Η Sydney Sweeney και η θεραπεία του συνδρόμου Down: Φλερτάρουμε ξανά με την ευγονική;

Η Sydney Sweeney και η θεραπεία του συνδρόμου Down: Φλερτάρουμε ξανά με την ευγονική; Facebook Twitter
Είναι μια διαφήμιση με το συγκεκριμένο λογοπαίγνιο σε μια χώρα στην οποία καλπάζει το αφήγημα της λευκής ανωτερότητας, λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση διαφόρων εταιρειών ότι παύουν προγράμματα σχετικά με τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη.
0


ΤO OTI EΣΕΙΣ ΚΙ ΕΓΩ
 είμαστε ζωντανοί στο σήμερα σημαίνει ότι θα δούμε την ανθρωπότητα να αναγκάζεται να αντιμετωπίσει πρακτικά ένα πλήθος ερωτημάτων που μια γενιά πριν ανήκαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.  

Δύο αφορμές έχει αυτό που θα συζητήσουμε σήμερα. Η πρώτη είναι ότι μια ιαπωνική έρευνα ενδέχεται να είναι η αρχή της δυνατότητας να «διαγραφεί» το έξτρα χρωμόσωμα που προκαλεί στους ανθρώπους το σύνδρομο Down. H δεύτερη είναι ότι η Sydney Sweeney πρωταγωνίστησε σε μια διαφήμιση η οποία περιλαμβάνει τη φράση «Sydney Sweeney has great jeans». Η φράση αυτή είναι λογοπαίγνιο μεταξύ των λέξεων «genes» και «jeans», άρα μπορεί να μεταφραστεί είτε ως «η Sydney Sweeney έχει φανταστικά τζιν», είτε ως «η Sydney Sweeney έχει φανταστικά γονίδια». 

Οι δύο αυτές ειδήσεις κινούνται στην ίδια νοηματική σφαίρα. Οι πειραματισμοί με το γονιδίωμα υποδηλώνουν ότι στο μέλλον θα έχουμε τη δυνατότητα να το «πειράξουμε» πολύ παραπάνω απ’ ό,τι σήμερα. Οι έντονες αντιδράσεις που ξεσήκωσε η διαφήμιση της ηθοποιού αναδεικνύουν τον φόβο αρκετών ανθρώπων ότι κάποια γονίδια αξιολογούνται ως  καλύτερα από κάποια άλλα. Και αυτό σε μια εποχή που συζητάμε καθημερινά και παγκοσμίως για την άνοδο της ακρoδεξιάς και των αισθητικών προτιμήσεων που τη συνοδεύουν.  

Το «μπορώ να θεραπεύσω το σύνδρομο Down» μπορεί να σημαίνει «αρνούμαι πεισματικά να φτιάξω τις υποδομές που χρειάζονται οι άνθρωποι με σύνδρομο Down για να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής» και ταυτόχρονα μπορεί να σημαίνει «θα χρησιμοποιήσω τεχνολογίες επέμβασης στο ανθρώπινο γονιδίωμα για να “αφοπλίσω” τις γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν έκτρωση». Μπορεί να σημαίνει κι άλλα που δεν περνούν απ’ το μυαλό μου.  

Ζούμε δύο παράλληλες πραγματικότητες. Απ’ τη μία, μιλάμε για συμπερίληψη, για κοινωνίες που θα χρειαστεί να λάβουν σοβαρότερα υπόψη τις ανάγκες των ανάπηρων μελών τους, για ένταξη προσώπων με κάθε είδους αναπηρία στην αγορά εργασίας και στο εκπαιδευτικό σύστημα, για διαφόρων ειδών ποσοστώσεις που θα επιτρέψουν την ύπαρξη μιας κοινωνίας που χωράει όλα τα μέλη της. Λέμε ότι η ομορφιά είναι υποκειμενική, ότι ένας άνθρωπος έχει δικαίωμα να αγαπάει τον εαυτό του ανεξαρτήτως κιλών, εμφάνισης ή συμβατικής επιτυχίας. Σ’ αυτή την πλευρά της πραγματικότητας, λέμε «ο κόσμος πρέπει να κάνει χώρο για τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος ν’ αλλάξει για να χωρέσει σ’ αυτόν». Απ’ την άλλη, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα ιδεώδες για την «ορθή» εμφάνιση, τον βαθμό ικανοτήτων και την οικονομική επιτυχία και κάνουμε ό,τι περνάει απ’ το χέρι μας για να το φτάσουμε. Από το  σπάσιμο των ποδιών για αύξηση του ύψους και την ενίσχυση των κοιλιακών με χρήση νυστεριού μέχρι την απόκρυψη αόρατων αναπηριών για να μη φανούμε «λιγότεροι» στα μάτια των άλλων, γνωρίζουμε ότι ο κόσμος έχει κάποιους κανόνες και χρειάζεται να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε και να μη μείνουμε πίσω.

Γιατί, αντί να ξοδεύουμε λεφτά, ενέργεια και χρόνο βελτιώνοντας τον έτοιμο άνθρωπο, να μην επιδιώξουμε τις τελειότερες δυνατές γεννήσεις; Διαβάζω αυτή την πρόταση και λέω «α να γεια σου, έτσι κανονικοποιείται η ευγονική σε μια κοινωνία». Ως σκοπός, πάντα ήταν ντυμένος με εύπεπτα ιδεώδη. Δυνατοί, όμορφοι, υγιείς άνθρωποι. Άψογα γονίδια. Όταν ως κοινωνία έχεις ένα ιδεατό και έχεις τη δυνατότητα να το προσεγγίσεις, πώς θα πείσεις τον κόσμο ότι η ευγονική είναι οτιδήποτε άλλο από μια προληπτική διαδικασία που γλιτώνει τους μελλοντικούς ανθρώπους από αισθητικά ελλείμματα, πρακτικές δυσκολίες και κοινωνική απαξίωση; Ποιος θα κάνει τη δουλειά που απαιτείται για την ουσιαστική μόρφωση του κοινωνικού συνόλου, που χρειάζεται καλύτερα αντανακλαστικά, ώστε να τοποθετεί αυτά που ακούει στην πραγματική τους διάσταση;  

Η συζήτηση γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη όταν ρωτήσει κανείς «τι διαφορά έχει το να “κόψεις” κάτι απ’ το γονιδίωμα από το να κάνεις έκτρωση σε ένα έμβρυο με σύνδρομο Down;», «δεν είναι ευγονική ο προγεννητικός έλεγχος;», «δεν είναι έτσι κι αλλιώς ικανοτισμός το να θεωρείς δεδομένη την έκτρωση εξαιτίας της ανίχνευσης μιας αναπηρίας;». Αυτά τα ερωτήματα υπάρχουν χρόνια και έχουν οδηγήσει τα κινήματα για τα δικαιώματα των αναπήρων και τα φεμινιστικά κινήματα σε σύγκρουση για δεκαετίες. Κι αυτό θα συνεχίσει να συμβαίνει όσο περιμένουμε απαντήσεις στη λογική του «άσπρο - μαύρο», χωρίς να έχουμε διάθεση ή δυνατότητα να συζητήσουμε για αποχρώσεις, ενδιάμεσα πεδία και διαφοροποιήσεις στα είδη της παρέμβασης.  

Δεν γράφω με σκοπό να ισχυριστώ ότι έχω απαντήσεις σε οτιδήποτε. Γράφω μόνο για να σκιαγραφήσω ένα πλαίσιο εντός του οποίου προκύπτουν σημαντικά βιοηθικά ζητήματα που αφορούν το τι μπορεί να αλλάξει ο άνθρωπος με την τεχνολογία και τι είδους συνέπειες μπορεί να υπάρξουν στα κοινωνικά κεκτημένα αν αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο επεμβαίνουμε στα γονίδια. Το «μπορώ να θεραπεύσω το σύνδρομο Down» μπορεί να σημαίνει «αρνούμαι πεισματικά να φτιάξω τις υποδομές που χρειάζονται οι άνθρωποι με σύνδρομο Down για να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής» και ταυτόχρονα μπορεί να σημαίνει «θα χρησιμοποιήσω τεχνολογίες επέμβασης στο ανθρώπινο γονιδίωμα για να “αφοπλίσω” τις γυναίκες που επιθυμούν να κάνουν έκτρωση». Μπορεί να σημαίνει κι άλλα που δεν περνούν απ’ το μυαλό μου.  

Έχουμε κάθε δικαίωμα να κατακρίνουμε τη διαφήμιση της American Eagle. Ωστόσο, τι άλλο έκανε πέρα απ’ το να πει με λέξεις αυτό που συμβαίνει; Κάθε μέρα στο TikTok υπάρχει ένας καινούργιος τρόπος να υποτιμηθεί η εξωτερική εμφάνιση και ολοκαίνουριοι τρόποι βελτίωσής της. Κάθε εβδομάδα έχουμε συλλογική εμμονή με τις αναλογίες και τη γενετική τελειότητα ενός διαφορετικού μοντέλου. Είναι αδύνατον να μπει κανείς στο προφίλ μιας όμορφης κοπέλας ή ενός ωραίου αγοριού και να μη δει κάποιο σχόλιο του στυλ «μακάρι οι γονείς μου να μου είχαν δώσει καλύτερα γονίδια». Τα άσημα εμφανίσιμα ζευγάρια αστειεύονται με το ότι θα γεννήσουν δυνατά, αθλητικά παιδιά, ενώ ζευγάρια όπως η Nara Smith και ο Lucky Blue Smith δέχονται φετιχιστικά σχόλια για τα τέλεια, πανέμορφα, τυχερά μωρά τους. Επομένως, η εταιρεία έκανε ένα λογοπαίγνιο με κάτι οφθαλμοφανές: ότι η ξανθιά, γαλανομάτα ηθοποιός θεωρείται πως έχει καλά και επιθυμητά γονίδια.   

Όταν ο καθημερινός μας λόγος είναι τέτοιος, τέτοιες διαφημίσεις θα έχουμε. Στον παλμό της εποχής. Τι κι αν ξέρουμε ότι τα καλά γονίδια του σήμερα είναι η αναγκαστική στείρωση του αύριο; Τι κι αν έχουμε ιστορική γνώση για το τι συμβαίνει όταν θεωρείς κάτι «καλό» και άρα κάτι άλλο «λιγότερο καλό»; Τι κι αν ισχυριστούμε ότι αυτός ο χαλαρός, ανάλαφρος λόγος κρύβει από πίσω του στήριξη σε πολιτικές αποφάσεις που αντιμετωπίζουν τους μη έχοντες «καλά γονίδια» ως «μη ανθρώπους»; Το να βγάζει κανείς συμπεράσματα απ’ την πραγματικότητα είναι πάντα υπερβολικό, μέχρι τα συμπεράσματα να αποδειχθούν ακριβή. Τότε θα πούμε ότι δεν είχαμε καταλάβει πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση.  

Η διαφήμιση αυτή δεν είναι απλώς μια τυχαία διαφήμιση με μια όμορφη, ξανθιά ηθοποιό. Είναι μια διαφήμιση με το συγκεκριμένο λογοπαίγνιο σε μια χώρα στην οποία καλπάζει το αφήγημα της λευκής ανωτερότητας, λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση διαφόρων εταιρειών ότι παύουν προγράμματα σχετικά με τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη, ενώ τρέχει επιχείρηση απέλασης παράνομων μεταναστών, τους οποίους έχουμε δει να ζουν σε μικροσκοπικά δωμάτια σαν κλουβιά.  

Αν τα βάλεις κάτω και πεις «εδώ έχω μια ορισμένη πεποίθηση που μου λέει ότι αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ανώτερα και εκεί έχω κάποιες τεχνολογικές εξελίξεις που μου επιτρέπουν να επέμβω και να φτιάξω ένα έμβρυο που να ταιριάζει περισσότερο στα γούστα μου», τι άθροισμα βγαίνει; Ίσως ακριβώς το ίδιο μ’ εκείνο που, αφού τελείωσε, κοιτάξαμε και υποσχεθήκαμε «ποτέ ξανά».  

Οπτική Γωνία
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το «πρόσωπο του Μαρ-α-Λάγκο»: Το μήνυμα της υπερβολής και η «ευγονική» του Τραμπ

Υγεία & Σώμα / Το «πρόσωπο του Μαρ-α-Λάγκο» και η «ευγονική» του Τραμπ

Τη στιγμή που επικρατεί η τάση για ένα «φυσικό» λουκ, όπου οι αισθητικές παρεμβάσεις είναι όσο το δυνατόν πιο αόρατες, το λουκ του Μαρ-α-Λάγκο, με το υπερβολικό botox, τα ορατά fillers προσώπου και το ακραίο μαύρισμα, υποστηρίζει την υπερβολή ως στοιχείο ταυτότητας.
THE LIFO TEAM
Mαθαίνοντας στα αυτιστικά παιδιά πώς να ζήσουν σε μια δύσκολη Ελλάδα

Ελλάδα / Mαθαίνοντας στα αυτιστικά παιδιά πώς να ζήσουν σε μια δύσκολη Ελλάδα

Επισκεφθήκαμε δομές που πρακτικά προετοιμάζουν ανθρώπους που ζουν στο φάσμα του αυτισμού για να ζήσουν με σχετική αυτονομία, όταν δεν θα υπάρχουν στη ζωή οι φυσικοί προστάτες τους: αυτά είναι όσα μάθαμε
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Οπτική Γωνία / Αμπντελά Ταϊά: «Η γενιά αυτή τολμά όσα δεν τολμήσαμε εμείς και της αξίζει κάθε στήριξη!»

Ο Μαροκινός συγγραφέας και σκηνοθέτης, κάτοικος Γαλλίας πλέον και γνωστός στην Ελλάδα από το υπέροχο μυθιστόρημα «Η ζωή με το δικό σου φως», μιλά με θαυμασμό για την εξέγερση της νεολαίας που συνταράσσει την πατρίδα του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Συνέντευξη / Νίκος Χασαπόπουλος: «Παραλίγο να πεθάνω από τη σκευωρία της Novartis»

Μετά από μισό αιώνα στο «Βήμα», ο Νίκος Χασαπόπουλος μιλά για πρώτη φορά για την πιο δύσκολη απόφαση της ζωής του, τις στιγμές που έζησε δίπλα σε Λαμπράκη, Ψυχάρη και πρωθυπουργούς, αλλά και για το μεγάλο λάθος του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Οπτική Γωνία / Ένας άλλος «Μεσοπόλεμος»: Το μένος για τα θύματα (που γίνονται φωνή)

Έχουμε ένα καινούργιο συναίσθημα, όχι το κλασικό της εποχής των φασισμών, δηλαδή τον φόβο μη βρεθεί κανείς στη θέση των κατώτερων, όσων έμειναν πίσω ή «από κάτω». Πλέον βλέπει κανείς μένος για τα θύματα που μιλάνε.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Μποτιλιαρισμένοι στην Αθήνα: Δαπανούμε έναν μισθό στον δρόμο κάθε έτος

Οπτική Γωνία / Κάθε χρόνο χάνουμε 110 ώρες από τη ζωή μας κολλημένοι στο τιμόνι

Πώς μπορεί να μειωθεί άμεσα το μποτιλιάρισμα στους δρόμους της πρωτεύουσας; Γιατί η λεωφόρος Κηφισού δεν θα αδειάσει ποτέ; Ο συγκοινωνιολόγος και καθηγητής του ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, εξηγεί.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Βασιλική Σιούτη / Ο Ερντογάν που (δεν) τα πήρε όλα και οι αποκαλύψεις πίσω από τις εντυπώσεις

Οι εκ των υστέρων αποκαλύψεις για τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν κατέδειξαν τις πραγματικές ισορροπίες στο πεδίο των διεθνών σχέσεων: καμία πλευρά δεν κερδίζει άνευ ανταλλαγμάτων και οι διεθνείς σχέσεις δεν καθορίζονται από προσωπικές συμπάθειες.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Βασιλική Σιούτη / Η στρατηγική του Νίκου Δένδια και η λεπτή ισορροπία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη

Την ώρα που η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τα Τέμπη και με την ακρίβεια, που προκαλεί κοινωνική δυσφορία, ο Νίκος Δένδιας εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστής που θα οδηγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις στη νέα εποχή.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΙΟΥΤΗ
Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Ακροβατώντας / Χθες ο Μαζωνάκης, σήμερα ο Μπισμπίκης: Ποιο θα είναι το επόμενο «μεγάλο θέμα»;

Αξιολογώντας ως πιο σημαντικό ένα τροχαίο από τη συνάντηση Τραμπ - Νετανιάχου, τα κυρίαρχα μέσα αναδεικνύουν το ασήμαντο χάριν τηλεθέασης, εξυπηρετώντας συγκεκριμένες σκοπιμότητες που θα μετατοπίσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας από τα σημαντικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ
Joe Coughlin: «Η τρίτη ηλικία δεν είναι κρουαζιέρες ή πατερίτσες»

Οπτική Γωνία / Joe Coughlin: «Γηρατειά δεν είναι μόνο κρουαζιέρες, πατερίτσες και να είσαι με το ένα πόδι στον τάφο»

Ο φιλέλληνας καθηγητής εξετάζει τις όψεις της μακροζωίας, πιστεύει πως στην Ελλάδα αυτό το φαινόμενο μπορεί να συνδυαστεί άνετα με το lifestyle και μιλάει με τρόπο ασυνήθιστο για το γήρας.
ΝΙΚΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Οπτική Γωνία / Κοσμάς Μαρινάκης: «Σε ποιον θα πουλήσει ο καπιταλιστής αν ο κόσμος δεν έχει να το αγοράσει;»

Ο δημιουργός του Greekonomics μιλά στη LiFO για την επιτυχία αυτού του εγχειρήματος αλλά και τις επιθέσεις που δέχτηκε πρόσφατα για κάποιες «άβολες αλήθειες» που επισήμανε αναφορικά με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα πολιτικών, οικονομικών «καρτέλ» και ΜΜΕ στην Ελλάδα.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Οπτική Γωνία / Γιατί οι διεθνείς συγκυρίες δεν ευνοούν την Ελλάδα;

Από την Ουκρανία και την κρίση στη Γαλλία μέχρι τις αποφάσεις Τραμπ, η Ευρώπη περνάει κρίση ταυτότητας. Πώς επηρεάζεται η χώρα μας; Μιλά στη LiFO ο Σωτήρης Ντάλης, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης του τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ