Πώς η κριτική έμεινε στην Ελλάδα ταπί και ψύχραιμη

Η χρεοκοπία της κριτικής Facebook Twitter
Η οικονομική δυσπραγία των μέσων έχει επιβάλλει επιλεκτικές αποσιωπήσεις... Εικονογράφηση: Stupid Greg/ LIFO
9

Πολλές φορές, σε συζητήσεις, τυχαίνει να βρεθώ μπροστά σε κάποιον που σχεδόν παραληρεί από αγανάκτηση για την κακότητα ενός έργου τέχνης. «Γιατί δεν το γράφεις;», του λέω. «Είμαι διατεθειμένος να το δημοσιεύσω».

―Α, δεν μπορω. Τον ξέρω (τον δημιουργό) χρόνια… Ποιός αντέχει τη μίρλα του… κ.λπ.

Δεν περνάνε λίγες μέρες και ο αγανακτισμένος δημοσιεύει στη στήλη του έναν δειλό διθύραμβο για το έργο τέχνης που τον αγανάκτησε.

Πιστεύω ότι η κριτική έχει χρεοκοπήσει στην Ελλάδα, σχεδόν σε όλους τους τομείς ― πολιτική, Τέχνες, εστίαση― για μια σειρά λόγων. Και δεν μιλώ για την ανεπαρκή κριτική που δεν ξέρει να αναγνωρίζει το πρώτο από το δεύτερο― τέτοια πάντα υπήρξε, είναι δείγμα αμορφωσιάς, όχι ανηθικότητας. Ούτε μιλώ για όσους μέσα στα χρόνια απέκτησαν εμμονικά γούστα και πάθη, που όσο νάναι τους στερούν την διαύγεια της ματιάς. Μιλάμε για όσους βλέπουν το κακό και το αποσιωπούν.

Αυτή η χρεοκοπία δεν ήρθε από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι προϊόν μιας άνευ προηγουμένου διαπλοκής που έδεσε κόμπο ένα ολόκληρο έθνος ―σαν κάτι χωριά που όλοι βιάζουν τα παιδιά τους και δεν μιλάει κανείς. Και βεβαίως δεν εξαιρούμε τον εαυτό μας.

Ιδού οι λόγοι που αναγνωρίζω ότι οδήγησαν ως εδώ:

1. Οι δημοσιογράφοι δεν αμείβονται καλά. Έτσι έχουν ανάγκη τα κεράσματα, τις προσκλήσεις, τα δωρεάν ταξίδια κ.λπ. Ορισμένοι αποκτούν με τον καιρό την ψυχολογία του τζαμπατζή: όσο πιο πολυτελές το «κέρασμα», τόσο πιο παθιασμένο το γράψιμο. Ακραία εκδοχή κεράσματος: να σε προσλαμβάνει η κυβέρνηση ως σύμβουλο, ενώ ταυτόχρονα εργάζεσαι στα μέσα.

2.  Η πόλη είναι μικρή και γνωρίζονται όλοι μεταξύ τους. Θέλουν να μη τους βγαίνει ξινή μια έξοδος, όταν πέφτουν πάνω σε εκείνον που έκριναν αυστηρά. 

3. Επειδή οι δημοσιογράφοι δεν κάνουν ρεπορτάζ, απλώς δημοσιοποιούν αυτό που οι «πηγές» τούς εγχειρίζουν (διαμοιράζοντάς το κυκλικά, για να είναι όλοι ευχαριστημένοι). Φροντίζουν λοιπόν να τα έχουν καλά με τις πηγές (κάτι μέγαιρες συνήθως που πουλάνε φύκια, ή «υπεύθυνοι δημοσίων σχέσεων» γενικώς). Έτσι η ομερτά συναντά τη νωθρότητα σε έναν εναγκαλισμό, που θα τον έλεγες και διαπλοκή. 

4. Η οικονομική δυσπραγία των μέσων έχει επιτρέψει στη διαφήμιση να επιβάλλει επιλεκτικές αποσιωπήσεις «για να μη θιγεί ο πελάτης». Είτε αυτός είναι ένα ταβερνάκι που ψήνει σάπιες μπριζόλες, είτε είναι μια Τράπεζα γεμάτη αποσιωπημένα σκάνδαλα, είτε μια διεφθαρμένη κυβέρνηση.  Δεν είναι ίδιας έντασης η απαξία (η πολιτική είναι η μεγαλύτερη διότι θίγει την βασική αποστολή της δημοσιογραφίας που είναι ο έλεγχος της εξουσίας)― είναι όμως απαξία και στις τρεις περιπτώσεις.

5. Οι περισσότεροι σημερινοί εκδότες αντιμετωπίζουν τα media ως πάρεργο- επιχειρούν κυρίως αλλού. Έχουν σκελετούς στην ντουλάπα τους και χρησιμοποιούν τη δημοσιογραφία ως μοχλό πίεσης. Αφ΄ενός προωθούν τα (μεγάλα) συμφέροντά τους, αφ' ετέρου ντιλάρουν με την κυβέρνηση: Με αφήνεις ήσυχο, σε αγιογραφώ νυχθημερόν. Και η κυβέρνηση, ευγνωμονούσα, τους επιδαψιλεύει με νέες εύνοιες.

6.Yπάρχει κι ένας λόγος, κάπως συμπαθητικός. Σε μια χώρα χαμηλών επιδόσεων, που π.χ. η καλλιτεχνική παραγωγή δεν είναι και για χόρταση, όταν βλέπεις κάποιον να προσπαθεί φιλότιμα, χωρίς να τα καταφέρνει πάντα, θες να κάνεις ότι δεν είδες το στραβοπάτημα, δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ χειρότερα ένα γύρω.
 

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ (και άλλους ίσως που μου διαφεύγουν), φτάσαμε σε ένα στάδιο που η επίσημη κριτική είναι νεκρή, σε όλα τα επίπεδα. Φυτοζωεί, ένθεν κακείθεν, σε λίγες φωνές που παρότι θα μπορούσαν να εξαγοραστούν, δεν εξαγοράστηκαν. Διότι έχεις να παλέψεις και με τούτο: Οι πλείστοι από τους «μη συστημικούς» κριτικούς, το βουλώνουν όταν η δική τους παρέα (ή χειρότερα: το δικό τους κόμμα) γίνει κυβέρνηση και Σύστημα. Αποδεδειγμένο.

Στην αντίπερα όχθη, στην ανεπίσημη χάβρα των social media, οι τολμηρές, ελεύθερες φωνές πνίγονται μέσα στις κραυγές, τις απειλές και τις κατάρες του πλήθους ή των μισθοφόρων.

Κι έτσι, μεταξύ επίσημης σιωπής και ανεπίσημης τσιρίδας, το κακό ταβερνάκι, το κακό βιβλίο, η κακή παράσταση, η κακή Τράπεζα, η κακή κυβέρνηση μένουν οι μοιραίοι κυρίαρχοι του παιχνιδιού σε ένα μοιραίο κράτος. 

 

Οπτική Γωνία
9

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Πόσο κοστίζει σήμερα το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Είσαι γονιός στην Ελλάδα; Θα γονατίσεις οικονομικά

Πόσο κοστίζει το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα και πώς σχετίζεται με το δημογραφικό προβλημα; Τα έξοδα ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία και αυξάνονται σταδιακά. Τι αναφέρουν οι ίδιοι οι γονείς, τι συμβουλεύουν οι ειδικοί επιστήμονες και τι μέτρα έχει λάβει η κυβέρνηση;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Φυλακές Κορυδαλλού: Πότε θα πάνε στον Ασπρόπυργο και ποιο είναι το σχέδιο για την τύχη των παλιών κτιρίων

Ρεπορτάζ / Πότε θα φύγουν τελικά οι φυλακές από τον Κορυδαλλό;

Η απομάκρυνση των φυλακών Κορυδαλλού και η μεταφορά τους στον Ασπρόπυργο αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας και είναι ένα έργο βαρύνουσας σημασίας. Πότε θα γίνει η μετεγκατάστασή τους και πώς θα αξιοποιηθούν τα παλιά κτίρια;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ