ΟΤΑΝ ΕΚΑΝΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑ –πολύ καταπιεσμένα, πολύ ενοχικά– βήματα στην ανακάλυψη της διαφορετικότητάς μου σε ένα αθηναϊκό προάστιο τέλη δεκαετίας του ’70-αρχές ’80, το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα είχε εκδηλωθεί ήδη και στην Ελλάδα – εν πλήρη αγνοία μου ακόμη, εφόσον τόσο η πληροφόρηση όσο και η ορατότητα ήταν σχεδόν ανύπαρκτες στον δημόσιο λόγο και χώρο, εκτός κι αν αποκαλυπτόταν κάποιο «σκάνδαλο» ή συνέβαινε κάποιο έγκλημα με πρωταγωνιστή ή θύμα κάποιον «ανώμαλο». Το μανιφέστο του ΑΚΟΕ, που διάβασε δημόσια η Μπέττυ Βακαλίδου στην ιστορική συγκέντρωση του θεάτρου Λουζιτάνια τον Απρίλιο του 1977, ήταν ταυτόχρονα η ιδρυτική του πράξη και ξεκινούσε ως εξής:
«Στο Μεσαίωνα μάς καίγανε δίπλα σε μια μάγισσα στο όνομα της χριστιανικής ηθικής. Οι ναζί μάς κολλούσαν ένα ροζ τρίγωνο στο πέτο και μας έστελναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο σταλινισμός, αναιρώντας τους φιλελεύθερους νόμους της Οκτωβριανής Επανάστασης, μας εκτόπιζε ή μας έκλεινε σε ψυχιατρεία…. Εμείς είμαστε οι Έλληνες ομοφυλόφιλοι. Περάσαμε αιώνες καταπίεσης κρυμμένοι και κυνηγημένοι διότι η εκάστοτε ιδεολογία του κοινωνικού συστήματος μας θεωρούσε “διεστραμμένους”, “έκφυλους’’, “κοινωνική πληγή’” κ.λπ. Σήμερα βγαίνουμε ενωμένοι στην επιφάνεια της κοινωνικής ζωής της χώρας μας για να συζητήσουμε μαζί, να καταλάβετε και να καταλάβουμε ότι κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να υπάρχει και να μεταχειρίζεται το σώμα του όπως αυτός νομίζει καλύτερα. Χωρίς την παρέμβαση της κοινωνίας που διαχωρίζει αυθαίρετα και δίνει στα άτομα την ανάλογη τοποθέτηση…».
Ισχύει, βέβαια, ότι το μεγαλύτερο «αγκάθι» για όλον αυτό τον συρφετό δεν είναι τόσο ο ομόφυλος γάμος καθαυτόν αλλά η τεκνοθεσία, παρότι αυτή είναι ήδη νόμιμη για μεμονωμένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
Το εξωφρενικό είναι ότι και το 2024 να γράφονταν αυτά τα λόγια, πάλι επίκαιρα θα ακούγονταν, καθώς, μπροστά στις διογκούμενες αντιδράσεις στο νομοσχέδιο που θα θεσπίζει τον γάμο και την τεκνοθεσία για όλους, αναγκαζόμαστε πάλι «οι Έλληνες ομοφυλόφιλοι» (σήμερα θα χρησιμοποιούσαμε τον όρο «ΛΟΑΤΚΙ») και οι σύμμαχοι ημών να εξηγούμε τα αυτονόητα, κι ας έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τότε.
Να τα εξηγούμε όχι σε κομπλεξικούς μισάνθρωπους που δεν παίρνουν έτσι κι αλλιώς από λόγια, όπως οι ούλτρα συντηρητικοί έως τέρμα ακροδεξιοί βουλευτές και ψηφοφόροι και οι συνοδοιπόροι τους σκοταδιστές ρασοφόροι, οι οποίοι ήδη κήρυξαν αγώνα «υπέρ βωμών και εστιών» –δεν έστερξε η Ιεραρχία να συγκαλέσει έκτακτη συνεδρίαση για την ανέχεια, την αστεγία, το προσφυγικό ή έστω τη γενικότερη «εκμετάλλευση των ευάλωτων γυναικών» για τις οποίες κόπτεται στην ανακοίνωσή της, ο γάμος για όλους την πόνεσε–, αλλά και σε προερχόμενους από μια ιδεολογικά χρεοκοπημένη αριστερά (ΚΚΕ αλλά και κομμάτια του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ, της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς ακόμα), οι οποίοι εκφράζουν την ίδια μαύρη κι άραχνη αντίδραση κατά εκείνου που αποκαλούν «αστικό» ή «νεοφιλελεύθερο δικαιωματισμό». Απλώς οι εκπρόσωποι της τελευταίας το κάνουν με μια πιο ύπουλη επιχειρηματολογία που επιχειρεί να εξορθολογίσει τις διακρίσεις αντί να τις αποδώσει έστω σε μια αφηρημένη μεταφυσική αρχή, ορισμένες φορές μάλιστα με πρόσχημα το pink washing. Αλλά μήπως να κατακτήσουμε πρώτα ένα δικαίωμα και μετά να δούμε σε ποιο πρόγραμμα πλύσης και στους πόσους βαθμούς ξεβάφει;
Στα σόσιαλ μίντια ειδικά, το όλο κλίμα θυμίζει καμιά φορά τα εφιαλτικά εκείνα πρώτα χρόνια της «αρρώστιας», του HIV/AIDS δηλαδή, όταν οι ομοφυλόφιλοι άντρες ειδικά αλλά και οι τρανς γυναίκες είχαν δαιμονοποιηθεί ως εκμαυλιστές όχι μόνο των ηθών αλλά και της δημόσιας υγείας. Όταν στο ίδιο μήκος κύματος ο «αυριανισμός» επετίθετο με τον χυδαιότερο τρόπο σε συγκεκριμένα πρόσωπα αλλά και στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα συνολικά, ευτελίζοντας εντελώς το εκσυγχρονιστικό πρόταγμα του πρώιμου ΠΑΣΟΚ. Αυτόν τον εφιάλτη έμελλε να ξαναζήσουμε το 2012 με την υπόθεση των οροθετικών γυναικών που διαπόμπευσαν οι Λοβέρδος - Χρυσοχοΐδης (μόλις προχθές το ΕΔΔΑ καταδίκασε ε προκειμένω την Ελλάδα, ορίζοντας να δοθεί συνολική αποζημίωση 70.000 ευρώ σε όσα θύματα ζουν ακόμα).
Τι θα συμβεί, άραγε, σε όλο αυτό το ετερόκλητο μεν, αλλά εξίσου ομοφοβικό, όπως κι αν προσπαθεί να το αιτιολογήσει, κοινό που σκίζεται να κάνει κουμάντο στις επιθυμίες και τις ζωές μας, αν αύριο θεσπιστεί ο γάμος για όλους; Τίποτε απολύτως, εξυπακούεται – κανένα δικό του δικαίωμα δεν θα απειληθεί, καμία ύπαρξη δεν θα χαρακτηριστεί ανάξια να βιωθεί, καμία σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων που αγαπιούνται δεν θα απαξιωθεί, κανένα από τα παιδιά που έχουν ή θα αποκτήσουν δεν θα είναι «αόρατο».
Κι όμως, η διεύρυνση της υποτίθεται αυτονόητης στις δημοκρατίες ισονομίας και ισότητας όλων των πολιτών, η οποία θα έπρεπε να απασχολεί μόνο τους νομοθέτες, εξαιτίας των τυχοδιωκτικών πολιτικών κάποιων πολιτικών/εκκλησιαστικών χώρων και μέσων μαζικής ενημέρωσης, έχει αναχθεί σε μείζον εθνικό θέμα για το οποίο καλείται κιόλας να εκφέρει άποψη ο κάθε πικραμένος, με τραγελαφικά αποτελέσματα. Καλά το πάτε, τον άλλο μήνα να θέσετε σε «δημόσια διαβούλευση» το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν, τον παράλλο την επαναφορά της προίκας κ.λπ.
Αλλά μήπως έτσι δεν είχαν λυσσάξει λίγα χρόνια πριν οι ίδιοι πάνω-κάτω χώροι, με πρώτο, εκτός από μια μικρή μειοψηφία βουλευτών, το σημερινό κυβερνών κόμμα αλλά και τον ίδιο τον πρωθυπουργό που το ’17 έψαχνε εξωγήινους στον Υμηττό, τόσο με την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια όσο και –ακόμα περισσότερο– με τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου (ΝΑΤΦ); Ε, και δεν τους πέρασε και κακό δεν πάθανε κανένα. Αν συνέβη κάποιο κακό, αυτό ήταν ότι χρειάστηκε πρώτα να καταδικαστεί η Ελλάδα από το ΕΔΔΑ για διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων.
Για να λέμε, βέβαια, τα πράγματα με το όνομά τους, τόσο ο γάμος όσο και η τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια έπρεπε να είχαν θεσπιστεί ήδη από το 2015, όπως άλλωστε προέβλεπαν οι προγραμματικές διακηρύξεις του τότε κυβερνώντος κόμματος που είχε κάνει μεγάλο άνοιγμα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα.
Έπειτα, παρά τις καλές προθέσεις, τα πρώτα εκείνα νομοθετήματα, όπως και η απαγόρευση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, άφηναν κενά και ασάφειες, όταν δεν δυσκόλευαν ακόμα περισσότερο κάποια πράγματα, ειδικά αναφορικά με την τεκνοθεσία και τη ΝΑΤΦ. Ίσως επειδή και τότε πρυτάνευσε η λογική του μικρότερου δυνατού πολιτικού κόστους και σε συνδυασμό με μια οριακή πολιτική συγκυρία κρίθηκε ότι οι «αδερφές» μπορούσαν να περιμένουν λίγο ακόμα την πλήρη ισονομία και ισοπολιτεία. Για πολλά άτομα από τη δική μου γενιά που έμπαιναν τότε στην πέμπτη δεκαετία ζωής –κάποια διατηρούσαν μακροχρόνιες σχέσεις, άλλα είχαν ήδη ή επιθυμούσαν να αποκτήσουν παιδιά, άλλα πάλι ξενιτεύονταν ένεκα τούτου σε χώρες με κοινωνίες πιο ανοικτές– ακούστηκε σαν το δημώδες «ακόμα τούτη η άνοιξη, ραγιάδες-ραγιάδες!». Ωστόσο, με τα τόσα συντηρητικά αντανακλαστικά που πυροδότησε, ακόμα κι αυτό θεωρήθηκε μεγάλη νίκη και να σου τα φιλιά και οι αγκαλιές στα θεωρεία της Βουλής.
Μεγάλο άνοιγμα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα έκανε μετά το ’19 και η ΝΔ με την ένταξη ανοιχτά γκέι στελεχών στην κυβέρνηση, τη δημιουργία της Εθνικής Επιτροπής Στρατηγικής και την προώθηση κάποιων θετικών νομοθετικών ρυθμίσεων.
Έλα όμως που αφενός η πρότερη πολιτική της ήταν μάλλον στην αντίθετη κατεύθυνση, αφετέρου ένα πολύ υπολογίσιμο κομμάτι των ψηφοφόρων της «κλοτσάει» για τον επιπλέον λόγο ότι καμιά επίσημη καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης δεν προηγήθηκε.
Και όχι, δεν είναι θέμα μόρφωσης ή κοινωνικής καταγωγής, θέμα καλλιέργειας και ενσυναίσθησης είναι κατά βάση, όπως έχει επανειλημμένα αποδειχθεί. Ίσως βέβαια και η κυβέρνηση, στη φούρια της να βγάλει προς τα έξω έναν φιλελεύθερο χαρακτήρα, που όμως δεν φαίνεται να είναι ο κυρίαρχος, και όχι μόνο στο συγκεκριμένο ζήτημα, να παρέβλεψε την έκταση των αντιδράσεων στο δικό της, καταρχάς, ακροατήριο. Αλλά αυτό είναι δικό της πρόβλημα, όπως αντίστοιχα πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι οι αντιδράσεις τύπου Πολάκη, του ΠΑΣΟΚ οι Παρασκευαΐδηδες και οι Μιχαηλίδηδες και της Νέας Αριστεράς η άγνωστη, ακόμα, στάση των δύο μειονοτικών βουλευτών. Και ξέρετε κάτι; Κουράσατε τόσα χρόνια με τα πολιτικά σας παιχνίδια στις πλάτες τόσων ανθρώπων, όλοι σας – και ξέρετε ποιοι περιλαμβάνεστε στους «όλους».
Ισχύει, βέβαια, ότι το μεγαλύτερο «αγκάθι» για όλον αυτό τον συρφετό δεν είναι τόσο ο ομόφυλος γάμος καθαυτόν αλλά η τεκνοθεσία, παρότι αυτή είναι ήδη νόμιμη για μεμονωμένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Εκεί είναι που χτυπά ταβάνι ο ηθικός πανικός, ένθεος ή άθεος, δεξιόστροφος ή αριστερόστροφος, στο όνομα, δήθεν, των δικαιωμάτων του παιδιού και πώς θα μεγαλώσει τάχα με δύο μπαμπάδες ή δυο μαμάδες και πώς θα βγει στην κοινωνία την κακούργα.
Το γεγονός ότι χιλιάδες παιδιά ήδη μεγαλώνουν σε μονογονεϊκές οικογένειες, το ότι ακριβώς η μη αναγνώριση είναι που τα γκετοποιεί, το ότι η έξαρση της εφηβικής βίας και εγκληματικότητας δεν αφορά παιδιά ομόφυλων οικογενειών, δεν τους λέει απολύτως τίποτα γιατί δεν θέλουν να τους πει (δεν εννοώ εδώ ότι τα παιδιά των ΛΟΑΤΚΙ+ οικογενειών θα βγουν εγγυημένα όλα «αστέρια», αλλά μήπως να κοιτάξετε πρώτα τι φώτα δίνετε στα δικά σας εσείς οι «νορμάλ»;). Όμως όχι, δεν είναι τα παιδιά καθαυτά που τους νοιάζουν, απλώς τα χρησιμοποιούν ως σκιάχτρο.
Προσωπικά, τώρα, ποσώς με νοιάζουν οι γάμοι, οι οικογένειες και οι λοιπές συμβατικότητες. Πορευόμουν πάντα «κατά τον δαίμονα εαυτού». Σκέφτομαι όμως καμιά φορά πόσο καλύτερα θα είχα μεγαλώσει αν κάποια δικαιώματα και κάποιες προστατευτικές δικλείδες υπήρχαν από τότε. Καθένας, καθεμία και καθένα από μας έχει κάθε δικαίωμα στην ευτυχία όπως εκείνοι/-ες/-α τη νιώθουν, χωρίς να χρειάζεται να απολογηθούν οπουδήποτε. Ήμουν ακόμα πρωτοετής φοιτητής όταν άρχισα να συμμετέχω σε αυτό που λέμε σήμερα ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα – σε λίγα χρόνια θα είμαι, τυπικά, συνταξιούχος και συνειδητοποιώ ότι, παρά τις κοσμογονικές αλλαγές που συνέβησαν στο μεταξύ, ακόμα χρειάζεται να παλεύουμε για τα ίδια στοιχειώδη πράγματα.
Και ναι, έχουμε βαρεθεί να περιμένουμε να ωριμάσουν η κοινωνία και οι συνθήκες, έχουμε βαρεθεί να είμαστε διαρκώς στην απέξω, να γινόμαστε κλοτσοσκούφι από ΜΜΕ, πολιτικούς, κόμματα, Εκκλησίες και λοιπές εξουσίες, να στοχοποιούμαστε σε σπίτια, σχολεία, εργασιακούς χώρους, σε δρόμους και πλατείες, να συνοδεύουν το πρώτο μας ερωτικό ξύπνημα η ντροπή και το άγχος αντί για τη χαρά, να διστάζουμε να κυκλοφορήσουμε όπως θέλουμε, όπου θέλουμε και με όποιον/-α/-ο θέλουμε αγκαλιά, να έχουμε ως πολίτες τις ίδιες υποχρεώσεις, αλλά λειψά δικαιώματα. Δεν θα τα λύσει αυτόματα όλα αυτά η θέσπιση του γάμου και της τεκνοθεσίας, θα είναι όμως ένα ακόμα αποφασιστικό βήμα για μία από τις λίγες χώρες στην Ε.Ε. που δεν το τόλμησαν ακόμα. Τελειώνετε.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
