«ΚΑΘΕ ΠΡΑΓΜΑ ΣΤΟΝ καιρό του», είχε συνηθίσει να επαναλαμβάνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ερωτώμενος ξανά και ξανά, καθ’ όλη τη διάρκεια της περασμένης τετραετίας, για τις προθέσεις του αναφορικά με τη νομοθέτηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών.
Η φράση έμοιαζε εξαρχής με έναν μεταβατικό συμβιβασμό. Από τη μια, ο πρωθυπουργός δεν δίσταζε να εκφράσει τη φιλελεύθερη ατζέντα του και την προσωπική του στήριξη προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα – την οποία ομολογουμένως είχε δείξει με διάφορα νεύματα, από τη σύσταση της Επιτροπής για την Εθνική Στρατηγική της Ισότητας των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων και την υιοθέτηση αρκετών επιμέρους προτάσεών της, μέχρι την τοποθέτηση στελεχών της κοινότητας σε περίοπτες θέσεις της κυβέρνησης και του Μεγάρου Μαξίμου.
Από την άλλη, ο Κ. Μητσοτάκης δεν φαινόταν ακόμα έτοιμος να θέσει τη δεξιά του παράταξη ενώπιον του νομοθετικού διλήμματος, ούτε να τη φέρει αντιμέτωπη με τις ιδεολογικές της αγκυλώσεις.
«Ο γάμος θα πρέπει να περιμένει μέχρι την επόμενη τετραετία», άφηναν να εννοηθεί από τους κύκλους της κυβέρνησης, δίνοντας την εντύπωση πως η πρώτη κυβερνητική περίοδος ήταν κάποιου είδους αναγκαίο «μασάζ» δικαιωματισμού στους βουλευτές και τους ψηφοφόρους της Νέας Δημοκρατίας, ώστε να στηρίξουν πιο ένθερμα την ατζέντα της ισότητας και της κοινωνικής συμπερίληψης.
Ποτέ δεν είναι νωρίς για την εξίσωση των δικαιωμάτων και την αποκατάσταση μιας διαχρονικής αδικίας και διάκρισης. Κάποτε, όμως, ίσως να είναι και πάλι αργά για την ευκαιρία της θέσπισης μιας δίκαιης και πραγματικά φιλελεύθερης πολιτικής με πρωτοφανή επίπεδα στήριξης από το ευρύ φάσμα του δημοκρατικού τόξου του τόπου μας.
Αν στην αρχή οι δηλώσεις στήριξης του πρωθυπουργού έμοιαζαν πρωτοφανείς για τα δεδομένα της ελληνικής κεντροδεξιάς παράταξης, στο τέλος της πρώτης τετραετίας του και με τη σχετική νομοθετική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ στο τραπέζι, η υπομονή της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας για το διαχρονικό αίτημα της εξίσωσης των δικαιωμάτων της στην αγάπη και τη συμβίωση είχε πλέον αρχίσει να εξαντλείται.
Όμως ο πρόσφατα επανεκλεγείς Κ. Μητσοτάκης μόλις έκανε ένα μεγάλο βήμα που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο. «Η νομιμοποίηση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών είναι κομμάτι της στρατηγικής μας», δήλωσε σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή του στο «Bloomberg», μια δημόσια δέσμευση που δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες ούτε για μεγάλες καθυστερήσεις στην υλοποίησή της. «Η ελληνική κοινωνία είναι πολύ πιο έτοιμη και ώριμη», συμπλήρωσε.
Ούτε το timing της δήλωσής του ούτε και η επιλογή του μέσου είναι τυχαία. Ενισχυμένος πλέον από έναν εκλογικό θρίαμβο που αναμφίβολα συνοδεύεται από άνετη εσωκομματική κυριαρχία, ο Κ. Μητσοτάκης απολαμβάνει μια μοναδική ευκαιρία για την προώθηση μεγάλων μεταρρυθμίσεων, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με την κοινωνικά φιλελεύθερη εκσυγχρονιστική ατζέντα.
Είναι ενθαρρυντικό το γεγονός πως έθεσε ανοιχτά το ζήτημα της ισότητας του γάμου από το πρώτο δεκαήμερο της διακυβέρνησής του – ταυτόχρονα είναι και αφοπλιστικό. Ας μην ξεχνάμε πως προ μερικών εβδομάδων η δεξιά συντηρητική πτέρυγα της παράταξης εξέφραζε, διά στόματος Αντώνη Σαμαρά, την πλήρη αποστροφή της για την προοδευτική Ευρώπη, που στην πλειοψηφία της έχει ήδη νομοθετήσει υπέρ της ισότητας στον γάμο. Η διαφωνία του πρώην προέδρου της ΝΔ, έπειτα από μια εκλογική νίκη Μητσοτάκη που ο ίδιος δεν κατάφερε ούτε καν να προσεγγίσει όσο ήταν εν ενεργεία αρχηγός, έχει πλέον ελάχιστη βαρύτητα.
Η επιλογή ενός αμερικανικού μέσου με διεθνές ακροατήριο και θεματολογία οικονομικού και επιχειρηματικού ενδιαφέροντος για να ξεδιπλώσει τη ΛΟΑΤΚΙ+ ατζέντα της κυβέρνησης δεν είναι, ούτε και αυτή, συμπτωματική. Η ΝΔ έχει αποδείξει πως ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για το brand και το αφήγημά της στο εξωτερικό, ενώ σε κάθε διεθνή εμφάνισή του ο πρωθυπουργός δεν χάνει ευκαιρία για να αποδείξει το φιλελεύθερο προφίλ του απέναντι σε όσους τον κατηγορούν για «ορμπανοποίηση» της Ελλάδας.
«Mitsotakis is based!», σχολίασαν στο Twitter δεκάδες λογαριασμοί από την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Ιταλία, αντιδρώντας στη δήλωση με έναν νεολογισμό που αντιστοιχεί στο «έχει πολιτικά κότσια», και συμπληρώνοντας πως ο κεντροδεξιός Έλληνας πρωθυπουργός διαφέρει σημαντικά από τη δεξιά που ενσαρκώνουν η Μελόνι, ο Μοραβιέτσκι και ο Ορμπάν. Είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς μαζί τους όσο και να διαφωνεί με την ευρύτερη πολιτική του Κ. Μητσοτάκη – οι συντηρητικοί Ευρωπαίοι ηγέτες, άλλωστε, δεν θα πρόβαιναν ποτέ σε μια αντίστοιχη στρατηγική δέσμευση για τις κυβερνήσεις τους.
Ας μην αγνοηθεί και το γεγονός πως μπροστά μας βρίσκεται και το ζήτημα της επενδυτικής βαθμίδας και της αναβάθμισης της χώρας μας ως αξιοσημείωτου επενδυτικού προορισμού. Όποιος έχει την ελάχιστη οικειότητα με τον χώρο γνωρίζει πως οι ποιοτικές επενδύσεις αξιολογούν πάντοτε το επίπεδο ανοιχτότητας και ελευθερίας των κοινωνιών στις οποίες στρέφουν το ενδιαφέρον τους, διατηρώντας την ισότητα των πολιτών ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων τους. Όπως μου είχε σχολιάσει κάποτε στέλεχος μιας τεράστιας τεχνολογικής εταιρείας, «γιατί να διατηρήσουμε την παρουσία μας σε μια χώρα όπου η λεσβία COO μας δεν θα μπορούσε τυπικά να παντρευτεί τη σύζυγό της;».
Τόσο από ωφελιμιστική σκοπιά όσο και από τη σκοπιά της πολιτικής στρατηγικής για έναν πρωθυπουργό που θέλει να διατηρήσει την κυριαρχία του στη δεξιά αλλά και στον χώρο του κέντρου, η θέσπιση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών θα πρέπει, πράγματι, να είναι μια από τις άμεσες προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης. Αν καθυστερήσει σημαντικά, δεν αποκλείεται να χάσει το πλεονέκτημα της περιόδου χάριτος που δίνει μια θριαμβευτική εκλογική νίκη. Όσο πλησιάζουν οι επόμενες εθνικές εκλογές και επανέρχονται τα διλήμματα του «χαϊδέματος» των πιο συντηρητικών ψηφοφόρων, γίνεται ολοένα και πιθανότερο να διστάσει να στηρίξει τη θέσπιση φιλελεύθερης πολιτικής.
Ελπίζω πως δεν θα θεωρηθώ «Πολυάννα» αν στα επιχειρήματά μου για την άμεση προώθηση ενός νομοσχεδίου για την ισότητα του γάμου εντάξω και την ευκαιρία να συνταχθεί από το ξεκίνημα της κοινοβουλευτικής περιόδου ένας συνασπισμός του δημοκρατικού τόξου, ένα ανάχωμα στα τρία ακροδεξιά κόμματα που θα υψωθεί από νωρίς απέναντι στην αντιδικαιωματική και αναχρονιστική ρητορική που έρχεται από τα έδρανα των Σπαρτιατών, της Νίκης και της Ελληνικής Λύσης.
Όπως έγραψε χθες και η οργάνωση Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, «υπάρχει σαφώς μια διάθεση να ξεχωρίσει το κυβερνών κόμμα τη θέση του από τα νεοεισελθέντα στο ελληνικό κοινοβούλιο κόμματα [...] που με το “καλημέρα” έδειξαν το λοατκιφοβικό τους πρόσωπο και τη διάθεση να μας σύρουν σε ένα μακρινό, αναχρονιστικό και σκοτεινό παρελθόν που δεν συνάδει με χώρα της Ευρώπης του 2023».
Θα συμφωνήσω πως, αν πιστέψει κανείς τον αυτοπροσδιορισμό της ΝΔ ως φιλελεύθερης παράταξης, δεν θα περίμενε κάτι λιγότερο από τη θέσπιση ενός νομοσχεδίου που θα την απομακρύνει από τις σκοταδιστικές ατζέντες και τα αφηγήματα που προωθεί η ακροδεξιά. Θα συμπληρώσω πως το ίδιο ισχύει και για τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ, που έχουν μπροστά τους μια καλή ευκαιρία να παραδώσουν μαθήματα πολιτικού πολιτισμού και να αποδείξουν πως αφήνουν πίσω τις μικροπολιτικές διαμάχες – δεν αποκλείεται άλλωστε η κυβερνώσα παράταξη να ψηφίσει «κατά συνείδηση» και λόγω της ανθρωπογεωγραφίας της Βουλής να χρειάζεται την ψήφο των βουλευτών τους για να θεσπίσει την ισότητα στον γάμο. Το ίδιο ισχύει και για την Πλεύση Ελευθερίας, κάποια στελέχη της οποίας έχουν ομολογουμένως στηρίξει πολλές φορές στο παρελθόν τα αιτήματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Για το ΚΚΕ, δυστυχώς, δεν υπάρχουν προσδοκίες.
Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, η θέσπιση της ισότητας στον γάμο από δεξιά κυβέρνηση δεν είναι πρωτοφανές γεγονός στην Ευρώπη. Στο Ηνωμένο Βασίλειο το εν λόγω νομοσχέδιο έφτασε στη Βουλή από την κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον, ενώ συνοδεύτηκε από την πλέον ιστορική δήλωση του Βρετανού πρωθυπουργού: «Στηρίζω τους γκέι γάμους ακριβώς επειδή είμαι συντηρητικός». Στη Γερμανία ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών θεσπίστηκε με την ψήφο των σοσιαλδημοκρατών, των πρασίνων, των βουλευτών του κόμματος της αριστεράς, αλλά και ενός σημαντικού αριθμού βουλευτών του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος – ακόμη και αν η ίδια η καγκελάριος Μέρκελ καταψήφισε το νομοσχέδιο.
Και στις δύο περιπτώσεις, το πολιτικό σκηνικό ήταν πλέον έτοιμο να αγκαλιάσει –ακόμα και με ανορθόδοξες συμμαχίες και συνασπισμούς– ένα νομοσχέδιο κομβικό για την ισότητα και την ισονομία των πολιτών. Και στις δύο περιπτώσεις το έκανε υψώνοντας το ανάστημά του απέναντι σε συντηρητικές φωνές που δεν δίσταζαν να ανάγουν τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα σε αποδιοπομπαίο τράγο και σάκο του μποξ.
Κάθε πράγμα στον καιρό του, λοιπόν, και η ισότητα στον γάμο τον Αύγουστο. Άντε τον Σεπτέμβριο, ή τουλάχιστον εντός του πρώτου έτους της νέας τετραετούς διακυβέρνησης. Ποτέ δεν είναι νωρίς για την εξίσωση των δικαιωμάτων και την αποκατάσταση μιας διαχρονικής αδικίας και διάκρισης. Κάποτε, όμως, ίσως να είναι και πάλι αργά για την ευκαιρία της θέσπισης μιας δίκαιης και πραγματικά φιλελεύθερης πολιτικής με πρωτοφανή επίπεδα στήριξης από το ευρύ φάσμα του δημοκρατικού τόξου του τόπου μας.
