Οι «καινοτομίες» των αρχών για την ισότητα των φύλων και η συντριπτική κυριαρχία του αρσενικού

Με αφορμή τον Οδηγό χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στον δημόσιο τομέα Facebook Twitter
Το φλύαρο και δυσνόητο κομμάτι λέει «το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία», αποσιωπώντας όλα τα πώς και τα γιατί συμβαίνει αυτό.  Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΕΝΑΣ ΟΔΗΓΟΣ ΜΗ ΣΕΞΙΣΤΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
 στον δημόσιο τομέα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας αρχίζει με τη φράση: «Δεν αποτελεί λόγο να πέσει κανείς από τα σύννεφα η διαπίστωση ότι η γλώσσα του Δημοσίου είναι γένους αρσενικού». Κυκλοφόρησε τυπωμένος από το Εθνικό Τυπογραφείο το 2018 και έχει μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό ενδιαφέρον γιατί περιέχει εκτενείς θεωρητικές και πρακτικές συστάσεις με στόχο την «αποφυγή του σεξιστικού λόγου» που αλληλοαναιρούνται, υποδείγματα μη σεξιστικής χρήσης που δεν εφαρμόζονται πρακτικά, εκτενείς βιβλιογραφίες για την αποφυγή του σεξισμού δυσνόητες και συμβουλές όχι πάντα εφαρμόσιμες.

Παράδειγμα Α. Από τη δεκαετία του ’80 ήδη αμφισβητήθηκε η αντίστιξη βιολογικού/κοινωνικού φύλου και υποστηρίχτηκε ότι το φύλο είναι αποκλειστικά κατασκευή της κοινωνίας και του πολιτισμού. (α) Συγκεκριμένα, το Κοινωνικό Φύλο, gender, αντιδιαστέλλεται στο Βιολογικό Φύλο, sex και ορίζεται ως δομή κατεξοχήν κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική. […]

Β. Αναγνωρίζεται πλέον ως η βάση της κοινωνικής οργάνωσης και αποτελεί ένα σύστημα σκέψης και ιδεολογικών αναπαραστάσεων που προσδιορίζουν το αρσενικό και το θηλυκό και κατασκευάζουν τις ταυτότητες κοινωνικού φύλου.

Προτείνουν «αλλαγές» στη γλώσσα των δημόσιων εγγράφων που αρχίζουν με τη συμβουλή να χρησιμοποιείται τουλάχιστον ολόκληρη λέξη όταν αναφέρονται ομάδες που ανήκουν στα δύο γένη, και φτάνουν σε συστάσεις «ανατρεπτικών» αλλαγών που θα «αφυπνίσουν» την κοινωνία, π.χ. να βάζουν οι συγγραφείς δημόσιων εγγράφων υποχρεωτικά πρώτο το θηλυκό γένος.

Γ. Οι κατηγορίες «άντρες» και «γυναίκες» είναι κοινωνικά και πολιτισμικά κατασκευασμένες, όπως και οι σχέσεις τους που δεν είναι σταθερές, αλλά ρέουσες και μεταβάλλονται ανάλογα με τα νοήματα και τις σημασίες που δίνουν οι άνθρωποι στον κόσμο που τους περιβάλλει.

Δ. Το γεγονός οδήγησε στην αναγωγή του «φύλου» ως αυτόνομης αναλυτικής κατηγορίας. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται πολύ συχνά αναφορά σε δύο ακόμα όρους: Στον Κοινωνικό Ρόλο του Φύλου, δηλαδή στις συμπεριφορές, ενδιαφέροντα και υποχρεώσεις που ορίζονται από την κοινωνία ως κατάλληλα και αρμόζοντα για τους άνδρες και για τις γυναίκες και Στην ταυτότητα του κοινωνικού ρόλου του Φύλου, δηλαδή στην αντίληψη που έχει το άτομο για το φύλο του ή στην προβολή του φύλου, την κατασκευή δηλαδή αρσενικότητας ή θηλυκότητας από την/τον εκάστοτε ομιλήτρια-τή.

Ε. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι κατασκευάζουν τις ταυτότητές τους δημιουργικά και απρόβλεπτα κατά τη διάρκεια της διεπίδρασης (βιβλιογρ. παραπομπή). Αυτό προϋποθέτει ότι η ταυτότητα δεν θεωρείται μια παγιωμένη και ενιαία κατηγορία που απλά προϋπάρχει στο μυαλό των ανθρώπων. (από τις σ. 15 με 16 του 1ου μέρους).

Όλο το παραπάνω παράδειγμα λέει: «Το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία». Αυτό μόνο καταλαβαίνει κανείς, γιατί το Γ και Δ δεν προσθέτουν καμία άλλη πληροφορία, ούτε κάνουν πιο κατανοητό το νόημα. Το Β (η αρσενικότητα και η θηλυκότητα διαμορφώνονται από την κοινωνία και όχι από τη βιολογία) επίσης δεν προσθέτει τίποτα. Το Ε λέει: «Το φύλο δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένο αλλά αλλάζει», με μόνη πληροφορία πάλι ότι δεν είναι δοσμένο από τη βιολογία αλλά κατασκευάζεται από τα άτομα «δημιουργικά».  

Με άλλα λόγια, το φλύαρο και δυσνόητο κομμάτι λέει «το φύλο δεν το κατασκευάζει η βιολογία αλλά η κοινωνία», αποσιωπώντας όλα τα πώς και τα γιατί συμβαίνει αυτό.  

Συνοψίζοντας, τα συμπεράσματα, γράφουν:

Στα Δημόσια Έγγραφα η κυριαρχία του αρσενικού γένους είναι συντριπτική.

Τα κείμενά τους χρησιμοποιούν το αρσενικό γένος αποκλειστικά και συστηματικά, άρα κάνουν τις γυναίκες αόρατες στον δημόσιο λόγο.

Η προτίμηση του ανδρικού γένους καλλιεργεί την προκατάληψη ότι το ένα φύλο είναι «φυσικό» να κυριαρχεί. 

Για τούτο, προτείνεται να μην αγνοούν τις γυναίκες οι συγγραφείς του Οδηγού, χρησιμοποιώντας ολόκληρη λέξη (π.χ. εργάτες/εργάτριες, όχι μαθητές/ριες), χρησιμοποιώντας και τα δύο γένη (όχι μόνο οι Έλληνες, οι αρχιτέκτονες κ.ο.κ. εννοώντας και το θηλυκό), βάζοντας το θηλυκό γένος πρώτο (μαθήτριες και μαθητές, αγρότισσες και αγρότες).

Εκτός των παραπάνω, επειδή είναι κοινωνικός ο κανόνας να μπαίνει πρώτο το αρσενικό γένος, προτείνει οι συντάκτριες και συντάκτες διοικητικών εγγράφων να επιχειρήσουν «ακόμα και να επιβάλουν» το αντίθετο (πρώτο το θηλυκό) για να παίξει αυτό ρόλο «αφυπνιστικό» στην κοινωνία.

Συμπέρασμα των συμπερασμάτων: έχουν περάσει κοντά δέκα χρόνια από τις παραπάνω συστάσεις. Προτείνουν «αλλαγές» στη γλώσσα των δημόσιων εγγράφων που αρχίζουν με τη συμβουλή να χρησιμοποιείται τουλάχιστον ολόκληρη λέξη όταν αναφέρονται ομάδες που ανήκουν στα δύο γένη, και φτάνουν σε συστάσεις «ανατρεπτικών» αλλαγών που θα «αφυπνίσουν» την κοινωνία, π.χ. να βάζουν οι συγγραφείς δημόσιων εγγράφων υποχρεωτικά πρώτο το θηλυκό γένος.

Έχουν αλλάξει πολλά στην κοινωνία αυτά τα δέκα χρόνια. Η πιο μεγάλη αλλαγή είναι ένα κινηματικό αίτημα ομάδων νέων ηλικιών που αρνούνται την αυτοαναγνώριση στα φύλα στο όνομα της ταύτισης με το ουδέτερο («ούτε γυναίκα, ούτε άντρας»). Στον λόγο, όμως, των δημόσιων εγγράφων οι αλλαγές είναι περίπου ελάχιστες. Συχνότερα από άλλοτε αναφέρονται και τα δύο γένη, αλλά κατά τα άλλα η κυριαρχία του αρσενικού συνεχίζει να είναι σχεδόν συντριπτική.

Η Άννα Φραγκουδάκη είναι ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέας

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Tο νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Χωρίς αναισθητικό, χωρίς δικαιώματα: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Χωρίς αναισθητικό: Τι συμβαίνει με τις θρησκευτικές σφαγές για halal και kosher στην Ελλάδα;

Παρά τις προσπάθειες νομιμοποίησης του εβραϊκού και ισλαμικού τρόπου σφαγής των ζώων χωρίς αναισθητοποίηση, το νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει. Η σχεδιαζόμενη Εθνική Στρατηγική Halal επαναφέρει το θέμα.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Κάποτε στην Αμερική…

Ακροβατώντας / Η αμερικανική δημοκρατία οδεύει προς το τέλος της

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιδοθεί σε ανελέητο κυνηγητό όσων αμφισβητούν την αλήθεια της. Κυνηγάει δημοσιογράφους, παρουσιαστές, ακτιβιστές, αντιφρονούντες, δικαστές, όποιον τολμήσει να την αμφισβητήσει.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
H εξέγερση της «κανονικότητας»

Οπτική Γωνία / H εξέγερση της «κανονικότητας»

Μια τάση που θέλει να προσελκύσει μετριοπαθή ακροατήρια, αντλώντας από μια ψευδή εκδοχή της Ιστορίας, η οποία θέλει τον δυτικό πολιτισμό να υποφέρει ή να παρακμάζει γιατί τάχα έπεσε θύμα του ανθρωπισμού του.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
EPEJERGAS HIV/AIDS: Σύντομα θα αποτελεί παρελθόν;

Οπτική Γωνία / HIV/AIDS: Σύντομα θα αποτελεί παρελθόν;

Οι κρίσιμοι σταθμοί μιας δύσκολης πορείας που ξεκίνησε το 1981, οπότε πιστοποιήθηκαν τα πρώτα κρούσματα HIV, μέχρι σήμερα, που στόχος πια είναι η πλήρης ύφεση της νόσου, με ορίζοντα την επίτευξη της ίασης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Πάνος Ρούτσι: Ο απεργός πείνας που συγκλονίζει την Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Πάνος Ρούτσι: Ο απεργός πείνας που συγκλονίζει την Ελλάδα

Επιστρατεύοντας το ύστατο μέσο πίεσης, ο Πάνος Ρούτσι ζητά δικαιοσύνη για τα Τέμπη και άδεια για να ξεθάψει το παιδί που έχασε στο μοιραίο τρένο, ώστε να ταυτοποιηθεί και να γίνουν τοξικολογικές εξετάσεις.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τα drones μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη: Η Κίνα αλλάζει την παγκόσμια ασφάλεια

Οπτική Γωνία / Από τα drones μέχρι το AI: Η Κίνα αλλάζει την παγκόσμια ασφάλεια

Πώς η στρατιωτική άνοδος της Κίνας και η στρατηγική σύμπλευση με τη Ρωσία διαμορφώνουν τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες προκλήσεις για την ασφάλεια; Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ