Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση

Ισραήλ - Παλαιστίνη: Αν δεν ήταν αδιέξοδη η σύγκρουση Facebook Twitter
Στόχος του άρθρου του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Εικονογράφηση: bianka/LIFO
0


ΑΠ’ ΟΠΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ 
την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση οδηγείται σε αδιέξοδο. Ό,τι και να διαβάσει από τα πάρα πολλά διαθέσιμα κείμενα, συναντάει την απεικόνιση μιας τραγωδίας χωρίς από μηχανής Θεό, χωρίς τέλος αλλά και χωρίς αύριο. Μέσα σε αυτό το πλήθος οργισμένων φράσεων, σε αυτό το κλίμα αγανάκτησης και φόβου, καταγγελίας των «άλλων» και μίσους που τρέφουν εκατέρωθεν, σαστίζει και μένει μόνο με ερωτηματικά.  

Υπάρχει μια εξαίρεση, ένα άρθρο του Γιουβάλ-Νόα Χαράρι, γνωστού Ισραηλινοεβραίου ιστορικού¹, αμφιλεγόμενου διανοουμένου. Είναι ευρέως γνωστός για το συγγραφικό του έργο που αποτελείται από βιβλία εξίσου αμφιλεγόμενα². Στο άρθρο αυτό περιγράφει διά μακρών τον τρόπο που η καθεμία πλευρά δίνει δίκιο στον εαυτό της και απόλυτο άδικο στους απέναντι. Η αναγνώριση του δίκιου και των δύο ομάδων είναι εντυπωσιακά έξυπνα γραμμένη. Αντιπαρατίθενται οι τραυματικές εμπειρίες κάθε ομάδας από το ιστορικό παρελθόν της, των Παλαιστινίων από τον πόλεμο του 1948, των Ισραηλινών από τον καιρό των ναζί· στη συνέχεια, των άοπλων θυμάτων Παλαιστινίων και, από την άλλη μεριά, των θυμάτων διωγμού των Εβραίων από τις προγονικές τους εστίες στις αραβικές χώρες³.

Είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών.

Μετά από πολλά παραδείγματα ανάλογων στην ιστορία τραυματικών εμπειριών, αλλάζει οπτική και «ομολογεί» ότι είναι «λάθος» να εξισώνει κανείς τις συνθήκες ζωής και εμπειριών Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Διαφέρουν ριζικά σε όλα τα πεδία: ιστορίες διαφορετικές, δεδομένα αλλιώτικα, απειλές διαφορετικών ειδών. Στόχος του άρθρου επομένως, προσθέτει, είναι να αναδείξει το ότι ο φόβος που η μία ομάδα αισθάνεται για την άλλη δεν είναι παρανοϊκός. Αντίθετα, έχουν και οι δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους να πιστεύουν ότι τα μέλη της «άλλης» ομάδας έχουν βαθιά επιθυμία και στόχο να τους σκοτώσουν ή να τους εκτοπίσουν, σε κάθε περίπτωση να τους εξαφανίσουν ως ιδιαίτερη ανθρώπινη ομάδα.[iv]

Είναι φυσικό, συνεχίζει το άρθρο, να έχουν μέγιστη επιθυμία να απαλλαγούν από τη δαμόκλειο σπάθη της εξόντωσης που νιώθουν πάνω από το κεφάλι τους. Από την άλλη μεριά έχουν και οι δύο επίγνωση των βαθύτερων φαντασιώσεων και προθέσεών τους. Η επίγνωση παράγει μια «διαβολική λογική». Υποθέτουν: «Δεδομένων όσων θέλουμε να κάνουμε εναντίον τους, είναι λογικό να θέλουν κι εκείνοι να κινηθούν με τον ίδιο τρόπο εναντίον μας». Και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μόνη λύση είναι να προλάβουμε να τους εξαφανίσουμε προτού αδράξουν την ευκαιρία.

Και όμως, κατά το άρθρο, υπάρχει διέξοδος από αυτή την πνιγηρή κατάσταση. Κανένας δεν μπορεί να επηρεάσει τη βούληση των άλλων, μπορεί ωστόσο να ελέγξει τη δική του βούληση και προσδοκία. Θα αρκούσε, γράφει, να αναρωτηθούν τα μέλη κάθε πλευράς μήπως αποδίδουν στα μέλη της άλλης τις δικές τους σκοτεινές, φονικές επιθυμίες και εάν πράγματι δεν εύχονται και προσδοκούν να εξαφανιστεί απλώς από προσώπου γης συνολικά η άλλη ομάδα.

Καταλήγει έντεχνα δίνοντας μια γροθιά στο δικό μας στομάχι, των άσχετων με τη σύγκρουση. Γράφει ότι το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες ομάδες κάθε είδους, που δεν είναι ούτε Ισραηλινοί ούτε Παλαιστίνιοι. Ας βάλουν/βάλουμε το χέρι στην καρδιά: πόσο αλήθεια είναι ότι βεβαίως και δεν ευχόμαστε ούτε επιθυμούμε την εξαφάνιση καμιάς ομάδας από προσώπου γης; Αυτό συμβαίνει, αλλά είναι στόχος «άλλων». 

[i] Yuval Noah Harari, Is there a way out of the Israeli-Palestinian trap? Δημοσιευμένο στη στήλη «Γνώμες» της εφημερίδας «Financial Times» στις 15 Μαρτίου 2024. Είναι καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, συγγραφέας, ιστορικός και ενεργός διανοούμενος στον δημόσιο, διεθνή και επιτόπιο στη χώρα του διάλογο για όλα τα θέματα.

[ii] Τα βιβλία του, που είναι αμφιλεγόμενα από πολιτική και επιστημονική σκοπιά, αφορούν θέματα φιλοσοφικά και μελλοντολογικά, την ιστορία του ανθρώπινου είδους και την εξέλιξη του Ανθρώπου σε Θεό, εάν η εξελισσόμενη βιοτεχνολογία οδηγήσει σε τέτοιον έλεγχο πάνω στο περιβάλλον που θα εξαφανίσει σταδιακά τον Homo sapiens.

[iii] Γράφει ότι τουλάχιστον οι μισοί Εβραίοι του Ισραήλ είναι απόγονοι των μεσανατολικών τους προγόνων, προσφύγων ιδίως από τις χώρες Αίγυπτο, Ιράκ, Συρία και Λιβύη.

[iv] Τεκμηριώνει με στοιχεία και ονόματα ηγετικών ατόμων και πολιτών την «τραγική» διάσταση, το ότι η υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Ισραηλινοί για τους Παλαιστίνιους παράγει την αντίστοιχη υπαρξιακή απειλή που αποτελούν οι Παλαιστίνιοι για τους Ισραηλινούς.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.

To νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας αιματηρής σύγκρουσης - Πώς φτάσαμε ως εδώ

Διεθνή / Παλαιστινιακό: Ένας αιώνας σύγκρουσης - Πώς και γιατί φτάσαμε ως εδώ

Σαν σήμερα, το 1948, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν ανακοίνωνε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Ήταν ένα ορόσημο στη σχεδόν αιωνόβια κρίση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων που φτάνει ως το σήμερα.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΡΙΜΑΝΑΚΗ
Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ολοκαύτωμα: Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας

Αυτή είναι η ιστορία της συστηματικής, προγραμματικής και κρατικής πολιτικής πρακτικής διώξεων και εξόντωσης περίπου έξι εκατομμυρίων Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς έτσι όπως καταγράφεται στις μελέτες τεσσάρων από τους σημαντικότερους ιστορικούς της εποχής μας.
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Γιατί κανείς δεν μας προστατεύει από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Οπτική Γωνία / Γιατί δεν μας προστατεύει κανείς από τον ανεξέλεγκτο θόρυβο;

Η Κομισιόν στέλνει τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έχει υιοθετήσει τα απαραίτητα σχέδια δράσης για την ηχορρύπανση. Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινότητά μας; Μιλά στη LiFO ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Παπανικολάου.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας κανονικός αφελληνισμός

Οπτική Γωνία / Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Οπτική Γωνία / Δημήτρης Νανόπουλος: «Ζούμε το τέλος του ανθρώπου και τη γέννηση ενός νέου τύπου ύπαρξης»

Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός και θεωρητικός φυσικός μιλά για την προέλευση της συνείδησης, τoν εγκέφαλο ως κβαντική μηχανή και το μέλλον του ανθρώπου ως υβριδίου τεχνολογίας και βιολογίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Οπτική Γωνία / «Η ομοφοβία δεν είναι ιδεολογική τοποθέτηση αλλά μια μορφή βίας»

Ένα 13χρονο παιδί δεν άντεξε την ομοφοβία και έδωσε τέλος στη ζωή του. Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος εξηγεί πώς μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να εντοπίσουν έγκαιρα τα σημάδια της αυτοκτονικής διάθεσης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Antinero: Καταγγελία-μαμούθ για το μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης

Ρεπορτάζ / Antinero: Πώς το «μεγαλύτερο πρόγραμμα δασικής πρόληψης» έγινε πεδίο καταγγελιών

Με εκατομμύρια ευρώ να έχουν ήδη διατεθεί, το πρόγραμμα Antinero μπαίνει στο στόχαστρο: 213 φορείς και πολίτες υπέβαλαν αναφορά στην Ε.Ε., αμφισβητώντας τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητά του.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
ΕΠΕΞ Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Οπτική Γωνία / Οι ψαράδες της Αμοργού πέτυχαν κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα

Πήραν τη θάλασσα στα χέρια τους, πριν να είναι πολύ αργά και την χάσουν. Το «Αμοργόραμα» δεν είναι απλώς μια ιδέα, αλλά στοίχημα ζωής – και πρότυπο για την αλιεία όλης της χώρας.
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΛΙΑΚΑΚΟΥ
Μετρό-φούρνος: Ως πότε θα λιώνουμε και υπογείως;

Ρεπορτάζ / Μετρό-φούρνος: Ως πότε θα λιώνουμε και υπογείως;

Είκοσι τρένα που εκτελούν δρομολόγια στην μπλε και την κόκκινη γραμμή δεν έχουν κλιματισμό, ενώ το air condition στους παλιούς συρμούς της πράσινης γραμμής θυμίζει λοταρία: ποτέ δεν ξέρεις αν θα πετύχεις δροσιά ή ζέστη.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Dr. Zeina Jallad: «Ονειρεύομαι ένα μέλλον όπου τη ζωή των παιδιών μας δεν θα την ορίζει το γεγονός ότι υποφέρουν αλλά ότι ευημερούν»

Οπτική Γωνία / Zeina Jallad: «Ονειρεύομαι έναν ουρανό χωρίς πυραύλους και drones»

Η διευθύντρια του Κέντρου Μελετών Παλαιστινιακής Γης και καθηγήτρια στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού μιλά στη LiFO για την αποτυχία του διεθνούς δικαίου και το «sumud» ως καθημερινή εξέγερση απέναντι στην εξόντωση.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ