Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση

Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση Facebook Twitter
Στόχος του άρθρου του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΑΠ’ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ 
την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση οδηγείται σε αδιέξοδο. Ό,τι και να διαβάσει από τα πάρα πολλά διαθέσιμα κείμενα, συναντάει την απεικόνιση μιας τραγωδίας χωρίς από μηχανής Θεό, χωρίς τέλος αλλά και χωρίς αύριο. Μέσα σε αυτό το πλήθος οργισμένων φράσεων, σε αυτό το κλίμα αγανάκτησης και φόβου, καταγγελίας των «άλλων» και μίσους που τρέφουν εκατέρωθεν, σαστίζει και μένει μόνο με ερωτηματικά.  

Υπάρχει μια εξαίρεση, ένα άρθρο του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι, γνωστού Ισραηλινοεβραίου ιστορικού¹, αμφιλεγόμενου διανοουμένου. Είναι ευρέως γνωστός για το συγγραφικό του έργο που αποτελείται από βιβλία εξίσου αμφιλεγόμενα². Στο άρθρο αυτό περιγράφει διά μακρών τον τρόπο που η καθεμία πλευρά δίνει δίκιο στον εαυτό της και απόλυτο άδικο στους απέναντι. Η αναγνώριση του δίκιου και των δύο ομάδων είναι εντυπωσιακά έξυπνα γραμμένη. Αντιπαρατίθενται οι τραυματικές εμπειρίες κάθε ομάδας από το ιστορικό παρελθόν της, των Παλαιστινίων από τον πόλεμο του 1948, των Ισραηλινών από τον καιρό των ναζί· στη συνέχεια, των άοπλων θυμάτων Παλαιστινίων και, από την άλλη μεριά, των θυμάτων διωγμού των Εβραίων από τις προγονικές τους εστίες στις αραβικές χώρες³.

Είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών.

Μετά από πολλά παραδείγματα ανάλογων στην ιστορία τραυματικών εμπειριών, αλλάζει οπτική και «ομολογεί» ότι είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών. Στόχος του άρθρου επομένως, προσθέτει, είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Αντίθετα, έχουν και οι δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους να πιστεύουν ότι τα μέλη της «άλλης» ομάδας έχουν βαθιά επιθυμία και στόχο να τους σκοτώσουν ή να τους εκτοπίσουν, σε κάθε περίπτωση να τους εξαφανίσουν ως ιδιαίτερη ανθρώπινη ομάδα.[iv]

Είναι φυσικό, συνεχίζει το άρθρο, να έχουν μέγιστη επιθυμία να απαλλαγούν από τη δαμόκλειο σπάθη της εξόντωσης που νιώθουν πάνω από το κεφάλι τους. Από την άλλη μεριά έχουν και οι δύο επίγνωση των βαθύτερων φαντασιώσεων και προθέσεών τους. Η επίγνωση παράγει μια «διαβολική λογική». Υποθέτουν: «Δεδομένων όσων θέλουμε να κάνουμε εναντίον τους, είναι λογικό να θέλουν κι εκείνοι να κινηθούν με τον ίδιο τρόπο εναντίον μας». Και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μόνη λύση είναι να προλάβουμε να τους εξαφανίσουμε προτού αδράξουν την ευκαιρία.

Και όμως, κατά το άρθρο, υπάρχει διέξοδος από αυτή την πνιγηρή κατάσταση. Κανένας δεν μπορεί να επηρεάσει τη βούληση των άλλων, μπορεί ωστόσο να ελέγξει τη δική του βούληση και προσδοκία. Θα αρκούσε, γράφει, να αναρωτηθούν τα μέλη κάθε πλευράς μήπως αποδίδουν στα μέλη της άλλης τις δικές τους σκοτεινές, φονικές επιθυμίες και εάν πράγματι δεν εύχονται και προσδοκούν να εξαφανιστεί απλώς από προσώπου γης συνολικά η άλλη ομάδα.

Καταλήγει έντεχνα δίνοντας μια γροθιά στο δικό μας στομάχι, των άσχετων με τη σύγκρουση. Γράφει ότι το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες ομάδες κάθε είδους, που δεν είναι ούτε Ισραηλινοί ούτε Παλαιστίνιοι. Ας βάλουν/βάλουμε το χέρι στην καρδιά: πόσο αλήθεια είναι ότι βεβαίως και δεν ευχόμαστε ούτε επιθυμούμε την εξαφάνιση καμιάς ομάδας από προσώπου γης; Αυτό συμβαίνει, αλλά είναι στόχος «άλλων». 

[i] Yuval Noah Harari, Is there a way out of the Israeli-Palestinian trap? Δημοσιευμένο στη στήλη «Γνώμες» της εφημερίδας «Financial Times» στις 15 Μαρτίου 2024. Είναι καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, συγγραφέας, ιστορικός και ενεργός διανοούμενος στον δημόσιο, διεθνή και επιτόπιο στη χώρα του διάλογο για όλα τα θέματα.

[ii] Τα βιβλία του, που είναι αμφιλεγόμενα από πολιτική και επιστημονική σκοπιά, αφορούν θέματα φιλοσοφικά και μελλοντολογικά, την ιστορία του ανθρώπινου είδους και την εξέλιξη του Ανθρώπου σε Θεό, εάν η εξελισσόμενη βιοτεχνολογία οδηγήσει σε τέτοιον έλεγχο πάνω στο περιβάλλον που θα εξαφανίσει σταδιακά τον Homo sapiens.

[iii] Γράφει ότι τουλάχιστον οι μισοί Εβραίοι του Ισραήλ είναι απόγονοι των μεσανατολικών τους προγόνων, προσφύγων ιδίως από τις χώρες Αίγυπτο, Ιράκ, Συρία και Λιβύη.

[iv] Τεκμηριώνει με στοιχεία και ονόματα ηγετικών ατόμων και πολιτών την «τραγική» διάσταση, το ότι η υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Ισραηλινοί για τους Παλαιστίνιους παράγει την αντίστοιχη υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Παλαιστίνιοι για τους Ισραηλινούς.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας αιματηρής σύγκρουσης - Πώς φτάσαμε ως εδώ

Διεθνή / Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας σύγκρουσης - Πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ

Σαν σήμερα, το 1948, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν ανακοίνωνε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Ήταν ένα ορόσημο στη σχεδόν αιωνόβια κρίση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που φτάνει ως το σήμερα.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΡΙΜΑΝΑΚΗ
Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αυτή είναι η ιστορία της συστηματικής, προγραμματικής και κρατικής πολιτικής πρακτικής διώξεων και εξόντωσης περίπου έξι εκατομμυρίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς έτσι όπως καταγράφεται στις μελέτες τεσσάρων από τους σημαντικότερους ιστορικούς της εποχής μας.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Οπτική Γωνία / Η Εύα Ιλούζ, η Γάζα και μια εκδοτική επιλογή

Σκέψεις πάνω στην απόφαση του Oposito, ενός μικρού εκδοτικού οίκου που έχει δώσει ενδιαφέροντα δείγματα ανήσυχης κοινωνικής και πολιτισμικής σκέψης, για την «αποδέσμευσή» του σε σχέση με το βιβλίο της κοινωνιολόγου Eύα Ιλούζ «Ψυχρή τρυφερότητα. Η άνοδος του συναισθηματικού καπιταλισμού».
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ακροβατώντας / Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διατεθειμένο να δώσει «συγχωροχάρτι» για ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, αρκεί οι εμπλεκόμενοι να τηρήσουν ακροδεξιά και ρατσιστική στάση στο μεταναστευτικό.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Πέντε ιδρύματα πρώην πρωθυπουργών και ένα ινστιτούτο. Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Ρεπορτάζ / Τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών: Ποιος είναι ο ρόλος τους και πώς χρηματοδοτούνται

Τυπικά, σκοπός τους είναι η διατήρηση των αρχείων και η προβολή του έργου πρώην πρωθυπουργών. Στην πράξη, όμως, λειτουργούν και ως think tanks και πολιτικά εργαλεία επιρροής.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Ρεπορτάζ / Αστικές Συγκοινωνίες: Mια αθόρυβη ιδιωτικοποίηση που προκαλεί κρότο

Τα πρόσφατα ατυχήματα με αστικά λεωφορεία φέρνουν στο προσκήνιο το θέμα της εκχώρησης συγκοινωνιακού έργου στα ΚΤΕΛ και καταγγελίες για θεσμικές αστοχίες. Οι εμπλεκόμενες πλευρές μιλάνε στη LiFO.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Ένα ελληνο-αλβανικό ανήκειν εν τη γενέσει;

Guest Editors / Μεταξύ ελληνικότητας και αλβανικότητας 

Μια έρευνα επιβεβαιώνει ότι η αλβανική μετανάστευση στην Ελλάδα αναδιαμορφώνει ριζικά τις έννοιες της ταυτότητας και του ανήκειν, αποκαλύπτοντας τις προκλήσεις και τις προοπτικές αυτής της νέας πραγματικότητας.
ΙΛΙΡΙΝΤΑ ΜΟΥΣΑΡΑΙ
ΕΠΕΞ Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Περιβάλλον / Ο μυστηριώδης κύριος Sweetman και η απίθανη ιστορία του σκοτεινού οξυγόνου

Άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για τη θαλάσσια ζωή και μπλόκαρε, έστω προσωρινά, τα σχέδια για εξορύξεις στον ανεξερεύνητο βυθό. Ο Andrew Sweetman μιλά στη LiFO για την έρευνα που έγινε απροσδόκητα viral και συγκρούστηκε με κολοσσούς, πολιτικές αποφάσεις και… το TikTok.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Ακροβατώντας / Ανακαλύφθηκε ο εχθρός

Τι σημασία έχουν τα μεγάλα σκάνδαλα, όταν η απειλή είναι μπροστά μας, όπως οι καραβιές Λίβυων και Σουδανών μεταναστών και πολιτικών προσφύγων που καταφθάνουν στη νότια Κρήτη και εισβάλλουν ανεξέλεγκτα στην πατρίδα;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Κανελλόπουλος: «Να μας αποκαλούν “εφημερίδα των συριζαίων”; Εντάξει... γελάμε»

Ο δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» και του e-tetRadio μιλά για την εφημερίδα, επιβεβαιώνοντας τις τελικές συζητήσεις με τον Δημήτρη Μελισσανίδη, για την κρίση της αριστεράς, την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα και το μέλλον του Τύπου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Οπτική Γωνία / «Είμαι Ισραηλινός, κι αυτό λειτουργεί πια ως ετυμηγορία» 

Ο θεατρικός σκηνοθέτης Guy Ben-Aharon, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, γράφει στη LiFO για την απόρριψη που βιώνει τόσο στην πατρίδα του όσο και στο εξωτερικό ως Ισραηλινός που υποστηρίζει την ελευθερία της Παλαιστίνης. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
«Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Οπτική Γωνία / «ΟΠΕΚΕΠΕ: Χρόνιες παθογένειες» vs ποινικών ευθυνών

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έστειλε πριν από λίγο καιρό στη Βουλή τη δικογραφία για Αυγενάκη και Βορίδη, αλλά η ΝΔ δεν βλέπει ποινικές ευθύνες υπουργών στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και επιμένει ότι πρόκειται για «διαχρονικές παθογένειες». 
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ