Οι «καινοτομίες» των αρχών για την ισότητα των φύλων και η συντριπτική κυριαρχία του αρσενικού

Με αφορμή τον Οδηγό χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στον δημόσιο τομέα Facebook Twitter
Το φλύαρο και δυσνόητο κομμάτι λέει «το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία», αποσιωπώντας όλα τα πώς και τα γιατί συμβαίνει αυτό.  Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΜΗ ΣΕΞΙΣΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
 στον δημόσιο τομέα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας αρχίζει με τη φράση: «Δεν αποτελεί λόγο να πέσει κανείς από τα σύννεφα η διαπίστωση ότι η γλώσσα του Δημοσίου είναι γένους αρσενικού». Κυκλοφόρησε τυπωμένος από το Εθνικό Τυπογραφείο το 2018 και έχει μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό ενδιαφέρον γιατί περιέχει εκτενείς θεωρητικές και πρακτικές συστάσεις με στόχο την «αποφυγή του σεξιστικού λόγου» που αλληλοαναιρούνται, υποδείγματα μη σεξιστικής χρήσης που δεν εφαρμόζονται πρακτικά, εκτενείς βιβλιογραφίες για την αποφυγή του σεξισμού δυσνόητες και συμβουλές όχι πάντα εφαρμόσιμες.

Παράδειγμα Α. Από τη δεκαετία του ’80 ήδη αμφισβητήθηκε η αντίστιξη βιολογικού/κοινωνικού φύλου και υποστηρίχτηκε ότι το φύλο είναι αποκλειστικά κατασκευή της κοινωνίας και του πολιτισμού. (α) Συγκεκριμένα, το Κοινωνικό Φύλο, gender, αντιδιαστέλλεται στο Βιολογικό Φύλο, sex και ορίζεται ως δομή κατεξοχήν κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική. […]

Β. Αναγνωρίζεται πλέον ως η βάση της κοινωνικής οργάνωσης και αποτελεί ένα σύστημα σκέψης και ιδεολογικών αναπαραστάσεων που προσδιορίζουν το αρσενικό και το θηλυκό και κατασκευάζουν τις ταυτότητες κοινωνικού φύλου.

Προτείνουν «αλλαγές» στη γλώσσα των δημόσιων εγγράφων που αρχίζουν με τη συμβουλή να χρησιμοποιείται τουλάχιστον ολόκληρη λέξη όταν αναφέρονται ομάδες που ανήκουν στα δύο γένη, και φτάνουν σε συστάσεις «ανατρεπτικών» αλλαγών που θα «αφυπνίσουν» την κοινωνία, π.χ. να βάζουν οι συγγραφείς δημόσιων εγγράφων υποχρεωτικά πρώτο το θηλυκό γένος.

Γ. Οι κατηγορίες «άντρες» και «γυναίκες» είναι κοινωνικά και πολιτισμικά κατασκευασμένες, όπως και οι σχέσεις τους που δεν είναι σταθερές, αλλά ρέουσες και μεταβάλλονται ανάλογα με τα νοήματα και τις σημασίες που δίνουν οι άνθρωποι στον κόσμο που τους περιβάλλει.

Δ. Το γεγονός οδήγησε στην αναγωγή του «φύλου» ως αυτόνομης αναλυτικής κατηγορίας. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται πολύ συχνά αναφορά σε δύο ακόμα όρους: Στον Κοινωνικό Ρόλο του Φύλου, δηλαδή στις συμπεριφορές, ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις που ορίζονται από την κοινωνία ως κατάλληλα και αρμόζοντα για τους άνδρες και για τις γυναίκες και Στην ταυτότητα του κοινωνικού ρόλου του Φύλου, δηλαδή στην αντίληψη που έχει το άτομο για το φύλο του ή στην προβολή του φύλου, την κατασκευή δηλαδή αρσενικότητας ή θηλυκότητας από την/τον εκάστοτε ομιλήτρια-τή.

Ε. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι κατασκευάζουν τις ταυτότητές τους δημιουργικά και απρόβλεπτα κατά τη διάρκεια της διεπίδρασης (βιβλιογρ. παραπομπή). Αυτό προϋποθέτει ότι η ταυτότητα δεν θεωρείται μια παγιωμένη και ενιαία κατηγορία που απλά προϋπάρχει στο μυαλό των ανθρώπων. (από τις σ. 15 με 16 του 1ου μέρους).

Όλο το παραπάνω παράδειγμα λέει: «Το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία». Αυτό μόνο καταλαβαίνει κανείς, γιατί το Γ και Δ δεν προσθέτουν καμία άλλη πληροφορία, ούτε κάνουν πιο κατανοητό το νόημα. Το Β (η αρσενικότητα και η θηλυκότητα διαμορφώνονται από την κοινωνία και όχι από τη βιολογία) επίσης δεν προσθέτει τίποτα. Το Ε λέει: «Το φύλο δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένο αλλά αλλάζει», με μόνη πληροφορία πάλι ότι δεν είναι δοσμένο από τη βιολογία αλλά κατασκευάζεται από τα άτομα «δημιουργικά».  

Με άλλα λόγια, το φλύαρο και δυσνόητο κομμάτι λέει «το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία», αποσιωπώντας όλα τα πώς και τα γιατί συμβαίνει αυτό.  

Συνοψίζοντας, τα συμπεράσματα, γράφουν:

Στα Δημόσια Έγγραφα η κυριαρχία του αρσενικού γένους είναι συντριπτική.

Τα κείμενά τους χρησιμοποιούν το αρσενικό γένος αποκλειστικά και συστηματικά, άρα κάνουν τις γυναίκες αόρατες στον δημόσιο λόγο.

Η προτίμηση του ανδρικού γένους καλλιεργεί την προκατάληψη ότι το ένα φύλο είναι «φυσικό» να κυριαρχεί. 

Για τούτο, προτείνεται να μην αγνοούν τις γυναίκες οι συγγραφείς του Οδηγού, χρησιμοποιώντας ολόκληρη λέξη (π.χ. εργάτες/εργάτριες, όχι μαθητές/ριες), χρησιμοποιώντας και τα δύο γένη (όχι μόνο οι Έλληνες, οι αρχιτέκτονες κ.ο.κ. εννοώντας και το θηλυκό), βάζοντας το θηλυκό γένος πρώτο (μαθήτριες και μαθητές, αγρότισσες και αγρότες).

Εκτός των παραπάνω, επειδή είναι κοινωνικός ο κανόνας να μπαίνει πρώτο το αρσενικό γένος, προτείνει οι συντάκτριες και συντάκτες διοικητικών εγγράφων να επιχειρήσουν «ακόμα και να επιβάλουν» το αντίθετο (πρώτο το θηλυκό) για να παίξει αυτό ρόλο «αφυπνιστικό» στην κοινωνία.

Συμπέρασμα των συμπερασμάτων: έχουν περάσει κοντά δέκα χρόνια από τις παραπάνω συστάσεις. Προτείνουν «αλλαγές» στη γλώσσα των δημόσιων εγγράφων που αρχίζουν με τη συμβουλή να χρησιμοποιείται τουλάχιστον ολόκληρη λέξη όταν αναφέρονται ομάδες που ανήκουν στα δύο γένη, και φτάνουν σε συστάσεις «ανατρεπτικών» αλλαγών που θα «αφυπνίσουν» την κοινωνία, π.χ. να βάζουν οι συγγραφείς δημόσιων εγγράφων υποχρεωτικά πρώτο το θηλυκό γένος.

Έχουν αλλάξει πολλά στην κοινωνία αυτά τα δέκα χρόνια. Η πιο μεγάλη αλλαγή είναι ένα κινηματικό αίτημα ομάδων νέων ηλικιών που αρνούνται την αυτοαναγνώριση στα φύλα στο όνομα της ταύτισης με το ουδέτερο («ούτε γυναίκα, ούτε άντρας»). Στον λόγο, όμως, των δημόσιων εγγράφων οι αλλαγές είναι περίπου ελάχιστες. Συχνότερα από άλλοτε αναφέρονται και τα δύο γένη, αλλά κατά τα άλλα η κυριαρχία του αρσενικού συνεχίζει να είναι σχεδόν συντριπτική.

Η Άννα Φραγκουδάκη είναι ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Tο νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Οπτική Γωνία / Μπορεί μια φεμινίστρια να είναι χριστιανή; 

Υπάρχει τελικά ασυμβίβαστο μεταξύ χριστιανισμού και φεμινισμού; Μπορούν οι δύο ταυτότητες να συνυπάρξουν ή πρόκειται για έναν αδύνατο συνδυασμό; Δύο γυναίκες παραθέτουν τα επιχειρήματα κάθε πλευράς.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Ρεπορτάζ / Το πράσινο της Αθήνας και τα πάθη του

Το πράσινο της πόλης μπορεί να είναι περιορισμένο, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις είναι αξιόλογο - και η άνοιξη το φέρνει ξανά στο προσκήνιο, μαζί με τα προβλήματά του. Λύσεις υπάρχουν· το ζητούμενο είναι να εισακουστούν.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ