Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα

Κρουαζιερόπλοια στη Βενετία ή για τα νέα ρήγματα Facebook Twitter
Η ικανότητα σύνθεσης γίνεται σπάνιος πόρος. Ρητορικά παραμένει περιζήτητος, όταν όμως πάει κανείς να τον δοκιμάσει στη ζωντανή και ρευστή κοινωνία, κινδυνεύει να πνιγεί. Γιατί, εν τέλει, μπορεί το κρουαζιερόπλοιο να μην πρέπει να δέσει και να προσπεράσει.
0



ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ των ημερών: η άφιξη μεγάλων κρουαζιερόπλοιων στη Βενετία συνοδεύτηκε από διαμαρτυρίες εναντίον της προσέγγισης των γιγάντιων πλοίων στην ιστορική πόλη. Την ίδια στιγμή, άλλα πανό –προφανώς, από διαφορετική μερίδα κατοίκων– καλωσόριζαν τα πλοία με ανακούφιση, μετά τους σκληρούς μήνες των πανδημικών απαγορεύσεων και της οικονομικής επιβράδυνσης.

Έχουμε εδώ μια εικόνα από το παρόν που γνέφει προς το μέλλον. Μέσα στην πανδημία μιλήσαμε πολύ για τις αντικρουόμενες προτεραιότητες, το πώς η μία αξία υπονόμευε την άλλη, για τη διαρκή ένταση μεταξύ υγειονομικών και οικονομικών στόχων. Κυρίως για το πώς μια βίωση της ελευθερίας (ως ατομικής επιλογής) συγκρούστηκε έντονα με τον συλλογικό αυτοπεριορισμό.

Φαίνεται, όμως, ότι αυτές οι τριβές θα γίνουν ο κανόνας όχι μόνο σε εμβληματικά και εντυπωσιακά παραδείγματα, όπως αυτό που ανοίγει το άρθρο, αλλά και σε χαμηλότερες κλίμακες. Δύσκολα συμβιβάσιμοι στόχοι θα εμφανίζονται με αξιώσεις, απαιτώντας από την εξουσία να πάρει θέση και ζητώντας τη συμπαράσταση της υπόλοιπης κοινωνίας.

Μέσα στην αριστερά πιστεύουν, φυσικά, πως μπορεί να βρουν έρεισμα στους υπέρμαχους του παραδοσιακού τοπίου ή στους εχθρούς των κρουαζιερόπλοιων και άλλων υπερκαπιταλιστικών εκδοχών αναψυχής. Από την άλλη, όμως, χάνουν κάθε επαφή με εκείνον τον κόσμο που το εισόδημα αλλά και οι τρόποι ζωής του δεν θέλουν το ήπιο, το απόκεντρο και το εναλλακτικό.

Στις σύγχρονες κοινωνίες, βέβαια, πάντα μιλούσαμε για συγκρούσεις γύρω από συμφέροντα, εικόνες ζωής και ιδιοτέλειες. Όμως για ένα μεγάλο διάστημα μεσολάβησαν σημαντικές δυνάμεις που υποχρέωναν ετερόκλητες ομάδες σε κοινούς τόπους. Στη δημόσια ρητορική αυτόν τον ρόλο έπαιξε η τελετουργική αναφορά στους «εργαζόμενους», κατηγορία αρκούντως θολή που μέσα της χωρούν πλήθος επαγγελματικών κατηγοριών και ειδικά καθεστώτα. Ή, μια και γίνεται λόγος αυτόν τον καιρό και με αφορμή τη μελέτη του Παναγή Παναγιωτόπουλου, στη γεφύρωση και την εξημέρωση των διαφορών βοήθησαν το ιδεώδες της μεσαίας τάξης και η επιθυμία πολλών να ανήκουν σε αυτήν.

Για δεκαετίες, μαζί με τον κατακερματισμό και τις διαιρέσεις (που ποτέ δεν σταματούν φυσικά) επιδρούσαν ισχυρές αντίρροπες τάσεις «ενοποίησης» της κοινωνίας, είτε ήταν η αναφορά στις επιτυχίες κάποιου εθνικισμού είτε ένα υποσχόμενο κοινωνικό και μορφωτικό ιδεώδες. Κυρίως, όμως, ήταν η ακαταγώνιστη δημόσια αίσθηση ότι το επίπεδο γενικά ανέβαινε, ότι κάθε γενιά βελτίωνε τους όρους ζωής της και ότι οι νέες επιθυμίες μπορούσαν να βρουν άμεση ικανοποίηση ή, έστω, να εκπληρωθούν σε σύντομο χρόνο.  

Αυτά, ωστόσο, αποτελούν ένα υλικό του παρελθόντος. Οι ομπρέλες όπου βρήκαν θαλπωρή περισσότερες ομάδες, αιτήματα και διεκδικήσεις έχουν δώσει τη θέση τους σε πιο γυμνές και σκληρές ταυτότητες. Και οι πολιτικές ελίτ πιστεύουν ακόμα πως, προσθέτοντας τη μία αξία πλάι στην άλλη, τοποθετώντας τα αιτήματα της μιας ομάδας πλάι στις απαιτήσεις της άλλης, ρυθμίζουν το πρόβλημα.

Στο παράδειγμα της Βενετίας λέγεται, ας πούμε, ότι υπάρχει τρόπος να συνυπάρξουν η ήπια διάσταση και ο υπερτουρισμός, η ησυχία και το εμπόριο, η πόλη-σύμβολο παγκόσμιο και το συμφέρον των κατοίκων της. Όμως μια τέτοια εξαγγελία, που τη γνωρίζουμε και από δικές μας εμπειρίες, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα χωρίς την οπισθοχώρηση του ενός μέρους. Κάποιος θα πρέπει να κάνει πίσω περισσότερο από τον άλλον, αυτό είναι το κοινό μυστικό όλων των αντιπαραθέσεων και των διαφωνιών στις σύνθετες κοινωνίες.

Από την άλλη, οι λεγόμενοι θετικοί στόχοι γίνονται μια σειρά από καλογραμμένες προτάσεις και bullet points σε κομματικές παρουσιάσεις. Υποτιμούν τα ρήγματα, ιδίως όταν αυτά είναι μικρά, τοπικά και δεν μπορούν να παρασύρουν τη συνολική ζωή μιας χώρας. Στην Ιταλία, πριν από δεκαετίες, γίνονταν φόνοι στο όνομα της πολιτικής αντίθεσης και του κοινωνικού ανταγωνισμού. Τώρα (και εδώ και καιρό άλλωστε) διαπιστώνεται απλώς ότι δεν μπορούν να συνεννοηθούν αυτοί που θέλουν να βοηθήσουν τους μετανάστες με εκείνους που δεν θέλουν άλλους μετανάστες, αυτοί που ζητούν την εγκατάλειψη του υπερτουρισμού κι εκείνοι που συντηρούνται προσκολλημένοι στο συγκεκριμένο μοντέλο. Όπως δεν μπορούν στα δικά μας μέτωπα να συνεννοηθούν οι εχθροί των ανεμογεννητριών με όσους τις αποδέχονται.

689
To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Σε αυτόν τον τύπο διαφωνίας οι μεν φτάνουν να απεχθάνονται τρόπους ζωής και μορφές δραστηριότητας συμπολιτών τους. Η δυσφορία έτσι παίρνει μια μορφή που δεν μπορεί να την επεξεργαστεί κανείς πολιτικά και να την κάνει κάτι προωθητικό για το σύνολο: αντιθέσεις «κουφές» και συγχρόνως άνθρωποι που δεν ακούνε ή που δεν θέλουν να αναγνωρίσουν καν τι μπορεί να λέει ο άλλος.

Αυτή η ασυνεννόητη διαίρεση είναι κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν οι βαριές μηχανές της πολιτικής. Μέσα στην αριστερά πιστεύουν, φυσικά, πως μπορεί να βρουν έρεισμα στους υπέρμαχους του παραδοσιακού τοπίου ή στους εχθρούς των κρουαζιερόπλοιων και άλλων υπερκαπιταλιστικών εκδοχών αναψυχής (για να έλθω στο αρχικό, ιταλικό μου παράδειγμα). Από την άλλη, όμως, χάνουν κάθε επαφή με εκείνον τον κόσμο που το εισόδημα αλλά και οι τρόποι ζωής του δεν θέλουν το ήπιο, το απόκεντρο και το εναλλακτικό. Η πολιτική τάξη γενικά επιχειρεί παντού να ισορροπήσει με λεκτικές κατασκευές ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον, στις παλαιότερες μορφές ζωής και στις καινούργιες ευαισθησίες.

Αυτό σημαίνει πως η ικανότητα σύνθεσης γίνεται σπάνιος πόρος. Ρητορικά παραμένει περιζήτητος, όταν όμως πάει κανείς να τον δοκιμάσει στη ζωντανή και ρευστή κοινωνία, κινδυνεύει να πνιγεί. Γιατί, εν τέλει, μπορεί το κρουαζιερόπλοιο να μην πρέπει να δέσει και να προσπεράσει. Ή, αντιθέτως, οι πόλεις και οι τόποι να συμφιλιωθούν πια με τον εαυτό τους ως αξιοθέατα για τις μάζες, αποχαιρετώντας διά παντός την ηρεμία τους. Σε ορισμένα από τα σύγχρονα ρήγματα ενδέχεται να μην έχουμε στη διάθεσή μας τον αγαπημένο μας τρίτο δρόμο ή μια εναλλακτική αμοιβαίας ικανοποίησης.

Όπως όμως και αν συμβεί στην πανδημική φάση, έχουν σημασία οι παραδοχές και μια ορισμένη διάθεση ειλικρίνειας. Φυσικά, όση ειλικρίνεια μπορεί να περάσει από τα πολλά φίλτρα και τις έντεχνες αποσιωπήσεις της πολιτικής γλώσσας. Ως γνωστόν, σε αυτήν τη ζωή κανένας δεν θέλει να απογοητεύει τον άλλον, λέγοντας πως αυτό «δεν γίνεται». Και πιο πολύ ακόμα στην πολιτική, όπου όλοι είμαστε παιδιά της ιδέας πως αρκεί η πολιτική βούληση. Αρκεί;  

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν παιδιά;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν κάνουν παιδιά οι Έλληνες;

Υπάρχουν λύσεις για το δημογραφικό μας πρόβλημα; Μετατρεπόμαστε σταδιακά σε μία χώρα γερόντων; Ποιες πολιτικές απαιτούνται στο ασφαλιστικό; Μιλά στη LiFO o ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Πλάτων Τήνιος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Το κρασί, το λάδι και ένας υπουργός του Τραμπ

Οπτική Γωνία / Ειδήσεις που περνούν στα ψιλά και είναι πιο σημαντικές από το μαλλί ενός υπουργού

Η σύγχρονη ακροδεξιά από τη μία κλείνει το μάτι στην πιο παραδοσιακή, αδιάφορη για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, κουλτούρα, ενώ από την άλλη, ορισμένοι εκπρόσωποί της, όπως ο Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ, δείχνουν ευαισθησία απέναντι στους κινδύνους του τεχνολογικού καπιταλισμού.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Το δικαίωμα στην απομόνωση

Ιλεκτρίσιτυ / Ας αφήσουμε τους ιθαγενείς στην ησυχία τους

Οι φυλές ιθαγενών που ζουν αποκομμένες από τον ανθρώπινο πολιτισμό χαίρουν νομικής προστασίας, καθώς η επαφή τους με τα οργανωμένη κράτη ενέχει καταστροφικές συνέπειες για τις κοινότητές τους.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
«To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Enrico Bellini / «To TikTok πέτυχε γιατί σε διασκεδάζει»

Ο επικεφαλής Κυβερνητικών Σχέσεων και Δημόσιας Πολιτικής του TikTok στη Νότια Ευρώπη, Enrico Bellini, περιγράφει το μυστικό της επιτυχίας της δημοφιλούς πλατφόρμας και εξηγεί γιατί η προστασία των δεδομένων των Ευρωπαίων χρηστών είναι υψίστης σημασίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Οπτική Γωνία / Πόσο απέχει ένα βιντεοπαιχνίδι για βιασμούς από την incel πραγματικότητα που ζούμε;

Ορθώς μας σοκάρει το «No Mercy» που «παίζει» με τον βιασμό και την αιμομιξία, όμως την ίδια στιγμή ζούμε σε μια κοινωνία όπου η γυναικεία υποταγή πλασάρεται ως κανονικότητα.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τα νέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Πολιτική / Nέα στοιχεία για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή τον επαναφέρουν στο προσκήνιο 

Η υπόθεση των Τεμπών επιστρέφει στη Βουλή μέσω της δικογραφίας για τον Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά στελέχη της κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι αυτήν τη φορά είναι καλά προετοιμασμένοι. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
κωνσταντοπουλου

Βασιλική Σιούτη / Ποιος είναι, τελικά, αξιωματική αντιπολίτευση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν πλέον στη δεύτερη θέση το κόμμα της Πλεύσης Ελευθερίας. Θα διατηρήσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου τη δυναμική που απέκτησε; Θα αλλάξει σύντομα πάλι η σειρά των κομμάτων; Το σίγουρο είναι πως η ρευστότητα είναι η νέα πολιτική συνθήκη. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Tίτλος: Explainer: Το κίνημα "Cute Winter Boots" και το κριντζ της ψηφιακής πολιτικοποίησης

Explainer / «Cute Winter Boots»: Όσο κι αν το υποτιμάτε, το TikTok παράγει πολιτική

Το hashtag #CuteWinterBoots συγκεντρώνει τους προβληματισμούς των χρηστών για την άνοδο της παγκόσμιας ακροδεξιάς και για τον τρόπο που εφαρμόζεται η δημοκρατία σήμερα. Έχουμε αφήσει πίσω μας για πάντα το «για να συμμετέχω στην πολιτική πάω σε συνελεύσεις και γράφομαι σε κόμμα».
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Τι μας δείχνουν τα πρώτα ίχνη ζωής εκτός της Γης;

Διάστημα / Βρέθηκαν όντως ίχνη εξωγήινης ζωής;

Τι ανακάλυψε ακριβώς το τηλεσκόπιο James Webb; Θα υπάρξει σύντομα κατοικήσιμος πλανήτης; Πόσο κοντά είμαστε στην κατάκτηση του Διαστήματος; Ο αστρονόμος και καθηγητής Φυσικής του Διαστήματος Ξενοφών Μουσάς εξηγεί τι σηματοδοτεί η ανακάλυψη του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Βασιλική Σιούτη / Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει τρίτη θητεία και τα δίνει όλα για να αλλάξει το κλίμα

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε ότι θα διεκδικήσει και τρίτη πρωθυπουργική θητεία και τα δίνει όλα με στόχο την άμεση αντιστροφή του αρνητικού πολιτικού κλίματος.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χριστόφορος Πισσαρίδης: «Με ενοχλεί που η Ελλάδα, σε όλες τις λίστες, βρίσκεται στην τελευταία θέση»

Χριστόφορος Πισσαρίδης / «Με ενοχλεί που η Ελλάδα βρίσκεται παντού στην τελευταία θέση»

Από τον Τραμπ και την AI μέχρι την ελληνική γραφειοκρατία και την παγκόσμια ύφεση, ο νομπελίστας καθηγητής Οικονομικών Σερ Χριστόφορος Πισσαρίδης μιλά στη LIFO για το μέλλον της εργασίας και την απειλή του λαϊκισμού, εξηγώντας γιατί η Ελλάδα χρειάζεται λιγότερο Δημόσιο.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Οπτική Γωνία / Τζέφρι Σακς: «Η κατάληψη των πανεπιστημίων από τον Τραμπ δεν θα πετύχει»

Ο καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια σχολιάζει στη LiFO τη σύγκρουση που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και των αμερικανικών πανεπιστημίων και πώς βλέπει την επόμενη μέρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα: Τα ηλεκτρικά πατίνια και το χάος της μικροκινητικότητας/ Πώς θα μπει τάξη στο χάος με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;/ «Δεν γίνεται να μην έχουμε πατίνια γιατί είναι επικίνδυνο να κυκλοφορήσουν»

Ρεπορτάζ / Τι θα γίνει επιτέλους με τα ηλεκτρικά πατίνια στην Αθήνα;

Τα ηλεκτρικά πατίνια είναι η νέα τάση μετακίνησης στην πόλη αλλά προς το παρόν δημιουργούν αρκετά προβλήματα και προκαλούν αντιδράσεις. Πώς θα μπουν όρια στην άναρχη κυκλοφορία τους και τη στάθμευσή τους και ποιες υποδομές χρειάζονται;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Ρεπορτάζ / Τα μεγάλα έργα που αλλάζουν τη χώρα: Ποια προχωρούν και ποια καθυστερούν

Νέοι αυτοκινητόδρομοι, νέες γραμμές μετρό, νοσοκομεία, σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια. Στις μακέτες όλα φαίνονται φανταστικά. Πότε όμως στ' αλήθεια παραδίδονται, πόσο κοντά στις μακέτες θα είναι η πραγματικότητα; Και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρουν στην κοινωνία και την οικονομία;
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Απειλείται η οικονομία από νέο κραχ;

Οπτική Γωνία / Έρχεται νέο παγκόσμιο κραχ;

Εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές απειλές και ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα από τη νέα εποχή Τραμπ; Ο καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, Κώστας Μήλας, μιλά στη LiFO.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ