Να μην είσαι ο εαυτός σου

0



ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΣΤΙΓΜΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ που δεν νιώθεις ακριβώς τα πάντα να βαραίνουν πάνω σου. Που γίνεσαι κάτι που ρέει. Μπορεί τα πράγματα να ’ναι έτσι, να ’ναι κι αλλιώς. Δεν πολυνοιάζεσαι.

Συμβαίνει αυτό στους αναγνώστες. Την ώρα που διαβάζουν έχουν το προνόμιο να είναι και να μην είναι. Να υποφέρουν μαζί μ’ αυτούς που υποφέρουν και ταυτόχρονα να απολαμβάνουν τις ηδονές της θέασης μες στο μυαλό των άλλων.

Επειδή η ανάγνωση είναι κάτι που δεν χρειάζεται δικαιολόγηση, ας μην παρεξηγηθώ. Δεν προσπαθώ να εξηγήσω γιατί διαβάζουμε. Ούτε που ξέρω. Μα δεν με νοιάζει κιόλας, τόσο ωραίο που είναι. Έχω σημειώσει όμως τρεις νοσηρές απαιτήσεις, απ’ τις οποίες μας γλιτώνει το διάβασμα.

Μέσα σ’ αυτό το ασφαλές, ήσυχο κουκούλι των βιβλίων μπορείς να αφεθείς και να πεις, χωρίς να σε κρίνουν, ότι δεν έχεις σιγουριές, ότι φοβάσαι, ότι δεν ξέρεις τι σου γίνεται, ότι έχεις χαθεί. Εκεί έχεις την άδεια να νιώθεις.

1. «Να μην είσαι ο εαυτός σου». Δεν θέλω να είμαι ο εαυτός μου όλη την ώρα. Καταρχάς, δεν είμαι σίγουρη ποιος ακριβώς είναι αυτός ο εαυτός. Αλλάζει. Επίσης, με βαριέμαι. Μερικές φορές θέλω να μην είμαι τίποτα. Να ’μαι ένα μάτι πάνω στις γραμμές, που παρακολουθεί τους άλλους ανενόχλητα. Που μπαίνει μες στα σπίτια τους, ξέρει τα έπιπλά τους, τις πιο μύχιες σκέψεις τους, πώς κάνουν σεξ, τι τρώνε, τι τους ανησυχεί απ’ τις ιατρικές τους εξετάσεις.

Μερικές φορές θέλω απλώς ένα ωραίο χοντρό μυθιστόρημα που με απαλλάσσει απ’ το να είμαι εγώ, ενώ ταυτόχρονα σμιλεύει ύπουλα το ποια θα είμαι όταν τελειώσει. 

2. Αγένεια. Δεν ξέρω αν και σε άλλες εποχές οι άνθρωποι ήταν τόσο γαϊδουρινά αγενείς (μάλλον ναι), αλλά τώρα έχουμε καθημερινά αυτές τις εκατομμύρια γραπτές αποτυπώσεις της τυφλής αγένειας στο διαδίκτυο. Σε ένα μουσείο στο μέλλον θα τα βλέπουν και θα τρομάζουν. Το σοκ του να βλέπεις ανθρώπους να ’χουν άλλες θέσεις απ’ τη δική σου. Η αναγκαία υπερβολή, για να ’ρθει η προσοχή. Τα σχόλια που ροκανίζουν σαν ψαράκια τις βάσεις οποιασδήποτε απόπειρας επικοινωνίας.

Όλα αυτά είναι εξαντλητικά στοιχεία της ζωής του χρήστη. Οι αναγνώστες μπορούν να διαβάζουν απόψεις για πολλές σελίδες χωρίς να ταράζονται. Λέγεται δοκίμιο. Είναι τυπωμένο σε χαρτί. Αν έχουν κάποιο σχόλιο, μπορεί να βάλουν ένα οργίλο θαυμαστικό πλάι στην παράγραφο. Μπορεί τη μία μέρα να απολαμβάνουν τα απομνημονεύματα ενός συντηρητικού πολιτικού, την άλλη να διαβάζουν άλλα.

Ίσως η εποχή μας να προσπαθήσει να διαβρώσει αυτό το στυλ αναγνώστη. Τον περίεργο που διαβάζει απ’ όλα. Στην εποχή μας έχουν πέραση όσοι είναι πολύ σίγουροι για όσα λένε και μάλιστα απ’ την αρχή και σταθερά. Πρέπει να ξέρεις με ποιους είσαι. Να μείνεις μόνο μ’ αυτούς και ταυτόχρονα να αγκαλιάσεις όσα σε προσδιορίζουν και να μην τ’ αλλάξεις ποτέ, για να ’σαι κατατάξιμος πάντα. Αλλά αυτό είναι εντελώς ανώμαλο, αν το σκεφτεί κανείς κάπως.

Μερικές φορές, όταν διαβάζω, χαϊδεύω ένα περίεργο αίσθημα ελευθερίας με το μυαλό μου: δεν χρειάζεται να αντιδράσω. Μπορώ απλώς να αφεθώ στη ροή γεγονότων και προσώπων και να είμαι όλα αυτά μαζί. Τώρα, υποτίθεται, πρέπει να ζούμε τις ζωές μας σαν βιογραφικά. Έχουμε ένα σταθερό αφήγημα να εξυπηρετήσουμε, έκανα το Χ, για να κάνω μετά το Ψ. Η μία επιλογή να οδηγεί στην άλλη. Όποιος διαβάζει μυθιστορήματα αναγνωρίζει τη ρηχότητα της ιδέας, αφού οι χαρακτήρες των βιβλίων διαμορφώνονται απ’ την κατάσταση, τις εμπειρίες, την τύχη.

Οι αναγνώστες αυτά τα γνωρίζουν. Οι απόψεις τους είναι πάντα προσωρινές. Όμως, κατά κανόνα, δεν τις φωνάζουν με αγένεια στους γύρω τους, είναι αθόρυβα πλάσματα στον δημόσιο χώρο, με την εκκεντρική συνήθεια να διαβάζουν, αντί να κοιτάνε το κινητό. Ψωνάρες.

3. Θετική ενέργεια. Διάβαζα τις προάλλες Πεσόα. Ένας αφηγητής χωρίς φιλοδοξίες, που δεν ξέρει αν ο κόσμος είναι αληθινός ή όνειρο και που ονειροπολεί περιδιαβαίνοντας στους δρόμους της Λισσαβόνας αντί να κάνει κάτι παραγωγικό. Έχει περίεργους πόνους, δεν κοιμάται καθόλου καλά και περηφανεύεται διαρκώς ότι δεν είναι μόνο ένα πρόσωπο. Τι ωραίο διάλειμμα απ’ την απαίτηση να είμαστε διαρκώς καλά και «θετικοί».

Μέσα σ’ αυτό το ασφαλές, ήσυχο κουκούλι των βιβλίων μπορείς να αφεθείς και να πεις, χωρίς να σε κρίνουν, ότι δεν έχεις σιγουριές, ότι φοβάσαι, ότι δεν ξέρεις τι σου γίνεται, ότι έχεις χαθεί. Εκεί έχεις την άδεια να νιώθεις. Και με έναν παλιομοδίτικο τρόπο τα βιβλία δεν συμμετέχουν στον εορτασμό του μεγαλείου σου. Δεν λένε ότι όλα τα ’κανες καλά. Σου δείχνουν πόσο έχεις αποτύχει, σε πόσο πολλά πεδία. Πόσο στενά μπορεί να είναι μερικές φορές τα ανθρώπινα. Σου λένε: «Δεν πειράζει».

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ολίβια Μάνινγκ

Βιβλίο / Ο αργοπορημένος θρίαμβος της Ολίβια Μάνινγκ

Όσο ζούσε, την είχαν παραγνωρίσει, αλλά στη «Βαλκανική τριλογία» και τη «Τριλογία του Λεβάντε» η Μάνινγκ συνθέτει μια εκπληκτική τοιχογραφία των Βαλκανίων, της Αθήνας και της Μέσης Ανατολής στη δίνη του πιο καταστροφικού πολέμου του 20ού αιώνα. Μιλάμε με την μεταφράστριά της, Κλαίρη Παπαμιχαήλ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πίσω ράφι/ Μισέλ Ουελμπέκ «Ο χάρτης και η επικράτεια»

Το πίσω ράφι / Μισέλ Ουελμπέκ: «Ο χάρτης και η επικράτεια»

Το φθινόπωρο του 2010, χάρη στον «Χάρτη και την επικράτεια», ένα ακόμα «υλιστικό παραμύθι τρόμου» αλλά δίχως ούτε μία σκηνή σεξ, ο Μισέλ Ουελμπέκ απέσπασε το σημαντικότερο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
ΕΠΕΞ Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Πήραν τη θάλασσα στα χέρια τους, πριν να είναι πολύ αργά και την χάσουν. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απλώς μια ιδέα, αλλά στοίχημα ζωής – και πρότυπο για την αλιεία όλης της χώρας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ