Ο ζοφερός επικυρίαρχος

Ο ζοφερός επικυρίαρχος Facebook Twitter
Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0

ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΣΗΜΕΙΟ στον Αιματοβαμμένο Μεσημβρινό του Κόρμακ ΜακΚάρθι, ο δικαστής Χόλντεν, κοιτάζοντας γύρω του το σκοτεινό δάσος, αρχίζει να φιλοσοφεί για το τι σημαίνει για τον άνθρωπο το να γίνει επικυρίαρχος της γης. Λέει: «Μόνο η φύση μπορεί να υποδουλώσει τον άνθρωπο, και μόνο όταν η ύπαρξη και της τελευταίας μικροσκοπικής οντότητας εξιχνιαστεί και παρουσιαστεί ολόγυμνη μπροστά του, μόνο τότε θα μπορεί να γίνει επικυρίαρχος της γης».

Ο συνομιλητής του θα αντιτείνει πως κανείς δεν μπορεί να μάθει τα πάντα στη γη, όμως ο Χόλντεν έχει έτοιμη την αποστομωτική απάντηση: «Όποιος πιστεύει ότι τα μυστικά του κόσμου θα μείνουν αιώνια κρυμμένα, ζει μέσα στο μυστήριο και τον φόβο. Η δεισιδαιμονία θα τον κρατά πίσω». Με άλλα λόγια, καθετί που υπάρχει δίχως τη γνώση και τη συγκατάθεσή μου, είναι ήττα. Θα φτάσει έτσι να πει ότι «η ελευθερία των πουλιών είναι προσβολή για μένα. Θα προτιμούσα να τα έχω όλα μέσα σε ζωολογικό κήπο».

Το κακό δεν τεμπελιάζει, ούτε πτοείται. Δεν αφήνει τον κόσμο στην ησυχία του. 

Ύστερα θα συνοψίσει το επιχείρημά του με καθαρό τρόπο:

Εγώ έχω δικαιώματα σε αυτό το έδαφος. Όμως παντού εδώ πάνω υπάρχουν αυτόνομοι θύλακες ζωής. Αυτόνομοι. Για να γίνει λοιπόν δικό μου, τίποτα δεν επιτρέπεται να συμβαίνει επάνω του παρά μόνο με τη δική μου έγκριση.

 Cormak McCarthy, Αιματοβαμμένος Μεσημβρινός ή το δειλινό κοκκίνισμα στη Δύση (μετάφραση: Γιώργος Κυριαζής), Gutenberg
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ: Cormak McCarthy, Αιματοβαμμένος Μεσημβρινός ή το δειλινό κοκκίνισμα στη Δύση, Μτφρ.: Γιώργος Κυριαζής, Gutenberg

Σε αυτό το έπος της σκληρότητας μια ομάδα-συμμορία ετερόκλητων τύπων, στα χρόνια πριν από τον Αμερικανικό Εμφύλιο, μετακινείται στη βραχώδη γη των συνόρων με το Μεξικό, σφαγιάζοντας αγρίως Ινδιάνους, ντόπιους, φτωχούς Μεξικανούς και όσους/-ες εν τέλει θα χρησιμεύσουν για το τριχωτό της κεφαλής τους, το σκαλπ. Ο δικαστής παρουσιάζεται ως ο διανοούμενος της ομάδας, ο φιλοσοφικός της εγκέφαλος. Είπα όμως να τον επικαλεστώ σε αυτό το κείμενο επειδή η φυσιογνωμία του –που ο ΜακΚάρθι την ανασύρει από τις ιστορικές του έρευνες για μια συγκεκριμένη περίοδο της αμερικανικής ιστορίας– φαίνεται πως έχει ακόμα λόγο στη δική μας εποχή. Αν και πολλά από τα λόγια και τις πράξεις του δικαστή προξενούν αποτροπιασμό και θα φαίνονταν τελείως ανάρμοστα στο τρυφερό αυτί του εικοστού πρώτου αιώνα, εντοπίζει κανείς και μια άλλη πλευρά. Αυτή είναι νομιμοποιημένη. Ο δικαστής Χόλντεν είναι οπαδός της ταχείας, σαρωτικής προόδου. Έχει ένα πλάνο απόλυτης γνώσης. Ο επιστημονισμός του είναι το πιο ενδιαφέρον του στοιχείο και όχι απλώς η ωμή βία, στην οποία άλλωστε διαπρέπουν και οι άλλοι της ομάδας. Αν και συμβαίνουν πάντα θηριωδίες στον κόσμο μας, το πνεύμα του δικαστή Χόλντεν δεν κατευθύνεται τόσο στις πολεμικές συγκρούσεις και στο αίμα που χύνεται στις μάχες. Δικαστής είναι κάποιος που κρίνει τον κόσμο (Judge). Στο μυθιστόρημα του ΜακΚάρθι έχει την όψη ενός θεόρατου, άτριχου ανθρώπου. Είναι ένας αδηφάγος εγκυκλοπαιδιστής, έτοιμος να συμμετάσχει στα χειρότερα εγκλήματα. Θυμίζει κάτι από τον καπετάνιο Άχαμπ στον Μόμπι Ντικ ή τον άλλον διεστραμμένο δικαστή στο Σαλό του Πιερ Πάολο Παζολίνι.

Το ουσιαστικό όμως θέμα εδώ είναι η ενεργητικότητα του κακού. Το κακό δεν τεμπελιάζει, ούτε πτοείται. Δεν αφήνει τον κόσμο στην ησυχία του. Στην ουσία ο δικαστής αναπαριστά το σφρίγος του κακού όταν συνδυάζεται με το κέρδος, αλλά δεν στέκεται μόνο στο κυνήγι του κέρδους. Ο κόσμος του δικαστή Χόλντεν έχει περιέργεια για την εξόρυξη όλων των μυστικών του κόσμου, ανεξάρτητα από το αν αυτά αποφέρουν πλούτο ή όχι.

Τι θα ήταν ένας ολικός ζωολογικός κήπος σήμερα σαν αυτόν που φανταζόταν αυτός ο σκοτεινός ήρωας του ΜακΚάρθι; Μια χαρά θα μπορούσε να είναι μια τεράστια αποθήκη δεδομένων, ένα στοκ από Big Data. Ένας πανίσχυρος αλγόριθμος.

Στο μυθιστόρημα και στη λογοτεχνία γενικότερα το κακό είναι υποχρεωτικά ένα πρόσωπο με πάθη, ένας σμιλεμένος χαρακτήρας, μια χρωματισμένη ιδιοσυγκρασία. Αν θέλουμε, ωστόσο, να πάμε πέρα από τη μυθοπλασία, να κοιτάξουμε τα δικά μας σκοτεινά δάση, δεν είναι ανάγκη να ψάξουμε πρόσωπα. Ο σημερινός κριτής των πάντων είναι ο ανταγωνισμός για την επικυριαρχία από φορείς και δυνάμεις που αγνοούν ή περιφρονούν τα όρια. Το κακό είναι εν τέλει αυτή η απροσμέτρητη βούληση που δεν δίνει την παραμικρή σημασία στα εύθραυστα θεμέλια του κοινού μας κόσμου.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Δυο καράβια των παιδικών χρόνων

Οπτική Γωνία / Η αριστοκρατική Μαριλένα και η τραχιά Μυρτιδιώτισσα όργωσαν τις ελληνικές θάλασσες, αφήνοντας το στίγμα τους

Βίος και πολιτεία δυο καραβιών που έγραψαν τη δική τους ξεχωριστή ιστορία στα όχι άγνωστα αλλά και όχι πάντοτε ήρεμα νερά της Ελλάδας.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
«Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ρεπορτάζ / «Η μόνη καλλιέργεια που σώθηκε είναι της καταναλωτικής πλάνης»

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, που ζει στη Χίο και καλλιεργεί εκεί ο ίδιος τη δική του γη, περιγράφει στη LiFo την καθημερινότητα, που έχει αλλάξει ριζικά μετά τις φωτιές, και την προσπάθεια των κατοίκων να σταθούν ξανά στα πόδια τους.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Βασιλική Σιούτη / Θα λήξει τον πόλεμο στην Ουκρανία ο Τραμπ και με ποιους όρους;

Πώς θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και πόσο κοντά βρισκόμαστε σε αυτό το τέλος; Τραμπ και Πούτιν μοιάζουν αποφασισμένοι, αλλά ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν βιάζονται.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Οπτική Γωνία / Μαζωνάκης: Το χρονικό μιας (ακόμα) διαπόμπευσης

Αν έβγαζε κάποιος ένα συμπέρασμα από τον χειρισμό της υπόθεσης αυτής, θα έλεγε πως «όλα ήταν ένα λάθος». Ένα λάθος το οποίο πολλοί δεν το βλέπουν ως τέτοιο, καθώς θεωρούν αυτονόητο να μαθαίνουν πληροφορίες για τις ζωές των άλλων, ακόμα και αν αυτές έχουν δυσκολίες και απαιτούν σεβασμό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Οπτική Γωνία / Για τους «εμπρηστές της Πάτρας»: Ιδεολογικές καταχρήσεις μιας φωτογραφίας

Από που προκύπτει το αναρχικό, πόσο μάλλον κάποιο «κομμουνιστικό» προφίλ των «εμπρηστών»; Από ένα σκουλαρίκι, την είδηση για το χασίς και τα τσίπουρα, τα ρούχα που είναι αυτά που συναντάς σε πλήθος εικοσάρηδων σε πλατείες και δρόμους της χώρας;
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Οπτική Γωνία / Υπάρχει όντως λόγος να επιστρέψει ο Τσίπρας;

Υπάρχει ανάγκη στην πολιτική ζωή για ένα νέο κόμμα; Υπάρχει κρίσιμος ζωτικός χώρος που δεν έχει εκπροσώπηση; Μπορεί να ξεπεραστούν ή, έστω, να αμβλυνθούν οι έντονα αρνητικές μνήμες από τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι ο Αλέξης Τσίπρας το ιδανικό πρόσωπο;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Σουδάν: Ο ξεχασμένος πόλεμος και τα «παιδιά-πρόσφυγες» που κατηγορούνται ως διακινητές

Οπτική Γωνία / Σουδάν: Η μεγαλύτερη τραγωδία του αιώνα δεν γίνεται ποτέ πρωτοσέλιδο

Οι νεκροί από τις συγκρούσεις, την πείνα και τις επιδημίες υπολογίζεται συνολικά περί το 1 εκατ., και περισσότεροι από τους μισούς εξ αυτών είναι παιδιά. Μια εφιαλτική κατάσταση, που έχει όμως την «ατυχία» να περνά σε δεύτερη ή και τρίτη μοίρα, καθώς ούτε τα ΜΜΕ και τους διεθνείς οργανισμούς φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα ούτε εντάσσεται εύκολα σε κάποιο πολιτικό αφήγημα ώστε να εμπνεύσει μαζικά κινήματα αλληλεγγύης.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ