Οι «καινοτομίες» των αρχών για την ισότητα των φύλων και η συντριπτική κυριαρχία του αρσενικού

Με αφορμή τον Οδηγό χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στον δημόσιο τομέα Facebook Twitter
Το φλύαρο και δυσνόητο κομμάτι λέει «το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία», αποσιωπώντας όλα τα πώς και τα γιατί συμβαίνει αυτό.  Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΜΗ ΣΕΞΙΣΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
 στον δημόσιο τομέα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας αρχίζει με τη φράση: «Δεν αποτελεί λόγο να πέσει κανείς από τα σύννεφα η διαπίστωση ότι η γλώσσα του Δημοσίου είναι γένους αρσενικού». Κυκλοφόρησε τυπωμένος από το Εθνικό Τυπογραφείο το 2018 και έχει μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό ενδιαφέρον γιατί περιέχει εκτενείς θεωρητικές και πρακτικές συστάσεις με στόχο την «αποφυγή του σεξιστικού λόγου» που αλληλοαναιρούνται, υποδείγματα μη σεξιστικής χρήσης που δεν εφαρμόζονται πρακτικά, εκτενείς βιβλιογραφίες για την αποφυγή του σεξισμού δυσνόητες και συμβουλές όχι πάντα εφαρμόσιμες.

Παράδειγμα Α. Από τη δεκαετία του ’80 ήδη αμφισβητήθηκε η αντίστιξη βιολογικού/κοινωνικού φύλου και υποστηρίχτηκε ότι το φύλο είναι αποκλειστικά κατασκευή της κοινωνίας και του πολιτισμού. (α) Συγκεκριμένα, το Κοινωνικό Φύλο, gender, αντιδιαστέλλεται στο Βιολογικό Φύλο, sex και ορίζεται ως δομή κατεξοχήν κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική. […]

Β. Αναγνωρίζεται πλέον ως η βάση της κοινωνικής οργάνωσης και αποτελεί ένα σύστημα σκέψης και ιδεολογικών αναπαραστάσεων που προσδιορίζουν το αρσενικό και το θηλυκό και κατασκευάζουν τις ταυτότητες κοινωνικού φύλου.

Προτείνουν «αλλαγές» στη γλώσσα των δημόσιων εγγράφων που αρχίζουν με τη συμβουλή να χρησιμοποιείται τουλάχιστον ολόκληρη λέξη όταν αναφέρονται ομάδες που ανήκουν στα δύο γένη, και φτάνουν σε συστάσεις «ανατρεπτικών» αλλαγών που θα «αφυπνίσουν» την κοινωνία, π.χ. να βάζουν οι συγγραφείς δημόσιων εγγράφων υποχρεωτικά πρώτο το θηλυκό γένος.

Γ. Οι κατηγορίες «άντρες» και «γυναίκες» είναι κοινωνικά και πολιτισμικά κατασκευασμένες, όπως και οι σχέσεις τους που δεν είναι σταθερές, αλλά ρέουσες και μεταβάλλονται ανάλογα με τα νοήματα και τις σημασίες που δίνουν οι άνθρωποι στον κόσμο που τους περιβάλλει.

Δ. Το γεγονός οδήγησε στην αναγωγή του «φύλου» ως αυτόνομης αναλυτικής κατηγορίας. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται πολύ συχνά αναφορά σε δύο ακόμα όρους: Στον Κοινωνικό Ρόλο του Φύλου, δηλαδή στις συμπεριφορές, ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις που ορίζονται από την κοινωνία ως κατάλληλα και αρμόζοντα για τους άνδρες και για τις γυναίκες και Στην ταυτότητα του κοινωνικού ρόλου του Φύλου, δηλαδή στην αντίληψη που έχει το άτομο για το φύλο του ή στην προβολή του φύλου, την κατασκευή δηλαδή αρσενικότητας ή θηλυκότητας από την/τον εκάστοτε ομιλήτρια-τή.

Ε. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι κατασκευάζουν τις ταυτότητές τους δημιουργικά και απρόβλεπτα κατά τη διάρκεια της διεπίδρασης (βιβλιογρ. παραπομπή). Αυτό προϋποθέτει ότι η ταυτότητα δεν θεωρείται μια παγιωμένη και ενιαία κατηγορία που απλά προϋπάρχει στο μυαλό των ανθρώπων. (από τις σ. 15 με 16 του 1ου μέρους).

Όλο το παραπάνω παράδειγμα λέει: «Το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία». Αυτό μόνο καταλαβαίνει κανείς, γιατί το Γ και Δ δεν προσθέτουν καμία άλλη πληροφορία, ούτε κάνουν πιο κατανοητό το νόημα. Το Β (η αρσενικότητα και η θηλυκότητα διαμορφώνονται από την κοινωνία και όχι από τη βιολογία) επίσης δεν προσθέτει τίποτα. Το Ε λέει: «Το φύλο δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένο αλλά αλλάζει», με μόνη πληροφορία πάλι ότι δεν είναι δοσμένο από τη βιολογία αλλά κατασκευάζεται από τα άτομα «δημιουργικά».  

Με άλλα λόγια, το φλύαρο και δυσνόητο κομμάτι λέει «το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία», αποσιωπώντας όλα τα πώς και τα γιατί συμβαίνει αυτό.  

Συνοψίζοντας, τα συμπεράσματα, γράφουν:

Στα Δημόσια Έγγραφα η κυριαρχία του αρσενικού γένους είναι συντριπτική.

Τα κείμενά τους χρησιμοποιούν το αρσενικό γένος αποκλειστικά και συστηματικά, άρα κάνουν τις γυναίκες αόρατες στον δημόσιο λόγο.

Η προτίμηση του ανδρικού γένους καλλιεργεί την προκατάληψη ότι το ένα φύλο είναι «φυσικό» να κυριαρχεί. 

Για τούτο, προτείνεται να μην αγνοούν τις γυναίκες οι συγγραφείς του Οδηγού, χρησιμοποιώντας ολόκληρη λέξη (π.χ. εργάτες/εργάτριες, όχι μαθητές/ριες), χρησιμοποιώντας και τα δύο γένη (όχι μόνο οι Έλληνες, οι αρχιτέκτονες κ.ο.κ. εννοώντας και το θηλυκό), βάζοντας το θηλυκό γένος πρώτο (μαθήτριες και μαθητές, αγρότισσες και αγρότες).

Εκτός των παραπάνω, επειδή είναι κοινωνικός ο κανόνας να μπαίνει πρώτο το αρσενικό γένος, προτείνει οι συντάκτριες και συντάκτες διοικητικών εγγράφων να επιχειρήσουν «ακόμα και να επιβάλουν» το αντίθετο (πρώτο το θηλυκό) για να παίξει αυτό ρόλο «αφυπνιστικό» στην κοινωνία.

Συμπέρασμα των συμπερασμάτων: έχουν περάσει κοντά δέκα χρόνια από τις παραπάνω συστάσεις. Προτείνουν «αλλαγές» στη γλώσσα των δημόσιων εγγράφων που αρχίζουν με τη συμβουλή να χρησιμοποιείται τουλάχιστον ολόκληρη λέξη όταν αναφέρονται ομάδες που ανήκουν στα δύο γένη, και φτάνουν σε συστάσεις «ανατρεπτικών» αλλαγών που θα «αφυπνίσουν» την κοινωνία, π.χ. να βάζουν οι συγγραφείς δημόσιων εγγράφων υποχρεωτικά πρώτο το θηλυκό γένος.

Έχουν αλλάξει πολλά στην κοινωνία αυτά τα δέκα χρόνια. Η πιο μεγάλη αλλαγή είναι ένα κινηματικό αίτημα ομάδων νέων ηλικιών που αρνούνται την αυτοαναγνώριση στα φύλα στο όνομα της ταύτισης με το ουδέτερο («ούτε γυναίκα, ούτε άντρας»). Στον λόγο, όμως, των δημόσιων εγγράφων οι αλλαγές είναι περίπου ελάχιστες. Συχνότερα από άλλοτε αναφέρονται και τα δύο γένη, αλλά κατά τα άλλα η κυριαρχία του αρσενικού συνεχίζει να είναι σχεδόν συντριπτική.

Η Άννα Φραγκουδάκη είναι ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Tο νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
«Empty the Tanks»: Σώστε τα δελφίνια!

Ρεπορτάζ / «Empty the Tanks»: Πότε θα σταματήσει η αιχμαλωσία των δελφινιών;

Η παγκόσμια καμπάνια «Empty the Tanks» εναντιώνεται στην αιχμαλωσία και την εκμετάλλευση των δελφινιών. Πώς εκφράζεται η κινητοποίηση στην Ελλάδα και ποια η τύχη των δελφινιών του Αττικού Ζωολογικού Πάρκου; Μιλούν στη LIFO εκπρόσωποι οργανώσεων, αλλά και ο ιδρυτής του Αττικού Πάρκου.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Οπτική Γωνία / Υψηλοί τόνοι για τα Τέμπη, χαμηλοί για τα ελληνοτουρκικά 

Τα Τέμπη συνεχίζουν να πυροδοτούν εντάσεις μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αντιθέτως στα ελληνοτουρκικά και στο θέμα της πώλησης των Eurofighter στην Τουρκία που απασχόλησε την επικαιρότητα, η κριτική για τη στάση της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ είναι σε χαμηλούς τόνους.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Aθήνα / Οδός Βύρωνος: Ένας δρόμος-ντροπή για τον δημόσιο χώρο

Τα πεζοδρόμια στην καρδιά της πόλης έχουν παραδοθεί στα τουριστικά καταστήματα, αποκλείοντας τους πιο ευάλωτους πολίτες, ενώ η Αθήνα χάνει τον βασικό λόγο ύπαρξής της: να είναι μια πόλη για ανθρώπους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ