦΟΡΑ την Ιδέα της Ευρώπης, μια σύντομη διάλεξη του Στάινερ (εκδόσεις Δώμα). Αναζητώ έναν μπούσουλα, ένα πλαίσιο που θα με βοηθήσει. Όσοι αγαπούν τις ανθρωπιστικές σπουδές μοιάζουν χαμένοι από χέρι.

Γκρινιάρηδες και φλύαροι επιστήμονες/αμπελοφιλόσοφοι που ασκούν κριτική στην αγορά, στην εκτόξευση των ανισοτήτων, στη συρρίκνωση του πεδίου της πολιτικής, στη συνεχή διάλυση του περιβάλλοντος ή στα πλήγματα που δέχονται οι δημοκρατίες παντού. Οι ανησυχίες τους εύκολα αγνοούνται. Μοιάζουν σαν τίποτα περίεργοι που απλώς έχασαν το τρένο της τεχνολογικής και οικονομικής προόδου.

Στην εισαγωγή του δοκιμίου του Στάινερ, στην ελληνική έκδοση, πλέκεται το εγκώμιο των ανθρωπιστικών επιστημών από τον Ρίμεν και ομολογώ ότι το είχαμε ανάγκη. «[...] μια κοινωνία που δεν καλλιεργεί τις μεγάλες ανθρωπιστικές ιδέες θα καταλήξει, ξανά, στη βία και στην αυτοκαταστροφή».

Στα σωστά καφέ μπορείς να καθίσεις με τις ώρες χωρίς το προσωπικό να σε παρενοχλεί για να πάρεις και κάτι άλλο. Ορισμένα είναι κλειστά σύμπαντα, σπηλιές όπου μπορείς να κρυφτείς απ’ τη ροή της πόλης.

Η επιλογή να ασχοληθεί κανείς με τις «μεγάλες ανθρωπιστικές ιδέες» μοιάζει σχεδόν κόντρα στα συμφέροντα του συγκεκριμένου προσώπου. Φυσικά, αυτό μάλλον αυξάνει παρά μειώνει τη γοητεία τους, αλλά, αν δεν θέλει κανείς να φαντάζει «εκτός» και απροσάρμοστος, οφείλει να ασχολείται με άλλα πράγματα που φέρνουν κέρδος, με την τεχνολογία, τα χρηματοοικονομικά, τις επενδύσεις και τέτοια.

Γιατί να «χαζεύει» κανείς μαθαίνοντας για το Βυζάντιο; Γιατί να «χάνει την ώρα του», κοιτάζοντας πίνακες ή ακούγοντας μουσικές, όχι ως υπόκρουση στη δουλειά αλλά επειδή θέλει; Δεν είναι «αντιπαραγωγικό»; Ευτυχώς, υπάρχουν τόποι-πλήγματα στην «παραγωγικότητα» και στην «αποτελεσματικότητα»: τα καφέ. Γράφει ο Στάινερ: «Η ιδέα της Ευρώπης θα έχει περιεχόμενο όσο θα υπάρχουν καφενεία».

Στα καφέ είναι κοινωνικώς αποδεκτό να μην παριστάνεις τον πολυάσχολο. Μπορείς να καταφύγεις σε αυτά για να γλιτώσεις από την καταιγίδα ή τη ζέστη, ανάλογα με το μέρος της Ευρώπης όπου τυχαίνει να βρίσκεσαι.

Όσοι διαβάζουν στα καφέ, έχουν μια ιδιαίτερη προτίμηση γι’ αυτά με χαμηλή ή και καθόλου μουσική. Αποχωρούν συνήθως όταν μεγάλες παρέες αντικαθιστούν τους ήσυχους ηλικιωμένους ή τους μοναχικούς επισκέπτες του πρωινού.

Ο απεχθής ρομποτικός ανθρωπότυπος με τα ακριβά ακουστικά και το λάπτοπ που φέρνει όλο το άγχος και την απληστία του στα καφέ πλέον, ευτυχώς, έχει βρει τα στέκια του. Χιπστερομέρη συνήθως, με μεγάλη ποικιλία στο μενού, ώστε να μπορεί να καταναλώνει καθ’ όλη τη διάρκεια της εργασίας του κι έτσι να την εξηγεί και κάπως.

Ένα καφέ μπορεί εύκολα να εκδιώξει αυτούς τους πελάτες. Με λίγη μουσική, μερικούς αργόσχολους παππούδες στη βιτρίνα, ελάχιστο φαγητό και κακό ή καθόλου WiFi μπορεί να ξεμπερδεύει μαζί τους. Με χαρά το καλοκαίρι είχα βρει σε μέρη στη Λισαβόνα την ένδειξη «no laptops» σε ωραίους ξύλινους πάγκους που παρέμεναν διαθέσιμοι για αναγνώστες, ζευγάρια και πότες.

Στα σωστά καφέ μπορείς να καθίσεις με τις ώρες χωρίς το προσωπικό να σε παρενοχλεί για να πάρεις και κάτι άλλο. Ορισμένα είναι κλειστά σύμπαντα, σπηλιές όπου μπορείς να κρυφτείς απ’ τη ροή της πόλης.

Ειδικά στα μεγάλα κέντρα του κόσμου, όπου η κίνηση ρέει διαρκώς προς κάποια μυρμηγκοφωλιά-μετρό, τα καλά καφέ είναι κρυψώνες, όπου η ροή διακόπτεται. Ο χρόνος αλλάζει ταχύτητα. Η ένταση πέφτει. Μπορείς μάλιστα να γυρίσεις εντελώς την πλάτη σου στον έξω κόσμο, αν έχουν βαριές κουρτίνες, υπόγεια ή πίσω αίθουσες χωρίς παράθυρα. Χωμένοι στην τρύπα τους οι θαμώνες μπορούν να πάρουν στα σοβαρά μια συζήτηση, χωρίς να τσεκάρουν διαρκώς το κινητό τους.

Μου αρέσει να σκέφτομαι τα καφέ ως ένα πλήγμα στη βιασύνη. Μέρη που χωράνε τύπους σαν τον Πεσόα, τον Ροτ ή την Μποβουάρ. Κιβώτια που διατηρούν αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας και σηματοδοτούν, εάν κατάλαβα καλά τον Στάινερ, έναν συγκεκριμένο πολιτισμό και τρόπο ζωής.

Σίγουρα, πολλοί θα διαφωνήσουν μαζί μου. Θα σκεφτούν πολύ καλύτερα (και σίγουρα πιο κερδοφόρα) πράγματα να κάνει κανείς από το να διαβάζει σε ένα φθηνό βορειοευρωπαϊκό καφέ ή να λιώνει σε ατέρμονες πολιτικές συζητήσεις στα καφενεία του Νότου. 

Αναρωτιέμαι, όμως, μήπως η ηττοπάθεια όσων ασχολούνται «με τις μεγάλες ανθρωπιστικές ιδέες» μάς οδηγεί όντως σε κάποιου είδους (ακόμα μεγαλύτερη) καταστροφή; Και μήπως έχει καθυστερήσει υπερβολικά κάποιου είδους διάλογος για την Ευρώπη που δεν θα περιορίζεται στην κινητή τηλεφωνία, το 5G, το ηλεκτρονικό εμπόριο και την 24ωρη γραμμή παραπόνων για τους ευρωκαταναλωτές; Ποιον εμπνέουν αυτές οι συζητήσεις;

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Ρεπορτάζ / Γιατί η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη «φέτα ΠΟΠ»;

Πάνω από 312.000 θανατώσεις ζώων, φόβοι για lockdown και απειλή για μείωση των εξαγωγών του εθνικού προϊόντος μας εξαιτίας της ευλογιάς των προβάτων. Εμβολιασμός ή εκρίζωση του ιού; Ειδικοί μιλούν στη LiFO για το τι διακυβεύεται πραγματικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Social Media / Yπήρξε έστω και μία μέρα τα τελευταία 15 χρόνια που δεν μπήκες Instagram; Δεν υπήρξε. Δεν είσαι ο μόνος.

Kαθορίζει την εικόνα μας, τη διάθεσή μας, τα οικονομικά μας, καθορίζει τον τρόπο που ζούμε. Θα έλεγε κανείς πως, μετά την έλευσή του, μια πετυχημένη selfie, σαν την περίφημη selfie των Oscar του 2014, αλλάζει τον μικρόκοσμο που ζούμε. Ο Χαράλαμπος Τσέκερης, κύριος ερευνητής ΕΚΚΕ και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής, αναλύει το φαινόμενο Instagram.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Οπτική Γωνία / Αυτό που πραγματικά συνδέει τα κινήματα διαμαρτυρίας της Γενιάς Ζ ανά τον πλανήτη

Το κόστος ζωής, η ανισότητα, η διαφθορά, ο νεποτισμός, η βιαιότητα των δυνάμεων καταστολής: αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τα κινήματα της Γενιάς Ζ και όχι τόσο τα memes ή τα καρτούν.
THE LIFO TEAM
Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Οπτική Γωνία / Όταν οι αστυνομικοί γίνονται τηλεσχολιαστές, κάτι πάει στραβά στη χώρα

Δεν μιλάμε πια για ειδικούς αναλυτές θεμάτων ασφάλειας, αλλά για έναν νέο τύπο τηλεοπτικού ιεροκήρυκα: ο αστυνομικός που εξηγεί, καθοδηγεί και κρίνει τα πάντα «με τάξη και ασφάλεια».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει από πουθενά, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

Αθλητισμός / Αναστασία Ντραγκομίροβα: «Στήριξη δεν υπάρχει, αλλά έχω μάθει να μην γκρινιάζω»

H ανερχόμενη αθλήτρια του ελληνικού στίβου έχει μάθει να μην αφήνει το παρελθόν να την κρατά πίσω, τροφοδοτείται από το συναίσθημα, έχει στόχο τους Ολυμπιακούς και ζωγραφίζει παντού, ακόμα και στο δέρμα της.
ΜΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Ρεπορτάζ / Γιατί ανοίγει ξανά η υπόθεση θανάτου της Μαίρης Χρονοπούλου

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο της αγαπητής ηθοποιού, η υπόθεση βρίσκεται στο Τμήμα Ανθρωποκτονιών και ερευνάται εκ νέου. Κοντινοί της άνθρωποι ισχυρίζονται ότι «δεν ήταν ατύχημα, αλλά εγκληματική ενέργεια».
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ