Ήττα της Δύσης;                     

Ήττα της Δύσης;                      Facebook Twitter
Ηττήθηκε λοιπόν η Δύση στη Καμπούλ και στην Κανταχάρ; Φωτο: STRINGER/ΑΠΕ
0

Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ και των άλλων νατοϊκών από το Αφγανιστάν μετά τη στρατιωτική νίκη των Ταλιμπάν, έδωσε, άλλη μια φορά, την ευκαιρία για την "ήττα της Δύσης". Σε μερικούς ως διαπίστωση γεωστρατηγική, σε άλλους με μια δόση ιδεολογικής χαιρεκακίας και σε κάποιους τρίτους δίκην συμπεράσματος από τις εντυπώσεις των τελευταίων ημερών. Οι γενειοφόροι με τα καλάσνικωφ που χαίρονται σαν παιδιά στα Καρουζέλ και απαντούν στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, έρχονται έτσι να σφραγίσουν μια έκφραση που έχει παρελθόν και τώρα τελευταία απόκτησε έρεισμα σε δημοσιογραφικές περιγραφές και όχι πια σε φιλοσοφικές και μελλοντολογικές πραγματείες.

Ηττήθηκε λοιπόν η Δύση στη Καμπούλ και στην Κανταχάρ; Η εκδοχή που μοιάζει περισσότερο πειστική είναι ότι σε διάφορα μέτωπα έχουμε οπισθοχώρηση αρχών και εξουσιών που συνδέθηκαν με τον ευρω-αμερικανικό κόσμο. Μπορεί να το δει κανείς στενά ως αποτυχία ενός μοντέλου στρατιωτικής και πολιτικής επέμβασης του τέλους του εικοστού αιώνα. Αν ψάξουμε όμως βαθύτερα θα ήταν πιο σωστό να μιλήσουμε για περιορισμό, συρρίκνωση φιλοδοξιών ή «υποβιβασμό» των κλασικών κέντρων της Δύσης. Αξίες και πρακτικές που ζυμώθηκαν στον ευρω-αμερικανικό κόσμο, ο φιλελεύθερος ατομικισμός, ο χωρισμός της πολιτικής από τη θρησκεία, η ιδέα πως το ελεύθερο εμπόριο και ο καπιταλισμός μπορεί να νικήσουν τις φυλετικές και αρχαϊκές διαιρέσεις, δοκιμάζονται σκληρά και σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Μια ορισμένη σύλληψη της δυτικής ισχύος δεν πείθει πια ότι μπορεί να εγγυηθεί τη συνεχή άνοδο των πρωτοκοσμικών μεσαίων τάξεων ή τη διατήρηση των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η «ριζοσπαστική» νεωτερικότητα προσκρούει σε όρια τα οποία δεν είχαν ενσωματωθεί στις κύριες φιλοσοφίες της δυτικής επέκτασης: όρια οικολογικά, όρια ανθρωπολογικά και πολιτισμικά.  

Και  παρόλα αυτά, η ιδέα πως η Δύση ηττάται έχει κάτι το παραπλανητικό. Στις κυρίαρχες δυτικές συνθέσεις της νεωτερικής εποχής είχαμε τα συνταγματικά πολιτεύματα αλλά και την επιτάχυνση των τεχνολογικών αλλαγών, τις αστικές και πολιτικές ελευθερίες μαζί με την επέκταση νέων μορφών οργανωμένης εγκληματικότητας και βίας. Επομένως, μπορούμε να πούμε πως στα αντιδραστικά κινήματα που αναδύθηκαν στο πέρασμα από τον εικοστό στον εικοστό πρώτο αιώνα ενσωματώνονται είτε οι ουδέτερες (τεχνολογικές) είτε οι πιο σκοτεινές της παραδόσεις. Παραδόσεις του πολιτικού αυταρχισμού συναντούν την απωθημένη θρησκευτική βία και μαζί με τις νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας και του τρόμου συνθέτουν καινούριες, υβριδικές πραγματικότητες.

Μια ορισμένη σύλληψη της δυτικής ισχύος δεν πείθει πια ότι μπορεί να εγγυηθεί τη συνεχή άνοδο των πρωτοκοσμικών μεσαίων τάξεων ή τη διατήρηση των ισορροπιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η «ριζοσπαστική» νεωτερικότητα προσκρούει σε όρια τα οποία δεν είχαν ενσωματωθεί στις κύριες φιλοσοφίες της δυτικής επέκτασης: όρια οικολογικά, όρια ανθρωπολογικά και πολιτισμικά.  

Νέες μαφίες και ναρκω-κινήματα, εγκληματικές σέχτες και επιδοτούμενα από μεγάλους κεφαλαιούχους αντάρτικα, ζώνες που έχουν αποσχιστεί από το Κράτος Δικαίου και τις στοιχειώδεις πρόνοιές του, όλα αυτά είναι ίσως πιο σημαντικά από μια στρατιωτική ήττα στο Αφγανιστάν ή αλλού. Στρατιωτικές αποτυχίες, επιμέρους φιάσκο σε πολιτικά πειράματα ή πισωγυρίσματα είναι πράγματα που έχουν συμβεί ξανά και ξανά, παρά το ότι στην περίπτωση του Αφγανιστάν εντυπωσιάζουν τα χρήματα και το αίμα που χύθηκε είκοσι χρόνια για ένα πουκάμισο αδειανό.

Πρέπει να φυλαγόμαστε από τη μόδα της δυτικής αυτό-υποτίμησης και της τάσης που βλέπει τον δυτικό πολιτισμό ως ένα συνεχές από γενοκτονίες, απάτες και εκμεταλλευτικές πράξεις. Η αντίσταση στις φιλοσοφίες της ενοχοποίησης και του στιγματισμού, δεν χρειάζεται να γίνεται υπεκφυγή ή υποτίμηση των απειλών στο όνομα της ιστορικής αισιοδοξίας. Η οικολογική κρίση, οι διεφθαρμένες και σάπιες ηγεσίες, οι ανισότητες που σε μερικές περιπτώσεις ξεπερνούν κάθε προηγούμενο, δεν μπορεί να βαφτιστούν ούτε νίκη ούτε πρόοδος: είναι ήττες βαθύτερες και, κάποιες ίσως ανεπανόρθωτες.

Τώρα μιλάμε για τους Ταλιμπάν παρακολουθώντας τις φριχτές σκηνές της φυγής – ή μάλλον της ανέφικτης πια απόδρασης- από το αεροδρόμιο της Καμπούλ. Ακούμε τα διαγγέλματα του Τζο Μπάιντεν κι έχουμε το νου μας (εμείς ειδικά) στο παιχνίδι του Ερντογάν και το ενδεχόμενο του μεγάλου προσφυγικού κύματος. Ίσως η συζήτηση για την ήττα της Δύσης να μη μπορεί να βρει θέση σε μια χώρα όπου θα την σφετεριστούν οι μύδροι του κάθε Βελόπουλου, οι παλιοί-καλοί αντιαμερικανισμοί ή κάποιοι όψιμοι νεοσυντηρητικοί κήρυκες που αγκαλιάζουν την ιδέα της ‘δυτικής παρακμής’, όπως έκαναν οι πρόγονοί τους το 1930 ή το 1980. Είναι όμως μια συζήτηση που έχει αξία και νόημα γιατί απαντάει σε πραγματικές αγωνίες και όχι μόνο στα προσχηματικά ιδεολογικά παιχνίδια. Και θα ήταν ευτύχημα να συζητούν για τις αποτυχίες και τις κρίσεις της Δύσης αυτοί που θέλουν να σώσουν τις βασικές της υποσχέσεις, αναθεωρώντας κάποιες από τις αυταπάτες της και όχι εκείνοι που, έτσι κι αλλιώς, τη μισούν.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

σιούτη

Οπτική Γωνία / ΟΠΕΚΕΠΕ, μεταναστευτικό και Τέμπη ζορίζουν ξανά την κυβέρνηση

Το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων και η πιθανή επιστροφή προσφύγων από τη Γερμανία στην Ελλάδα έρχονται να προστεθούν στα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση. 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Ρεπορτάζ / Ο ντετέκτιβ της Σεβίλλης και οι πλαστοί πίνακες του Ελ Γκρέκο

Στο βιβλίο του «Ο πλαστογράφος του Φράνκο», ένας ντετέκτιβ από τη Σεβίλλη ισχυρίζεται πως μεγάλα μουσεία, μεταξύ των οποίων και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη, έχουν αγοράσει πιστά αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Κοκέτα / Σήμερα, όταν δεν είσαι σίγουρος τι ακριβώς επαγγέλλεσαι, πιθανότατα λες πως είσαι creative director

Ένας σιωπηλός ιός, μια πανδημία για την οποία δεν μιλά κανείς: μανάδες, κρύψτε τα παιδιά σας από τη μάχη του creative direction. Η Δανάη Ιωάννου σε μια επιτόπια έρευνα για το επάγγελμα που σαρώνει γύρω μας τους ανθρώπους σαν κρυφή πανδημία.
ΔΑΝΑΗ ΙΩΑΝΝΟΥ
Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Οπτική Γωνία / Μεταναστευτικό: Η ισπανική απάντηση

Χώρες που υποδέχτηκαν σχετικά φιλικά μετανάστες είχαν οφέλη σε οικονομικό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η Ισπανία, που τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει σε θετικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τους τρόπους ένταξής τους.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Γαϊδούρια : Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;/ Ιπποειδή: Ζώα εργασίας ή σιωπηλά θύματα;

Ρεπορτάζ / Γαϊδούρια: Ζώα εργασίας ή θύματα κακοποίησης;

Είναι τα ιπποειδή στην Ελλάδα εργάτες χωρίς δικαιώματα; Ποιες είναι οι συνθήκες διαβίωσής τους, ποια μέριμνα υπάρχει για τη φροντίδα τους και γιατί η νομοθετική προστασία τους βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη; Μιλούν στη LiFO εκπρόσωποι φιλοζωικών οργανώσεων και τοπικοί φορείς.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Guest Editors / Η ανάγκη μιας σκαλωσιάς: Μεταμορφώσεις και φεμινισμοί

Η πατριαρχία είναι παντού: στην οικονομία, στην κοινωνία, στην ψυχολογία, στην αισθητική, στον πολιτισμό, σε ολόκληρη την ανθρώπινη κατάσταση. Όταν σκεφτόμαστε το πολιτικό, δεν γίνεται να μη σκεφτόμαστε το φεμινιστικό.
ΝΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ
«Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οπτική Γωνία / «Ζούμε στην εποχή της ισορροπίας του ισχυρού»

Οι παγκόσμιες και περιφερειακές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Γάζα και τα αδιέξοδα του Παλαιστινιακού. Μιλά στη LiFO ο δρ. Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και Νέων Απειλών και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια ομάδα μαθητών κατασκεύασε ρομπότ που καθαρίζει τις θάλασσες

Περιβάλλον / Πώς μια ομάδα μαθητών από τον Άλιμο έφτιαξε ρομπότ που καθαρίζει τον βυθό;

Το Greek Seabot είναι το υποβρύχιο ρομπότ που δημιούργησε μια μαθητική ομάδα από το ΕΠΑΛ Αλίμου για να βοηθήσει στον καθαρισμό των βυθών από πλαστικά και απορρίμματα. Μιλούν στη LIFO οι μαθητές για τα κίνητρά τους και το όραμά τους για ένα πιο καθαρό περιβάλλον.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αλλαγές που φέρνουν στο μεταναστευτικό η πρόσφατη απόφαση της Λειψίας και η νέα πολιτική του Μερτς/ Μεταναστευτικό: Από τη Μέρκελ στον Μερτς και η αλλαγή που φέρνει η απόφαση της Λειψίας

Βασιλική Σιούτη / Μεταναστευτικό: Πώς επηρεάζει την Ελλάδα η αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας;

Μετά την εκλογή του Φρίντριχ Μερτς, η Γερμανία αυστηροποιεί τη μεταναστευτική πολιτική της και αναζητά τρόπους για να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, ώστε να μην κάνει δεκτά νέα αιτήματα ασύλου.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες; 

Οπτική Γωνία / Becca Bloom: Γιατί θεοποιούμε τις ζάπλουτες ενώ δεν έχουμε να φάμε;

Αν νομίζετε ότι η επίδειξη πλούτου προκαλεί σήμερα κοινωνική κατακραυγή, πλανάστε. Άνθρωποι που δυσκολεύονται οικονομικά, αντί να βιώσουν ταξική αφύπνιση, βλέποντας πώς ζει η δισεκατομμυριούχος σταρ του TikTok, θέλουν να μάθουν τα πάντα γι' αυτήν.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανήλικοι στην πρώτη γραμμή: Το νέο πρόσωπο της ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη

Ελλάδα / 13χρονα παιδιά σε νεοναζιστικές συμμορίες: Πώς φτάσαμε εδώ;

Όλο και περισσότεροι έφηβοι και νέοι φαίνεται να γοητεύονται από ακροδεξιές ιδεολογίες. Τι σηματοδοτεί η έκρηξη αυτού του επικίνδυνου φαινομένου; Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, Άρης Στυλιανού.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
« Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Οπτική Γωνία / «Βρίσκω πολύ πιθανό να δούμε κάποια στιγμή μη λευκό Πάπα»

Ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας της Θρησκείας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διδάκτορας των πανεπιστημίων Βοστώνης και Λουβέν Χαράλαμπος Βέντης μιλά για την εκλογή του νέου Πάπα, την «επιστροφή» της θρησκείας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει…

Οπτική Γωνία / Η αντιπολίτευση που υποδύεται πως δεν καταλαβαίνει

Την τελευταία δεκαετία, όλα σχεδόν έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα σε εκείνο το κομμάτι της που βρισκόταν παραδοσιακά και ιστορικά απέναντι στη συντηρητική παράταξη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πως θα το ξοδέψεις

Ρεπορτάζ / Επίδομα ανεργίας: Όταν το κράτος αποφασίζει πώς θα το ξοδέψεις

Η απόφαση της κυβέρνησης να καταβάλλεται το επίδομα ανεργίας και άλλες κοινωνικές παροχές σε προπληρωμένη κάρτα, με πλαφόν 50% στην ανάληψη μετρητών, προκαλεί την αγανάκτηση των δικαιούχων. Σχολιάζουν στη LIFO άνεργοι πολίτες, ο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ και εκπρόσωποι κλάδων που πλήττονται.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ