Μπορούμε να είμαστε ενωμένοι;

Μπορούμε να είμαστε ενωμένοι; Facebook Twitter
Τα σύμβολα την ίδια στιγμή ενώνουν και χωρίζουν.
0

ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ένας καλλιτέχνης-σύμβολο, μια προσωπικότητα που, όπως λέγεται συχνά, είχε σχέση ερωτική με τον λαό, ανατρέχουμε στην ενότητα. Σαν να ψάχνουμε αφορμή να βγούμε προσωρινά έξω από διαιρέσεις, σχίσματα, εχθρότητες που μας απασχολούν στη συνηθισμένη ζωή.

Γύρω από το πρόσωπο-σύμβολο αναζητούμε ιδίως μια ενότητα εν συγκινήσει. Αυτή την κοινότητα της συγκίνησης και της αμοιβαίας αναγνώρισης, που ως μοντέρνοι δεν τη βρίσκουμε ούτε στην πολιτική ούτε στη θρησκεία, την αποζητούμε στη σφαίρα των καλλιτεχνικών μύθων και στο ευεργετικό τους πέρασμα από τη ζωή μας.

Ξέρουμε, φυσικά, πως η ενότητα είναι το κατεξοχήν ανέφικτο της κοινωνικής μας κατάστασης. Αυτό που μας ενώνει (κάποιους, ενδεχομένως την πλειοψηφία) κάποιους άλλους συμπολίτες μας τους αποξενώνει, τους ενοχλεί ή τους αφήνει παγερά αδιάφορους. Τα σύμβολα την ίδια στιγμή ενώνουν και χωρίζουν. Έτσι κι αλλιώς, όμως, νοσταλγούμε μια χαμένη ενότητα, αφού, με κάποιον τρόπο, είμαστε προγραμματισμένοι από την ίδια την αφήγηση της Πτώσης μας, αφήγηση που ιδρύει την ιουδαιοχριστιανική κουλτούρα: κάποτε υπήρξαμε αρμονικά, κάποτε βιώσαμε μια αυθεντική ανθρώπινη κοινότητα και έπειτα ήρθαν διάφοροι μηχανισμοί και μας σκόρπισαν και μας αλλοτρίωσαν: η αμαρτία, η ταξική διαίρεση, οι ιδεολογίες κ.λπ.

Όσο διάσπαρτη με δυσαρμονικά γεγονότα κι αν είναι η πραγματική ζωή, η νοερή και φαντασιακή μας ζωή τρέφεται ακόμα από μια προσδοκία συντονισμού των ψυχών. Και οι συγχορδίες των τραγουδιών και οι επικές προσωπικότητες ή τα μεγάλα λαϊκά είδωλα επωμίζονται την αποστολή να μας θυμίζουν αυτήν τη μήτρα της καταγωγής μας.

Η επίκληση της ενότητας δεν είναι, όμως, μόνο η νοσταλγία για μια αυθεντική κοινότητα, νοσταλγία που, όπως είπαμε, έχει τεράστιο παρελθόν στη χριστιανική και ρομαντική φαντασία που διαμόρφωσε τον ελληνικό και δυτικό κόσμο. Η ενότητα είναι και ένα στοκ εύκολης ρητορείας που άλλοτε συμφέρει την κυβέρνηση και άλλοτε την επιστρατεύει η αντιπολίτευση για τους δικούς της σκοπούς.

Εδώ θα συναντήσουμε, εξάλλου, τη γνωστή ιδέα περί ενότητας των Ελλήνων, που επιστρέφει κατά καιρούς σε διαφορετικά συμφραζόμενα: άλλοτε στον εθνικισμό της μεγάλης παρόλας άλλοτε στον σχολικό και πανηγυρικό λόγο που ηχεί πάντα μαζί με ένα αχ, με τον καημό για τον αιώνιο αλληλοσπαραγμό μας. Αχ, αν ήμασταν μονοιασμένοι, αν δεν φαγωνόμασταν, αν δεν είχαμε στο «DNA της φυλής» τον εμφύλιο διχασμό. Πόσες φορές τα έχουμε ακούσει και διαβάσει ως αυτονόητες αλήθειες που καταλήγουν στον αυτοοικτιρμό, στο εθνικό παράπονο, στην πικραμένη αυτοκριτική.

Οι μεγάλοι νεκροί ήταν παραδοσιακά αυτοί που έφερναν στην επιφάνεια το γεγονός πως διαθέτουμε αποθέματα κοινών εικόνων και ιστοριών. Αυτά τα αποθέματα, όμως, περιέχουν ιστορίες που έγιναν με τον καιρό ακατάληπτες και μεγάλα τμήματα των νεότερων δεν τις αντιλαμβάνονται παρά ως εξωτικές και αδρανείς παρελθοντικές καταστάσεις.

Παρ’ όλα αυτά, θα ήταν μεγάλος λάθος να περιφρονούσαμε το σκίρτημα της ενότητας με τη δικαιολογία ότι υπηρέτησε, συχνά, σκοτεινές προθέσεις και ιδεολογικά σχήματα. Θα ήταν κρίμα να δούμε τους συμβολισμούς της ενότητας μόνο ως αυταπάτες ή τεχνάσματα κυριαρχίας και αποπροσανατολισμού.

Οι νεωτερικές κοινωνίες γνώρισαν αντιθέσεις κοινωνικές και οικονομικές που εκφράστηκαν με ταξικές διαμάχες και κλασικές πολιτικές συγκρούσεις. Εντούτοις, οι ορθολογικές διαιρέσεις τους –για παράδειγμα ο διαχωρισμός μας σε ανταγωνιστικά συμφέροντα‒ συντηρούσαν τη δυνατότητα της πάνδημης συγκίνησης: στους μεγάλους καλλιτέχνες, στα μεγάλα πολιτισμικά επιτεύγματα όπου μπορούσαν όλοι (ή πολύ μεγάλες πλειοψηφίες) να αναγνωρίζουν κάτι καταλυτικό από την ταυτότητά τους.

Κάπως έτσι κηδεύτηκαν από το πλήθος συγγραφείς που ανήκαν στην αριστερά, αλλά λατρεύτηκαν και από δεξιούς, μουσικοί που έγιναν κοινές εθνικές αναφορές, προσωπικότητες που διαπέρασαν τα συμβατικά σύνορα της αμοιβαίας υποψίας. Ακόμα και πολιτικές προσωπικότητες που η ιστορία τους τις έφερε σε μεγάλη αντίθεση με τμήματα του λαού τους έγιναν εν τέλει πάνδημο πένθος. Ο συντηρητικός Τσόρτσιλ, ο σφοδρά αντικομμουνιστής Γεώργιος Παπανδρέου, ο αριστερός Ηλίας Ηλιού, τιμήθηκαν ως ελληνικές μορφές, αφού ένας ευρύτερος κόσμος αναγνώρισε το νόημα και το νήμα της παρουσίας τους πέρα από τις κομματικές τους καταβολές και τις συγκρουσιακές τους περγαμηνές.

Εδώ πρέπει να θυμηθούμε το παράδειγμα του «αστού» Σεφέρη, που ο θάνατός του μέσα στη δικτατορία έγινε αφορμή να υπάρξει ένα μαχόμενο πένθος, μια μαζική απόδοση τιμών όχι μόνο στον συγκεκριμένο ποιητή αλλά και στον επιφανή πολίτη που περιφρόνησε τη δικτατορική «κανονικότητα», διεκδικώντας την αυτόνομη αξιοπρέπεια του πνεύματος. Κάποιες φορές, το πλήθος ενώνεται για να υπερασπιστεί μια ιδέα μέσα από ένα πρόσωπο και το φθαρτό του σώμα.

Υπάρχει, λοιπόν, ένα παράδοξο σε σχέση με την ενότητα: δεν μπορούμε να είμαστε ενωμένοι, αλλά υπάρχουν στιγμές που το πιστεύουμε, το θέλουμε και σχεδόν το κατορθώνουμε. Τι κατορθώνουμε; Αναγνωριζόμαστε σε ένα κοινό έδαφος, στη σκέψη μιας κοινής απώλειας που μας υπενθυμίζει την ανάγκη μετριασμού άλλων σχισμάτων που αναπόφευκτα μας διαχωρίζουν.

Αυτό το σχήμα όπου η διαιρεμένη κοινωνία αφυπνίζεται σε προσωρινές και ατελείς μορφές ενότητας και αδελφοσύνης φτάνει ως τις μέρες μας. Φαίνεται όμως πως αδυνατίζει και φθείρεται όσο περνούμε από τις κοινωνικές τάξεις στις φυλές, από το έθνος στις υποκουλτούρες, από μια κοινή βασική γλώσσα στους κώδικες ομάδων που δεν αντιλαμβάνονται καν μια κοινή γραμματική.

Οι μεγάλοι νεκροί ήταν παραδοσιακά αυτοί που έφερναν στην επιφάνεια το γεγονός πως διαθέτουμε αποθέματα κοινών εικόνων και ιστοριών. Αυτά τα αποθέματα, όμως, περιέχουν ιστορίες που έγιναν με τον καιρό ακατάληπτες και μεγάλα τμήματα των νεότερων δεν τις αντιλαμβάνονται παρά ως εξωτικές και αδρανείς παρελθοντικές καταστάσεις.

Μπορεί, όμως, να στοιχηματίσει κανείς πως το έργο δεν θα σταματήσει. Θα αλλάξουν οι όροι του, τα σύμβολα, κάποιοι από τους κανόνες του. Ωστόσο θα υπάρχει με καινούργια ονόματα. Δεν μπορούμε να ενωθούμε, αλλά είναι αφόρητο να μένει ο καθένας καρφωμένος στη φυλή του και στα εσωτερικά της τοτέμ. Κάποια στιγμή και η κάθε φυλή ονειρεύεται τη χώρα όλη και η χώρα ονειρεύεται μια οικουμένη πάνω και πέρα από αυτήν.

Και εκεί που συνδεόμαστε αποσυνδεόμαστε, εκεί που πενθούμε μαζί γυρίζουμε πάλι να πενθήσουμε ο καθένας τους δικούς του, τους νεκρούς της δικής του φυλής. Όπως το λέει σοφά ο Πατρίκιος: 

Οι άνθρωποι
σαν αρθρωτές φιγούρες
πιάνονται
συνδέονται για λίγο
κι αποσπώνται

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το πρόβλημα με την τοξικότητα του δηλητηρίου που διοχετεύεται στην ελληνική κοινωνία

Ηχητικά Άρθρα / Το πρόβλημα με την τοξικότητα του δηλητηρίου που διοχετεύεται στην ελληνική κοινωνία

Αν και ο πραγματικός «εχθρός» είναι ο κορωνοϊός, ο άμεσος κίνδυνος που εξακολουθεί να απειλεί τη δημόσια υγεία και εξαιτίας του χάνονται καθημερινά ανθρώπινες ζωές είναι και ο διχασμός της κοινωνίας.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

ΕΠΕΞ Έχετε «επιστροφή φόρου»: Οι συχνότερες περιπτώσεις phishing

Οπτική Γωνία / «Έχετε επιστροφή φόρου, πατήστε εδώ»: Πώς να γλιτώσεις από το phishing

Παραπλανητικά μηνύματα, αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, χακάρισμα τραπεζικών λογαριασμών. Το phishing είναι πιο συχνό και πολύ πιο επικίνδυνο πιο επικίνδυνο απ' ό,τι νομίζουμε. Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Κυβερνοασφάλειας στο Τμήμα Ψηφιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Πειραιώς και επικεφαλής της Εθνικής Ομάδας Κυβερνοασφάλειας, Χρήστος Ξενάκης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Οπτική Γωνία / Το χρονικό των χαμένων βίντεο των Τεμπών

Η υπόθεση των χαμένων βίντεο των Τεμπών αναδεικνύει, για ακόμη μία φορά, λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν σε κρίσιμες φάσεις της ανακριτικής διαδικασίας, αφήνοντας πλήθος αναπάντητων ερωτημάτων.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
ΕΠΕΞ Ιλιρίντα Μουσαράι: «Ο πατέρας μου κατάφερε φέτος για πρώτη φορά να ψηφίσει και να αισθανθεί πολίτης όχι στην Ελλάδα, όπου ζει εδώ και τριάντα χρόνια, αλλά στην Αλβανία»

Πολιτική /  Ιλιρίντα Μουσαράι: «Η Αλβανία δεν είναι η “Κολομβία της Ευρώπης”»

Με αφορμή τις αλβανικές κοινοβουλευτικές εκλογές της 11ης Μαΐου, μία επίκαιρη συζήτηση με την Ιλιρίντα Μουσαράι, την αλβανικής καταγωγής πολιτική επιστήμονα και υποψήφια διδάκτορα στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Πόσο κοστίζει σήμερα το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα;

Ρεπορτάζ / Είσαι γονιός στην Ελλάδα; Θα γονατίσεις οικονομικά

Πόσο κοστίζει το μεγάλωμα ενός παιδιού στην Ελλάδα και πώς σχετίζεται με το δημογραφικό προβλημα; Τα έξοδα ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία και αυξάνονται σταδιακά. Τι αναφέρουν οι ίδιοι οι γονείς, τι συμβουλεύουν οι ειδικοί επιστήμονες και τι μέτρα έχει λάβει η κυβέρνηση;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Φυλακές Κορυδαλλού: Πότε θα πάνε στον Ασπρόπυργο και ποιο είναι το σχέδιο για την τύχη των παλιών κτιρίων

Ρεπορτάζ / Πότε θα φύγουν τελικά οι φυλακές από τον Κορυδαλλό;

Η απομάκρυνση των φυλακών Κορυδαλλού και η μεταφορά τους στον Ασπρόπυργο αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής κοινωνίας και είναι ένα έργο βαρύνουσας σημασίας. Πότε θα γίνει η μετεγκατάστασή τους και πώς θα αξιοποιηθούν τα παλιά κτίρια;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Σουφλέ ζυμαρικών, σκαλοπίνια αλά κρεμ, κρέπες σπανάκι στον φούρνο

Οπτική Γωνία / Γαρίδες κοκτέιλ, σκαλοπίνια αλά κρεμ: Τι τρώγαμε αλήθεια στα ’80ς;

Τα ελληνικά βιβλία συνταγών του παρελθόντος σχεδόν δυσφήμιζαν το φαγητό: μπόμπες, βρασμένα αυγά κομμένα στη μέση, σφολιάτες που ξεχείλιζαν τυριά. Πολλές φορές νομίζω πως ξεχνάμε πώς έμοιαζε η «καλή μαγειρική» τη δεκαετία του ’80.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΤΡΙΒΟΛΗ
Δύσκολο να είσαι δημοσιογράφος στις ΗΠΑ

Ακροβατώντας / Δύσκολο πια να είσαι δημοσιογράφος στις ΗΠΑ

Η διακυβέρνηση Τραμπ αποκτά όλο και περισσότερο χαρακτηριστικά ολοκληρωτικού καθεστώτος, κι αυτό δεν αφορά μόνο τα μέσα ενημέρωσης και τους δημοσιογράφους, αλλά επεκτείνεται στη δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα πανεπιστήμια.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Τι περιμένει ο Μητσοτάκης από τη Μελόνι και τι φοβάται από τον Μερτς;

Οπτική Γωνία / Τι περιμένει ο Μητσοτάκης από τη Μελόνι και τι φοβάται από τον Μερτς;

Ενώ η παραπομπή ή μη του Κώστα Αχ. Καραμανλή παραμένει αγκάθι για την κυβέρνηση, η σχέση του ελληνικού δημοσίου με την Hellenic Train επανεξετάζεται, και ο πρωθυπουργός προβληματίζεται για τις συνέπειες από την αυστηροποίηση της γερμανικής μεταναστευτικής πολιτικής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
«Παρά τα σκαμπανεβάσματα, η Ελλάδα βοήθησε την Αλβανία»

Σαλί Μπερίσα / «Παρά τα σκαμπανεβάσματα, η Ελλάδα βοήθησε την Αλβανία»

Ο πρώην Πρόεδρος της Αλβανίας και νυν ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης μιλά στη LiFO για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, τη συμφωνία για την ΑΟΖ που δεν ευοδώθηκε και ασκεί δριμεία κριτική στον Έντι Ράμα.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν παιδιά;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν κάνουν παιδιά οι Έλληνες;

Υπάρχουν λύσεις για το δημογραφικό μας πρόβλημα; Μετατρεπόμαστε σταδιακά σε μία χώρα γερόντων; Ποιες πολιτικές απαιτούνται στο ασφαλιστικό; Μιλά στη LiFO o ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Πλάτων Τήνιος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ