ΤΟΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΜΑΙΟ, κάτοικοι και επιχειρήσεις του Μικρού Παπίγκου προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της Περιφέρειας Ηπείρου, ζητώντας να ακυρωθεί η κατασκευή ενός έργου.
Στο Μικρό Πάπιγκο θα κατασκευαστεί μία μονάδα επεξεργασίας λυμάτων, το κόστος της οποίας ξεπερνάει το 1 εκατομμύριο ευρώ και χρηματοδοτείται με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Το οξύμωρο στην υπόθεση αυτή είναι ότι οι κάτοικοι υποστηρίζουν πως το έργο αυτό ακυρώνει, με τον τρόπο που γίνεται, τον περιβαλλοντικό του στόχο. Πώς μπορεί όμως να συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Το Ζαγόρι έχει ενταχθεί στον κατάλογο της UNESCO, ενώ εδώ και πολλά χρόνια είναι ανακηρυγμένο ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ιστορικός οικισμός. Η Περιφέρεια Ηπείρου, όμως, χτίζει μέσα στον οικισμό μια βιομηχανική εγκατάσταση, με όλες τις επιβαρύνσεις που αυτή θα επιφέρει.
«Δεν είμαστε αντίθετοι σε ένα έργο ορθής διαχείρισης των λυμάτων, το οποίο επιθυμούσαμε και αναμέναμε επί σειρά ετών από τον δήμο Ζαγορίου και την Περιφέρεια Ηπείρου», λέει ο Δημήτρης Γαλερίδης, ηλεκτρολόγος μηχανικός με καταγωγή από το Μικρό Πάπιγκο, ο οποίος έχει ισχυρούς δεσμούς με την κοινότητα και αρκετούς μήνες τον χρόνο ζει εκεί, δουλεύοντας εξ αποστάσεως, αφού η εταιρεία του βρίσκεται στην Αθήνα.
Εκφράζοντας τις θέσεις της ενεργής τοπικής κοινωνίας, όπως λέει, μας εξηγεί τους λόγους για τους οποίους έχουν ξεσηκωθεί οι κάτοικοι: «Το έργο του βιολογικού καθαρισμού θα κατασκευαστεί μέσα στον ιστορικό παραδοσιακό οικισμό». «Το Ζαγόρι έχει ενταχθεί στον κατάλογο της UNESCO, ενώ εδώ και πολλά χρόνια είναι ανακηρυγμένο ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και ιστορικός οικισμός. Η Περιφέρεια Ηπείρου, όμως, χτίζει μέσα στον οικισμό μια βιομηχανική εγκατάσταση, με όλες τις επιβαρύνσεις που αυτή θα επιφέρει», προσθέτει.
Οι κάτοικοι διαφωνούν τόσο με τη χωροθέτηση του έργου όσο και με την αναγκαιότητα κατασκευής του, αφού το Μεγάλο Πάπιγκο διαθέτει ήδη τέτοια μονάδα έξω από τον οικισμό και η κοινότητα του Μικρού Παπίγκου θα μπορούσε να συνδεθεί μ’ αυτή, κάτι που, όπως υποστηρίζουν, είναι εφικτό και έχει πολύ χαμηλότερο κόστος. Πρόκειται για επιχείρημα που το στηρίζουν σε τεχνική μελέτη την οποία συνέταξε ομάδα μηχανικών κατόπιν δικής τους πρωτοβουλίας και η οποία κατατέθηκε στο δικαστήριο στο οποίο προσέφυγαν για να ακυρώσουν το έργο, αλλά και στο γεγονός ότι «υπήρχε σχετική πρόβλεψη στην ήδη κατασκευασμένη μονάδα, η οποία στη συνέχεια αγνοήθηκε και μπήκε μπροστά ένα νέο έργο».
«Καταστρέφεται το παραδοσιακό καλντερίμι - Απρόβλεπτες οι βλάβες στις πέτρινες κατοικίες»
Πολύ συχνά υπάρχουν συγκρούσεις με τις τοπικές κοινωνίες, όταν κατασκευάζεται ένα έργο βιολογικού καθαρισμού. Οι βιολογικοί καθαρισμοί είναι έργα πολύ χρήσιμα, αφού σ’ αυτά γίνεται η επεξεργασία των αστικών λυμάτων, μέσω της οποίας απομακρύνονται οι μολυσματικές ουσίες που ρυπαίνουν το περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά, για την κατασκευή τους έχουν υπάρξει συγκρούσεις γιατί οι πολίτες πιστεύουν ότι τα έργα αυτά προκαλούν όχληση και υποβαθμίζουν τις γειτονιές τους.
Στην περίπτωση του Μικρού Παπίγκου, όμως, οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται απλώς για μια διαμαρτυρία μέσω της οποίας θέλουν να αποφύγουν την όχληση από ένα αναγκαίο έργο, όπως λένε.
Οι υπόγειοι αγωγοί της μονάδας θα περάσουν κάτω από ένα παραδοσιακό καλντερίμι. Το καλντερίμι αυτό διέρχεται μέσα από την καρδιά του Μικρού Παπίγκου και περιβάλλεται από παραδοσιακά σπίτια, χτισμένα στα μέσα του 19ου αιώνα. Από αυτό το στενό καλντερίμι θα πρέπει να περάσουν επίσης τα μηχανήματα και να γίνει η μεταφορά υλικών για την κατασκευή του έργου. Πρόκειται για ένα ιστορικό μονοπάτι, όπως εξηγεί ο Δ. Γαλερίδης, το οποίο «καθημερινά χρησιμοποιείται από εκατοντάδες κατοίκους και επισκέπτες του Παπίγκου ως σημείο εκκίνησης φυσιολατρικών περιπάτων προς το Κόκκινο Λιθάρι, την εκκλησία της Παναγίας Παλιορής, το φαράγγι του Βίκου και τις πηγές του Βοϊδομάτη. Επίσης, η τεχνολογία του υπό εκτέλεση έργου προβλέπει ανοικτούς ταμιευτήρες υδάτων για τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων, με αυτονόητη συνέπεια την αύξηση της υγρασίας, πιθανών οσμών και την αύξηση του πληθυσμού εντόμων μέσα στον οικισμό».
Ο Νίκος Χριστοδούλου, πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Παπίγκου, ζήτησε πριν από λίγες μέρες εξηγήσεις για όλα αυτά από τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού που εδρεύουν στην Ήπειρο. Για το πώς έδωσαν δηλαδή το «πράσινο φως» των εγκρίσεων για τη συγκεκριμένη δημοτική οδό, «η οποία στην πραγματικότητα είναι ένα καλντερίμι και σε πολλά σημεία είναι στενότερη από 1,1 μέτρα», όπως μας εξηγεί.
Συγκεκριμένα, ζήτησε από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ηπείρου, Βορείου Ιονίου και Δυτικής Μακεδονίας τα αντίγραφα της γνωμοδότησης του Τοπικού Συμβουλίου Μνημείων Ηπείρου, το οποίο έδωσε έγκριση για τη χρήση της οδού. Ζήτησε επίσης και την εισήγηση της ίδιας της υπηρεσίας, πάνω στην οποία βασίστηκε η κρίση της θετικής γνωμοδότησης από το Τοπικό Συμβούλιο.
Λόγω της επιλογής του συγκεκριμένου σημείου, αναφύονται και άλλα προβλήματα, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει, υιοθετώντας τα ευρήματα της τεχνικής έκθεσης που επικαλούνται οι κάτοικοι:
«Οι εκσκαφές για το έργο του βιολογικού καθαρισμού για τις οποίες παρέχεται άδεια από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων εκτιμάται από τους πραγματογνώμονες μηχανικούς που κλήθηκαν από τους κατοίκους να καταθέσουν τεχνική έκθεση ότι θα επιφέρουν απρόβλεπτες βλάβες στις από 150 και πλέον ετών κτισμένες παρακείμενες παραδοσιακές πέτρινες κατοικίες τους, οι οποίες εμφανίζουν, ούτως ή άλλως, ευαισθησία στατικότητας λόγω εδάφους».
«Δεν γνωρίζαμε τίποτα για το έργο»
Τόσο ο πρόεδρος της κοινότητας όσο και η τοπική κοινωνία που αντιδρά υποστηρίζουν ότι δεν είχαν γνώση για το τι πρόκειται να κατασκευαστεί στον οικισμό του Μικρού Παπίγκου: «Εγώ, προσωπικά, δεν γνώριζα τίποτα για το έργο», λέει ο Νίκος Χριστοδούλου, που ανέλαβε τη θέση του προέδρου μετά την εκλογή του στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2023. «Και τα τρία μέλη της δημοτικής κοινότητας έμαθαν τις λεπτομέρειες του έργου μετά από μια επιστολή διαμαρτυρίας που έστειλαν οι κάτοικοι στην κοινότητα». Αναφέρει ακόμη ότι οι αποφάσεις από την Περιφέρεια και τον δήμο Ζαγορίου, στον οποίο υπάγονται διοικητικά το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο, «ελήφθησαν σε συνεδριάσεις κατά την περίοδο του κορωνοϊού μέσω τηλεδιάσκεψης και διά περιφοράς».
Σ’ αυτή την επιστολή διαμαρτυρίας, που υπογράφεται από 70 άτομα, οι κάτοικοι υποστηρίζουν πως έμαθαν τι θα συμβεί στον οικισμό τους από τα ΜΜΕ, όταν ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα της διαγωνιστικής διαδικασίας για την επιλογή της εταιρείας που θα κατασκεύαζε το έργο.
«Με αποκλειστικά δική μας πρωτοβουλία και έρευνα επί των δημοσίων εγγράφων και της μελέτης που προηγούνται της παραπάνω απόφασης, διαπιστώσαμε ότι το συγκεκριμένο έργο μελετήθηκε, χωροθετήθηκε, αδειοδοτήθηκε και δημοπρατήθηκε εντός της αυστηρά προστατευόμενης ζώνης “Ια Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου”», λέει ο Δ. Γαλερίδης και προσθέτει: «Επί τουλάχιστον 3 έτη, από το 2021 έως το 2023, όλες οι παραπάνω διαδικασίες που αφορούν στο έργο μεθοδεύτηκαν αδιαφανώς, χωρίς καμία προηγούμενη ενημέρωση ή προτροπή σε διαβούλευση των κατοίκων, οδηγώντας σε τετελεσμένα γεγονότα ερήμην της τοπικής κοινωνίας».
«Υπάρχει έτοιμη λύση με μικρότερο κόστος»
Το Μεγάλο Πάπιγκο διαθέτει ήδη βιολογικό καθαρισμό, ο οποίος έχει κατασκευαστεί εδώ και μια δεκαετία. Οι κάτοικοι ισχυρίζονται πως ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ότι στην ήδη υπάρχουσα εγκατάσταση θα πραγματοποιούνταν και η επεξεργασία των λυμάτων του Μικρού Παπίγκου, κάτι που δεν έγινε και επιλέχθηκε η λύση ενός καινούργιου έργου. Στην τεχνική έκθεση των μηχανικών που κατέθεσαν οι πολίτες «υπάρχει τεκμηριωμένη κοστολόγηση του έργου σύνδεσης του Μικρού με το Μεγάλο Πάπιγκο μέσω αγωγού. Το κόστος αυτό ανέρχεται στις 330 χιλιάδες ευρώ με τον ΦΠΑ, το οποίο είναι πολύ χαμηλότερο, έναντι του ενός και πλέον εκατομμυρίου που θα στοιχίσει το συγκεκριμένο έργο που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί», λένε. «Η μεταφορά των λυμάτων στον υφιστάμενο γειτονικό βιολογικό καθαρισμό Μεγάλου Παπίγκου, με χαμηλότερο κόστος κατασκευής, σαφώς μικρότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος και επιμερισμό κόστους συντήρησης μεταξύ των δύο οικισμών, είναι προφανώς η ενδεδειγμένη λύση», θα προσθέσει ο Δ. Γαλερίδης.
Περιφέρεια: «Πράξαμε τα νόμιμα»
Από την άλλη πλευρά, ο Αλέξανδρος Καχριμάνης, περιφερειάρχης Ηπείρου, λέει στη LiFO ότι «η Περιφέρεια κινήθηκε με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και το έργο έγινε εφαρμόζοντας τους κανόνες του κράτους. Εμείς σεβαστήκαμε τα πάντα, ενεργήσαμε νόμιμα και το έργο έχει όλες τις εγκρίσεις, τις γνωμοδοτήσεις από όλες τις υπηρεσίες και τους εμπλεκόμενους φορείς».
Πάντως η Περιφέρεια Ηπείρου έχει παγώσει προς ώρας το έργο. Τον περασμένο Ιούνιο, λίγο πριν το Συμβούλιο της Επικρατείας εξετάσει το αίτημα των κατοίκων για προσωρινή διαταγή διακοπής εργασιών του έργου μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης στην Επιτροπή Αναστολών, η Περιφέρεια Ηπείρου φρέναρε την έναρξη των εργασιών. Έστειλε έγγραφο στο ΣτΕ στο οποίο ανέφερε ότι δεν θα ξεκινήσει εργασίες στο Μικρό Πάπιγκο μέχρι να συζητηθεί το θέμα στην Επιτροπή Αναστολών.
Σε δύο εβδομάδες αναμένεται η απόφαση από την Επιτροπή Αναστολών και έναν μήνα μετά θα εκδικαστεί η αίτηση ακύρωσης των κατοίκων, η οποία θα κρίνει και τη συνέχεια της υπόθεσης.
