Ο Kendrick Lamar θέλει να δει το πάρτι να πεθαίνει

Ο Kendrick Lamar θέλει να δει το πάρτι να πεθαίνει Facebook Twitter
Mε τον τρόπο τους, τόσο το τραγούδι του Kendrick όσο και η ταινία του Φουρτούνη αγνοούν ορισμένες βασικές πτυχές του «πάρτι» της τραπ αισθητικής/ζωής που εξετάζουν. Φωτ.: Getty Images/ Ideal Image
0


ΠΡΙΝ ΔΥΟ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ, ο πιο «ποιητικός» παίχτης της αμερικανικής ραπ κυκλοφόρησε το τελευταίο του κομμάτι. Το «Watch the party die» –η πρώτη κυκλοφορία του Kendrick Lamar μετά το beef του με τον (πιο δημοφιλή και πιο ρηχό) Drake– ανέβηκε κατά τη διάρκεια των φετινών Video Music Awards, θυμίζοντας έναν επισκέπτη που σκάει «ακάλεστος στο πάρτι».

Στο κομμάτι, ο Kendrick ασκεί κριτική στη μουσική βιομηχανία και στον κόσμο του θεάματος, στηλιτεύοντας το «τσίρκο» της δημοσιότητας, τον άκρατο υλισμό, την εμμονή με το χρήμα, το glorification των ουσιών και της ματσίλας – τα πράγματα, δηλαδή, που εκπροσωπεί η τραπ στην εγχώρια σκηνή. Μπροστά σ’ αυτόν τον νοσηρό κόσμο μουσικής παραγωγής ο Kendrick καταλήγει πως ήρθε ο καιρός να δει το «πάρτι» να πεθαίνει.

Μερικές μέρες πριν ακούσω το «Watch the party die» είδα το MJ, μια μικρού μήκους του Γιώργου Φουρτούνη, που απέσπασε το βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ Δράμας και που θα παιχτεί το επόμενο Σάββατο στις Νύχτες Πρεμιέρας. Η ταινία ακολουθεί τον τράπερ MJ, ο οποίος ενσαρκώνει τα στοιχεία του «πάρτι» που στηλιτεύει ο Kendrick: μέσα από τα ακριβά αξεσουάρ, την προβολή και τη φασαρία ο MJ εντυπωσιάζει ένα νεανικό κοινό, ενώ παραμένει δυστυχισμένος και κενός.

Στο κομμάτι, ο Kendrick ασκεί κριτική στη μουσική βιομηχανία και στον κόσμο του θεάματος, στηλιτεύοντας το «τσίρκο» της δημοσιότητας, τον άκρατο υλισμό, την εμμονή με το χρήμα, το glorification των ουσιών και της ματσίλας – τα πράγματα, δηλαδή, που εκπροσωπεί η τραπ στην εγχώρια σκηνή.

Θεωρώ πως, με τον τρόπο τους, τόσο το τραγούδι του Kendrick όσο και η ταινία του Φουρτούνη αγνοούν ορισμένες βασικές πτυχές του «πάρτι» της τραπ αισθητικής/ζωής που εξετάζουν. Το MJ, προπαντός, παρουσιάζει την τραπ ως ένα προσωπείο που χρησιμοποιούν ανασφαλείς άντρες για να κρύψουν την ανεπάρκειά τους. Το σενάριο βάζει τον MJ να παλινδρομεί στα όρια της κατάρρευσης, ενώ –επιστρατεύοντας έναν φτηνό φροϊδισμό– αφήνει να εννοηθεί πως η persona του προκύπτει από κουκουλωμένα mommy issues.

Kendrick Lamar - «Watch the party die»

Αυτή η ανάγνωση της τραπ είναι, προφανώς, σαγηνευτική: μέσα απ’ την αποδόμηση οι τράπερ ξεδοντιάζονται και παύουν να αποτελούν κίνδυνο∙ μπορεί να κυριαρχούν στη ραπ σκηνή, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται απλώς για φοβισμένα παιδάκια. Βρίσκω αυτή την ανάλυση υπερβολικά μερική: δεν είναι όλοι οι τράπερ καημένοι τύποι που κρύβονται πίσω από τα λεφτά. Πολλοί απ’ αυτούς ξέρουν τι κάνουν, ξέρουν γιατί το κάνουν, δεν το παίρνουν και πολύ στα σοβαρά, κι έτσι περνούν πολύ καλά.

Αντίστοιχα, το νέο κομμάτι του Kendrick φαίνεται να αγνοεί μια βασική διάσταση του «πάρτι» που στηλιτεύει. Αυτή η διάσταση είναι η επιθυμητική∙ είναι το γεγονός ότι η τραπ κινητοποιεί φοβερές ροές επιθυμίας με έναν πραγματικό κι ολοζώντανο τρόπο. Είναι εύκολο να κουνήσουμε το δάχτυλο απέναντι σ’ αυτή την κουλτούρα νεοφιλελεύθερης φασαρίας. Είναι πιο δύσκολο –και πιο ουσιαστικό– να εξετάσουμε τις ποιότητες της επιθυμίας που φέρει, την «καύλα» και την ενέργεια που την κάνουν δημοφιλή.

Μεταξύ άλλων, αυτό που ρέει μες στην τραπ είναι η πείνα για μια εντονότερη, «καλύτερη» και πιο φανταχτερή ζωή, ένας αφελής ενθουσιασμός και μια άγρια χαρά. Η μορφή έκφρασης που παίρνει αυτή η ροή –κυριαρχία, επιβολή, υλισμός, κραιπάλη– καθορίζεται απ’ τις καπιταλιστικές δομές που πλαισιώνουν την παραγωγή και την κατανάλωση της μουσικής. Ο πυρήνας της, όμως, παραμένει η επιθυμία για ζωή, η έκσταση του πάρτι, μια βακχική αυταρέσκεια που περνάει στο κοινό.  

Οποιαδήποτε ηθική κριτική αυτού του φαινομένου είναι καταδικασμένη ν’ αποτύχει. Κάθε λόγος περί «σωστού» και «λάθους» ωχριά μπροστά στον δυναμισμό των επιθυμητικών ροών. Ως έναν βαθμό, αυτό είναι και το σημείο όπου σφάλει ο Kendrick, καθώς τα ψήγματα (χριστιανικής) ηθικολογίας στους στίχους του ισοπεδώνονται απ’ την «καύλα» του πάρτι. Ούτε, όμως, μπορούμε να πλήξουμε αυτό το φαινόμενο μέσα απ’ την παρωδία. Το MJ δεν καταφέρνει να σταθεί ως μια ουσιαστική κριτική της τραπ, γιατί η τραπ έχει ήδη ενσωματώσει την ίδια της τη σάτιρα, δεν βασίζεται στον καθωσπρεπισμό αλλά στον πολλαπλασιασμό της εικόνας της εις το διηνεκές.

Συνεπώς, για να αντιμετωπίσουμε αυτή την κυρίαρχη τάση (στη μουσική παραγωγή κι αλλού) πρέπει να τη νικήσουμε στο επίπεδο της επιθυμίας με μορφές που κινητοποιούν εντονότερες λιβιδινικές επενδύσεις. Γράφουν οι Ντελέζ και Γκαταρί: «Οι σημαίες, τα έθνη, οι τράπεζες και οι στρατοί καυλώνουν πολύ κόσμο. Μια επαναστατική μηχανή δεν θα καταφέρει τίποτα αν δεν αποκτήσει τουλάχιστον όση ισχύ έχουν αυτές οι καταπιεστικές μηχανές [στο] να κινητοποιούν ροές [επιθυμίας]».¹

Υπάρχουν δύο βασικές οδοί προς αυτή την κατεύθυνση, δύο μορφές αντισυστημικής καλλιτεχνικής παραγωγής που κινητοποιούν την επιθυμία αποτελεσματικά. Η πρώτη βασίζεται στην πρόταση ενός «άλλου», καλύτερου «πάρτι»: μορφές ζωτικότητας που δεν χωράνε στον κορσέ της ατομικής επιτυχίας, μορφές διασκέδασης που ξενερώνουν με τα φανταχτερά κλαμπ, μορφές ερωτισμού που ξεφεύγουν απ’ τα όρια του ετεροκανονικού σεξισμού.

Αυτή η κατεύθυνση συναντάται σε διάφορες πτυχές της σύγχρονης ραπ παραγωγής και κυρίως στους καλλιτέχνες και στις καλλιτέχνιδες –το fem-rap παίζει σημαντικό ρόλο εδώ– που κινούνται μακριά από τη σοβαρότητα και τη μελαγχολία της παραδοσιακής αντισυστημικής τέχνης, ανακαλύπτοντας απ’ την αρχή τη δύναμη της ελαφρότητας, του γέλιου και της χαράς.

Η δεύτερη οδός είναι πιο σκοτεινή, μα εξίσου συνεπής προς την επιθυμία. Πατάει πάνω στην ισχύ των αρνητικών συγκινήσεων, του θυμού και του μίσους. Έχει ως όπλο την οργή όσων «δεν καλέστηκαν στο πάρτι», όσων βλέπουν καθημερινά τους τράπερ και τους influencers να τους προτείνουν lifestyle τα οποία, όχι μόνο δεν είναι προσβάσιμα σε αυτούς, αλλά βασίζονται στον ίδιο τους τον μόχθο.

Αυτή η οδός δεν προτείνει ένα «άλλο πάρτι» αλλά συνδέει την επιθυμία με μια κίνηση που καταργεί τη σημερινή κατάσταση των πάρτι. Εδώ συναντάμε ξανά το τελευταίο κομμάτι του Kendrick και –ξεπερνώντας την ηθικολογία που φέρει– δίνουμε έμφαση σε μια άλλη, πιο κρίσιμη πτυχή του: την κόπωση που εκπροσωπεί, το αδιέξοδο και την πικρία, την επιθυμία να τελειώνουμε μια και καλή μ’ αυτή την ιστορία. «This shit done got too wicked to apologize […] Burn the whole village, we start over, it’s really that time».

Αυτές οι δύο οδοί δεν είναι καθόλου ασύμβατες.


¹ G. Deleuze & F. Guattari, «Anti-Oedipus», 293.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Κι αν είμαι τραπ μη με φοβάσαι

Daily / Κι αν είμαι τραπ μη με φοβάσαι

Η εξαιρετική ταινία MJ του Γιώργου Φουρτούνη που μπορεί να δει κανείς από την πλατφόρμα του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, έχει ως κεντρικό χαρακτήρα έναν εγχώριο σταρ της (τ)ραπ σκηνής στα πρόθυρα νευρικής κατάρρευσης.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ